Bushe “ifipondo” balandapo pa nshita abena Roma baikete Paulo, ni bani?

▪ Ibuuku lya Imilimo litila inshita imo ilyo kwali icimfulunganya pe tempele mu Yerusalemu, umukalamba wa bashilika abena Roma aikete umutumwa Paulo no kumubika mu cifungo. Uyu mushilika alemona kwati Paulo e wali solwesolwe mu kusonga “ifipondo 4,000,” ukuti bemine ubuteko bwa bena Roma. (Imilimo 21:30-38) Finshi balandapo pali ifi fipondo?

Ishiwi lya mu ciGriki ilyo bapilibula ukuti “ifipondo,” lyafuma kwi shiwi lya ciLatini ilya kuti sicarii, ilyalola mu kuti “ababomfya ifyanso.” Umuntu umo uwaliko kale sana uwe shina lya Flavius Josephus, uwaishibe sana ilyashi lya kale, alondolwele ukuti ifi fipondo fyali libumba lya baYuda abali balwani ba bena Roma kabili baleipaya abantu.

Josephus atile, ifi fipondo “fyaleipaya abantu akasuba, fyalebepaila mu musumba; kabili ilingi line fyalebepaya nga kuli ukusefya pantu e lyo kwaleba cinkupiti wa bantu. Fyalefisa ifyanso fyaleipailako abalwani mu fya kufwala.” Ifi fipondo nga fyaipaya abantu, fyalecita kwati nafyumfwa sana ububi pa bo bepeye pa kuti abantu beishiba ukuti e fibepeye. Josephus alandile no kuti ifi fine fipondo e fyakoselepo na sana ilyo abaYuda baimiine abena Roma mu 66 ukufika mu 70 C.E. Kanshi e calengele umukalamba wa bashilika ba bena Roma asakamane no kubika Paulo mu cifungo pantu alemona kwati Paulo e wali umukalamba wa fipondo.

[Icikope pe bula 15]

Icipondo ico uwaishiba ukulenga alengele