!Tok Blong Jeova i Stap Kam Strong Moa Oltaem!
“Nao long ol wok olsem ya we oli gat paoa, tok blong [Jeova, NW] i stap goaot moa long evri ples, i stap kam strong moa oltaem.”—OL WOK 19:20.
1. ?Bambae yumi tokbaot wanem, taem yumi gohed long stadi blong Ol Wok Blong Ol Aposol?
JEOVA i stap openem wan doa, blong oli save go moa long wok blong olgeta. Pol we hem i ‘aposol blong ol hiten man,’ bambae hem i lidim wok ya. (Rom 11:13) Taem yumi gohed blong stadi moa long Ol Wok Blong Ol Aposol, yumi luk we Pol i stap mekem plante gudfala misinari trep.—Ol Wok 16:6 kasem 19:41.
2. (a) ?I stat long 50 K.T. kasem 56 K.T., aposol Pol i raetemdaon wanem tok we God i givim long hem? (b) ?From we God i blesem minista wok blong Pol mo sam narafala, wanem i kamaot from?
2 Pol i raetemdaon ol tingting we God i givim long hem. I stat long 50 K.T. kasem 56 K.T., hem i raetem 1 mo 2 Tesalonaeka long Korin. Mo long Korin no long Antiok long Siria, hem i raetem Galesia. Long Efesas hem i raetem 1 Korin. Long Masedonia hem i raetem 2 Korin. Mo long Korin hem i raetem buk blong Rom. God i blesem minista wok blong Pol mo sam narafala. Taswe “long ol wok olsem ya we oli gat paoa, tok blong [Jeova, NW] i stap goaot moa long evri ples, i stap kam strong moa oltaem.”—Ol Wok 19:20.
I Stat Long Esia Go Kasem Yurop
3. ?Olsem wanem Pol wetem ol fren blong hem oli givim wan nambawan eksampel olsem wanem blong folem rod we tabu speret i soemaot?
3 Pol mo ol fren blong hem oli givim wan nambawan eksampel long yumi, olsem wanem blong letem tabu speret i lidim yumi. (16:6-10) Maet from sam toktok, no drim, no vison, tabu speret i blokem olgeta blong oli no prij long ples blong Esia wetem Bitinia. Biaen nomo, gud nyus i kasem ol ples ya. (Ol Wok 18:18-21; 1 Pita 1:1, 2) ?From wanem tabu speret i blokem olgeta blong oli no save go prij long ples ya fastaem? From we i gat smol man nomo blong mekem minista wok ya. Taswe speret i lidim olgeta oli go long ol ples long Yurop we wok blong olgeta i save karem plante frut. Sem mak tede, sipos wan samting i blokem ol Wetnes blong Jeova blong oli no save go prij long wan ples, oli go long narafala ples, from we oli save se speret blong God bambae i lidim olgeta blong faenem ol man we oli gat fasin olsem ol ‘sipsip.’
4. ?Taem Pol i luk wan samting olsem drim, we man Masedonia i singaot hem blong kam givhan long ples blong hem, Pol i mekem wanem?
4 Nao Pol wetem ol fren blong hem oli ‘kam kolosap’ (NW) long wan ples long Esia Maena, nem blong hem Misia. Oli wantem mekem misinari wok blong olgeta long ples ya. Nao Pol i luk samting olsem wan drim we God i soemaot long hem. Hem i luk olsem we wan man Masedonia i stanap, i stap askem strong long hem blong hem i kam givhan long olgeta long Masedonia. Ale wantaem nomo ol misinari ya oli aot blong go long Masedonia. Masedonia i stap long wan poen we long tri saed blong hem i gat solwora, nem blong hem Balkan. Sem mak tede, plante Wetnes oli folem rod we tabu speret i soemaot long olgeta, ale oli go long ol ples we oli nidim moa man blong mekem wok blong talemaot Kingdom.
5. (a) ?From wanem yumi save talem se tok blong Jeova i stap kam strong moa oltaem long Filipae? (b) ?Olsem wanem plante Wetnes tede oli soemaot fasin olsem Lidia bifo?
