Sam Nius Blong Wol

◼ “Klosap stret haf blong ol mared man mo woman oli talemaot se oli bin giaman long hasban no waef blong olgeta long saed blong mane we oli spenem.”​—THE WALL STREET JOURNAL, YUNAETED STET.

◼ “Bighaf (84 pesen) blong ol graon long kantri blong Gris i stap kam draeples nomo. Mo 8 pesen antap long hemia, i kam draeples finis.”​—KATHIMERINI (INGLIS), GRIS.

◼ Vilej blong Lateu, long aelan blong Tegua long Vanuatu, ating hem i faswan vilej long wol we ol man oli mas ronwe long hem, no seftem vilej blong olgeta, from we weta i jenis tumas. Plante taem “ol bigbigfala wef we win i pusum olgeta oli draonem” ol haos long vilej ya.”​—VANUATU NEWS, VANUATU.

Plante Moa Man Oli Kasem 100 Yia Blong Olgeta

Buk ya New Scientist i talem se tede, plante man oli kasem 100 yia blong olgeta. I gat samwe long 200,000 man mo woman long wol we oli bitim 100 yia. New Scientist i talem tu se 66 long olgeta oli kasem 110 yia. Buk ya i talem se i had blong pruvum hamas yia stret man i laef. “From we plante man oli no gat pepa blong pruvum yia we oli bon long hem, maet stret namba blong ol man we oli kasem 110 yia blong olgeta i samting olsem 450.”

Oli Faenemaot Sik We Plante Man Bifo Oli Ded From

Niuspepa blong Kanada (Maclean’s) i talem se: “DNA we oli tekemaot long tut blong sam dedman long beregraon long Atens, i givhan long olgeta blong faenemaot” wan sik we plante man bifo oli ded from. Long buk blong man Gris ya Thucydides (History of the Peloponnesian War) hem i tokbaot wan sik we i kasem fulap man Atens raonabaot long yia 430 B.K.T., mo i mekem se taon ya Sparta i kam bigwan moa i bitim Atens. Thucydides i no eksplenem gud se sik ya i olsem wanem. Be tut blong ol man i save holemtaet ol bebet plante handred yia, taswe taem ol saentis oli jekem tut blong ol dedman ya, oli faenemaot se sik ya i taefoid fiva.

Robot i Raed Long Kamel

Long ol kantri long Galf blong Pesia, fulap man oli laekem spot ya we ol kamel oli resis. Be samfala we oli tok from raet blong ol man, oli no glad we oli yusum ol pikinini blong raed long ol kamel ya. Ol man we oli savegud spot ya, oli talem se blong kamel i resis strong, man we i sidaon long hem i no mas bitim 27 kilo. Ol pikinini nomo oli hevi olsem. ?Oli faenem wanem rod blong winim trabol ya? Oli yusum ol robot blong raed long ol kamel. Ol man Swiselan oli wokem wan robot we i gat 27 kilo, we oli fasem long wan spesel jea long kamel. Blong mekem se kamel i no fraet, oli wokem robot ya blong luk olsem man mo wetem voes blong man. Mo robot i save lei, levelem hem wan blong i no foldaon, yusum wip, mo stiarem kamel. Ol man we oli gat kamel oli glad tumas long robot ya.

Ol Sid Oli Gru Afta 2,000 Yia

Ol pamtri long Judia bifo, we oli naes, oli givim sed, mo man i wokem sam meresin long olgeta, oli lus long Medel Ejes, long taem blong ol Krused. Be niuspepa ya The New York Times i talem se naoia, “sam dokta mo saentis long Isrel oli mekem wan sid we i gat klosap 2,000 yia blong hem, i gru. Sid ya we oli kolem Metusela, oli faenem taem oli stap digim graon long Masada,” hemia wan strong taon we ol man Rom oli winim long yia 73 K.T. Woman we i mekem sid ya i gru, hemia Dokta Elaine Solowey, we i gat bigfala save long agrikalja long ol draeples. Hem i talem se bambae i tekem plante yia blong yangfala tri ya i karem frut, mo bambae hem i karem frut nomo sipos hem i wan woman tri. Hem i se: “Sipos tri ya i wan man tri, bambae i jes blong ol man oli lukluk nomo.”