Wan Bigfala Rod Wetem Smol Fasin Fri

Wan famle​—papa, mama, mo smol gel blong tufala—​oli stap long haos blong olgeta long Sidni, Ostrelya, taem faea i kasem haos ya. Oli traem blong ronwe tru long ol windo, be i gat ol aean we oli blokem. Mo from ol aean ya we oli putum blong blokem ol stilman, ol man blong faea tu oli no save kam blong sevem olgeta. Mama mo papa tufala i ded long smok mo faea ya. Biaen, smol gel i ded long hospital.

!SORE tumas we famle ya i ded from ol aean we oli putum blong protektem olgeta long ol stilman! Olsem famle ya, i gat plante narafala famle naoia we oli putum ol aean mo lok long haos blong olgeta. Samting ya i soemaot se wol i kam nogud long taem blong yumi. Plante man raonabaot long yumi tu, oli mekem haos mo ples blong olgeta i luk olsem wan presin. ?From wanem? Oli stap traem blong faenem seftaem mo pis long tingting blong olgeta. !Samting ya se plante man oli harem sef nomo taem oli stap kalabus long prapa haos blong olgeta, i defren long fasin “fri” we oli talem se oli gat! Naoia, long plante moa ples, ol pikinini oli no moa sef blong go pleplei long wan open ples we i no longwe long haos, mo blong wokbaot i go long skul taem papa mama no wan narafala bigman i no go wetem olgeta. Long plante haf blong laef, fasin fri i stap lus olsem wora blong naet we i lus kwiktaem nomo.

Fasin Blong Laef i Jenis

Laef blong ol bubu blong yumi bifo i defren. Taem oli smol, oli save go pleplei weples oli wantem, be oli no fraet. Taem oli kam bigman, oli no nidim blong putum ol aean long windo no ol lok long doa. Oli harem se oli fri, mo i tru we oli fri long sam fasin. Be long ol yia we ol bubu blong yumi oli laef, oli luk we fasin blong ol man i jenis. Ol man oli kam moa strong long fasin blong olgeta mo oli tingbaot olgeta nomo. Long plante ples, fasin blong laekem ol man raonabaot long yumi, i jenis i kam fraet long ol man raonabaot. Samting ya nao i stampa blong ol trabol we oli kamaot long store antap. Mo tu, wetem fasin blong no fri we i stap kam bigwan moa, i gat plante gudfala fasin we oli lus. Tingting blong man i kam fulap long ol “nyufala rul long saed blong fasin.” Be, samting we i tru se, laef naoia i kasem wan mak we i hadwok blong faenem wan man we i folem enikaen rul.

Wan man we bifo hem i wan tija long saed blong edukesen long Yunivesiti blong Kwinslan, Dokta Rupert Goodman, i raetem se: “Ol yangfala tede, oli stap long wan laef we i defren, wan laef we man i tingbaot pleplei nomo, . . . we man i ting se ‘hem wan’ nomo i impoten: i mekem samting we hem wan nomo i wantem, i tingbaot hem wan nomo, i mekem hem wan nomo i haremgud, mo i intres long hem wan nomo.” Man ya i talem tu se: “Ol gudfala fasin olsem fasin blong bos long ol tingting mo filing blong yu wan, blokem ol samting we yu nomo yu wantem, wok had, fasin blong no westem ol samting we yu gat, respek long ol haeman, lav mo ona long ol papa mama . . . oli ol fasin we plante man oli no moa save long olgeta.”

Wan Bigfala Rod Tumas

Ol man we oli save ol profet tok blong Baebol, oli no sapraes blong luk fasin ya we ol man oli tingbaot olgeta nomo, from we Jisas Kraes i givim woning finis long ol man we oli stap lesin long hem, i se: “Get ya we i bigfala, mo rod ya we i isi nomo, hemia i blong go lus. Mo plante man oli stap folem rod ya. Be get ya we i smol nomo, mo rod we i strong, hemia i blong go kasem laef. Mo smol man nomo oli faenem.” (Matyu 7:​13, 14) Fasfala rod, we i bigwan naf blong plante man, i “bigfala” from we hem i no gat ol loa blong Baebol blong blokem sam fasin mo sam samting long laef blong ol man. Hem i stret long olgeta ya we oli laekem blong tingting olsem olgeta nomo oli wantem, mo laef olsem oli wantem​—we i no gat rul, no narafala samting we oli mas mekem.