5 Long Masedonia, tok blong Jeova i stap kam strong moa oltaem. (16:11-15) Filipae i wan taon long Masedonia we bighaf blong ol man long ples ya oli anda long flaeg blong Rom. Long ples ya, smol man Isrel nomo oli stap, mo i no gat wan haos blong prea blong olgeta long ples ya. Ale ol brata oli goaot long taon, oli godaon long wan ples kolosap long wan wora, we ol man Isrel “oli stap go long hem blong prea.” Long medel blong ol man we oli stap long ples ya, i gat wan woman, nem blong hem Lidia. Hem i blong Tiatira, wan taon long Esia Maena. Bigfala wok we i gohed long taon ya i blong pentem ol kaliko. Ating fastaem Lidia i no joen long ol man Jyu, be biaen hem i folem skul blong ol man Jyu. Hem i gat stoa blong hem blong salem red pen no ol kaliko mo ol klos we hem i pemtem finis wetem kala ya. Nao hem wetem ol famle blong hem oli baptaes. Mo biaen hem i singaot ol brata, blong oli kam stap long haos blong hem. Hem i strong long fasin ya, taswe Luk i talem se: “Nao hem i strong, i mekem mifala i go long haos blong hem.” Tede, yumi glad we yumi gat plante sista we oli soemaot sem kaen fasin.
Man Blong Lukaot Long Kalabus i Bilif Long Jisas
6. ?Olsem wanem wok blong ol rabis speret i mekem se oli sakem Pol mo Saelas tufala long kalabus long Filipae?
6 I luk olsem we Setan i kros tumas long ol gudfala frut long saed blong speret long Filipae, from we wok blong ol rabis speret i mekem se oli sakem Pol mo Saelas tufala long kalabus. (16:16-24) Plante dei finis wan gel i stap folem tufala. Gel ya “i gat devel i stap long hem, we i stap soemaot long hem ol samting we bambae i save kamtru” (prapa mining blong tok ya, “wan devel blong snek we oli kolem Piton”). Maet rabis speret ya i tekem fasin blong wan god, nem blong hem Apolo blong Piton. Ol man we oli bilif long god ya oli ting se hem i kilim wan snek we nem blong snek ya pyʹthon. Gel ya i stap winim plante mane long ol masta blong hem, from we ol man oli stap pem olgeta blong harem tok blong hem. Ating hem i bin talem long plante man blong wokem garen wanem taem i stret blong planem ol kakae long garen. Ating hem i stap talemaot long ol yang gel wanem taem i stret blong olgeta oli mared. Mo maet hem i talemaot long ol man we oli digim graon weples oli save faenem gol. Nao hem i stap wokbaot biaen long ol brata, i stap singaot bigfala, i se: “Ol man ya oli man blong wok blong God ya we i Antap Tumas. Oli stap talemaot rod long yufala, blong God i sevem yufala.” Rabis speret i pulum gel ya blong talemaot samting ya. Maet hem i wantem gyaman long ol man, se ol tok blong hem tu oli kamaot stret long God. Be ol rabis speret oli no gat raet blong talemaot wan samting long saed blong Jeova mo rod we hem i yusum blong sevem man. Nao gel ya i stap mekem olsem, gogo Pol i harem nogud tumas from, ale hem i tanraon, i yusum nem blong Jisas blong ronemaot rabis speret ya. Nao taem ol masta blong gel ya oli luksave we oli no moa save winim mane long gel ya, oli holem Pol mo Saelas, oli tekem tufala i go stanap long klia ples blong maket, nao oli wipim tufala long stik. (2 Korin 11:25) Nao oli putum tufala i go long kalabus, mo oli lokem leg blong tufala long wan wud we i olsem bigfala hankaf. Oli save yusum ol wud olsem blong pulum wansaed leg blong wan man i go wan saed, narasaed leg i go narasaed, gogo man ya i harem i soa tumas.
7. ?Taem oli sakem Pol mo Saelas tufala long kalabus long Filipae, samting ya i karem blesing long hu? ?Olsem wanem?
