Ico Tushafumishe Ifumo

VICTORIA uo tulandilepo mu cipande ca kubalilapo, aebele Bill, uwamupeele ifumo ukuti, tafumye ifumo. Victoria atile, “Nalishibe ukuti uuli mwi fumo lyandi muntu. Apo nalimwene ukuti nga naikala na Bill takulansakamana ifi ndi pa bukulu, nalimushile.”

Lelo mu kupita kwa nshita, Bill alitontonkenyepo na kabili no kweba Victoria ukuti bopane. Nomba ukusakamana umwana wabo takwayangwike. Ba Victoria batile: “Tatwakwete motoka ne ndalama, ne fya kufwala twakwete fyali fye ifinono. Tonse uto twakwete twali fye twa kupenda. Indalama Bill alefola shali ishinono sana, kabili twaleikala mu kayanda ka kusonkela aka kuwayawaya fye, lelo twalishipikishe.”

Bambi na bo balakwata amafya pa mulandu wa kwimita ilyo bashilefwaya ukukwata umwana. Lelo na bo bene balakaana ukufumya ifumo. Cinshi cibaafwa ukukanafumya amafumo no kubombesha ukuti bakushe umwana nangu ca kutila tabalefwaya ukumukwata? Amano yasangwa muli Baibolo e yabafwa.

Mwilasuswa pa Kupingula Ifya Kucita, Mulemona Ifingamwafwa

Mu Baibolo mwaliba amashiwi ayasuma ayatila: “Amapange ya wacincila yamulenga ukubomba bwino, lelo onse uususwa ukucita ifintu alola ku kubulwa.”—Amapinda 21:5.

Ba Connie, abakwete abana abaume batatu, apali no mwana umo uwalemana, balyumfwile ububi ilyo baimite na kabili. Batile, “Tatwalefwaya ukukwata umwana na umbi uwa kusakamana. E ico twamwene ukuti napamo ukufumya ifumo kuti kwatwafwa.” Lelo ilyo bashilacita ici, ba Connie balyebeleko ba Kay, abo balebomba na bo. Ba Kay balyafwile ba Connie ukwiluka ukuti uwali mwi fumo lyabo, muntu nangu line ali talafyalwa, kabili ico calengele befumya ifumo.

Lelo ba Connie balekabila na fimbi ifingabafwa ukusunga bwino umwana. Apo banyina mukalamba ba ba Connie baleikala lwa mupepi, ba Kay bakoseleshe ba Connie ukulanda na bo. Ba Connie balandile na banyina mukalamba, na bo balisumine ukulabafwa. E lyo na bena mwabo balitendeke incito na imbi kabili bakuukile mu ng’anda iishakosele umutengo. Ifi fyalibafwile ukusunga umwana ilyo afyelwe.

Ba Kay balyafwile ba Connie no kusanga utubungwe utwafwa abantu abemita ilyo bashilepanga ukukwata umwana. Mu fyalo ifingi, mwaliba utubungwe twa musango yu utwafwilisha banacifyashi nga balekabila ubwafwilisho. Kuti mwabomfya intaneti nelyo ifitabo babikamo amanambala ya mafoni ifisangwa mu malaibrare ayengi nga mulefwaya ukwishiba ukwaba utu tubungwe. Pa kusanga aba kutwafwa, kano twabombesha, pantu “amapange ya wacincila,” e yalenga ifintu ukwenda bwino.

Muleibukisha Ukuti Muntu ali mwi Fumo

Baibolo itila: “Uwa mano onse, amenso yakwe yaba mu mutwe wakwe; lelo umuwelewele ena enda mu mfifi.”—Lukala Milandu 2:14.

Umwanakashi wa mano aleshiba icine pa filecitika mwi fumo lyakwe, kanshi ‘tenda mu mfifi.’ Alabomfya ‘amenso ayaba mu mutwe wakwe’ ayalenga aba na mano. Na mano yalamwafwa ukwishiba bwino bwino ifingafuma mu fyo alefwaya ukucita. Kanshi ena alipusana no mwanakashi wa kuti tafwaya ukwishiba icine pa filecitika mwi fumo lyakwe. Apo ena mwanakashi wa mano, alalangulukilako akana akali mwi fumo lyakwe no kukacingilila.

Stephanie, umukashana uwalefwaya ukufumya ifumo, balimulangile icikope pali mashini ica kana kali mwi fumo lyakwe, ninshi kali ne myeshi ibili. Stephanie atile: “Nalilukwishe ifilamba no kuipusha nati: Cinshi ndefwaila ukwipaya umuntu?”

