Ifyo Twingasambilila ku fyo Yakobo Asobele Ilyo Ali Mupepi no Kufwa—Ulubali 2

1. Ni bani twalasambililapo muli cino cipande abo Yakobo apaalile ilyo ali mupepi no kufwa?

ABANA ba kwa Yakobo balilongene ukushinguluka shibo, kabili balekutikisha pa kuti bomfwe ifyo alelanda pa kupaala cila mwana. Nga fintu twasambilile mu cipande cafumineko, ifyo Yakobo aebele Rubene, Simeone, Lebi na Yuda fyalipapwishe abana bakwe pantu te fyo bale-enekela. Kanshi bafwile balefwaisha ukwishiba ifyo ali no kweba abana bakwe 8 abasheleko. Natumone ifyo twingasambilila ku fyo Yakobo aebele Sebuluni, Isakari, Dani, Gadi, Ashere, Naftali, Yosefe na Benjamini.a

SEBULUNI

2. Finshi Yakobo asobele pali Sebuluni, kabili fyafikilishiwe shani. (Ukutendeka 49:13) (Moneni na kabokoshi.)

² Belengeni Ukutendeka 49:13. Yakobo alandile ukuti abali no kutuntuka muli Sebuluni bali no kulaikala ku lulamba lwa bemba, ku kapinda ka ku kuso aka Calo ca Bulayo. Ilyo papitile imyaka ukucila pali 200, abatuntwike muli Sebuluni balibapeele impanga yabo iyabelele pa kati ka Bemba ya Galili na Bemba ya Mediterranean. Mose asobele pali Sebuluni ukuti: “Sekelela, we Sebuluni, mu kufuma kobe.” (Amala. 33:​18, futunoti) Nalimo ico Mose alandile ifi ni co abali no kutuntuka muli Sebuluni bali no kulaikala pa kati ka Bemba ya Galili na Bemba ya Mediterranean. Kanshi cali no kubangukila ukulacita amakwebo. Nampo nga ici e calengele Mose alande ifi nelyo iyo, abatuntwike muli Sebuluni bali no kuba ne nsansa.

3. Kuti twacita shani pa kuti tuleteka imitima ku fyo twakwata?

³ Finshi tulesambililako? Kwaliba ifingi ifingalenga tulesekelela te mulandu no ko twikala ne fyo ifintu fyaba mu mikalile yesu. Pa kuti tuleba ne nsansa, tufwile ukulateka umutima ku fyo twakwata. (Amalu. 16:6; 24:5) Inshita shimo cilanguka ukubika amano ku fyo tushakwata mu cifulo ca kubika amano ku fisuma ifilenga tulesekelela. E ico tulebika sana amano ku fisuma ifyo twakwata ifilenga tulesekelela.—Gal. 6:4.

ISAKARI

4. Finshi Yakobo aebele Isakari, kabili fyafikilishiwe shani (Ukutendeka 49:​14, 15) (Moneni na kabokoshi.)

⁴ Belengeni Ukutendeka 49:​14, 15. Yakobo alitashishe Isakari pa fyo alebombesha, kabili amulingenye ku mpunda iyakosa amafupa, iisenda ifipe ifyafina. Yakobo na kabili alandile ukuti Isakari ali no kukwata impanga iisuma. Nga filya fine Yakobo alandile, abatuntwike muli Isakari balibapeele impanga iisuma kabili iya mufundo iyali mupepi no mumana wa Yordani. (Yosh. 19:22) Ukwabula no kutwishika balebombesha pa kulima impanga babapeele kabili balebombesha pa kuti baleafwako na bantu bambi. (1 Isha. 4:​7, 17) Ku ca kumwenako, ilyo kapingula Baraki na kasesema mwanakashi Debora baebele abantu ukuti bayelwisha Sisera na bashilika bakwe, aba mu mukowa wa kwa Isakari bali-ipeeleshe ukuya mu kulwa inkondo.—Abapi. 5:15.

5. Mulandu nshi tulingile ukulabombesesha?

⁵ Finshi tulesambililako? Yehova alatasha pa fyo tubombesha mu mulimo wakwe nga filya fine aletasha pa fyo aba mu mukowa wa kwa Isakari balebombesha. (Luk. Mil. 2:24) Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa fyo bamunyinefwe babombesha pa kuti balesakamana icilonganino. (1 Tim. 3:1) Kwena aba bamunyinefwe tabafwile ukulwa inkondo ya cine cine, lelo bafwile ukulabombesha pa kuti balecingilila abantu ba kwa Lesa ku fyabipa. (1 Kor. 5:​1, 5; Yuda 17-23) Na kabili balabombesha pa kupekanya amalyashi na pa kuyalanda pa kuti balekoselesha aba bwananyina mu cilonganino.—1 Tim. 5:17.