7 From we Pol mo Saelas tufala i stap kalabus, samting ya i givim blesing long man blong lukaot long kalabus wetem famle blong hem. (16:25-40) Long medel naet, Pol mo Saelas, tufala i stap prea, tufala i stap singsing long ol sing blong presem God. Tufala i save se God i stap wetem tufala. (Ol Sam 42:8) Nao wantaem nomo, graon i seksek bigfala, i mekem haos kalabus ya i seksek gud. Wantaem nomo, olgeta doa oli open mo olgeta jen blong fasem ol man, oli kamaot long olgeta oli foldaon. Taem man ya blong kalabus i luk we olgeta doa blong kalabus i open, hem i fraet tumas, from we hem i ting se olgeta man long kalabus oli ronwe finis. Sipos i olsem, ol bos blong hem oli save kilim hem i ded from. Nao hem i tekem naef blong hem, i wantem stikim hem i ded. Be Pol i singaot bigfala, i se: “!E! !Yu no spolem yu! Mifala evriwan i stap yet.” Nao man ya blong lukaot long kalabus i lidim tufala i go afsaed, i askem long tufala wanem hem i mas mekem blong God i sevem hem. Nao tufala i talem long hem se: “Yu mas bilif long Jisas ya we i Masta.” Taem man ya i harem tok blong Jeova, “hem wetem ol famle blong hem mo ol man blong wok blong hem oli baptaes.” !Samting ya i mekem fulap glad i kamaot!
8. ?Long Filipae, tufala man blong kot i mekem wanem? ?Sipos tufala i talem sore long Pol mo Saelas long fes blong ol man, wanem i save kamaot from?
8 Long tumora blong hem tufala man blong kot i talem long ol polis se oli mas go letem Pol mo Saelas tufala i gofri. Be Pol i talem long olgeta se: “?E, be weswe nao? Mitufala i anda long flaeg blong Rom. Be yu luk. Tufala ya i no faenem wan samting we mitufala i mekem. Be long fes blong ol man olgeta oli wipim mitufala finis. Mo oli sakem mitufala long kalabus. Mo naoia tufala i wantem tekemaot mitufala long fasin blong haed. !No gat! Tufala i mas kam long ples ya, nao tufala ya nomo i mas tekemaot mitufala.” Sipos tufala man blong kot i talem sore long tufala long fes blong ol narafala man, maet oli no moa wipim sam narafala Kristin, mo sakem olgeta oli go long kalabus. Oli no gat raet blong fosem ol man we oli stap anda long flaeg blong Rom se oli mas goaot long taon ya. Taswe tufala man ya blong kot i kam, i talem sore long tufala, nao biaen, tufala i askem long tufala blong tufala i goaot long taon ya. Be fastaem, tufala i go faenem ol brata long ples ya, nao tufala i tok lelebet long olgeta blong leftemap tingting blong olgeta. Nao biaen, tufala i aot. Sem mak tede, ol memba blong Hed Kampani oli tingbaot ol man blong God long olgeta ples long wol. Taswe samtaem oli wokbaot i go, no maet oli sanem sam narafala i go, blong visitim mo leftemap tingting blong olgeta.
Long Tesalonaeka Mo Berea, Tok Blong Jeova i Stap Kam Strong Moa Oltaem
9. ?Pol i yusum wanem fasin, we ol Wetnes blong Jeova oli stap yusum yet, blong ‘talemaot mo soemaot’ we Mesaea i mas harem nogud long bodi blong hem gogo i ded, mo i laef bakegen?
9 Nekiswan ples we tok blong God i stap kam strong moa long hem, hemia Tesalonaeka. Hemia bigfala taon blong Masedonia, kolosap long solwora, we ol bigfala sip oli stap kam long hem. (17:1-9) Long ples ya, Pol i stap storeyan wetem ol man Isrel. Hem i stap ‘talemaot mo soemaot’ we Baebol i talem se Mesaea bambae i mas harem nogud long bodi blong hem gogo hem i ded, mo we God bambae i mekem i laef bakegen long ded. (Pol i skelem ol profet tok blong Baebol wetem ol samting we oli stap kamtru long taem blong hem. Ol Wetnes blong Jeova tede oli mekem sem mak.) Sam man Isrel, mo plante man blong ol narafala laen we oli joen blong wosip wetem ol man Isrel, mo sam narafala bakegen, oli bilif long tok we Pol i stap talemaot. Be sam man Isrel oli jelas, nao oli go lukaot sam man blong mekem wan rabis kampani blong olgeta, nao oli go blong lukaot Pol mo Saelas. Be from we oli no save faenem tufala ya, oli holem Jeson mo sam narafala brata, oli pulum olgeta oli kam stanap long fes blong ol haeman long kot long ples ya. Nao oli stap talem long kot se ol brata ya oli stap agensem gavman, mo oli stap leftemap wan narafala gavman bakegen. Tede tu, samtaem oli stap talemaot gyaman tok ya agens ol man blong Jeova yet. Nao ol haeman ya oli fosem ol brata blong oli putum sam mane i stap, “olsem promes blong olgeta blong bambae oli stap kwaet.” Nao oli letem olgeta oli gofri.