Denise, umukashana na umbi uushaupwa uwali pa bukulu, alikutulwike ukuti icali mwi fumo, muntu uwa mweo. Ilyo umwaume ale-enda nankwe amupeele indalama no kumweba ukuti afumye ifumo, Denise amwebele ukuti: “Teti njeshe no kwesha!” E ico alikeene ukwipaya umwana wakwe uwali mwi fumo.

Ififuma mu Kutiina Abantu

Uuli pa bukulu nga balemupatikisha ukufumya ifumo, ilyo ashilacite fyo, alingile ukutontonkanya pa mashiwi yaba mwi buuku lya Amapinda ayatila: “Ukutiina abantu kulaletelela, lelo nga wacetekela SHIKULU ukacingililwa.”—Amapinda 29:25, Baibolo ya New Century Version.

Ilyo Monica ali ne myaka 17 kabili ninshi ali mupepi no kuya ku koleji, balimupeele ifumo ku mulumendo ale-enda nankwe. Banyina Monica, bamukamfwilwa abalesunga abana 5, balikalipe sana. Balefwaya sana umwana wabo ukuya ku koleji pa kuti ena ekaba umupiina. Apo ico acitile calipeseshe banyina amano, bakoselepo fye ukumweba ati afumye ifumo. Monica atile: “Ilyo badokota banjipwishe nga nalefwaya ukufumya ifumo, nabebele nati ‘nshilefwaya!’”

Apo banyina calibakalipe sana ilyo bamwene kwati ico Monica acitile calyonawile imikalile yakwe iya ku ntanshi, balimutamfishe pa ng’anda. Monica aile mu kwikala na banyina mukalamba. Pa numa ya milungu iinono, banyina balibweseshemo umutima no kumusuminisha ukubwela pa kuti akapapile pa ng’anda pa mwabo. Banyina Monica balimwafwile ukusakamana umwana wakwe Leon ilyo afyelwe, kabili balitemenwe sana umwishikulu wabo.

Ba Robin abaupwa, bena abalebapatikisha ukufumye fumo bantu bambi. Ba Robin batile: “Ilyo naimite, badokota balimpeele umuti uwa kundapa ubulwele nakwete ku mfyo ukwabula ukuti bampime nga ndi pa bukulu. Ku cipatala banjebele ukutila, calimoneke bwino bwino ukuti umwana nkafyala akaba uwapukuta.” E ico badokota bankoseleshe ukufumya ifumo. Ba Robin batile: “Nalibalondolwela ifyo Baibolo ilanda pa bumi. Kabili nalibebele no kutila te kuti mfumye ifumo.”

Nangu ca kutila umuntu fye onse kuti asakamana badokota nga bamweba ifi, ubumi bwa ba Robin tabwali mu kapoosa mweo nangu cali ifyo.a Ba Robin basosele no kuti: “Ilyo umwana wandi afyelwe, balimupimine, kabili basangile ukuti kuli bongobongo kwali fye akabwafya akanono sana. Lelo alacita fye bwino ifintu. Nomba ali ne myaka 15, no kubelenga alitendeka. Nalimutemwa sana, kabili ndatasha Yehova imiku iingi cila bushiku pa kumpeela uyu mwana.”

Bucibusa na Lesa Bulaafwa Sana

Baibolo itila: “Yehova ni cibusa wa bantu abamutiina.”—Amalumbo 25:14.

Icilenga abengi ukukaana ukufumya amafumo ni co balatontonkanya pa fyo Yehova engomfwa nga bacite fyo. Icacindama sana mu bumi bwabo, ni bucibusa bwabo na Lesa no kucita ifyo afwaya. Ici e calengele ba Victoria abo tulandilepo kale ukukaana ukufumya ifumo. Batile: “Nalishibe bwino bwino ukuti Lesa e upeela ubumi, no kuti ine nshakwete insambu sha kwipaya umwana uo ampeele.”

Ilyo ba Victoria babikileko sana amano ku kusambilila Baibolo, bucibusa bwabo na Lesa bwalikosele. Batile: “Ukusalapo ukukanafumya ifumo kwalengele ndeumfwa ukutila nalipalama kuli Lesa kabili kwalengele nalafwaya ukuletela Lesa insansa muli fyonse ifyo ncita. Ilyo napepele ukuti anange ifya kucita, ifintu fyonse fyalyendele bwino sana.”

