Bushe Abantu Kuti Bapwisha Inkondo?

AMABUTEKO YALESHA UKULETA UBUNONSHI MWI SONDE

Cinshi Bacitila Ifi? Bafwaya abantu baleikala bwino. Nga ca kuti mu calo namufula abantu abakankaala sana e lyo na bapiina sana, mulaba sana ifimfulunganya.

Cinshi ifyo Bacita Fishibombela: Amabuteko yalingile ukwaluka mu fyo yabomfya indalama. Ku ca kumwenako, mu 2022, mupepi na 949 bilioni kwacha e ndalama babomfeshe ku kucita ifingalenga mwi sonde mwaba umutende. Lelo ishi indalama tashafikile na kuli 1% iya ndalama isho babomfeshe mu kushitamo ifyanso.

Ba António Guterres ba secretary-general aba kabungwe ka United Nations batile: “Tulabomfya indalama ishingi icine cine pa kuti twingafwa abantu abaleikala mu fyalo umuli inkondo. Mu nshita ya kubomfya ishi ndalama ukucilikila inkondo no kulenga mwi sonde mwaba umutende.”

Ifyo Baibo Ilanda: Amabuteko kuti ya-afwilisha abapiina lelo te kuti yafumyepo ubupiina.–Amalango 15:11; Mateo 26:11.

AMABUTEKO YALAPANGANA IFIPANGANO NA MABUTEKO YAMBI PA KUTI MU CALO MWINGABA UMUTENDE

Cinshi Bacitila Ifi? Bafwaya ukupangana ifipangano ifingalenga mu calo mwilaba inkondo nelyo ukupangana ifipangano ifyo ifyalo ifilelwa fingatemwa pa kuti inkondo ipwe.

Cinshi Ifyo Bacita Fishibombela: Inshita shimo icalo cimo nelyo ifyalo fyonse ifilelwa filakaana ukulanshanya nelyo ukupangana ifipangano ifingalenga kwaba umutende. E lyo inshita shimo ifi fyalo filatoba ifi ifipangano ifyo bapangene.

Ba Raymond F. Smith balembele pa webusaiti ya American Diplomacy ukuti: “Te lyonse ifipangano fibomba. Inshita shimo ifipangano abantu bapangana pa kupwisha inkondo filenga fye kwaba inkondo na imbi.”

Ifyo Baibo Ilanda: Baibo itila abantu bafwile ‘ukulafwaya umutende.’ (Amalumbo 34:14) Lelo abantu abengi ‘tababa ne cishinka, tabafwaya fipangano, kabili balafutuka abanabo.’ (2 Timote 3:​1-4) Iyi imibele abantu bakwata ilalenga na bakateka abakwata imitima iisuma balefilwa ukupwisha inkondo.

UKUCEFYA IFYANSO IFYO IFYALO FYAKWATA

Cinshi Bacitila Ifi? Bafwaya ukupwisha nelyo ukucefyako ifyanso ifikali sana pamo nga amabomba ya nuclear ayakwata sana amaka, amabomba ayalenga abantu abengi balemana no kufwa, e lyo na mabomba ayalenga abantu abengi balwala.

Cinshi Ifyo Bacita Fishibombela: Ilingi line ifyalo tafisumina ukucefyako ifyanso pantu filatiina ukufisansa. Na kabili ukucefya ifyanso takufumyapo umulandu abantu balwila.

Ulupapulo lwa Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament lutila, “Ifyalo ifingi ifyalaile ukuti fyalacefyako nelyo ukupwisha ifyanso fimo pa kuti mu calo mwingaba umutende pa numa ya mwaka wa 1991, tafyacitile ifyo fyalaile.”

Ifyo Baibo Ilanda: Abantu bafwile ukusha ifyanso fyabo kabili bafwile “ukufula impanga shabo shibe amaplao.” (Esaya 2:4) Nangu cibe ifyo kwaliba na fimbi ifyo balingile ukucita pantu ifyaba mu mutima wa muntu e filenga alalwa.—Mateo 15:19.

AMABUTEKO UKUMANA AKAPI PA KUTI MWI SONDE MUBE UMUTENDE

Cinshi Bacitila Ifi? Ifyalo filomana akapi pa kuti filecimfya abalwani. Ico bacitila ifi ni co batontonkanya ukuti nga nabomana akapi takuli icalo icikafwaya ukulwa inkondo ne fyo ifyalo ifyaumana akapi.

Cinshi Ifyo Bacita Fishibombela: Ifyalo tafikana ukulwa inkondo pa mulandu fye wa kutiina ukuti ifyalo fimbi fyalaiminamo. Na kabili te lyonse ifyalo fikonka ifipangano bapangana pa kuicingilila.

Ulupapulo lwa Encyclopedia Britannica lutila, “Nangu ca kuti ifipangano ifyalo fyapangana pa kuicingilila. . . e fyalengele kube akabungwe ka League of Nations kabili mu lupapulo lwa United Nations Charter ifi ifipangano e mo fyaba, ifi ifipangano fyonse tafibomba.”

Ifyo Baibo Ilanda: Nga ca kuti abantu balebombela pamo balacingililwa. (Lukala Milandu 4:12) Nangu cibe ifyo, tatulingile ukucetekela utubungwe twa bantunse ukuti e twingalenga mu calo mwaba umutende wine wine. Baibo pa Amalumbo 146:​3, 4 itila: “Mwilacetekela intungulushi nelyo umuntunse umbi, uushingamupususha. Nga aleka ukupeema, abwelela ku mushili. Pali bulya bwine ubushiku amatontonkanyo yakwe yalaloba.”