?I Stret Blong Gat Filing Olsemia?

WAN man we papa blong hem i ded, i raetem se: “Taem mi mi pikinini, long Engglan, mi lanem blong no soemaot filing blong mi long fored blong ol narafala. Mi rimemba se, sipos wan samting i mekem mi mi harem nogud, papa blong mi, we i wok long ami bifo, hem i talem wetem fes we i strong, se, ‘!Yu no mas krae!’ Mi no rimemba sipos mama blong mi i kisim no holem mifala ol pikinini (i gat fo long mifala). Mi mi gat 56 yia taem papa blong mi i ded. Mi harem nogud tumas. Be, fastaem mi no save krae.”

Long sam kantri, ol man oli gat fasin blong soemaot filing blong olgeta. Sipos oli glad no oli harem nogud, ol narafala oli save samting ya. Be, i gat sam ples long wol, olsem long not blong Yurop mo Engglan, we ol man mo woman, antap moa ol man, oli lanem blong haedem ol filing blong olgeta. Oli save blokem filing blong olgeta tu, oli stap kwaet mo oli no soemaot filing blong olgeta long hadtaem, mo tu, oli no soemaot long fored blong ol narafala man. Be taem yu yu harem nogud from wan we yu laekem hem tumas i ded, ?i tru se, i rong blong krae mo harem nogud? ?Baebol i talem wanem?

Ol Man Long Baebol We Oli Krae

Ol Hibru man long is blong Mediterenia oli raetem Baebol. Olgeta ya oli gat fasin blong soemaot filing blong olgeta. Taswe, Baebol i tokbaot plante man we oli bin krae taem man i ded. King Deved i sore tumas taem sam man oli kilim pikinini blong hem Amnon i ded. Yes, hem i “krae bigwan.” (2 Samuel 13:28-39) Mo tu, hem i sore taem Absalom, pikinini blong hem, i ded, nating se pikinini ya i bin traem blong mekem wan rabis plan blong tekem ples blong papa blong hem, olsem king. Baebol i talem se: “Nao tingting blong king [Deved] i trabol, ale hem i go long wan rum antap long haos, rum we i stap antap long bigfala doa. Nao hem i stat krae, mo taem i stap wokbaot i go, hem i talem se: ‘!Pikinini blong mi Absalom, pikinini blong mi, pikinini blong mi Absalom! !O, i moa gud we mi mi ded long ples blong yu, Absalom, pikinini blong mi, pikinini blong mi!’” (2 Samuel 18:33) Deved i krae from pikinini blong hem, olsem olgeta papa oli save mekem sipos pikinini blong olgeta i ded. !Mo i tru se, plante taem ol papa mama oli wantem se olgeta nomo oli ded, i bitim we pikinini blong olgeta i ded! Tru, i no stret se wan pikinini i ded bifo we papa mama blong hem i ded.

?Jisas i soem wanem fasin taem fren blong hem Lasros i ded? Hem i krae, taem i kam kolosap long gref blong hem. (Jon 11:30-38) Samtaem biaen, Meri Magdala i krae taem hem i kam kolosap long gref blong Jisas. (Jon 20:11-16) I tru se, wan Kristin i no save gohed blong krae oltaem, olsem we i no gat wan samting blong givhan long filing blong hem. From we hem i kasem save long hop blong Baebol long saed blong laef bakegen, sore blong hem i no sem mak long ol narafala man we tingting blong olgeta long saed blong ded i no stanap long Baebol. Be, ol trufala Kristin oli gat ol semfala filing olsem ol narafala man. Taswe, nating se oli bilif long hop blong laef bakegen long ded, oli sore mo oli krae taem wan we oli laekem hem tumas i ded.—1 Tesalonaeka 4:13, 14.

?I Gud Blong Krae No Blong No Krae?

?Olsem wanem long taem blong yumi tede? ?Yu yu faenem se i hadwok long yu, no yu sem, blong soemaot filing blong yu? ?ol man blong givim advaes oli talem wanem long saed ya? Plante taem, oli givim advaes we i kolosap sem mak long ol olfala waes tok blong Baebol we i kamaot long God. Oli talem se yumi mas soemaot sore blong yumi, yumi no mas blokem. Samting ya i mekem yumi tingbaot ol man blong bilif bifo, olsem Job, Deved, mo Jeremaea. Yumi save ridim long Baebol ol tok blong olgeta we i soemaot sore. Oli no blokem ol filing blong olgeta. Taswe, long saed blong yu tu, i no waes we yu stap yu wan nomo. (Proveb 18:1) I tru se, long ol defren kantri i gat ol defren fasin blong soemaot se man i sore long wan dedman. I dipen tu long bilif blong skul we ol man oli folem.a

?Olsem wanem nao sipos yu harem se yu mas krae? Krae i wan fasin blong olgeta man. Tingbaot bakegen se, taem we Lasros i ded, Jisas “i harem nogud tumas long tingting blong hem . . . ale hem i krae.” (Jon 11:33, 35) Olsemia nao, hem i soemaot se i stret nomo blong krae taem wan we yumi laekem hem tumas i ded.

