Nem Blong Jeova Long Pasifik
MAN BLONG WEKAP! LONG FIJI I RAETEM STORI YA
OL MAN oli hivap long wan lafet long wan aelan blong Pasifik. Be oli sapraes bigwan, from we ol man long lafet ya we oli jes kam long Pasifik, oli satem ae blong olgeta bifo we oli kakae. Ol manples oli askem long olgeta se: “?Yufala i stap mekem wanem?”
Oli ansa se: “Mifala i stap talem tangkiu long God from ol presen we Hem i givim.”
Ol manples oli wantem save moa: “?God i stap wea?”
Oli ansa se: “Hem i stap long heven.”
“?Wanem nem blong God?”
“Nem blong hem Jeova.”
Ol man aelan oli askem se: “?God blong yufala i save kakae?”
Ol man we oli jes kam, oli ansa se: “God hem i wan Spirit. Hem i no olsem yumi. Hem i laef olwe gogo i no save finis. Hem nao we i mekem wol ya, skae, solwota mo olgeta narafala samting. Hem i wokem yumi.”
Ol manples oli sapraes long ol isi trutok ya we oli stap harem, mo oli askem long ol strenja ya from wanem oli kam long aelan blong olgeta. Ansa blong olgeta i klia nomo: “Mifala i kam blong talemaot trufala God ya Jeova long yufala, mo blong talemaot Pikinini blong Hem we i sevem yumi.”—From Darkness to Light in Polynesia.
?Hu ya ol strenja ya? ?Hemia ol Witnes blong Jeova tede? Nogat. Hemia tufala tija blong Tahiti, tu man blong talemaot gud nius we tufala i kasem aelan blong Mangaia (long saot blong Kuk Aelan) long Jun 15, 1824. ?From wanem tufala i yusum nem ya Jeova? ?Tufala i yusum nem ya oltaem, no long taem ya nomo? Sipos yumi faenem ansa long ol kwestin ya, bambae yumi luksave from wanem nem blong Jeova i impoten yet long plante aelan blong Pasifik.
Oli Yusum Nem Blong God Oltaem
Afta long yia 1800, plante misinari oli aot long Inglan mo Amerika, oli kam long ol aelan blong Pasifik. Olgeta ya oli yusum nem blong Jeova oltaem long ol tok we oli talem mo ol tok we oli raetem. From samting ya, wan man blong raetem histri i kasem wan tingting we i no stret, se ol faswan misinari ya “oli man blong Jeova nomo, oli no disaepol blong Kraes.”
Plante leta we ol misinari oli raetem oli stat olsem: “God mo Masta blong Yumi, Jeova, wetem Jisas Kraes, king blong pis, bambae tufala i sevem yu.” Yumi luksave from wanem wan bigman blong stadi long ol lanwis, Albert J. Schütz, i tokbaot wan buk we oli wokem long Fiji long yia 1825 mo we oli yusum blong tijim ol man blong rid, se i gat wan Inglis wod nomo long buk ya, hemia nem ya Jehova.
Fasin ya blong ol faswan misinari blong yusum nem blong Jeova oltaem, i gat bigfala paoa long ol man long Pasifik. Biaen, sam long ol manples ya tu oli kam misinari mo tija, nao oli go prij long ol narafala aelan. Wan buk, The Covenant Makers—Islander Missionaries in the Pacific, i tokbaot tufala misinari ya blong Tahiti we tufala i kam long aelan blong Mangaia, i se: “Tufala tija ya blong Tahiti, tufala i bilif strong se Jeova nomo i trufala God. Hem nao i wokem wol mo man tu. . . . [Tufala] i bilif se Jeova nomo i trufala God, mo Pikinini blong Hem Jisas Kraes, i sevem ol man.”
Sam long ol faswan misinari we oli karem tok blong Baebol i go long ol aelan oli fesem bigfala hadtaem, from we plante manples oli rere blong kilim olgeta i ded. Buk ya Mission, Church, and Sect in Oceania, i tokbaot trabol we i kasem olgeta se: “Plante taem, strong bilif long Jeova nomo i mekem se oli winim fraet mo tingting we i foldaon.”
