Ronwe i Go Long Sefples Bifo Long “Bigfala Trabol”

“Taem we yufala i luk ol soldia oli stap kam plante raonabaot long Jerusalem, . . . yufala we i stap long Judia, yufala i mas ronwe blong go haed long ol hil.”​—LUK 21:20, 21.

1. ?From wanem ol man we oli stap joen yet long wol, oli mas ronwe kwiktaem?

I IMPOTEN tumas se olgeta we oli stap joen long wol blong Setan, oli mas kamaot long hem kwiktaem. Sipos oli wantem stap laef taem God i finisim ol rabis fasin blong wol, oli mas soem klia se oli stanap strong long saed blong Jeova, oli no moa joen long wol ya we Setan i masta blong hem.​—Jemes 4:4; 1 Jon 2:​17.

2, 3. ?Wanem ol kwestin we oli joen wetem ol tok blong Jisas long Matyu 24:15-​22 we bambae yumi tokbaot?

² Long bigfala profet tok blong Jisas long saed blong en blong ol fasin blong wol ya, hem i soem klia from wanem i impoten blong ronwe kwiktaem. Plante taem yumi tokbaot Matyu 24:​4-​14. Be, ol vas biaen tu, oli impoten. Plis openem Baebol blong yu naoia mo ridim vas 15 kasem 22.

³ ?Wanem mining blong profet tok ya? Long faswan handred yia, ?wanem ya ‘samting we i nogud we i nogud, we i stap spolem ol ples?’ ?Mo olsem wanem hem i stanap “long wan tabu ples”? ?From wanem samting ya i impoten long yumi?

‘Man We i Ridim Tok Ya i Mas Yusum Fasin Luksave’

4. (a) ?Wanem samting we Daniel 9:​27 i talem se bambae i kamaot afta we ol man Jyu oli sakemaot Mesaea? (b) Taem Jisas i stap tokbaot samting ya, ?from wanem hem i talem se, ‘Man we i ridim tok ya i mas yusum fasin luksave’?

⁴ Makemgud se long Matyu 24:​15, Jisas i tokbaot samting we buk blong Daniel i tokbaot finis. Long Daniel japta 9, i gat wan profet tok we i talemaot se bambae Mesaea i kam, mo i tokbaot jajmen we bambae nesen blong ol man Jyu oli kasem from we oli no wantem Mesaea. Lashaf blong vas 27 i talem se: “Mo antap long wing blong ol samting we i nogud we i nogud, bambae i gat wan we i stap spolem ol ples.” Ol man Jyu bifo, oli talem se profet tok ya blong Daniel i kamtru taem Antiochus 4 i mekem haos prea blong Jeova long Jerusalem i kam doti long seken handred yia B.K.T.a Be Jisas i givim woning se: ‘Man we i ridim tok ya i mas yusum fasin luksave.’ I tru, samting we Antiochus 4 i mekem long haos prea i nogud we i nogud, be hem i no spolem ol ples​—⁠i no spolem Jerusalem, haos prea, mo nesen blong ol man Jyu. Taswe, i klia se Jisas i stap givim woning long ol man we oli stap lesin long hem se profet tok ya i no kamtru yet, be bambae i kamtru long fyuja.

5. (a) Taem yumi skelem ol Gospel, ?olsem wanem oli givhan long yumi blong luksave “samting we i nogud we i nogud” long faswan handred yia? (b) ?From wanem Cestius Gallus i singaot ol ami blong Rom oli go long Jerusalem long yia 66 K.T.?