10. ?Olsem wanem ol man Isrel long Berea ‘oli stap ridimgud ol tok blong Baebol’?
10 Biaen, Pol mo Saelas, tufala i go antap long wan taon, Berea. (17:10-15) Long ples ya ol man Isrel oli ‘stap ridimgud ol tok blong Baebol.’ Tede ol Wetnes blong Jeova oli pulum ol man blong mekem olsemia. Samting ya i no min se ol man Berea oli no bilif long tok blong Pol. No gat. Be olgeta oli stadi tu blong pruvum we Jisas i Mesaea. ?Wanem i kamaot from? Plante man Isrel mo sam man Gris tu (ating oli stap folem skul blong ol man Isrel nao) oli bilif. Be i gat sam man Isrel long Tesalonaeka we oli kam long Berea, nao oli stap mekem ol man Berea oli girap long tufala, oli agensem tufala. Nao wantaem nomo, ol brata oli sanem Pol i godaon long solwora bakegen. Long ples ya, sam long kampani blong Pol oli klaem long sip, oli go finis long taon ya Pireus, (naoia oli kolem Piraiévs), hemia taon we i long solwora kolosap long Atens.
Long Atens Tok Blong Jeova i Stap Kam Strong Moa Oltaem
11. (a) ?Olsem wanem Pol i soemaot se hem i no fraet blong prij long Atens? ?Hu i stap agyu wetem hem long ples ya? (b) ?Taem oli talem se Pol i “tok olbaot”, oli stap talem wanem?
11 Pol i no fraet blong wetnes long ol man Atens. (17:16-21) Pol i stap storebaot Jisas mo laef bakegen long ded. From samting ya, sam man Gris we oli waes long ol fasin blong tok blong olgeta, oli stap agyu wetem hem. Sam long olgeta oli kolem Epikurian. Olgeta oli strong blong ronem ol pleplei. Sam narafala oli kolem Stoik. Oli strong long fasin blong blokem plante samting we olgeta nomo i wantem. Samfala oli talem se: “Man ya i jes tekem tok olbaot nomo. ?Hem i stap talem wanem?” Taem oli talem “tok olbaot,” (prapa mining se “pijin blong kakae sid”) oli stap talem se Pol i olsem wan pijin we i stap kakae sid olbaot. Oli stap talem se hem i stap givimaot ol smosmol save olbaot be save ya i no waes. Sam narafala oli talem se: “Mifala i harem olsem we hem i stap tokbaot ol god blong ol narafala ples.” Hemia i wan strong tok, from we man ya Sokratis, hem i lusum laef blong hem finis from we hem i mekem samting ya. Ale i no longtaem olgeta ya oli singaot Pol blong i kam long hil ya Ereopagas (Hil blong Mas). Ating ples ya i kolosap long Akropolis, hemia open ples we hae kot i mekem miting long hem.
12. (a) ?Taem Pol i stap toktok long Ereopagas, hem i soemaot wanem trifala poen long saed blong gudfala fasin blong toktok? (b) ?Pol i talem wanem long saed blong God? ?Mo wanem i kamaot from?
