Samting We i Moagud Blong Lidim Yumi i Bitim Waes We Yumi Bon Wetem
“Sipos wanwan man i jusum blong mekem fasin we hem i ting se i gud, mo i no gat sam rul blong soemaot se jus blong hem i stret no nogat, bambae gudfala fasin i lus, nao gavman i mas putumap sam loa blong fosem ol man blong mekem gudfala fasin.”—PROFESA DANIEL CALLAHAN.
SAMTING we Profesa Callahan i tokbaot, i hapen finis. From we fasin nogud i kam antap tumas long plante ples blong wol, ol gavman oli putumap fulap loa blong traem stopem ol nogud fasin ya. Long faswan Miting Blong Ol Mama Long Naejeria, presiden blong Naejeria i talem se hem i wari bigwan long samting we bambae i hapen long kantri ya long ol yia we oli kam. Hem i no stap tingbaot politik mo fasin pua, be “wan problem we i moa nogud olgeta,” hemia se “ol man oli no moa folem . . . ol gudfala rul mo fasin, insaed long famle, long ples blong wok, long vilej, mo long ful kantri.”
Long Briten oli mekem wan stadi long 1,736 mama, nao oli faenemaot se “famle laef i kasem bigfala trabol from we famle i no moa folem ol rul blong gudfala fasin, mo from we, long plante famle i no gat papa mama tugeta, i gat wan nomo long tufala we i stap wetem ol pikinini.” Long Jaena tu, ol gudfala fasin oli stap lus hareap. Niuspepa ya Time, i talem se ol yangfala long Jaena we oli stap slip olbaot, yia blong olgeta i daon moa long ol yangfala blong bifo we oli mekem fasin ya, mo oli slip olbaot wetem plante moa man tu. Wan yangfala woman Jaena i tok flas se hem i bin slip wetem bitim 100 man. Hem i talem se: “!Hemia laef blong mi ya! Mi save mekem olsem we mi mi wantem.”
Ol haeman mo ol gavman tu, oli no moa gat ol gudfala fasin. Long wan niuspepa blong Kanada (Toronto Star), Javed Akbar i raetem se: “Ol man oli no moa respektem ol lida blong olgeta se oli man we oli strong blong mekem gudfala fasin.” Hem i tokbaot ol man blong politik, ol hed blong ol bigfala bisnes, mo ol lida blong skul, se: “I luk olsem we oli no moa strong blong mekem mo leftemap gudfala fasin.”
?From Wanem Gudfala Fasin i Stap Lus?
Plante samting i stap mekem ol gudfala fasin oli lus hareap. Wan samting, hemia tingting ya blong no wantem folem ol rul we ol man oli bin tinghae long olgeta longtaem finis i kam. Wan stadi we oli mekem long saot blong Yunaeted Stet, i soemaot se bighaf blong ol studen long haeskul oli ting se “i stap long wanwan man blong jusum wanem we hem i ting se i stret mo i no stret.”
Wan man blong raetem ol stori long saed blong politik, nem blong hem Zbigniew Brzezinski, i talem wan narafala samting we i mekem ol gudfala fasin oli lus. Hem i talem se wanwan man tede, “i tingbaot moa blong haremgud naoia nomo long samting we hem i wantem, long medel blong ol man we fasin blong olgeta evriwan i stanap long tingting blong hedonism.”a Maet yu ting se bambae i gud moa sipos yu wan nomo yu jusum wanem we yu ting se i gud blong mekem, mo yu griri, mo yu ronem ol samting we oli mekem yu yu haremgud. ?Be sipos yu mekem olsem, bambae yu rili hapi, yu haremgud, mo yu joengud wetem ol narafala?
Jisas i talem se: “Ol gudfala wok blong ol man we oli stap folem waes blong God, oli stap soemaot we waes ya i tru.” (Matiu 11:19) ?Olsem wanem? ?Ol man oli glad moa taem oli no folem ol gudfala fasin? ?Laef blong olgeta i rongud? Tingbaot sam frut we i stap kamaot: oli no moa trastem narafala, oli no moa stapgud, oli badfren wetem ol narafala, plante pikinini oli gruap we i no gat papa mama tugeta i stap wetem olgeta, ol sik long saed blong seks oli kam antap bitim mak, ol yangfala gel we oli no wantem pikinini be oli gat bel, plante man mo woman oli tekem drag, mo i gat faet mo raf fasin long evri ples. Ol samting ya oli no soemaot se man i haremgud mo i win long laef. Be oli soemaot se hem i harem nogud mo i no win nating.—Galesia 6:7, 8.