⁵ ?Wanem ya “samting we i nogud we i nogud” we oli mas traem luksave hem? Makemgud tok ya blong Matyu: ‘Taem yufala i luk samting we i nogud we i nogud we i stap spolem ol ples i stap stanap long wan tabu ples.’ Be, long sem store ya long Luk 21:​20, yumi ridim se: “Taem we yufala i luk ol soldia oli stap kam plante raonabaot long Jerusalem, blong oli blokem ol man insaed, yufala i mas save we bambae i no longtaem oli save spolem ples ya olgeta.” Long yia 66 K.T., ol Kristin long Jerusalem oli luk samting ya we Jisas i bin tokbaot. Sam samting i hapen we i mekem se i gat rao bitwin ol man Jyu mo ol haeman blong Rom, ale ol man long Jerusalem oli rebel agensem ol man Rom. From samting ya, i gat faet olbaot long Judia, Sameria, Galili, Dekapolis, mo Fonisia, long Siria long not, mo long Ijip long saot. Blong putumbak pis long eria ya we gavman blong Rom i rul long hem, Cestius Gallus i singaot ol ami, oli kamaot long Siria oli go long Jerusalem, ples ya we ol man Jyu oli talem se i “tabu taon” blong olgeta.​—Nehemaea 11:1; Aesea 52:1.

6. ?Olsem wanem i tru se wan “samting we i nogud we i nogud” we i save spolem ol ples “i stap stanap long wan tabu ples”?

⁶ Oltaem, ol ami blong Rom oli karem flag no wan saen blong kantri blong olgeta. Oli tingbaot flag ya olsem wan tabu samting, be long tingting blong ol man Jyu, samting ya i olsem wan aedol. I gud tumas blong save se wod ya long Hibru we oli tanem i kam “samting we i nogud we i nogud” long buk blong Daniel, oli yusum fastaem blong tokbaot ol aedol no fasin blong wosip long aedol.b (Dutronome 29:17) Nating se ol man Jyu oli traem blong faetbak, ol ami blong Rom, wetem ol flag mo saen blong olgeta we oli olsem aedol, oli go insaed long Jerusalem long Novemba blong yia 66 K.T. Nao oli stat blong digim aninit long stonwol blong haos prea, long saed i go long not. !I klia nomo​—wan “samting we i nogud we i nogud” we i save spolemgud Jerusalem i stap “stanap long wan tabu ples”! ?Be olsem wanem ol man oli save ronwe?

!I Impoten Blong Ronwe Kwiktaem!

7. ?Wantaem nomo, ol ami blong Rom oli mekem wanem?

⁷ I luk olsem se bambae ol ami blong Rom oli winim Jerusalem isi nomo. Be wantaem nomo, we ol man oli no save from wanem, ol ami oli aot long taon ya bakegen. Ol man Jyu we oli rebel, oli ronem ol ami ya blong Rom we oli stap gobak, be oli go kasem Antipatris nomo, samwe long 50 kilomita afsaed long Jerusalem. Ale, ol rebel ya oli tanraon, oli gobak long Jerusalem. Taem oli kasem Jerusalem, oli hivap wanples insaed long haos prea, nao oli mekem plan from faet we bambae oli mekem. Oli tekem ol yangfala blong blokem taon moa, mo blong joen long ami. ?Bambae ol Kristin oli joen long samting ya? Sipos oli no joen, ?bambae oli stap yet long ples ya we i denja tumas, taem ol ami blong Rom oli kambak?

8. ?Wanem samting ol Kristin oli mekem kwiktaem blong obei long profet tok blong Jisas?

⁸ Kwiktaem nomo, ol Kristin long Jerusalem mo Judia oli tekem aksin. Oli folem woning long profet tok we Jisas Kraes i givim, ale oli ronwe, oli aot long ples we i denja. !I impoten tumas we oli ronwe kwik! Ale, oli go antap long ol bigfala hil, mo maet samfala oli bin go stap long Pela, long eria blong Perea. Olgeta we oli obei long woning blong Jisas, oli no mekem krangke fasin we oli tanraon mo gobak blong traem sevem olting blong olgeta. (Skelem wetem Luk 14:33.) Ol woman we oli gat bel mo olgeta we oli stap givim titi long pikinini blong olgeta, oli faenem trep ya i had, from we oli mas wokbaot long leg nomo. Ol rul long saed blong Sabat dei oli no blokem olgeta blong ronwe. Koltaem i no stat yet, be i kolosap. Long smoltaem nomo, olgeta we oli obei long woning blong Jisas blong ronwe kwiktaem, oli stap long ples we i sef, afsaed long Jerusalem mo Judia. Laef blong olgeta i dipen long samting ya.​—Skelem wetem Jemes 3:​17.