Long 1823, oli soemaot strong bilif ya long Jeova, taem oli karem tok blong Baebol i go long Rarotonga, long Kuk Aelan. Misinari we i kam long sip blong hem, John Williams, i sanem tu man wetem woman blong tufala oli goso fastaem blong tijim ol man Rarotonga. Be, oli faenem se king i fuldrong, nao hem i rao long olgeta mo i kilim olgeta nogud. Ol manples oli stilim evri samting blong olgeta, mo klosap oli lusum laef blong olgeta tu.
Taem ol misinari ya oli gobak long sip, oli talem se oli neva luk ol man we oli wael mo raf olsem ol man Rarotonga ya. Ale, Williams i tekem disisen blong lego aelan ya mo kambak bakegen long wan narafala taem. Be wan yangfala tija we nem blong hem Papeiha, i harem disisen ya blong hem nao i talem se hem i glad blong prij hem wan nomo long aelan ya. Hem i se: “Nating sipos ol wael man ya oli letem mi mi laef no oli kilim mi mi ded, be bambae mi goso blong prij long olgeta.”
Papeiha i talem sam tok we plante man oli yusum bakegen blong tokbaot ol faswan misinari, hem i se: “Ko Jehova toku tiaki! Tei roto au i tona rima! (!Jeova i stap lukaotgud long ol sipsip blong hem! !Mi mi stap long han blong Hem!)” Ale, hem i tekemaot sot blong hem, i karem wan buk we i gat plante vas blong Baebol long hem long lanwis Tahiti, i jam i go long solwota mo i swim i goso. Oli no kilim hem i ded, mo hem i mekem wan bigfala wok long aelan ya. Plante man oli bilif long ol tok we hem i tijim olgeta long hem.
Wan man Rarotonga, nem blong hem More Ta’unga, hem i kam wan misinari. Long yia 1842, hem i kam faswan misinari blong stap long aelan blong Niukaledoni. Long buk blong hem, hem i talem se hem i tijim wan man Kaledoni blong rid mo raet. Hem i tokbaot man ya se: “Sloslo hem i lanem samting ya. I no longtaem hem i talem long mi se, ‘Mi wantem save long saed blong prea.’ Be mi talem long hem se hem i no mas hareap. Smoltaem biaen, hem i askem bakegen se, ‘?Yu yu no wantem se mi prea?’ Nao hem i askem long mi from wanem mi mi no wantem we hem i prea. Mi talem long hem se, ‘Fastaem, yu mas sakemaot ol giaman god blong yu, nao biaen yu save prea long Jeova. Hem nomo i save harem prea blong yu.’ Ale, hem i fulumap ol giaman god blong hem long wan basket, i karem basket ya i kam long mi, nao i talem se, ‘Yu bonem olgeta long faea. Naoia, Jeova i God blong mi.’ Biaen, hem i lanemgud olsem wanem blong prea.”
Plante Man Long Pasifik Oli Bilif Long Jeova
From we ol misinari oli yusum nem blong God oltaem, yumi luksave from wanem plante man oli stat bilif long Jeova olsem God blong olgeta. Buk ya Missionary Adventures in the South Pacific i tokbaot sam misinari we oli kamtru long wan aelan long not Pasifik long sip ya Morning Star. Long wan bigfala miting we oli mekem, ol manples oli “leftemap han blong olgeta i go antap, blong soem hu nao i rere blong sakemaot ol giaman god blong olgeta mo mekem wosip long Jeova. Bighaf blong olgeta oli holem han blong olgeta i stap antap longtaem, blong makemgud se oli glad blong mekem samting ya. Mo tu, oli promes blong lukaotgud long ol tija ya. Oli makemaot wan graon blong givim i go long Jeova, nao oli wokem wan jos mo wan haos blong lida blong skul ya.”