Jeremaea, wan profet blong God, i luk ol semfala trabol long taem blong hem. Nao tabu spirit i pulum hem blong raetemdaon samting we hem i luksave, se: “Hae God. Mi mi save we i no gat man i save wanem samting bambae i kamtru long laef blong hem, mo we i no gat man i save kam bos long laef blong hem.” (Jeremaea 10:23) Yes, God i no wokem yumi blong seraot long hem mo blong jusum samting we yumi ting se i stret mo i no stret, nogat. Samting we yumi ting se i gud, maet i spolem yumi bigwan. Long Ol Proveb 14:12, Baebol i talem se: “I gat rod i stap we man i ting se i stret gud, be hem i rod blong ded nomo.”
!Enemi Insaed Long Yumi!
?From wanem yumi nidim advaes blong lidim yumi blong mekem ol gudfala fasin? From we hat blong yumi i save lidim yumi i gorong. Long Jeremaea 17:9, Baebol i talem se: “[“Hat,” NW ] blong man i stap giaman long hem bakegen. I no gat narafala samting we i save giaman olsem, i nogud we i nogud olgeta.” ?Olsem wanem? ?Bambae yu trastem wan man we i giaman long yu mo i nogud we i nogud? !Nogat! Be hat blong yumi evriwan i save mekem samting ya. Taswe, God i givim woning ya we i strong be i soemaot se hem i lavem yumi, i se: “Man we oltaem i stap folem tingting blong hem nomo, hem i krangke we i bitim mak. I moa gud yu stap folem tok blong ol waes man, we oli stap tijim yu long hem.”—Ol Proveb 28:26.
Vas ya i talem samting we yumi mas mekem: Yumi no mas trastem tingting blong yumi we i save gorong, be yumi mas folem waes blong God. Long rod ya, bambae yumi no save foldaon long plante trap. Mo tu, olgeta man we oli rili wantem nambawan waes ya, oli save kasem. Baebol i talem se: “Sipos wan long yufala i no gat waes, hem i mas askem long God blong i givim waes long hem, nao God bambae i save givim long hem, from we fasin blong God, hem i no save tok nogud long man we i askem samting long hem, hem i stap givim ol samting long ol man long gladhat blong hem.”—Jemes 1:5.
Trastem God “Long Olgeta Tingting Blong Yu”
Baebol i tokbaot Man we i Wokem yumi se ‘hem i strong we i strong [“Bigfala Ston,” NW ], mo hem i gudfala ples blong haed. Fasin blong hem i gud tumas, mo hem i stret olwe nomo. Hem i God blong yumi, mo hem i tru. Oltaem, tingting blong hem i stap strong long yumi. Oltaem hem i stap mekem ol samting we i stret, mo i stap mekem sem mak nomo long olgeta man.’ (Dutronome 32:4) Yes, Jeova i olsem wan bigfala ston. Yumi save trastem hem fulwan blong givim gudfala advaes blong lidim yumi long saed blong fasin mo bilif. Nomata wanem samting i jenis raonabaot long yumi, be Jeova i neva jenis. Ol Proveb 3:5, 6 i talem se: “I nogud yu ting se save ya blong yu naoia, hem i naf blong givhan long yu. Yu mas trastem Hae God long olgeta tingting blong yu. Long olgeta samting we yu stap mekem, yu mas tingbaot hem oltaem, mo sipos yu stap mekem olsem, hem bambae i soemaot stret rod long yu, blong yu yu folem.”
Tru ya, i no gat wan man we i save lidim yumi moagud i bitim God we i wokem yumi. Hem i save kaontem “ol hea blong hed blong [yumi].” (Matiu 10:30) Mo tu, taem hem i tok stret long yumi, hem i soemaot se hem i wan trufala fren mo i lavem yumi, nating se samtaem i had blong yumi harem ol tok we i stretem yumi. —Ol Sam 141:5; Ol Proveb 27:6.
Makemgud wan narafala samting: Jeova i no fosem yumi blong obei long hem mo blong letem hem i lidim yumi. Hem i gat defren fasin. Hem i pulum yumi wetem lav. Hem i se: “Mi mi Hae God, . . . mi nao mi stap tijim yufala blong givhan long yufala, mo mi stap lidim yufala long ol rod we i stret blong yufala i folem. Sipos yufala i bin obei long ol tok blong mi, ol gudgudfala samting we mi mi save mekem long yufala, bambae oli save kam long yufala, olsem wan gudfala reva we i stap ron. Bambae mi save mekem we yufala i win oltaem nomo, olsem solwota we i stap brok long sanbij mo rif, we neva i save spel.” (Aesea 48:17, 18) ?Olsem wanem? ?Yu yu harem se yu laekem tumas wan God olsem? Antap long hemia, hem i givim Tok blong hem Baebol long yumi, we i fulap long waes blong hem. !Baebol hem i buk we plante moa man oli wantem i bitim ol narafala buk long wol!—2 Timoti 3:16.