9. ?Hamas taem i pas bifo we ol ami blong Rom oli kambak, mo wanem risal i kamaot?

⁹ Long nekis yia blong hem, long 67 K.T., ol man Rom oli stat blong faet bakegen wetem ol man Jyu. Fastaem, oli winim Galili. Long yia we i kam biaen, oli spolemgud Judia. Long yia 70 K.T., ol ami blong Rom oli raonem Jerusalem. (Luk 19:43) Ol man oli gat hadtaem tumas blong kasem kakae. Olgeta we naoia oli no moa gat jans blong aot long taon ya, oli faetfaetem olgeta bakegen. Man we i traem blong ronwe, oli kilim hem i ded. Samting ya we i kasem olgeta, i wan “bigfala trabol” olsem Jisas i bin talem.​—Matyu 24:21.

10. Sipos yumi rid wetem fasin luksave, ?bambae yumi tingbaot wanem narafala samting?

¹⁰ ?Profet tok blong Jisas i kamtru fulwan long taem ya? No gat. Plante moa samting yet oli mas kamaot. Olsem Jisas i talem, sipos yumi ridim Baebol wetem fasin luksave, bambae yumi no fogetem samting we i stap yet long fyuja. Mo tu, bambae yumi tinghevi long mining blong samting ya long prapa laef blong yumi.

“Samting We i Nogud We i Nogud” Long Taem Blong Yumi

11. ?Wanem tu narafala vas long Daniel we oli tokbaot “samting we i nogud we i nogud”? ?Mo tufala vas ya i stap tokbaot wanem taem?

¹¹ Makemgud se antap long Daniel 9⁠:​27, Daniel 11:31 mo 12:11 tu oli tokbaot “samting we i nogud we i nogud we i stap spolem ol ples.” Tufala vas ya oli no stap tokbaot bigfala trabol we i spolem Jerusalem. Mo tu, jes bifo Daniel 12:11, i gat ol tok long saed blong “taem blong en.” (Daniel 12:9) Yumi stap laef long taem blong en, we i stat long 1914. Taswe yumi mas wekapgud, blong luksave “samting we i nogud we i nogud we i stap spolem ol ples,” long taem blong yumi. Biaen, yumi mas mekem sua se yumi kamaot long ples ya we i denja.

12, 13. ?From wanem i stret blong talem se Ligofnesen i olsem “samting we i nogud we i nogud” long taem blong yumi?

¹² Long taem blong yumi, ?wanem ya “samting we i nogud we i nogud”? Pruf i soem se hem i Ligofnesen, we i stanap long 1920, smoltaem afta we taem blong en i stat. ?Be olsem wanem Ligofnesen i olsem wan “samting we i nogud we i nogud, we i stap spolem ol ples”?

¹³ Tingbaot se wod ya long Hibru we oli tanem i kam “samting we i nogud we i nogud,” kolosap oltaem long Baebol oli yusum blong tokbaot ol aedol no fasin blong wosip long aedol. ?I gat sam man we oli mekem wosip long Ligofnesen olsem we hem i wan aedol? !Yes i gat! Ol lida blong skul oli putum hem long “wan tabu ples.” Ale, ol man blong olgeta oli stap ona long hem wetem strong filing. Fedral Kaonsel blong Jyos blong Kraes long Amerika i talem se, Ligofnesen i “rod we politik i stap yusum blong soemaot Kingdom blong God long wol ya.” Plante jyos oli sanem leta i go long ol man long palemen blong Amerika, blong talem se oli mas agri wetem Kontrak blong Ligofnesen. Ol Baptis, Kongregesenal, mo Presbiterian jyos long Briten oli presem hem, oli talem se, “hemia nomo i rod blong putum [pis long wol].”​—Lukluk Revelesen 13:14, 15.