12 Toktok we Pol i mekem long Ereopagas i wan nambawan eksampel blong trifala samting we ol Wetnes blong Jeova oli lanem long Tiokratik Skul: Hem i soemaot olsem wanem blong mekem wan gudfala fastok. Tok blong hem i folem wan rod we i gat mining, i no olbaot. Mo fasin blong toktok blong hem i soemaot we tok blong hem i stret. (17:22-34) Pol i talem se ol man Atens oli strong moa long fasin blong wosip, i bitim plante narafala. Hem i luk wan olta we oli bin bildim, nao oli raetem tok ya long hem se: “Hemia ples blong wosip long wan god we mifala i no save hem.” Ating oli mekem olsem blong traem soemaot se oli gat respek long olgeta god, oli no fogetem wan. Nao Pol i gohed blong tokbaot God we fastaem i mekem wan man nomo, mo from hem, hem i “mekem olgeta man blong wol.” God ya i “makemaot fastaem we ples blong ol man bambae i bigfala olsem wanem, mo oli save stap long hem longtaem olsem wanem.” Hem i soemaot samting ya taem hem i tokbaot stret taem blong spolem ol man Kenan. (Jenesis 15:13-21; Daniel 2:21; 7:12) Pol i talem se yumi save faenem God ya, from we “yumi tu i pikinini blong hem.” Long ples ya, Pol i talem bakegen tok blong tu waesman blong taem ya, nem blong tufala Arates mo Kliantes. Pol i stap tokbaot taem we Jeova i wokem man. From we yumi pikinini blong God, yumi no save ting se Hem we i stret gud olgeta i olsem ol aedol we ol sinman oli wokem. Long taem bifo, taem ol man oli no save ol samting ya, i olsem we God i satem ae blong hem, i no luk ol fasin blong olgeta. Be nao hem i stap talem long ol man long evri ples se oli mas tanem tingting blong olgeta from ol sin blong olgeta. From we hem i putum dei finis, mo hem i jusumaot finis Man ya we bambae i yusum blong jajem olgeta man long wol. From we Pol i “stap tokbaot Jisas,” ol man we oli stap lesin oli save se hem i minim we Kraes bambae i jajem ol man. (Ol Wok 17:18; Jon 5:22, 30) Ol man we oli kolem Epikurian oli no laekem nating we Pol i talem se oli mas tanem tingting blong olgeta from sin. Mo ol man Gris we oli waes long fasin blong tok blong olgeta oli no save agri long tok blong Pol long saed blong ded mo laef bakegen, from we oli bilif se sol blong man i no save ded samtaem. I luk olsem we fasin blong olgeta i sem mak long samfala tede we oli no tinghae long gud nyus, from we sam long olgeta oli talem se ‘samtaem bambae mifala i harem tok blong yu bakegen.’ Be wan jaj blong kot ya, nem blong hem Denis, mo sam narafala man bakegen oli bilif, nao oli folem Pol.
Long Korin Tok Blong God i Stap Kam Strong Moa Oltaem
13. ?Olsem wanem Pol i kasem naf vatu blong gohed long minista wok blong hem? ?Olsem wanem ol Wetnes blong Jeova tede oli mekem sem mak?
13 Biaen, Pol i aot long Atens, i go long Korin, we hem i bigfala taon long ples ya Akaea. (18:1-11) Long ples ya hem i faenem Akwila mo Prisila. Fastaem tufala i stap long Rom. Biaen, hed gavman blong Rom, nem blong hem Klodias Sisa, hem i putum wan loa se ol man Isrel oli mas aot long Rom. Ale tufala i aot long Rom, tufala i kam stap long Korin. Nao Pol i joen wetem tufala long wok blong tufala blong somap haos tapolen. From samting ya, hem i kasem naf vatu blong gohed long minista wok blong hem. (1 Korin 16:19; 2 Korin 11:9) Oli stap katem mo somap strong kaliko we oli wokem long hea blong nani. Hemia i wan hadwok ya. Sem mak tede, ol Wetnes blong Jeova oli wok blong kasem vatu blong pem ol samting we oli nidim long saed blong bodi. Be bigfala samting long laef blong olgeta, hemia minista wok blong olgeta.
14. (a) ?Taem ol man Isrel long Korin oli stap agensem Pol, Pol i mekem wanem? (b) ?From wanem Pol i save se hem i mas stap long Korin? ?Tede Jeova i yusum wanem blong lidim ol man blong hem?