Buk ya Wiliamu—Mariner-Missionary—The Story of John Williams, i tokbaot bigfala jif ya Malietoa long Samoa, we i sakemaot ol giaman god blong hem. Buk ya i talem se: “Malietoa i singaot ol man oli kam wanples, nao i mekem wan bigfala toktok, i promes long olgeta se bambae hem i mekem wosip long Jeova nomo, mo bambae hem i bildim wan jos we ol man oli save kam long hem blong wosipim Jeova. Hem i givim oda long ol man we oli stap long haos blong olgeta, se oli mas kasem save long Jeova mo Jisas Kraes.”
Kam kasem tede, wok blong ol misinari ya i gat bigfala paoa long laef blong plante man long Pasifik. Long ol aelan blong Fiji mo Samoa, yu save harem yet sam man we oli talem nem blong Jeova long radio no oli raetem long niuspepa.
Be i no hemia nomo. Long buk ya Treasure Islands we oli prentem long yia 1977, Pearl Binder i tokbaot olsem wanem nem blong Jeova i impoten long ol man Banaba, hemia ol man we fastaem oli laef long Kiribati be biaen oli kam stap long aelan blong Rabi long Fiji. Binder i raetem se: “Maet ol misinari we oli kam long Banaba oli no luksave bigfala samting we oli mekem, be oli givim samting long ol manples we i impoten tumas. . . . Laef blong olgeta i stap stanap long bilif long Jeova nomo. Mo bilif ya i mekem samting we ol narafala samting oli no save mekem. Hem i pulum ol man ya blong gohed blong joengud long ol seventi yia we ol bigfala traem mo trabol i kasem olgeta, mo i stap gohed yet blong givim paoa long olgeta blong wosip. Sipos ol waetman oli no bin tijim ol man Banaba long Jeova (God ya we naoia sloslo ol waetman oli stap sakemaot) bambae ol man ya oli lusum rod finis.”
Nem Blong God Long Ol Baebol
Wan bigfala tingting blong ol faswan misinari, i blong wokem Baebol long ol lanwis blong Pasifik, blong ol manples oli kasem save isi long hem. From hadwok blong olgeta, naoia Baebol i stap long plante lanwis blong Pasifik. Ol man we oli tanem ol Baebol ya, oli raetem nem blong ol man blong Baebol olsem we ol manples oli stap talem, taswe oli luk se i stret nomo blong raetem nem blong Jeova olsem ol manples oli stap talem tu.
Ol man we oli stadigud long Baebol, oli luk se ol faswan man ya blong tanem Baebol, oli no jes raetem nem blong Jeova long Hibru haf blong Baebol (Oltesteman) nomo, be long Grik haf we i Niutesteman tu. Long wan sensas we oli mekem long ol aelan blong Pasifik, oli faenemaot se long seven lanwis we Niutesteman i stap long hem, oli yusum nem blong Jeova 72 taem evriwan. Hemia i no ol Baebol we oli wokem long ol yia 1800 nomo. Wan long ol Baebol ya long lanwis blong Rotuma, oli jes finisim long yia 1999. Long Grik haf blong Baebol ya (Niutesteman), i gat nem blong Jeova i stap long 48 vas.
Jes bifo long yia 1900, William Wyatt Gill we i bin mekem wok blong misinari longtaem finis long Pasifik, i raetem tok ya long saed blong wan olfala Baebol, se: “Mi yusum Baebol ya long lanwis blong Rarotonga blong 42 yia finis, mo mi ting se hem i stret long ol faswan hanraet blong Baebol. . . . Oli putum prapa nem blong God, ‘Jeova,’ long Baebol ya, olsem oli mekem long ol narafala Baebol blong Pasifik mo Niu Gini. Oli no tanem tabu nem ya long wan narafala fasin. Samting ya i makemgud se God ya we i laef olwe, i defren olgeta long ol giaman god blong ol hiten man.”
?From Wanem Oli Yusum Nem Blong God?