14, 15. ?Olsem wanem Ligofnesen mo Yunaeted Nesen biaen, tufala i stanap “long wan tabu ples”?

¹⁴ Kingdom blong God we Mesaea i rul long hem i bin stanap long heven long 1914. Be ol nesen oli faet blong stanemap prapa rul blong olgeta. (Ol Sam 2:​1-6) Taem oli putumap Ligofnesen, ol nesen oli jes bin mekem Faswan Bigfala Faet Blong Wol, mo ol lida blong skul oli blesem ol ami blong olgeta. Taswe, oli soemaot se oli lego loa blong God finis. Oli no lukluk i go long Kraes olsem King. Olsem nao, wok we i blong Kingdom blong God, oli givim long wan ogenaesesen blong man. Oli putum Ligofnesen “long wan tabu ples,” wan ples we i no gat raet blong stap long hem.

¹⁵ Afta long Ligofnesen, oli stanemap Yunaeted Nesen long Oktoba 24, 1945. Biaen, ol pop blong Rom oli ona long Yunaeted Nesen, oli talem se “hemia nomo i hop blong olgeta man blong gat wan tingting mo pis,” mo hemia “nambawan plan blong pis mo stret fasin.” Yes, Ligofnesen, mo biaen, Yunaeted Nesen, tufala i rili kam olsem wan aedol, wan “samting we i nogud we i nogud” long ae blong God mo ol man blong Hem.

?Aot Long Wanem Samting?

16. ?Tede, olgeta we oli laekem stret fasin oli mas aot kwiktaem long wanem samting?

¹⁶ Taem “yufala i luk” samting ya, taem yufala i luksave se bigfala ogenaesesen ya i olsem wanem, mo olsem wanem ol man oli stap mekem hem i kam olsem wan aedol, yufala we i laekem stret fasin i mas kamaot kwiktaem long hem, mo ronwe i go long sefples. ?Kamaot kwiktaem long wanem samting? Kamaot long samting we i olsem Jerusalem bifo, we i no stap tru long God, hemia Krisendom. Mo kamaot long Bigfala Babilon, olgeta gyaman skul blong wol.​—Revelesen 18:4.

17, 18. ?“Samting we i nogud we i nogud” bambae i spolem wanem samting long taem blong yumi?

¹⁷ Tingbaot tu se long faswan handred yia, taem ol ami blong Rom oli karem flag blong olgeta we i olsem aedol, mo oli go insaed long tabu taon blong ol man Jyu, oli mekem olsem blong spolem Jerusalem mo fasin blong wosip we ol man oli stap folem. Long taem blong yumi, fasin ya blong spolem ol samting bambae i no hapen long wan taon no long Krisendom nomo. Be bambae i kamaot long olgeta gyaman skul blong wol.​—⁠Revelesen 18:​5-8.

¹⁸ Revelesen 17:16 i talem se wan wael anamol we i red we i red, we i pija blong Yunaeted Nesen, bambae i agensem Bigfala Babilon we i olsem wan woman blong rod, nao bambae i spolemgud hem long fasin we i raf tumas. Vas ya i yusum ol klia pijatok olsem: “Ol ten hon blong anamol ya, we yu luk, bambae oli no laekem woman ya blong rod, bambae oli agensem hem olgeta. Bambae oli tekemaot olgeta samting we hem i gat, oli livim hem i stap neked. Bambae oli kakae ol mit blong bodi blong hem, nao bambae oli bonem hem long faea blong spolem hem olgeta.” Ol tok ya oli save mekem man i fraet, taem yumi tingting dip long hem. Hemia en blong olgeta kaen gyaman skul long olgeta ples long wol. Samting ya bambae i makem klia, stat blong bigfala trabol.

19. ?Hu ya i bin stap olsem memba blong Yunaeted Nesen stat long taem we hem i stanap? ?Mo from wanem samting ya i impoten?