DANI

6. Mulimo nshi aba mu mukowa wa kwa Dani babapeele? (Ukutendeka 49:​17, 18) (Moneni na kabokoshi.)

⁶ Belengeni Ukutendeka 49:​17, 18. Yakobo alingenye Dani ku nsoka iya kuti ilasuma ne nama ishikalamba ukucila pali yena, pamo nga kabalwe wa nkondo. Aba mu mukowa wa kwa Dani bali abashipa kabili bali abaipekanya no kusansa abalwani ba kwa Israele. Ilyo abena Israele baleya ku Calo ca Bulayo, aba mu mukowa wa kwa Dani baleba “ku numa pa kuti balecingilila” uluko lonse. (Impe. 10:25) Uyu wali mulimo uwacindama nangu ca kuti aba mu mikowa imbi tabalemonako ilyo aba mu mukowa wa kwa Dani balebomba uyu mulimo.

7. Bushe tufwile ukulamona shani imilimo yonse iyo tubombela Yehova?

⁷ Finshi tulesambililako? Bushe mwalibombapo umulimo uwa kuti abantu tabaishiba no kwishiba ukuti nimwe mwaubombele? Nalimo mwalibombelepo umulimo wa kuwamya no kulungisha ifyaonaike pa Ng’anda ya Bufumu, mwali-itemenwe ukubombako umulimo pa kulongana kwa muputule nelyo ukwa citungu nelyo mwabombeleko umulimo umbi. Nga mwalibombapo, mwalicitile bwino, tulemutasha! Muleibukisha ukuti Yehova alamona imilimo yonse iyo mumubombela kabili alatasha. Alatasha sana, maka maka nga ca kuti icilengele mulemubombela ni co mwalimutemwa te pa mulandu wa kuti mulefwaya abantu balemutasha.—Mat. 6:​1-4.

GADI

8. Mulandu nshi cali no kwangukila abalwani ukusansa abena Gadi? (Ukutendeka 49:19) (Moneni na kabokoshi.)

⁸ Belengeni Ukutendeka 49:19. Yakobo alisobele ukuti ifipondo fyali no kulasansa Gadi. Ilyo papitile imyaka nalimo 200, abatuntwike mu mukowa wa kwa Gadi balibapeele impanga ku kabanga ka mumana wa Yordani. Iyi mpanga yali mupepi na balwani ba bena Israele. Ifi iyi mpanga yabelele mupepi no ko abalwani baleikala, cali no kubangukila ukulasansa abena Gadi. Na lyo line abena Gadi balefwaisha ukulaikala muli ilya ncende pantu mwali umulemfwe uwingi uo ifitekwa fyabo fyali no kulalya. (Impe. 32:​1, 5) Abena Gadi bafwile bali abashipa. Na kabili balicetekele ukuti Yehova ali no kulabafwa pa kulwisha abalwani babo pa kuti balecingilila impanga iyo abapeele. Pa myaka iingi balitumine na bashilika babo ku masamba ya mumana wa Yordani mu Calo ca Bulayo mu kwafwa imikowa imbi ukucimfya abalwani babo. (Impe. 32:​16-19) Balicetekele ukuti Yehova ali no kucingilila abakashi babo na bana babo ilyo abaume baile mu kulwisha abalwani. Yehova alibapaalilepo pa fyo bali abashipa na pa fyo baitemenwe ukuya mu kwafwa abena Israele banabo.—Yosh. 22:​1-4.

9. Nga twalicetekela Yehova, finshi twingasalapo ukucita?

⁹ Finshi tulesambililako? Pa kuti tutwalilile ukubombela Yehova na lintu ifintu fyafishe, tulingile ukumucetekela. (Amalu. 37:3) Muno nshiku abengi balalanga ukuti balicetekela Yehova pantu balabombako imilimo ya makuule, balaya mu kubombela ukwaba ukukabila nelyo balabombako imilimo imbi. Ico bacitila ifi ni co balicetekela ukuti Yehova akulabasakamana.—Amalu. 23:1.

