Promes Blong Wan Wol We i No Moa Gat Kruked Fasin Long Hem
KRUKED fasin i go insaed long evri haf blong laef blong man finis. Long gavman, long sayens, long ol spot, skul, mo ol bisnes, i luk olsem we i no moa gat rod blong kontrolem kruked fasin.
Long olgeta kantri blong wol, nogud nyus blong ol kruked fasin i kam bigfala toktok long radyo mo ol nyuspepa. Plante man we oli mekem wan promes blong wok blong givhan long ol man, naoia fasin blong olgeta i kam long klia ples. Oli mekem wok ya blong lukaot long olgeta nomo. Oli tekem doti mane, no oli tekemaot haf blong ol mane we i mas go long sam narafala man no kampani. Fasin blong ol haeman mo bisnesman blong stilim mane blong ol kampani no long wan narafala rod, i kam antap bigwan. Bigfala namba blong man we oli gat haeples mo plante mane, oli mekem ol bigfala fasin agensem loa mo agensem stretfasin, long wanwan wok blong olgeta.
I gat wan bigfala wari we i stap kam antap. Wan nyuspepa blong Yurop, hem i kolem se “ ‘wan kruked fasin we i bigwan tumas.’ Hemia wan fasin blong ol haeman mo minista blong gavman, mo plante taem hed blong gavman tu, we oli wantem narafala blong pem olgeta bifo oli givim raet long hem blong pem wan bigfala samting no statem wan bigfala projek.” Wan magasin blong Briten, The Economist, i mekem ripot se, long wan kantri, “long tu yia, ol polis oli traehad blong kasem ol man olsem, mo oli holem sam long olgeta evri dei, be samting ya i no naf blong stopem ol stronghed man ya we oli mekem kruked fasin.”
From we kruked fasin i kasem olgeta ples, plante man tede oli harem se oli no moa save trastem wan man. Oli gat sem filing olsem wan long ol man blong raetem Baebol, Deved, taem hem i talem se: “Olgeta evriwan oli go rong finis, olgeta evriwan oli gat kruked fasin, i no gat wan long olgeta we i mekem samting we i gud, i no gat wan man nating olsem.”—Ol Sam 14:3.
?Olsem wanem yu save gohed blong laef wetem ol kruked fasin we i kasem olgeta ples? Sam man tede oli jes livim nomo, oli no tingbaot. Be nating se yu no tingbaot, kruked fasin ya i save spolem yu. ?Olsem wanem?
Kruked Fasin i Gat Paoa Long Yu
Nating se kruked fasin i bigwan no i smol, oltaem hem i mekem praes blong laef i kam antap. Hem i mekem se olting we ol man oli wokem oli no gudwan olsem bifo. Hem i mekem tu se plante man oli no gat wok no oli kasem smol pei nomo. Wan eksampel, hemia ol man we oli mekem ol fasin blong brekem loa, olsem stilim graon no mane blong narafala man tru long fasin blong trikim no gyaman long olgeta. Ol man ya oli stilim ten taem moa bitim praes blong olgeta narafala fasin blong stil tugeta. Buk ya The New Encyclopædia Britannica (1992) i talem se, “long Yunaeted Stet, praes blong fasin blong brekem loa we i kamaot insaed long ol bisnes no kampani, oli kaontem raonabaot 20,000,000,000,000 vatu evri yia—tri taem antap long praes blong ol samting we ol grup blong man blong stil, oli stilim.” Buk ya i eksplenem se, plante taem yumi no save luk samting we fasin ya i mekem long ol man. Be, “ol fasin ya blong brekem loa oli spolem bigwan fasin sef blong ol man blong wok, ol man blong pem samting, mo ol samting raonabaot long yumi.”
Ol rabis frut blong kruked fasin, oli mekem yumi tingbaot ol tok blong King Solomon: “Mi mi kambak blong bambae mi save luk olgeta fasin blong mekem i strong long narafala we ol man oli stap mekem aninit long san. Mo, luk! wora blong ae i ron long olgeta we ol man oli stap mekem i strong tumas long olgeta, be oli no gat man blong mekem olgeta oli haremgud. Mo olgeta man we oli mekem i strong tumas long olgeta, oli gat paoa, taswe i no gat wan man blong mekem olgeta oli haremgud.”—Eklesiastis 4:1.
Ale, olsem wanem, ?bambae yumi lego nomo, mo jes bilif se i no gat rod blong winim kruked fasin? ?Hem i wan samting we yumi no save ronwe long hem? ?Wan wol we i no gat kruked fasin long hem, hem i wan drim nomo? !No gat! Baebol i tijim yumi se i no longtaem, fasin we i no stret mo fasin blong brekem loa bambae oli lus.
?Baebol i Talem Wanem Long Yumi?
Baebol i talem long yumi se kruked fasin i stat, taem wan strongfala enjel i agensem God, mo i pulum faswan man mo woman blong joen wetem hem. (Jenesis 3:1-6) I no gat wan gudfala samting we i kamaot from rod blong sin we oli folem. Be, stat long dei ya we Adam mo Iv tufala i mekem sin agensem Jeova God, tufala i stat blong safa from ol nogud frut blong kruked fasin. Sloslou, bodi blong tufala i stat blong kam olfala, we i lidim tufala i go long ded we tufala i no save blokem. (Jenesis 3:16-19) Stat long taem ya, histri i fulap long ol fasin blong givim doti mane, ol gyaman fasin, ol rabis trik blong stilim mane. Mo, plante taem, ol man we oli mekem ol fasin ya, oli faenem rod blong ronwe long panis blong loa.