Store blong Anne i pruvum samting ya. Hem i lusum bebi blong hem Rachel from SIDS, hemia se pikinini i ded kwiktaem we i no gat risen blong hem. Hasban blong Anne i talem se: “Samting we i narakaen, hemia se taem mifala i go blong berem pikinini blong mitufala, mi mo Anne i no krae. Ol narafala oli krae.” Anne i ansa long tok ya i se: “Tru, be stat long taem ya kam kasem naoia, mi mi krae plante we i naf blong mitufala evriwan. Sam wik nomo afta long trabol ya, taem mi stap mi wan nomo long haos ating mi jes kasem save long wanem we i rili hapen. Mi krae blong ful dei. Be mi sua se hemia i givhan long mi. Afta, mi haremgud moa. Mi nidim blong krae long bebi blong mi we i ded. Mi bilif strong se yumi mas letem ol man we oli sore long wan we i ded, oli krae. Nating se ol narafala oli talem se, ‘Yu no mas krae,’ tok ya i no rili givhan.”

Fasin Blong Samfala

?Samfala oli mekem wanem taem oli harem nogud from wan man we oli laekem hem tumas i ded? Tingbaot Juanita. Hem i save filing blong woman taem i lusum wan bebi long bel blong hem. Samting ya i bin hapen long hem faef taem. Samtaem afta, hem i gat bel bakegen. Be hem i gat wan aksiden long trak, mo hem i mas go slip long hospital. Yumi save se hem i mas wari long bebi we i stap long bel blong hem. Tu wik biaen, hem i harem bak blong hem i soa blong i bonem pikinini ya, be i no stret taem blong hem yet. Smoltaem biaen, smol Vanessa i bon, we hem i hevi olsem 0.9 kilo nomo. Juanita i rimemba se: “!Mi mi glad tumas, from mi kam wan mama!”

Be glad blong hem i blong smoltaem nomo. Fo dei biaen, Vanessa i ded. Juanita i tingtingbak, i se: “Mi harem olsem se mi lusum evri samting. Mi no moa wan mama. Mi harem olsem we wan haf blong mi i lus. I strong tumas blong kambak long haos, mo luk rum we mifala i bin rerem blong Vanessa, mo ol smol sot we mi pem blong hem. Long tufala manis we oli kam biaen, mi stap tingbaot bakegen mo bakegen dei we hem i bon. Mi no wantem joen nating wetem ol narafala.”

?Fasin blong hem i bitim mak? Maet i had long ol narafala blong kasem save long filing blong hem. Be, olgeta we oli bin kasem semfala trabol we Juanita i kasem, oli talem se oli sore long bebi we i ded, olsem we oli sore taem wan man we i laef longtaem finis i ded. Oli talem se, longtaem bifo we wan pikinini i bon, papa mama blong hem oli laekem hem. Mo i gat wan spesel filing bitwin long mama mo bebi blong hem. Sipos bebi ya i ded, mama i harem olsem we wan trufala man i ded. Ol narafala oli mas traehad blong kasem save long samting ya.

Olsem Wanem Kros Mo Filing Blong Gat Fol Oli Save Gat Paoa Long Yu

Wan narafala mama i tokbaot filing we hem i gat taem i harem nyus ya se pikinini boe blong hem we i gat sikis yia, i ded kwiktaem, from wan sik blong hat we hem i gat finis taem hem i bon. “Mi kasem ol defren kaen filing. Mi harem olsem we olgeta haf blong bodi blong mi oli ded, mi no bilif se samting ya i hapen, mi harem se i fol blong mi, mo mi stap kros long hasban blong mi mo long dokta, from we oli no luksave se pikinini ya i sik bigwan.”

Kros i narafala fasin we i kasem ol man taem oli sore long wan dedman. Maet oli kros long ol dokta, ol nes, from oli ting se oli no mekem naf blong lukaotgud long hem bifo we hem i ded. Maet oli kros long ol fren no famle blong olgeta, from we oli ting se wanem we olgeta ya oli stap talem no mekem i rong. Samfala oli kros long man we i ded, from we hem i no keagud long helt blong hem. Stella i tingtingbak, i se: “Mi rimemba se mi kros long hasban blong mi, from we mi save se hem i no nid blong ded. Hem i sik bigwan, be hem i no lesin long advaes we dokta i givim long hem.” Samfala oli kros long dedman from we hem i livim wan hevi baden long olgeta we oli laef yet.

Samfala oli ting se oli gat fol taem oli kros, hemia se, oli stap jajem olgeta wanwan from we oli kros. Sam narafala oli ting se i fol blong olgeta we man we oli laekem hem tumas i ded. Oli bilif strong se: “Hem i no save ded sipos mi bin pusum hem moa blong go luk dokta,” no “sipos mi bin pusum hem blong i go luk wan narafala dokta,” no “sipos mi bin pusum hem blong lukaotgud long helt blong hem.”