ASHERE

10. Finshi aba mu mukowa wa kwa Ashere bashacitile? (Ukutendeka 49:20) (Moneni na kabokoshi.)

¹⁰ Belengeni Ukutendeka 49:20. Yakobo asobele ukuti aba mu mukowa wa Ashere bali no kukwata ifyuma, kabili ifi fine e fyo cali. Aba mu mukowa wa kwa Ashere babapeele impanga iyali no mufundo sana mu Israele. (Amala. 33:24) Impanga babapeele yali mupepi na Bemba ya Mediterranean kabili muli iyi mpanga mwali ne cabu ca Sidone. Pali ici cishi balecitilapo sana amakwebo. Lelo aba mu mukowa wa kwa Ashere tabafumishemo abena Kanaani mu calo. (Abapi. 1:​31, 32) Pa mulandu wa kuti aba mu mukowa wa kwa Ashere balikwete sana icuma, kabili balekonkelela abena Kanaani, tababikile sana amano ku kupepa kwasanguluka. Ilyo kapingula Baraki alefwaya aba kuyalwisha abalwani babo abena Kanaani, aba mu mukowa wa Ashere tabaileko. Ifi fyalengele bemonako ifyo Yehova ayafwile abena Israele pa kuti bacimfye abalwani babo “mupepi no mulonga wa Megido.” (Abapi. 5:​19-21) Aba mu mukowa wa kwa Ashere bafwile balyumfwile insoni ilyo baumfwile ulwimbo lwa kucimfya ulo Baraki na Debora baimbile, umwali na mashiwi ya kuti: “Ashere ena aikele fye mu lulamba lwa bemba.”—Abapi. 5:17.

11. Mulandu nshi tushifwile ukulamwena indalama ukuti eshacindamisha mu mikalile yesu?

¹¹ Finshi tulesambililako? Tulingile ukulabombela Yehova na maka yesu yonse. Tufwile ukuba abacenjela pa kuti twilamona indalama e lyo ne fintu ifyo twingashitamo ukuti e fyacindamisha nge fyo aba muli cino calo bafimona. (Amapi. 18:11) Nangu ca kuti tulakabila indalama, tatufwile ukulamona ukuti ukukwata indalama kwalicindamapo pa kubombela Yehova. (Luk. Mil. 7:12; Heb. 13:5) Tatupoosa inshita na maka yesu mu kufwaya ifintu ifyo tatukabila no kukabila. Lelo tubomfya amaka yesu ne nshita yesu mu kubombela Yehova pantu twalishiba ukuti akalenga tukekale bwino ku ntanshi.—Amalu. 4:8.

NAFTALI

12. Bushe ifyo Yakobo aebele Naftali nalimo fyafikilishiwe shani? (Ukutendeka 49:21) (Moneni na kabokoshi.)

¹² Belengeni Ukutendeka 49:21. Yakobo alandile ukuti Naftali ali no ‘kulalanda ifisuma.’ Aya mashiwi nalimo yalelanda pali Yesu uwalelanda ifisuma ilyo alebila imbila nsuma. Yesu uo abantu baishibe ukuti alesambilisha bwino, atendeke ukwikala mu musumba wa Kapernahumu mu citungu ca kwa Naftali. (Mat. 4:13; 9:1; Yoh. 7:46) Esaya aseseme pali Yesu ukuti aba mu calo ca kwa Sebuluni ne calo ca kwa Naftali bali no kumona “ulubuuto ulukalamba.” (Esa. 9:​1, 2) Ifyo Yesu alesambilisha fyalelanga ukuti e wali “ulubuuto lwa cine cine ulubalikila umuntu onse.”—Yoh. 1:9.

13. Kuti twacita shani pa kuti ifyo tulanda filelenga Yehova alesekelela?

¹³ Finshi tulesambililako? Yehova alabika amano ku fyo tulanda ne nshila tufilandilamo. Kuti twacita shani pa kuti tulelanda “ifisuma” ifingalenga Yehova asekelela? Tufwile ukulalanda icishinka. (Amalu. 15:​1, 2) Kuti twakoselesha abantu nga ca kuti tuleangufyanya ukubatasha nga bacita ifisuma, tatulebasuusha nelyo nga tatuleilishanya. (Efes. 4:29) Kabili kuti twawamyako ifyo tutendeka ukulanshanya na bantu ilyo tulebila imbila nsuma.

YOSEFE

14. Bushe ifyo Yakobo asobele pali Yosefe fyafikilishiwe shani? (Ukutendeka 49:​22, 26) (Moneni na kabokoshi.)

¹⁴ Belengeni Ukutendeka 49:​22, 26. Yakobo alitemenwe sana umwana wakwe Yosefe. Yehova ‘alimupaatwile kuli bamunyina,’ kabili balimupeele umulimo uwacindama. Yakobo alitile Yosefe ukuti “musambo wa cimuti icitwala ifisabo.” Yakobo e wali icimuti, e lyo Yosefe e wali umusambo wa ici cimuti. Yosefe e wali ibeli lya kwa Yakobo mu mukashi wakwe Rakele uo atemenwe sana. Yakobo alandile ukuti Yosefe e o bali no kupeela ifyo bali no kupeela Rubene uwali ibeli lya kwa Yakobo mu mukashi wakwe Leya. (Ukute. 48:​5, 6; 1 Imila. 5:​1, 2) Ubu busesemo bwalifikilishiwe ilyo Efraimu na Manase abana ba kwa Yosefe baishileba imikowa ibili, kabili cila mukowa baliupeele impanga.—Ukute. 49:25; Yosh. 14:4.