Defren long ol man olbaot we oli stap brekem loa, plante haeman blong politik mo ol big bisnesman oli no go kalabus from kruked fasin blong olgeta, mo oli no traem blong givimbak ol samting we oli kasem long rod we i no stret. Plante taem, i hadwok blong mekem ol kruked fasin blong ol haeman i kam long klia ples. Hemia from we fasin blong givim doti mane, mo blong tekemaot haf blong ol mane we i mas go long wan narafala man no kampani, mo fasin blong pem wan haeman blong hem i givim raet long wan man blong mekem wan samting, oli ol fasin haed. Be, samting ya i no minim se wan wol we i no gat kruked fasin long hem, i wan drim nomo.
Man we i Wokem ol man, Jeova God, bambae i sevem yumi from kruked fasin. Paoa blong God nomo i save winim trabol ya. ?From wanem? From we wan enemi we yumi no save luk, Devel Setan, i stap gohed blong lidim ol man oli go krangke. Olsem we yumi ridim long 1 Jon 5:19, “olgeta man blong wol oli stap long paoa blong Setan.” ?Wanem narafala samting bakegen i save mekem kruked fasin i kam antap kwiktaem—mo i no gat panis blong hem?
Ol fasin traehad blong ol man oli no naf blong winim paoa blong Setan mo ol rabis enjel blong hem. Paoa blong God nomo i sua blong mekem ‘ol pikinini blong God oli fri.’ (Rom 8:21) Jeova i promes se i no longtaem bambae Setan i kalabus. Olsem nao, bambae hem i no moa save trikim ol man. (Revelesen 20:3) Naoia, sipos yumi wantem laef long nyufala wol blong God we i fri long ol kruked fasin, yumi mas sakemaot ol kruked fasin blong wol ya.
Ol Man Oli Save Jenis
Long taem blong Jisas Kraes, i gat sam man we oli yusum paoa blong olgeta long wan rod we i no stret, hemia blong mekem i strong tumas long ol narafala man. Wan eksampel, plante man oli savegud ol man blong tekem mane blong takis from ol kruked fasin blong olgeta. Samting ya i kamaot, nating se loa blong God i talem klia se: ‘Yufala i no mas tekem doti mane, from we fasin ya i save mekem man i kam olsem we i blaen, i no moa save luk stret fasin. Mo fasin ya i save mekem se ol stret man oli talem ol tok we i no stret.’ (Eksodas 23:8) Sakias, wan bigfala man blong tekem mane blong takis, i talemaot se hem i bin stilim mane blong narafala man tru long ol gyaman tok. Be Jisas i no traem jenisim olgeta kruked fasin blong wol ya, no gat. Hem i talem long ol man wanwan blong tanem tingting blong olgeta from ol sin blong olgeta mo sakemaot ol kruked fasin blong olgeta. From samting ya, sam man blong tekem mane blong takis we oli gat kruked fasin, olsem Matyu mo Sakias, oli lego olfala fasin blong laef blong olgeta.—Matyu 4:17; 9:9-13; Luk 19:1-10.
Sem mak tede, ol man we oli bin mekem sam fasin blong stil mo gyaman, oli save sakemaot ol kruked fasin ya, taem oli putum “nyufala fasin blong laef we God i wokem olsem we hem i wantem. Fasin ya i kamaot long trufala stret fasin mo fasin blong obei long hem oltaem.” (Efesas 4:24) Maet hem i no isi blong no gyaman long saed blong mane we yu mas pem blong takis, mo blong no moa joen long sam plan we oli no stret. Be nating, ol blesing we oli kamaot biaen oli bigwan moa long ol traehad we yumi mekem.
Olgeta we kruked fasin blong wol ya i no moa gat paoa long olgeta, oli stap tingbaot narafala fastaem. From samting ya, oli gat pis long tingting blong olgeta. Oli no fraet we ol man oli save faenemaot ol nogud fasin we oli stap mekem. Tingting blong olgeta i stap kwaet, i no stap jajem olgeta. Oli folem eksampel blong profet Daniel, we i stap long Baebol. Store ya long Baebol i talem se ol haeman oli stap traem faenem wan poen agensem Daniel. “Be oli no save faenem wan poen, no wan fasin we i kruked. From we hem i man we ol narafala oli save trastem, mo oli no save faenem wan samting nating we hem i mekem i kruked, no i les long wok blong hem.”—Daniel 6:4.
Promes Blong Jeova
Jeova i promes se “nating se wan sinman i stap mekem nogud wan handred taem mo i stap gohed oltaem blong mekem ol samting we hem nomo i wantem, be mi mi luksave tu, se olgeta we oli fraetgud long trufala God bambae oli save harem gud, from we oli fraet long hem. Be rabis man bambae i no save haremgud nating, mo laef blong hem bambae i sot nomo olsem wan sado, from we hem i no gat fasin fraetgud long God.”—Eklesiastis 8:12, 13.
!Bambae yumi save haremgud tumas taem kruked fasin i no moa stap blong tekemaot glad blong yumi! !Bambae i wan nambawan blesing, blong laef blong olwe long wan wol we i no moa gat kruked fasin! Samting ya i no wan drim. Baebol i tokbaot “hop blong laef we i no save finis. Bifo olgeta, God we i no save gyaman, i promes blong givim laef ya.” (Taetas 1:2) Sipos yu no laekem nating kruked fasin mo yu laekem tumas stretfasin, bambae yu save gat jans blong luk promes blong God i kamtru, long saed blong wan wol we i no gat kruked fasin.
[Tok blong pija long pej 4]
Kruked fasin i kam antap bigwan insaed long ol gavman mo big bisnes
[Tok blong pija long pej 5]
Plante taem, kruked fasin i kam insaed long bisnes we man i mekem wetem ol haeman