Tru, plante man we oli jusum bigfala rod ya oli talem se oli glad long fasin fri blong olgeta. Be bighaf blong olgeta oli gat wan stampa tingting nomo we i lidim olgeta, hemia fasin blong tingbaot olgeta nomo. Baebol i talem se “speret ya we i stap mekem wok naoia long ol pikinini we oli no obei long God,” i stap rulum olgeta. Speret ya i pulum olgeta blong laef ‘folem fasin we bodi blong olgeta i wantem, mo blong mekem ol samting we bodi mo tingting i wantem tumas,’ olsem rabis fasin blong seks, fasin blong tekem drag, mo fasin blong ronem ol sas samting, haenem, mo paoa.​—Efesas 2:​2, 3, NW.

Bigfala Rod i Go Long Bigfala Trabol

Makem se olgeta we oli stap wokbaot long bigfala rod ya oli stap mekem “ol samting we bodi blong olgeta i wantem.” Samting ya i soemaot se oli no fri nating​—oli gat wan masta. Oli olsem slef blong bodi. Mo taem oli mekem wok blong masta ya oli save kasem plante trabol​—fulap rabis sik blong seks, ol famle oli seraot, tingting mo bodi i sik from ol drag mo alkol. Hemia sam nomo long ol trabol we oli stap kamaot. Ol fasin blong kilim narafala, stil, mo blong fosem woman, olgeta ya tu oli kamaot long wan stampa nomo, hemia fasin we man i tingbaot hem wan nomo. Bigfala rod ya we i letem ol man oli mekem enikaen fasin, i pulum olgeta blong tingbaot olgeta nomo. Mo, long fyuja, taem ‘rod ya we i blong go lus’ i stap yet, ol frut blong hem bambae oli save kam moa nogud.​—Proveb 1:​22, 23; Galesia 5:​19-21; 6:​7.

Tingbaot tufala store ya we oli tru, we oli kamaot long Ostrelya. Mary i foldaon long trap blong yusum drag mo fasin nogud long saed blong seks.a Fasin glad we hem i traem faenem, i ronwe long hem. Nating se biaen hem i gat tu pikinini, laef blong hem i no gat mining yet. Tingting blong hem i foldaon olgeta taem hem i faenemaot se hem i gat sik ya AIDS.

Tom i kasem wan narafala trabol. Hem i raetem se: “Mi mi gruap long wan velej we jyos i lukaot long hem, long not blong Kwinslan. Taem mi gat 16 yia, mi stat blong dring alkol bigwan. Papa blong mi, ol angkel mo fren tu, oli stap dring oltaem, taswe mi luk fasin blong dring olsem we i gud nomo. Mi stat blong dring eni samting nomo, stat long bia go kasem alkol we i strong tumas. Mo mi stat blong plelaki long ol resis blong hos, samtaem mi westem bighaf blong pei we mi wok had blong kasem. Hemia bigfala mane ya, from we mi stap kasem gudfala pei long wok blong katem sugaken.

“Biaen mi mared mo mitufala i gat pikinini. Mi no mekem ol wok blong mi nating, be mi mekem ol samting we ol fren blong mi oli stap mekem​—dring, plelaki, mo faet. Plante taem oli putum mi long kalabus. Be samting ya tu i no jenisim fasin blong mi. Laef blong mi i stap godaon nomo. Hem i kam nogud olgeta.”

Yes, from we Tom mo Mary tufala i folem ol nogud fasin we tufala nomo i wantem, tufala i harem nogud, mo famle blong tufala tu i harem nogud. Sore tumas, we tede, plante narafala yangfala tu, oli letem rong tingting blong bigfala rod, se oli save mekem enikaen samting nomo, i pulum olgeta mo i lidim olgeta oli go krangke. Sipos ol yangfala ya oli save luksave nomo se fasin fri ya i gyaman. Sipos oli save luk klia wanem ya ol nogud frut blong bigfala rod​—olsem wan bigfala takis we ol man blong wokbaot long hem oli mas pem biaen. I tru se, rod ya i bigwan mo i isi blong wokbaot long hem. Be from we hem i bigfala, samting ya nao i mekem se i nogud. Fasin we i waes i blong tingting strong long trutok ya se “sipos man i planem rabis fasin we tingting blong hem i wantem, rabis fasin ya blong hem bambae i givim kakae long hem, we i ded nomo.”​—Galesia 6:8.

Be, i gat wan narafala rod we i moagud we yumi save jusum. Hemia smol rod. Be, ?rod ya i smol mo i fasfas olsem wanem, mo i blokem yumi blong no mekem wanem? ?Mo hem i go kasem weples?

[Futnot]