?From wanem ol misinari ya, ol man blong tanem Baebol, mo ol tija, oli yusum prapa nem blong God, Jeova, oltaem? Oli mekem olsem from we oli wantem soemaot long ol man se Jeova we hem nomo i trufala God, i defren long ol giaman god we ol man long Pasifik oli stap wosipim. (Jon 17:3; 1 Korin 8:5, 6) Olgeta giaman god ya oli gat nem blong olgeta, taswe ol man we oli wosipim olgeta oli no ting se i narakaen blong askem long ol misinari se, “?Hu ya God blong yufala? ?Wanem nem blong hem?” Sipos oli bin talem tok we ol manples oli yusum blong talem “god,” tingting blong ol man we oli askem kwestin ya bambae i fasfas, no maet oli ting se God ya we i gat Olgeta Paoa i wan god olbaot nomo. Ale, yumi luksave from wanem ol faswan misinari oli yusum nem blong Jeova oltaem.
?Hemia i min se olgeta man we oli yusum nem ya Jeova oli savegud Hem? Nogat. Wan misinari we i tanem Baebol i go long narafala lanwis, Hiram Bingham, i pikinini boe blong wan misinari blong Hawai bifo, we plante man oli save long hem, mo we nem blong hem tu Hiram Bingham. Ale, boe ya i lukluk ol man long aelan ya Abaiang (long Kiribati), oli smasem wan aedol we oli mekem wosip long hem oltaem. Olgeta oli stap singaot strong se “i gat wan God nomo, hemia Jeova.” Buk ya Missionary Adventures in the South Pacific, i tokbaot samting ya se:
“Be Bingham i save se taem ol man ya oli smasem aedol ya, hemia i no min se oli kam Kristin man. Oli no savegud yet long gud nius blong Baebol, oli jes stat blong kasem save. Maet biaen nomo bambae oli kam Kristin man.” I klia se i no naf blong save nomo nem ya Jeova. Ol trufala Kristin oli mas savegud Jeova hem wan, mo obei long hem long evri samting.—Rom 10:13-17.
Moses tu i onagud long God, i save nem blong Jeova, mo i stap yusum nem ya. Be hem i nidim blong save moa long saed blong Jeova. Hem i prea se: “Sipos tingting blong yu i stap olsem long mi yet, plis yu tijim mi long ol fasin blong yu, blong mi save mekem ol wok blong yu, mo blong mi save stap mekem yu yu glad long mi olwe.” (Eksodas 33:13) Yes, Moses i wantem save moa, hem i no ting se i naf blong save nem blong Jeova nomo. Hem i wantem save ol fasin blong Jeova mo olsem wanem blong mekem hem i glad. Ale, Jeova i givim wan bigfala blesing long Moses, i mekem wan bigfala saen we i givhan long Moses blong save mining blong nem blong Hem.—Eksodas 33:19; 34:5-7.
Tede, plante taosen Witnes blong Jeova long Pasifik, oli stap yusum ol Baebol we ol faswan misinari oli bin tanem i go long lanwis blong ol aelan. Olgeta ya oli stap givhan long ol man we hat blong olgeta i stret, blong oli kasem save long mining blong nem blong Jeova, mo blong oli mekem samting we Jeova i wantem se ol man blong wosipim hem “long spirit mo trutok” oli mas mekem. (Jon 4:23, 24, NW ) Yes, “long ol aelan” tu, plante man oli stap leftemap nem blong Jeova. Plante taosen man oli stap trastem nambawan nem ya.—Aesea 24:15, NW; 42:12; 51:5; Ol Proveb 18:10.
[Tok blong pija long pej 16]
Sam man long Pasifik we ol faswan misinari blong Krisendom oli tijim nem blong God long olgeta
[Credit Line]
Palm tree and photo at left: From the book Gems From the Coral Islands
[Tok blong pija long pej 17]
John Williams
[Credit Line]
Culver Pictures
[Tok blong pija long pej 17]
Papeiha
[Credit Line]
Courtesy Institute of Pacific Studies, from Mission Life in the Islands of the Pacific, by Aaron Buzacott
[Tok blong pija long pej 19]
Ol Witnes blong Jeova oli talemaot nem blong God long olgeta ples blong wol