Letem Tok Blong God i Soemaot Rod Long Yu
Long saed blong tabu buk ya Baebol, wan man blong raetem Ol Sam i talem se: “Tok blong yu i olsem wan tos we i tosem ples we mi mas putum leg blong mi long hem, mo i olsem wan laet we i saenem rod long fored blong mi.” (Ol Sam 119:105, NW ) Wan tos we i tosem ples we yumi mas putum leg blong yumi long hem, i soemaot ol denja we oli stap raonabaot long yumi. Wan laet we i saenem rod long fored blong yumi i soemaot rod we bambae yumi wokbaot long hem. Blong talem long klia fasin, Tok blong God i save lidimgud yumi long laef from we hem i save givhan long yumi blong tekem ol desisen we oli waes mo stret. Hemia ol desisen we oli gat paoa long laef blong yumi naoia, mo olgeta we bambae oli gat paoa long laef blong yumi long fiuja.
Traem tingbaot toktok blong Jisas antap long hil. Tok ya long Matiu japta 5 kasem 7 i no longfala tumas, be Jisas Kraes i tokbaot plante samting we oli stret long laef blong yumi tede olsem we oli stret long laef blong ol man bifo: fasin glad, lav, fasin blong no laekem narafala, sore, klin fasin long saed blong seks, prea, ronem mane, mo plante narafala samting bakegen. “Ol man oli sapraes tumas long tok blong hem,” hemia from we tok ya i givim save mo waes long olgeta. (Matiu 7:28) I gud yu tekem smoltaem blong ridim ol toktok ya blong Jisas. Ating yu tu bambae yu sapraes.
“Gohed Blong Askem” God Blong i Givhan Long Yu
I tru, i no isi blong mekem samting we i stret oltaem long fes blong God. Baebol i talem se bigfala traehad we yumi stap mekem blong winim sin we i pulum yumi, i olsem wan faet we yumi stap mekem. (Rom 7:21-24, NW ) Be wetem help blong God, yumi naf blong winim faet ya. Jisas i talem se: “Sipos yufala i wantem samting, yufala i mas gohed blong askem, nao bambae yufala i save kasem, mo yufala i mas gohed blong lukaot, nao bambae yufala i save faenem. . . . Man we i stap askem samting, oltaem hem i save kasem samting ya. Mo man we i stap lukaot samting, oltaem hem i save faenem samting ya.” (Luk 11:9, 10) Yes, Jeova i no save tanem baksaed long wan man we i stap traehad blong wokbaot long smol rod ya we i save lidim hem blong kasem laef blong olwe.—Matiu 7:13, 14.
I gat wan man, nem blong hem Frank, we fastaem hem i smok bitim mak. Nao ol Witnes blong Jeova oli stat blong stadi Baebol wetem hem. Taem hem i ridim 2 Korin 7:1, hem i luksave se fasin blong smok i “mekem yumi doti” long fes blong God. Ale Frank i mekemap tingting blong hem blong no moa smok. Be i no isi blong hem i folem tingting ya. !Wan taem, hem i sek we i stap wokbaot fo leg blong lukaot ol haf sigaret we ol man oli sakem finis, from we hem i wantem tumas blong smok!
Frank i sapraes long krangke fasin ya we hem i mekem, nao i luksave se fasin blong smok i rili holem hem olsem wan slef. (Rom 6:16) Ale hem i prea long Jeova wetem fulhat blong hem blong i givhan long hem, mo i joen oltaem wetem Kristin kongregesen blong ol Witnes blong Jeova long ples blong hem. Biaen, hem i winim fasin ya blong smok.—Hibrus 10:24, 25.
Lukaot Save Blong God We Yumi Nidim Tumas
I gat plante man olsem Frank. Ol jenis we oli mekem long laef blong olgeta i soemaot se i no gat wan samting we i moagud i bitim Baebol blong lidim yumi long saed blong fasin mo wosip. Mo tu, Baebol i givim paoa we yumi nidim blong folem ol tok blong hem. Taswe, Jisas i talem se: “Man i no save laef long kakae nomo. Evri tok we God i talem, hemia nao samting blong mekem man i laef.”—Matiu 4:4.