¹⁹ Makemgud se, stat long taem we Yunaeted Nesen i stanap long 1945 kam kasem naoia, plante memba blong hem oli no bilif long God, mo oli agensem ol skul. Long olgeta ples long wol, plante taem, ol memba ya we oli gat strong tingting blong jenisim plante samting, oli wokem rod blong putum tabu long skul no blokem sam haf blong wok blong ol skul. Be long ol yia we oli jes pas, plante gavman oli slakem strong fasin blong olgeta agensem ol skul. From samting ya, samfala oli save ting se naoia ol skul oli no moa stap long denja.

20. ?Wanem badnem we ol skul blong wol oli gat?

²⁰ Ol skul blong Bigfala Babilon oli stap gohed yet blong mekem trabol mo faet i kamaot long wol. Plante taem, ol store long nyuspepa oli talem nem blong ol skul, blong makemaot ol grup blong ol man blong faet mo ol man blong sakem bom from politik. Samtaem, ol polis mo soldia, oli mas go insaed long ol jyos haos blong stopem ol faet bitwin ol defren grup blong man blong skul. Ol skul oli givim mane blong sapotem ol man blong politik we oli faet blong sakemaot gavman. Fasin blong ol skul blong stap agensem ol narafala skul i spolem ol traehad blong Yunaeted Nesen, blong traem holem gudfala fasin fren bitwin ol defren laen blong man. Blong putum pis long wol mo mekem ol man oli stap sef, sam memba blong Yunaeted Nesen oli wantem se oli mas spolem ol skul we oli stap blokem wok ya blong olgeta.

21. (a) ?Hu bambae i makemaot stret taem blong Bigfala Babilon i lus? (b) ?I impoten blong mekem wanem samting bifo we taem ya i kam?

²¹ Mo tu, i gat wan narafala impoten samting blong tingbaot. Bambae God i yusum ol hon ya insaed long Yunaeted Nesen we oli rere blong faet, blong spolem Bigfala Babilon. Nating se i olsem, hemia i rili wan jajmen we i kamaot long God. Bambae God i mekem jajmen ya i kamtru long stret taem blong hem. (Revelesen 17:17) ?Go kasem taem ya, yumi mas mekem wanem? Baebol i givim ansa, i se: “Yufala i kamaot long hem”​—kamaot long Bigfala Babilon.​—Revelesen 18:4.

22, 23. Blong ronwe, ?wan man i mas mekem wanem?

²² Fasin ya blong ronwe i go long sefples, i no minim se yumi mas go long wan narafala ples long wol, olsem ol Kristin man Jyu oli mekem taem oli aot long Jerusalem. Hem i minim se yumi mas aot long ol skul blong Krisendom. Yes, kamaot long olgeta haf blong Bigfala Babilon. I minim se yumi no mas joen nating long ol gyaman skul, be tu, yumi mas lego fulwan olgeta kastom mo tingting blong olgeta. Yumi ronwe i go long sefples insaed long tiokratik ogenaesesen blong Jeova.​—Efesas 5:​7-​11.

²³ Afta long Faswan Bigfala Faet Blong Wol, taem ol tabu man blong Jeova oli luksave se samting we i nogud we i nogud long taem blong yumi i minim Ligofnesen, ?ol Wetnes oli mekem wanem? Oli bin lego finis ol jyos blong Krisendom. Be sloslou, oli luksave se oli stap holem yet sam kastom mo fasin blong Krisendom, olsem fasin blong yusum kros mo blong mekem lafet blong Krismas mo sam narafala hiten holide. Taem oli lanem trutok long saed blong ol samting ya, kwiktaem nomo oli tekem aksin. Oli obei long advaes we i stap long Aesea 52:​11, se: “Kamaot, kamaot, kamaot long ples ya, no tajem eni samting we i no klin, kamaot long medel blong hem, stap klin oltaem, yufala we i stap karem ol tul blong Jeova.”