14 Pol i gohed blong talemaot gud nyus long ol man Isrel long Korin, se Jisas hem i Mesaea. Be olgeta ya oli agensem hem, oli stap tok nogud long hem. Nao Pol i seksekem kot blong hem long fes blong olgeta, blong soemaot se i no fol blong hem sipos olgeta oli lus. Nao hem i go mekem ol miting long haos blong wan man, nem blong hem Titias Jastas, we ating hem i wan man Rom. Long ples ya plante man oli harem tok blong Pol, nao oli bilif long Jisas, mo oli baptaes. (Krispas, man we i lida blong haos blong prea, hem wetem ol famle blong hem tu oli baptaes.) Taem ol man Isrel oli agensem Pol long Korin, ating Pol i no save sipos i mas stap long Korin no i moa gud blong aot. Be taem Masta i tok long hem long wan samting olsem drim, Pol i save wanem we hem i mas mekem. Masta ya i se: “Yu no fraet long olgeta. Yu gohed, yu stap talem tok blong yu, yu no spel. From we mi mi stap wetem yu. Mo i no gat man we bambae i save spolem yu, from we plante man long taon ya oli man blong mi.” Nao Pol i stap long ples ya wan yia haf, i stap tijim ol man long ol tok blong God. Tede, Jeova i no yusum samting olsem wan drim blong tok wetem ol man blong hem. Be prea mo tabu speret, tufala samting ya i save lidim olgeta blong mekem waes disisin long ol samting long saed blong wok blong talemaot Kingdom.
15. ?Wanem i hapen taem oli pulum Pol i kam stanap long fes blong hed gavman Galio?
15 Nao ol man Isrel oli mekem kampani, oli holem Pol, oli tekem hem i go stanap long fes blong hed gavman, nem blong hem Junias Galio. (18:12-17) Oli stap talem se Pol i stap traem pulum ol man blong oli mekem wosip long God long wan fasin we i brekem loa. Hemia wan gyaman toktok we ol lida blong skul blong ol man Gris oli mekem agens long ol Wetnes blong Jeova tede tu. Be Galio i save se Pol i no stap mekem i nogud. Mo tu, hem i save se ol man Isrel oli no rili tinghae long gavman blong Rom mo ol loa blong hem, ale hem i ronem olgeta oli goaot. Nao taem oli go afsaed, sam man oli holem man ya Sostinis, we hem i nyufala lida blong haos blong prea long ples ya. Nao oli kilim hem tumas. Be Galio i no traem blokem samting ya, hem i no kea nating long bisnes ya. Maet hem i ting se man ya we i luk olsem hem i lidim ol narafala man blong agensem Pol, i kasem panis we i stret long hem.
16. Pol i katem hea blong hem from we hem i bin mekem wan strong promes long God. ?From wanem fasin ya i oraet nomo?
16 Biaen, long wan ples, nem blong hem Kengkria, we hem i stap kolosap long bigfala solwora Ejean Si, Pol i klaem long wan bot, i aot long ples ya, i go long bigfala taon blong Esia Maena, nem blong hem Efesas. (18:18-22) Bifo long trep ya, ‘Pol i katem hea blong hem, from we hem i bin mekem wan strong promes long God.’ Baebol i no talem sipos Pol i mekem strong promes ya bifo we hem i folem Jisas, no no gat. Mo i no talem sipos samting ya i makem stat no i makem en blong promes ya. Ol Kristin oli no stap aninit long Loa. Be God nomo i givim loa ya mo hem i tabu. Taswe i no rong we Pol i mekem wan strong promes olsem. (Rom 6:14; 7:6, 12; Galesia 5:18) Long Efesas, Pol wetem olgeta man Isrel, olgeta oli mekem plante toktok. Hem i promes se sipos God i letem, bambae hem i kambak bakegen long ples ya. (Biaen, promes ya i kamtru.) Nao Pol i gobak bakegen long Antiok long Siria. Long ples ya, seken misinari trep blong Pol i finis.
Long Efesas Tok Blong Jeova i Stap Kam Strong Moa
17. ?Long saed blong baptaes, Apolos mo sam narafala oli mas lanem wanem?
