Ifyalandile Abafyashi

Abana nga baba imisepela, kulaba amafya yambi ayo abafyashi abengi bakwata. Kuti mwa-afwa shani umwana wenu ukukula bwino pali iyi nshita ya-afya? Umfweni ifyalandile abafyashi bamo mu fyalo fyalekanalekana.

UKWALUKA

“Ilyo umwana wandi ali umwaice, alekonka fyonse fye ifyo nalemweba ukwabula ne fipusho. Nomba ilyo aishileba umusepela atendeke ukutwishika ifyo nalemweba. Aleilishanya pa fyo nalemweba ne nshila nalefilandilamo.”—Ba Frank, aba ku Canada.

“Umwana wandi shino nshiku talanda sana. Pa kuti njishibe ifyo aletontonkanya kano namwipusha fye. E lyo pa kuti fye asuke, kano papitako inshita.”—Ba Francis, aba ku Australia.

“Calicindama sana ukutekanya. Limo kuti twafwaya ukupatila abana, lelo ukuteka umutima no kulanshanya nabo bwino e nshila iisuma iya kupwishishamo ubwafya!”—Ba Felicia, aba ku United States.

UKULANSHANYA

“Umwana wandi umukashana uuli ne myaka 17 inshita shimo tafwaya ukulanda no uuli onse, kabili limo amona kwati ndemukalipila fye apabula no mulandu. Lelo ndamucinkulako ukuti nalimutemwa, mfwaya ukumwafwa, no kuti ndefwaya ifintu fimuwamine!”—Ba Lisa, aba ku United States.

“Ilyo abana bandi bali abaice, balenjeba fye fyonse ifili mu mutima wabo. Tacalengafya no kwishiba ifyo baletontonkanya. Nomba apo nabakula, nalishiba ukuti te fyonse bakulanjeba kabili mfwile ukulanga ukuti nalibacindika. Nga ndecita ifyo e lyo bakalanjebako ifyo baletontonkanya.”—Ba Nan-hi, aba ku Korea.

“Imisepela, te bakweba fye ati tamufwile ukucita ifi. Bakabila ukupelulushanya nabo no kulanshanya nabo bwino pa kutila baumfwikisha. Nga tulefwaya ukuti batwebe ifyo baletontonkanya, tufwile ukulakutika ilyo balelanda na ifwe, nangu ca kuti ifyo balelanda tatufitemenwe.”—Ba Dalila, aba ku Brazil.

“Nga ndefwaya ukulungika umwana wandi umukashana, nanda nakwe ku mbali ninshi tuli fye babili, nshimulungika ilyo pali abantu bambi.”—Ba Edna, aba ku Nigeria.

“Limo nga ndelanda no mwana wandi, ndatendeka ukucita ifintu fimbi kabili amano mbika kuli ifyo fine ndecita. Alamona ukuti nshimubikileko sana amano, imona kwati e calenga ukuti elafwaya ukulanda na ine sana. Kanshi mfwile ukubikako sana amano nga ndelanda nankwe pa kuti alenjebako ifyo aletontonkanya.”—Ba Miriam, aba ku Mexico.

UBUNTUNGWA

“Nshalefwaya ukupeela abana bandi imisepela ubuntungwa, kabili ici e calelenga ukuti ndepusana na bana bandi. Nalilandile nabo ifyo naleyumfwa. Nalibalondolwelele umulandu naleumfwila umwenso, pa numa nabo balondolwele umulandu balefwaila ukuti mbasuminishe ukucita ifyo balefwaya. Twasukile twaumfwana kabili nalibapeela no buntungwa balefwaya, lelo nalibebele ne fyo bashalingile ukucita.”—Ba Edwin, aba ku Ghana.

“Umwana wandi alefwaya ukumushitila honda. Lelo ine nshalefwaya ukumushitila, e lyo pa kulanda nankwe ili lyashi, nalemukalipila fye no kumweba ububi bwaba mu kukwata honda, kabili nshaleleka ukuti alande ico alefwaila ukushita honda. Calengele ukuti akalipe sana. Kabili alikoselepo fye ukuti mpaka akashite! Ilyo namwene ukuti ukumukalipila takulebomba, nasangile inshila imbi iya kulandilamo nankwe. Namukoseleshe ukutontonkanya pa busuma no bubi bwa kukwatila honda, na pa ndalama shali no kulakabilwa ukuwamishamo honda, ukulipila imisonko, ukulipila inshuwalansi na laisensi. Namwebele no kwipushako abakalamba mu cilonganino pa kuti bamupandeko amano. Naishileiluka ukuti filya nalecita pa kubala te nshila isuma iya kulanshanishishamo no mwana. Kanshi nalicitile bwino ukumukoselesha ukulanda fyonse ifyo alefwaya. Ne ci calengele namufika pa mutima.”—Ba Hye-young, aba ku Korea.

“Twale-eba abana besu ifyo bashifwile ukucita, lelo twaleya tulebapeela no buntungwa bwa kucitako fimo. Nga bakonka ifyo twabeba, twalebalesuminisha ukucitako na fimbi ifyo balefwaya. Ifyo twalecita fyalelenga baishiba ukuti twalefwaisha bakwata ubuntungwa bwa kucita ifyo balefwaya; lelo tatwalebalekapo fye nga bafilwa ukukonka ifyo twabebele.”—Ba Dorothée, aba ku France.