Taem yumi bilif long ol gudfala trutok blong God mo yumi obei long olgeta, ol trutok ya oli givhan bigwan long yumi, long saed blong tingting, filing, bodi, mo bilif. Ol Sam 19:7, 8 (NW) i talem se: “Loa blong Jeova i stret gud olgeta, mo i stap mekem sol blong yumi i kambak [no, i givim niufala paoa long yumi]. . . . Ol oda blong Jeova oli stret olgeta, oli mekem hat blong yumi i glad. Loa blong Jeova i klin, i mekem ae blong yumi i saen [from we yumi gat janis blong kasem nambawan laef long fiuja mo yumi gat klia tingting long plan blong God].”
Tok blong Jeova i givhan long yumi blong stretem tingting blong yumi long saed blong ol fasin we oli gud mo nogud, olsem wan kampas we i givhan long man blong folem stret rod. Mo tu, Tok ya i givhan long yumi blong gat wan gudfala laef naoia, nating se wol ya i nogud. Be i no hemia nomo. Tok blong God i givim save long yumi tu, long saed blong ol samting we bambae oli hapen long fiuja. (Aesea 42:9) Nekis haf i tokbaot nambawan laef long fiuja blong ol man we oli lesin long advaes blong God mo letem hem i lidim olgeta.
[Futnot]
a Hedonism, hemia tingting ya se bigfala risen blong laef, i blong ronem pleplei mo ol samting we oli mekem yumi haremgud.
[Bokis blong pija long pej 5]
“Kampas” Blong Yu Long Saed Blong Ol Fasin
God i givim wan nambawan presen long ol man—hemia tingting we i haremsave wanem i stret mo wanem i no stret. From samting ya, plante rul we ol man long evri kantri mo laen oli folem long saed blong ol fasin, oli sem mak, nomata sipos oli laef long taem bifo no naoia. (Rom 2:14, 15) Be tingting we i haremsave wanem i stret mo wanem i no stret i save lidim yumi i gorong tu. Hemia from we sam samting oli save gat paoa long tingting ya, olsem, ol giaman bilif blong skul, ol waes blong man, ol tingting agensem narafala, mo ol samting nogud we yumi wantem. (Jeremaea 17:9; Kolosi 2:8) Wan paelat blong plen i mas stap jekem ol mesin long plen, mo stretem olgeta sipos i luk se oli stap lidim plen i gowe lelebet long stret rod. Long sem fasin, yumi mas jekem kampas blong yumi long saed blong fasin mo bilif, mo sipos i nidim, yumi mas jenisim sam samting blong mekem tingting blong yumi i laenap wetem ol rul blong Jeova God, Man blong “givim loa long yumi.” (Aesea 33:22) Ol rul blong God long saed blong stret fasin oli stretgud olgeta mo oli stap sem mak olwe. Oli no olsem ol rul blong man we oli save jenis taem ol yia oli stap pas. Jeova i talem se: “Mi mi Hae God, mo mi no save jenis samtaem.”—Malakae 3:6.
[Bokis blong pija long pej 7]
Advaes Blong Lidim Yumi Blong Kasem Glad Mo Blong Win Long Laef
BLONG KASEM GLAD
“Olgeta we oli stap lukaot God from we oli no gat paoa blong hem long laef blong olgeta, oli save harem gud.”—MATIU 5:3.
“Man we i stap givim presen i go, hem i save harem gud moa, i winim man we i stap kasem presen blong hem.”—OL WOK 20:35.
“Man we i harem tok blong God mo i obei long hem, hem i save harem gud.”—LUK 11:28.
BLONG MEKEM SE NARAFALA I TRASTEM YUMI
“Yufala i mas tok tru nomo long yufala.”—EFESAS 4:25.
“Man we i man blong stil, hem i mas lego fasin ya.”—EFESAS 4:28.
“Mared i wan fasin we yufala evriwan i mas tinghae long hem. Yufala we i mared, yufala i mas lukaot gud long mared blong yufala, blong i stap klin gud oltaem.”—HIBRUS 13:4.
BLONG FRENGUD WETEM OL NARAFALA
“Yufala i mas mekem i gud long ol narafala man, olsem we yufala i wantem blong olgeta oli mekem long yufala.”—MATIU 7:12.
“Man i mas lavem woman blong hem, i mas lukaot gud long hem olsem we i stap lukaot gud long bodi blong hem nomo. Mo woman i mas ona gud long man blong hem.”—EFESAS 5:33.
“Yufala i mas fofogivim yufala.”—KOLOSI 3:13.
BLONG BLOKEM MO STRETEM RAO
“Sipos wan man i mekem i nogud long yufala, bambae yufala i no givimbak fasin ya long hem.”—ROM 12:17.
“Man we i stap lavem man, tingting blong hem i longfala, mo hem i gat sore long man . . . mo i no save stap kros longtaem.”—1 KORIN 13:4, 5.
“Yufala i no mas stap kros gogo san i godaon.”—EFESAS 4:26.