Samfala oli letem filing ya se oli gat fol i go bitim mak, antap moa, sipos hemia we oli laekem hem tumas, i ded wantaem nomo, mo oli no rere from ded blong hem. Oli tingtingbak long olgeta taem we oli stap kros long hem no oli rao wetem hem. Maet oli harem se oli no bin mekem i gud long hemia we i ded.

Fasin blong plante mama blong stap sore blong longtaem long wan pikinini we i ded, i pruvum wanem we sam man blong stadi dip long bisnes ya oli stap talem. oli talem se taem wan pikinini i ded, papa mama bambae i harem blong olwe se wan samting i lus long laef blong tufala, mo mama i gat filing ya moa.

Taem Yu Lusum Hasban No Waef Blong Yu

Taem hasban no waef i ded, hemia i wan trabol we i defren bakegen, antap moa, sipos tufala ya oli bin mekem plante samting tugeta. Ded i finisim wan fasin blong laef we oli bin serem, ol ples we tufala i wokbaot i go long olgeta, ol wok, ol pleplei, mo fasin blong tufala blong dipen long tufala.

Yunis i eksplenem wanem i kamaot taem hasban blong hem i ded kwiktaem from wan hat atak. “Faswan wik i olsem we mi no gat wan filing nating, olsem we bodi blong mi i no moa wok. Mi no save testem no smelem samting tu. Be, tingting blong mi i stap gohed blong wok long stret fasin. Mi mi stap long taem ya we ol dokta oli stap kilim jes blong hasban blong mi mo givim meresin long hem blong traem mekem hat blong hem i wok bakegen. Taswe, mi no gat filing olsem plante narafala man we oli no save bilif se hemia we oli laekem hem tumas i ded. Be, mi gat wan strong filing blong harem nogud, mo mi kros from we mi no save mekem wan samting blong givhan long man blong mi, i olsem we mi stap luk wan trak i foldaon long wan klif, be mi no save mekem wan samting blong blokem hem.”

?Yunis i krae? “Yes, antap moa, taem mi ridim plante handred leta we mi kasem long ol man we oli sore long mi. Mi krae evri taem mi ridim wan. Hemia i givhan long mi blong fesem narafala haf blong dei we i stap yet. Be taem ol narafala oli askem long mi se mi olsem wanem, mi harem se i no gat wan samting we i save givhan long mi. I klia se mi harem nogud tumas.”

?Wanem i givhan long Yunis blong laef tru long hadtaem ya? Hem i talem se: “Mi tekem disisen blong gohed long laef blong mi, nating se mi no luk save se mi tekem disisen ya. Be samting we i stap mekem mi mi harem nogud yet, hemia taem mi tingbaot se hasban blong mi, we i laekem laef tumas, i no moa stap blong haremgud long laef ya.”

“Yu No Mas Letem Ol Narafala Oli Talem Long Yu Wanem Samting Yu Mas Mekem . . . ”

Ol Man we oli raetem buk ya Leavetaking—When and How to Say Goodbye, oli givim advaes ya se: “Yu no mas letem ol narafala oli talem long yu wanem samting yu mas mekem mo wanem filing yu mas gat. Fasin blong sore mo krae long wan dedman i no sem mak long ol wanwan man. Maet ol narafala oli ting se, sore blong yu i tumas no i no naf, mo oli talemaot tingting ya blong olgeta long yu. Fogivim olgeta mo fogetem tok we oli talem. Sipos yu fosem yu wan blong mekem samting we oli talem, no we ol man blong wol ya oli talem, bambae yu tekem longtaem moa blong haremgud long filing blong yu.

I tru se, ol wanwan man oli gat ol defdefren fasin blong winim sore. Mifala i no stap traem blong talem se i gat wan rod blong olgeta man, we i moa gud i bitim ol narafala rod. Be, i tru se taem ol filing blong man we i krae mo i sore oli stap sem mak, we hem i no save akseptem samting we i hapen long laef blong hem, hemia i wan denja. Long taem ya, hem i nidim we ol fren we oli gat sore, oli givhan long hem. Baebol i talem se: “Wan trufala fren i soemaot lav oltaem, mo hem i olsem wan brata we i bon blong givhan long taem blong trabol.” Taswe, yu no mas fraet blong askem wan man blong givhan long yu, yu no mas fraet blong toktok, mo tu, blong krae.—Proveb 17:17.

I stret nomo blong sore mo krae taem wan man i ded, mo i no rong sipos ol man oli luk ol filing ya blong yu. Be i gat sam narafala kwestin we oli nidim ansa tu, hemia se: ‘?Olsem wanem mi save gohed blong laef wetem filing ya blong sore? ?I stret blong harem se mi gat fol, mo blong kros? ?Mi save mekem wanem blong winim ol filing ya? ?Wanem i save givhan long mi blong stanap strong tru long taem ya we mi harem nogud, mo mi krae from wan we mi laekem hem i ded?’ Nekis haf bambae i ansarem olgeta kwestin ya wetem sam narafala kwestin bakegen.