15. Bushe Yosefe acitile shani ilyo abakalamba bakwe balengele akwata amafya?

¹⁵ Yakobo alandile no kuti abalepoosa amata “balilashile [Yosefe] kabili balimupatile.” (Ukute. 49:23) Abalepoosa amata abo Yakobo alandilepo bakalamba ba kwa Yosefe abamufimbiile kabili balengele acule sana. Na lyo line Yosefe tapatile abakalamba bakwe kabili tafulilwe Yehova pa fyabipa ifyamucitikile. Nga fintu Yakobo alandile, “[Yosefe] tafumishe ubuta bwakwe umo bwaleikala, kabili amaboko yakwe yali ayakosa kabili yaleangufyanya ukulasa imifwi” (Ukute. 49:24) Yosefe ashintilile pali Yehova ilyo ali na mafya, alibelele abakalamba bakwe uluse, kabili ali ne cikuuku kuli bena. (Ukute. 47:​11, 12) Yosefe alilekele amafya alekwata yalenga aba umuntu umusuma. (Amalu. 105:​17-19) Ifi fyalengele Yehova amupeele imilimo iyacindama.

16. Nga twakwata amafya, kuti twapashanya shani Yosefe?

¹⁶ Finshi tulesambililako? Tatufwile ukuleka amafya yalenga twataluka kuli Yehova na ku ba bwananyina. Muleibukisha ukuti Yehova kuti aleka twakwata amafya pa kuti tusambilileko fimo. (Heb. 12:​7, futunoti) Kuti alenga twasambililako imibele pamo nga, uluse no kwelela pa kuti tulemupashanya. (Heb. 12:11) Nga twashipikisha ilyo twakwata amafya, Yehova akatulambula nga filya fine alambwile Yosefe.

BENJAMINI

17. Bushe ifyo Yakobo asobele pali Benjamini fyafikilishiwe shani? (Ukutendeka 49:27) (Moneni na kabokoshi.)

¹⁷ Belengeni Ukutendeka 49:27. Yakobo asobele ukuti abena Benjamini bali no kuba nge mimbulu, kabili bali no kwishiba sana ifya kulwa. (Abapi. 20:​15, 16; 1 Imila. 12:2) Ilyo ubufumu bwa bena Israele bwatendeke fye, mu mukowa wa bena Benjamini e mwafumine Shauli uwabalilepo ukuba imfumu ya bena Israele. Shauli ali uwashipa sana ilyo alelwa na baPelishiti. (1 Sam. 9:​15-17, 21) Ilyo papitile imyaka iingi, Namfumu Estere na Cilolo Mukalamba Mordekai abafumine mu mukowa wa bena Benjamini balipuswishe abena Israele ku balefwaya ukubalofya ilyo baleikala mu bufumu bwa bena Persia.—Este. 2:​5-7; 8:3; 10:3.

18. Kuti twapashanya shani abena Benjamini abaletungilila Davidi no mukowa wa kwa Yuda?

¹⁸ Finshi tulesambililako? Abena Benjamini bafwile balitemenwe ilyo Shauli uwa mu mukowa wabo ali imfumu. Nomba lintu Yehova asontele Davidi uwa mu mukowa wa kwa Yuda ukuba imfumu, mu kupita kwa nshita abena Benjamini balimutungilile. (2 Sam. 3:​17-19) Pa numa ya myaka iingi ilyo aba mu mikowa imbi bapondokele umukowa wa kwa Yuda, abena Benjamini bena balitwalilile ukutungilila uyu umukowa umo Davidi afumine pantu e o Yehova asontele ukuba imfumu. (1 Isha. 11:​31, 32; 12:​19, 21) Na ifwe natuletungilila abo Yehova apeela umulimo wa kutungulula abantu bakwe muno nshiku nga filya fine abena Benjamini bacitile.—1 Tes. 5:12.

19. Finshi twingasambilila ku fyo Yakobo asobele ilyo ali mupepi no kufwa?

¹⁹ Kuti twasambililako ifingi ku fyo Yakobo asobele ilyo ali mupepi no kufwa. Nga twamona ifyo ifintu asobele fyafikilishiwe, tulashininkisha ukuti na masesemo yambi ayaba mu Cebo ca kwa Yehova yakafikilishiwa. Kabili nga twamona ifyo Yakobo apaalile abana bakwe, tuleshiba bwino ifyo tufwile ukucita pa kuti tulesekesha Yehova.