“Nshalelekapo fye abana bandi nga bacita ifyabipa. Lelo nga balekonka ifyo nabeba, nalebapeela ubuntungwa. Ku ca kumwenako, nga balomba ukuti balacelwako ukufika pa ng’anda, nalebasuminisha. Lelo nga tabanjebele e lyo bacelwa ukufika pa ng’anda, nshalebalekapo fye.”—Ba Il-hyun, aba ku Korea.

“Umubomfi nga ali ne cumfwila ku bakalamba ba ncito kabili alebomba ne milimo bamupeela, nga alomba ukuti aciteko fimo kuti bamusuminisha. Umwana wandi na o alimona ukuti nga aleumfwila ifyo tulemweba, tulaya tulemusuminisha ukucitako ifyo alefwaya. Alishiba ukuti filya fine ciba ku mubomfi nga alefilwa ukubomba bwino imilimo apeelwa, na o wine kuti twamupoka ubuntungwa ubo apeelwa nga talekonka ifyo twamweba.”—Ba Ramón, aba ku Mexico.

[Amashiwi pe bula 22]

“Sambilisha umwaice umo afwile ukubela; ne lyo akakota takafumemo.”—Amapinda 22:6

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 23]

ULUPWA LWESU

“Ukukusha Abana Imisepela Mulimo Uusuma”

Ba Joseph: Nasanga ukuti calicindama ukukutika ku fyo abana bandi abakashana balelanda e lyo no kusuminisha ifyo baletontonkanya. Ukukanafisa ifilubo fyandi—no kukanasaalula abana bandi—e filenga ukuti ndelanshanya nabo bwino. Ukulanda fye icishinka, ukukusha abana imisepela, mulimo uusuma maka maka nga ulekonka ifyo Icebo ca kwa Lesa, Baibolo cisambilisha.

Ba Lisa: Nalimwene ukuti ilyo umwana wesu umukalamba afikile pa mushinku wa bukashana, alekabila ukumubikako sana amano. Naleba nankwe inshita iikalamba no kulakutika ifyo alelanda, kabili nalelanda nankwe no kumukoselesha. Ine na bena mwandi twalengele abana besu baishiba ukutila, kuti batweba fyonse ifili mu mitima yabo ukwabula ukubasuusha. Ndakonka amashiwi yasuma ayaba pali Yakobo 1:19 ayatila, umuntu onse abe “uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda.”

Victoria: Bamayo e cibusa candi ica pa mutima. Nshatalamonapo umuntu uwa cikuuku kabili uwakwata umutima uusuma nga bamayo—kabili ifi fine baba kuli ine e fyo baba na ku bantu bonse. Ukulanda fye icishinka, pa bantu ababika amano ku bantu banabo, bamayo e po baba. Ndatasha sana ukukwata abafyashi ba musango uyu.

Olivia: Batata ba cikuuku kabili tabakwata akaso. Nangu tukwete utunono pa ng’anda, nga bamona uubulishe balabuulapo no kumupeela. Nangu ca kuti balibika amano ku kupepa, balasanga ne nshita ya kwangalila capamo no lupwa. Ifi batata baba e fifwile ukuba umufyashi. Nalishuka ukukwata abafyashi ba musango uyu!

“Tatumfwa Icitendwe!”

Ba Sonny: Abana besu abakashana nga nabakwata ubwafya, tulekala pa nshi bonse no kulanshanyapo. Bonse mu lupwa tulalanda ifili mu mitima yesu ukwabula ubwafya, kabili Baibolo e itutungulula mu fyo tucita. Ine na bakashi bandi ba Ynez tulafwilisha abana besu ukusala abantu abatiina Lesa ukuti e bo babe ifibusa fyabo. Kanshi ifibusa fyesu e fibusa fyabo, e lyo ifibusa fyabo, na ifwe e fibusa fyesu.

Ba Ynez: Twalicincila, kabili bonse mu lupwa tulacitila ifintu pamo. Apo tuli Nte sha kwa Yehova, inshita yesu iikalamba ipwila mu mulimo wa kushimikila, mu kusambilila Baibolo capamo kabili ngo muntu umo umo, na mu mulimo wa kuitemenwa—pamo nga umulimo wa kwafwilisha abaponenwe na masanso no mulimo wa kukuula Amayanda ya Bufumu. Kabili tulakwata ne nshita ya kuba pamo no kucitako fimbi ifya kutusekesha. Kanshi tatumfwa ne citendwe!

Kellsie: Batata balabikako amano nga ulelanda nabo, kabili lyonse balatweba ukulandapo nga pali icikulu ico balefwaya ukucita. Bamayo balangafwa nga nakwata ubwafya—kabili nga ndefwaya ukubeba fimo nshibatiina.

Samantha: Ificita bamayo filanenga ndeyumfwa ukuti nalicindama no kuti balintemwa. Limo tabeshiba no kuti ifyo balecita filenenga ukumfwa ifi. Nga ulebeba fimo balabikako amano. Balatusunga bwino. Nshingafwaya nangu panono ukonaula ubu bucibusa.

[Ifikope]

Ulupwa lwa ba Camera: Ba Joseph, ba Lisa, Victoria, Olivia, na Isabella

Ulupwa lwa ba Zapata: Kellsie ba Ynez, ba Sonny, na Samantha

[Icikope pe bula 22]

Abafyashi kuti bapeela umwana ubuntungwa bwa kucita ifyo alefwaya, lelo bafwile bamweba ne fyo ashilingile ukucita