Bucibusa na Lesa, Intulo ya mweo, bulalenga twacindika sana ubumi ububa mwi fumo. (Amalumbo 36:9) Na kabili, Lesa kuti apeela umwanakashi “amaka yacila aya bantunse” ayengamwafwa pamo no lupwa lwakwe ukwishiba ifya kucita ilyo ulupwa luli na mafya yabako pa mulandu wa kwimita ilyo bashilefwaya umwana. (2 Abena Korinti 4:7) Bushe balya abacindike ifyo Lesa amona ubumi bomfwa shani pali filya basalilepo ukukanafumya ifumo?

Tabomfwa Ububi

Aba bafyashi tabakwata malangulushi ya kuti balilufyenye kabili tabomfwa ubulanda bwa kuti balipeye umwana. Mu kuya kwa nshita, batendeka ukulamona “ubufyashi bwa mwi fumo” lyabo ukuti cilambu te citiipu! (Amalumbo 127:3) Ba Connie, abo tulandilepo kale, balisumine ici ilyo papitile fye ama-awala yabili ukutula apo bapaapile! Batumine foni kuli ba Kay abo balebomba na bo no kubeba ukuti nabatemwa sana ukwishiba ukuti bakwata umwana uo bakakusha. Pa kulanda aya mashiwi bali ne nsansa. Basosele no kuti: “Ca cine Lesa alapaala bonse abacita ifyo atemwa.”

Cinshi ukukonka ifyo Lesa amona umweo kwawamina? Ni co ifi Lesa e Ntulo ya mweo alitupeela amafunde mu Baibolo ayalenga ‘ifintu filetuwamina.’—Amalango 10:13.

Ukulingana ne fyasosele ba Victoria na ba Bill abo tulandilepo pa ntendekelo ya cino cipande ne cipande ca kubalilapo, ukukanafumya ifumo e kwalengele ubumi bwabo ukwaluka. Balondolwele ukuti: “Twalebomfya sana imiti ikola kabili atukanaleka nga twalifwile. Lelo ukucindika ubumi bwa mwana uwali mwi fumo kwalengele twatendeka ukutontonkanya pa bumi bwesu. Inte sha kwa Yehova shalitwafwile ukwaluka.”

Umwana wabo Lance, nomba mukalamba, ali ne myaka 34 kabili apo aupila papita imyaka 12. Lance atile: “Ukufuma fye ku bwaice abafyashi bandi balinsambilishe ukulakonka ifyo Baibolo ilanda ilyo ndefwaya ukucita icili conse. Ici calingafwa no mukashi wandi, kumo no mwana wesu kabili calituletela insansa.” Bawishi abafwaile pa kubala ukuti ba Victoria bafumye ifumo, batile: “Limo tulomfwa umwenso nga twaibukisha ukuti kwashele fye kwempe nga twalipeye umwana wesu uo twatemwa sana pali nomba.”

Tontonkanyeni na pali ba Monica, abakeene ukufumye ifumo nangu banyina bakoselepo sana ukuti balifumye. Batile: “Ilyo papitile fye imilungu ibili ba Nte batendeke ukunsambilisha ifyo ningalacita pa kuti ndekonka amafunde ya kwa Lesa mu bumi bwandi. Nshaikete na ku cani, natendeke ukusambilisha Umwana wandi Leon ifyo ukumfwila Lesa kwacindama, kabili mu kuya kwa nshita na o atendeke ukutemwa Lesa. Leon nomba ni kangalila uutandalile ifilonganino fya Nte sha kwa Yehova.”

Ilyo Leon atontonkenye pa fyo banyina bacitile, atile: “Ukwishiba ukutila bamayo balintemenwe sana ica kuti bakaana ukunjipaya nangu ca kutila abantu balebapatikisha ukucite co, kwalenga nafwaya ukubomfya ubumi bwandi bwino pa kutila ndelanga Lesa ukuti ndatasha pa bupe ampeela.”

Abengi abaumfwikisha ifyo Lesa amona ubumi tabomfwa ububi nga batontonkanya pa kutila tabaipeye umwana wabo uo nomba batemwa. Balaba sana ne nsansa ilyo bale-eba bambi ukuti, “Tatwafumishe ifumo!”

[Futunoti]

[Icikope pe bula 7]

Ukumona icikope pali mashini ica kana akaali mwi fumo lyakwe ninshi kali ne myeshi ibili, kwalyafwile Stephanie ukukanafumya ifumo

(Mu mbali tushililemo fye)

[Icikope pe bula 8]

Ba Victoria na Lance

[Icikope pe bula 8, 9]

Ba Victoria na ba Bill pali lelo e lyo no mwana wabo Lance capamo no lupwa lwakwe

[Icikope pe bula 9]

Ba Monica bali no mwana wabo Leon. Balomfwa bwino sana ifi bashaumfwilile abalebapatikisha ukufumya ifumo imyaka 36 iyapita