Baebol i Talem Wanem
?Jisas Kraes i Ded Long Wan Kros?
KROS i wan long ol samting blong jos we ol man oli savegud. Milian man oli soem respek long kros, oli luk kros olsem wan samting we i tabu from oli talem se Jisas i ded long kros. Adolphe-Napoleon Didron i wan Katolik. Hem i wan man blong raetem ol buk mo i stadi long ol samting blong bifo we oli faenem long graon. Hem i talem se: “Ol man oli wosipim kros sem mak olsem we oli wosipim Kraes; fasin blong olgeta blong wosipim kros ya we oli wokem long wud i olsem fasin we oli mekem blong wosipim God Hem wan.”
Samfala oli talem se kros i mekem olgeta oli harem se oli stap klosap moa long God taem oli prea. Sam narafala oli yusum kros olsem wan samting blong protektem olgeta long ol rabis samting. ?Be, olsem wanem? ?Ol Kristin oli mas wosip long kros? ?Jisas i rili ded long wan kros? ?Baebol i tijim wanem long saed blong kros?
?Kros i Pija Blong Wanem Samting?
Bifo long Kristin taem, ol man Babilon oli yusum kros olsem wan saen blong wosip blong olgeta we oli mekem long god ya Tamus mo oli bilif se Tamus i save givim plante kakae mo pikinini long olgeta. Fasin blong yusum kros i kasem olgeta ples long Ijip, India, Siria, mo Jaena. Afta, plante handred yia biaen, ol man Isrel oli spolem wosip blong Jeova wetem wosip blong giaman god ya Tamus. Baebol i tokbaot kaen wosip ya olsem wan ‘samting we i nogud we i nogud.’—Esikel 8:13, 14.
Gospel blong Matiu, Mak, Luk mo Jon oli yusum Grik tok ya stau·rosʹ taem oli tokbaot samting we oli nilim Jisas long hem. (Matiu 27:40; Mak 15:30; Luk 23:26) Tok ya stau·rosʹ i minim wan wud we i stanap stret no wan pos. Buk ya The Non-Christian Cross, we J. D. Parsons i raetem i eksplenem se: “I no gat wan tok nating long olgeta olfala Grik hanraet blong Niutesteman, we i pruvum se stauros we oli nilim Jisas long hem, i defren long stauros ya we i minim wan pos. I no gat wan samting blong pruvum se stauros ya i minim tu pis timba we oli nilim tugeta blong mekem wan kros.”
Long Ol Wok 5:30, aposol Pita i yusum tok ya xyʹlon we i minim wan “tri,” sem mak olsem tok ya stau·rosʹ, we i minim wan wud we i stanap stret no wan tri. Tok ya i no minim wan pos we oli fasem wan narafala timba long hem blong mekem i kam wan kros. Sam man we oli talem se oli Kristin, oli leftemap tingting ya se Jisas i ded long wan kros we oli fasem tu timba tugeta. Tingting ya i kam antap 300 yia nomo afta we Jisas i ded. Be, tingting ya i stanap long kastom mo i jenisim mining blong Grik tok ya stau·rosʹ. I gud blong makem se sam pija blong bifo, i soemaot se ol man Rom oli bin kilim man i ded long wan pos no wan tri.
“Yufala i Mas Lukaot Gud Blong No Mekem Wosip Long Ol Aedol”
I impoten we ol trufala Kristin oli tingbaot sipos i stret blong wosip long samting ya we oli yusum blong kilim Jisas i ded. ?Nating sipos i wan wud we i stanap stret, wan kros, wan ara, wan spia no wan naef, i stret we wan trufala Kristin i yusum wan samting olsem long wosip blong hem?
Traem tingbaot sipos ol man oli kilim i ded wan gudfala fren blong yu mo kot i holem tul ya we oli kilim fren blong yu long hem, olsem wan pruf se samting we i hapen i tru. ?Olsem wanem? ?Bambae yu yu traehad blong karembak tul ya i blong yu? ?Bambae yu yu tekem pija blong tul ya mo yu mekem plante kopi blong pija ya mo yu seraotem olbaot long ol man? ?Bambae yu yu wokem stret pija blong tul ya long plante defdefren saes? ?Bambae yu yu mekem sam long ol pija ya i kam olsem wan gol jen no gol iaring? ?Bambae yu yu mekem wan bisnes blong wokem ol pija ya oli kam ol gol jen no iaring blong yu salem long ol fren mo famle blong yu blong oli wosip long hem? !I sua se bambae yu no mekem wan samting olsem! Be hemia samting we plante man oli mekem wetem kros.
Fasin blong yusum kros long wosip i sem mak long fasin ya blong yusum ol pija long wosip. Baebol i agensem fasin ya. (Exodas 20:2-5; Dutronome 4:25, 26) Aposol Jon i talemaot klia ol tijing blong trufala Kristin skul taem hem i givim advaes ya long ol Kristin brata blong hem se: “Yufala i mas lukaot gud blong no mekem wosip long ol aedol.” (1 Jon 5:21, NW ) Ol trufala Kristin ya oli folem advaes ya nating se oli save we bambae oli kilim olgeta i ded long bigfala stad blong ol man Rom.
Be, ol Kristin long faswan hundred yia, oli tinghae long ded blong Jisas we i olsem wan sakrefaes. Sem mak tede, ol trufala Kristin oli no wosip long samting we oli yusum blong hangem mo kilim Jisas i ded. Defren olgeta, oli tingbaot ded blong Jisas olsem wan samting we God i givim blong sevem olgeta sinman. (Matiu 20:28) Bigfala lav ya we God i gat bambae i karem plante blesing i kam long ol man we oli laekem trutok mo wan long ol blesing ya hemia laef we i no save finis.—Jon 17:3; Revelesen 21:3, 4.
[Tok blong pija long pej 16]
Sam pija blong bifo we i soemaot se ol man Rom oli bin kilim man i ded long wan pos
[Credit Line]
Rare Books Division, The New York Public Library, Astor, Lenox and Tilden Foundations