ILYASHI LYA PANO ISONDE
Gulf of Mexico
Ubusanso ubwacitike mu April 2010 palya bafumisha oilo muli bemba, bwalengele oilo iingi sana ukufuma no kuya muli bemba pa myeshi nalimo itatu. Pa numa ya myeshi ibili na hafu, ibumba lya basambilila sana abaile mu kumona ifyacitike basangile muli bemba tamuli oilo iingi iyaitikilemo. Utushishi utwatemwa ifyaba muli oilo e twaliile oilo yonse. Lelo bambi abasambilila balatwishika nga e fyacitike. Bena batila iyo oilo yaibila fye pa nshi ya bemba.
Russia
Ukulingana ne fyo bafwailishe, abena Russia ukucila pali hafu, abali ne myaka 18 ukufika ku 35, batila “pa kuti ifintu file-enda bwino mu bumi, umuntu limo afwile ukukucitako ifyabipa ifyo amafunde yakaanya. E fyali mu nyunshipepala ya Rossiiskaya Gazetta.
Peru
Amataba ya kale ayo basanga muli ici calo, (pamo nga aya ayali pa muulu) yalanga fye ukuti abantu ba ku kapinda ka ku kuso aka calo ca Peru balelya amataba ya kuposha iciwaya, kabili balekwata no bunga bwa mataba kale sana, imyaka nalimo 3,000 iyapita.
Italy
Lucio Soravito De Franceschi, Shikofu we calici lya Katolika ilya ku Adria-Rovigo asumina ukuti, “pa kuti abantu bomfwe amashiwi ya kwa Lesa, abashimikila bafwile ukubakonka uko bekala.” Alandile no kuti “tatulingile ukulalisha inyenjele pa macalici pa kuti abantu bese, lelo tulingile ukuya pa mayanda yabo.”
South Africa
Umuti uo bapangila ku masengo ya bacipembele naukosa sana umutengo. Umuti uufinine 1 kg baleushitisha pa madola ya ku America 65,000 (amakwacha 325 milioni). Mu 2011, mu South Africa mweka fye, abepaya inama mu bumfisolo baipeye bacipembele 448. Ku bulaya, bakabolala balitoba ifikuulwa umo basungila ifya kale no mo bashitishisha ifipe pa kuti fye basende amasego. Na bacipempele ababa mu fifulo umo basungila no kutamba inama ku Europe, nabo nabatendeka ukubepaya.
[Icikope pe bula 3]
Top: Photo by John Kepsimelis, U.S Coast Guard; middle: Courtesy STRI; bottom: © llukee/Alamy