17 I no longtaem Pol i statem namba tri misinari trep blong hem. (52-56 K.T.) (18:23 kasem 19:7) Semtaem Apolos i stap long Efesas, i stap tijim ol man long ol trutok blong Jisas. Be hem i save long baptaes ya nomo we Jon Baptaes i mekem bifo, we i saen blong soemaot se man i tanem tingting blong hem from ol sin agens long loa. Nao Prisila mo Akwila, tufala i “talemaot Rod blong God i klia moa long hem.” Ating tufala i eksplenem long hem se blong tekem baptaes olsem Jisas, wan man i mas draon long wota, mo hem i mas kasem tabu speret. Taem tabu speret i baptaesem olgeta long Pentekos blong yia 33 K.T., ol man we oli tekem baptaes blong Jon, oli mas baptaes bakegen long nem blong Jisas. (Matyu 3:11, 16; Ol Wok 2:38) Biaen, long Efesas, samwe long 12 man Isrel, we oli baptaes finis long baptaes blong Jon, oli “baptaes long nem blong Jisas, Masta blong yumi.” Baebol i no tokbaot wan narafala taem we man i baptaes bakegen, hemia nomo. Taem Pol i putum han blong hem long hed blong olgeta, tabu speret i kam long olgeta. Mo tufala samting i hapen blong soemaot se God i glad long olgeta: Oli stap tok long ol narafala lanwis, mo oli stap talemaot ol profet tok we God i givim long olgeta.
18. ?Taem Pol i stap long Efesas, hem i prij wea? ?Wanem frut blong wok blong hem?
18 Taon ya Efesas i gat samwe long 300,000 man i stap long hem. Yumi save se Pol i bisi long wok blong hem long taon ya. (19:8-10) Long ples ya i gat wan haos prea we oli wokem blong mekem wosip long woman god ya Atemis. Haos prea ya i flas gud, hem i wan long ol seven bigfala samting blong sapraes long wol long taem bifo. Hem i gat wan bigfala ples blong mekem miting we 25,000 man i save sidaon long hem. Long haos prea long ples ya, Pol wetem olgeta oli stap mekem plante toktok from we hem i ‘wantem pulum olgeta’ blong oli bilif. Be i gat sam man we oli stap tok nogud long ‘Rod’ blong Masta blong yumi, oli stap agensem fasin blong laef we i stanap long bilif blong Kraes. From samting ya, Pol i aot long olgeta. Nao evri dei go kasem tu yia i finis, Pol i stap toktok long wan klasrum we wan man, nem blong hem Tiranas, hem i stap tij long hem. Nao ‘tok blong Jeova’ i stap kasem olgeta man we oli stap long Esia.
19. ?Wanem samting i kamaot long Efesas we i mekem se ‘tok blong Jeova i stap goaot moa, i stap kam strong moa’ long ples ya?
19 God i stap soemaot se hem i glad long wok blong Pol. Hem i givim paoa long hem blong mekem ol sikman oli kamgud bakegen, mo blong ronemaot ol devel long man. (19:11-20) Nao i gat ol seven pikinini blong wan hae pris blong ol man Isrel, nem blong hem Skeva. Olgeta oli traem ronemaot wan devel long wan man long nem blong Jisas. Be oli no save mekem, from we oli no trufala man blong God mo Kraes. !Biaen, oli karem kil from man ya we rabis speret i stap insaed long hem! Bisnes ya i mekem ol man oli fraet tumas, oli stap seksek. “Nao ol man oli stap leftemap nem blong Jisas, Masta blong yumi, i go antap moa.” Nao plante man we bifo oli stap mekem ol bisnes blong posen mo kleva, oli girap, oli livim bisnes blong olgeta. Oli tekem ol buk blong olgeta, nao oli bonem long fes blong ol man. Ol buk ya oli talemaot ol singsing mo toktok mo majik we oli stap yusum long bisnes blong olgeta. Luk i talem se: “Nao long ol wok olsem ya we oli gat paoa, tok blong [Jeova, NW] i stap goaot moa long evri ples, i stap kam strong moa oltaem.” Tede tu, ol man blong God oli givhan long plante man blong gofri long paoa blong ol rabis speret.—Dutronome 18:10-12.