24. Stat long 1935, ?hu ya ol narafala man we oli ronwe?

²⁴ Stat long 1935, wan narafala grup blong man we namba blong olgeta i stap kam antap, mo we oli bilif long hop ya blong kasem laef foreva long paradaes long wol, oli stat blong mekem sem samting. Olgeta tu, ‘oli luk samting we i nogud we i nogud we i stap stanap long wan tabu ples,’ mo oli kasem save long mining blong hem. Afta we oli mekem disisen blong ronwe, oli karemaot nem blong olgeta blong oli no moa memba blong ol ogenaesesen we oli haf blong Bigfala Babilon.​—2 Korin 6:​14-​17.

25. ?Wanem samting bakegen wan man i mas mekem afta we hem i kamaot long ol gyaman skul fulwan?

²⁵ Be, blong kamaot long Bigfala Babilon, man i mas mekem sam samting moa, antap long fasin blong lego ol gyaman skul. I no naf we hem i joen wanwan taem long miting long Haos Kingdom, no we hem i talemaot gud nyus wan no tu taem nomo long wan manis. Maet wan man i stap afsaed long Bigfala Babilon, ?be hem i rili livim fulwan? ?Hem i stap longwe long wol we Bigfala Babilon i impoten haf blong hem? ?Hem i stap holem yet ol samting we oli soem tingting blong wol​—⁠wan tingting we i daonem ol stret rul blong God? ?Hem i ting nating long ol stret rul long saed blong seks mo fasin blong hasban mo waef blong stap tru insaed long mared? ?Hem i tingbaot ol intres blong hem wan mo ol samting blong laef, bitim ol intres long saed blong speret? Hem i no mas tekem ol fasin blong wol ya.​—Matyu 6:​24; 1 Pita 4:​3, 4.

!No Letem Wan Samting i Blokem Yu Blong Ronwe!

26. ?Wanem samting bambae i givhan long yumi blong ronwe fulwan, i no blong stat blong ronwe nomo?

²⁶ Taem yumi ronwe blong go long sefples, yumi no mas luklukbak mo wantem ol samting we yumi livim biaen. (Luk 9:​62) Yumi mas putum tingting mo hat blong yumi i stap strong long Kingdom blong God mo stret fasin blong hem. ?Yumi gat strong tingting blong soem bilif blong yumi, tru long fasin blong putum ol samting long saed blong Kingdom oli stap fasples long laef blong yumi, we yumi bilif fulwan se bambae Jeova i blesem rod ya blong holemstrong long hem? (Matyu 6:​31-​33) Strong bilif blong yumi we i stanap long Baebol i mas pusum yumi blong kasem mak ya, taem yumi stap wet long ol bigfala samting blong kamaot long wol ya.

27. ?From wanem i impoten blong tingtinggud long ol kwestin long paragraf ya?

²⁷ Jajmen we i kamaot long God bambae i stat taem hem i spolem Bigfala Babilon. Olgeta gyaman skul, we oli olsem woman blong rod, bambae God i spolemgud olgeta blong olwe. !Taem ya i kolosap we i kolosap! ?Olsem wanem long yumi wanwan taem impoten dei ya bambae i kamtru? Mo long en blong bigfala trabol, taem God i spolem olgeta haf blong wol blong Setan, ?bambae yumi stap long wanem saed? Sipos yumi tekem aksin we yumi mas tekem naoia, yumi sua blong stap sef. Jeova i talem long yumi se: “Hemia we i stap lesin long mi, hem bambae i stap sef.” (Proveb 1⁠:33) Sipos yumi stap gohed blong mekem wok blong Jeova we yumi fasgud long hem mo yumi glad, bambae yumi naf blong wosip long Hem blong olwe.

[Ol futnot]

?Yu Yu Rimemba?

◻ ?Wanem ya “samting we i nogud we i nogud” long taem blong yumi?

◻ ?“Samting we i nogud we i nogud . . . long wan tabu ples” i minim wanem?

◻ ?Yumi mas mekem wanem naoia blong ronwe i go long sefples?

◻ ?From wanem i impoten blong ronwe kwiktaem?

[Tok Blong Pija Long Pej 16]

Blong stap sef, ol man blong Jisas oli no wet, oli ronwe kwiktaem