“Ing’oma Ibomfiwa Umwingi”

UULEMBA LOLENI! MU SENEGAL

“ILALILA sana, ilapange congo, ilaloosha kabili ilapunda. Ilatepelesha kabili ilembe nyimbo. . . . Taifilwa ukucita icili conse, ni ng’oma ingabomfiwa umwingi.” Cinshi calengele uwalembele lino lyashi ukulembe fi? Icalengele ni ng’oma ya mu Africa iyo beta ati djembe.

Djembe e ng’oma yacindamisha ku mitundu imo imo iyaba no lutambi lwa kulisha ing’oma ku West Africa. Ilingi line, balisha djembe nga kuli icilecitika mu mushi pamo nga ubwinga, imfwa, no ukufyalwa ne mitebeto, ukusombola, nangu umo ashita ica kufwala cipya.

Imimonekele ya djembe ilapusanapusana. Na kuba, ku Burkina Faso, ku Guinea, ku Mali, na ku Senegal kwaba ama djembe yapusanapusana. Iyi ng’oma ipangwa ku mulando, uo bafukula mu kati no kupanga ica kubikapo umukupo. Shimo shiyemfiwa fye panono, lelo shimbi shipangwa mu nshila yapikana.

Ilyo bapwisha ukufukula, uwaishibisha ukubamba ing’oma alapanga umulando bafukwile mu ng’oma. Ica ntanshi, uwaishiba ukubamba ing’oma, alabaasa bwino bwino umulando, aufolobola no ku-ukulungila mpaka fye wasuka walingana ubukulu ne fyo alefwaya ing’oma ikule pa kuti yalalila filya fine alefwaya ukuti ilelila. Uwaishiba ukubamba ing’oma kuti pambi asuba amafuta ya ngashi mu kati ka ng’oma no kuileka ukuuma mu kasuba. Ukucite fi kulenga icimuti bapangileko ing’oma ukukanabola.

Imikupo babambilako djembe wa mbushi kabili ikashiiwa ku cela cibikwa ku lutwe ukushinguluka ing’oma. Umukupo wikashiiwa ne ntambo shapikwilwa ku fyela na fimbi fibili. Bushe umukupo ufwile ukutintika shani? Ico cishintilila pa fyo uwaishiba ukubambe ng’oma alefwaya ukuti ilelila. Ilyo alentinta umukupo, uwaishiba ukubambe ng’oma alalishapo ifyo atemwa sana ukulisha pa kuti eshibe apo ipelele.

Djembe ilapapusha abena Africa na batandashi kumo. Cine cine, nga mwasangwapo apo ing’omba shilelishisha iyi ng’oma, tamwakatale amulaba iyi “ng’oma ibomfiwa umwingi.”