Ol Man We i Mekem Bigfala Rao Oli No Save Blokem Olgeta
20. ?From wanem ol man blong Efesas we oli wokem ol samting long selva oli girap, oli pulum ol man oli kam wanples? ?Olsem wanem rao ya i finis?
20 Plante taem tede, ol Wetnes blong Jeova oli kasem trabol from sam grup we oli kros oli agensem olgeta. Samting ya i kamaot long ol Kristin long Efesas tu. (19:21-41) Taem namba blong ol man we oli bilif i stap kam antap, bisnes blong ol man we oli wokem ol samting long selva, olsem Dimitrias, i stap godaon. From we smol man nomo oli stap pem ol smosmol haos we oli stap wokem long selva, we oli olsem haos blong prea blong woman god ya Atemis, be oli smol nomo. Woman god ya i gat plante titi, mo ol man oli bilif se hem i save givim paoa long ol man blong karem plante pikinini. Nao Dimitrias i singaot ol man blong oli kam wanples, nao hem i lidim olgeta, oli go holem tufala fren blong Pol, nem blong tufala Gaeas mo Aristakas. Nao oli pulum tufala ya, oli go wantaem long wan bigfala ples we oltaem oli stap mekem ol bigfala miting long hem. Be ol Kristin man oli blokem Pol blong hem i no go tok long olgeta insaed long ples ya. Mo sam haeman tu we oli bigfala man long ol pleplei mo lafet long ples ya, oli tok long Pol, oli talem long hem se hem i no mas go insaed long ples ya. Long tu ful haoa, olgeta insaed long ples ya oli stap singaot bigfala se: “!Hurei long Atemis blong Efesas!” Nao wan haeman blong ol man Efesas (hem i haeman blong munisipol) hem i kam kwaetem olgeta. Hem i talemaot long olgeta se sipos Dimitrias mo ol man blong wok blong hem oli gat sam poen agens long tufala man ya, oli save talemaot ol poen long fes blong ol prapa man blong kot, we oli gat raet blong jajem bisnes ya. No sipos i gat wan narafala samting antap we oli wantem mekem, hem i mas pas long “prapa miting blong ol man blong ples ya.” Sipos no, gavman blong Rom i save tekem olgeta oli go long kot from we oli stap mekem bigfala rao long klia ples nomo. Hem i talem tok ya finis, nao hem i satem miting ya, i sanem ol man oli goaot.
21. ?God i blesem wok blong Pol long wanem rod? ?Olsem wanem hem i blesem ol Wetnes blong Jeova tede?
21 God i givhan long Pol blong winim plante traem. Mo hem i blesem hem from we Pol i traehad blong givhan long ol man blong sakem ol gyaman tijing, mo blong bilif long trutok. (Skelem tok ya wetem Jeremaea 1:9, 10.) Tede tu, yumi talem tangkyu tumas long Papa blong yumi long heven, from we long sem fasin, hem i stap blesem wok blong yumi. Taem blong yumi i sem mak long faswan handred yia, ‘tok blong Jeova i stap goaot moa long evri ples, i stap kam strong moa oltaem.’
?Bambae Yu Yu Ansa Olsem Wanem?
◻ ?Olsem wanem Pol i soemaot rod long yumi blong letem tabu speret i lidim yumi?
◻ ?Pol i yusum wanem rod we ol man blong Jeova oli stap yusum yet, blong ‘talemaot mo soemaot’ evri samting?
◻ ?Taem Pol i tok finis long Ereopagas, ol man oli mekem wanem? ?Olsem wanem tede ol man oli mekem sem mak taem ol Wetnes blong Jeova oli toktok?
◻ ?Olsem wanem Pol i kasem naf vatu blong gohed long minista wok blong hem? ?Olsem wanem samting ya i sem mak long wok blong ol Wetnes tede?
◻ ?Olsem wanem God i stap blesem wok blong ol Wetnes blong Jeova tede, olsem we hem i bin mekem long taem blong Pol?
[Tok Blong Pija Long Pej 26 27]
Tok blong Jeova i stap kam strong moa long
1. Filipae
2. mo 3. Atens
4. mo 6. Efesas
5. Rom
[Credit line]
Foto n° 4: Manley Studios