‘Yufala i Mas Tabu From We Mi Mi Tabu’

“Yufala i mas tabu, from we mi, Jeova, God blong yufala, mi mi tabu.”​—LEVITIKAS 19:2.

1. ?Hu ya sam man we ol man blong wol oli luk olgeta se oli tabu?

BIGHAF blong ol mama skul blong wol, oli gat ol man we ol narafala oli luk olgeta se oli tabu. Ol man India oli tinghae long Mama Teresa. Oli luk hem se hem i tabu, from we hem i yusum ful laef blong hem blong halpem ol puaman. Long saed blong pop, oli kolem hem se “Tabu Papa.” José María Escriva, we i statem nyufala grup blong Katolik we oli kolem Opus Dei, sam Katolik oli luk hem olsem “eksampel blong fasin tabu.” Ol Hindu oli gat ol tabu man blong olgeta we oli kolem ol swami. Ol man oli luk Gandhi se hem i tabu. Ol Budis oli gat ol tabu pris blong olgeta. Mo ol Islam oli gat tabu profet blong olgeta. ?Be blong stap tabu i rili minim wanem?

2, 3. (a) ?Tufala wod ya “tabu” mo “fasin tabu” oli minim wanem? (b) ?Wanem sam kwestin we yumi mas faenem ansa blong olgeta?

² Wod ya “tabu,” i minim: “1. . . . samting we i joen wetem paoa blong wan god; klin. 2. Samting we i stret blong wosip mo ona long hem . . . 3. Mekem laef i laenap wetem ol strong rul blong skul no ol samting long saed blong speret . . . 4. Makemaot no yusum wan samting blong mekem wok blong skul nomo.” Folem Baebol, tabu i minim “stap klin long saed blong skul; stap tabu.” Buk ya we i eksplenem plante samting long Baebol, Insight on the Scriptures, i talem se “olfala Hibru [wod ya] qoʹdhesh i givim tingting se, stap seraot, yusum blong wan samting nomo, givim i go long God, . . . yusum samting blong mekem wok blong God nomo.”a

³ Nesen blong Isrel i kasem oda blong stap tabu. Loa blong God i talem se: “Mi mi Jeova, God blong yufala. Mo yufala i mas klin, yufala i mas tabu, from we mi mi tabu.” ?Hu ya i stampa blong fasin tabu? ?Olsem wanem ol man Isrel we oli no stretgud olgeta oli save kam tabu? ?Mo oda ya blong Jeova blong stap tabu i lanem yumi long wanem samting we i save givhan long yumi?​—Levitikas 11:44.

?Olsem Wanem Isrel i Joen Wetem Stampa Blong Fasin Tabu?

4. ?Olsem wanem fasin tabu blong Jeova i kam klia long Isrel?

⁴ Evri samting we oli joen wetem wosip we ol man Isrel oli mekem long Jeova God, oli tabu. Mo ol man Isrel oli mas tinghae long ol samting ya. ?From wanem i olsem? From we Jeova hem wan i stampa blong fasin tabu. Store blong Moses, taem hem i stap mekemrere haos tapolen, wetem ol spesel klos mo ol samting blong flasem haos ya, i finis wetem ol tok ya, se: “Mo oli wokem wan smol brasplet long gol we i klingud, wan tabu saen blong soem se oli givim i go long Jeova, mo oli katem tok ya long hem, se ‘Fasin tabu i blong Jeova nomo.’ ” Oli tekem brasplet ya we oli wokem long gol, nao oli fasem long hat blong hae pris. Mo brasplet ya i wan saen blong soem se hem i givim hem wan blong mekem wan spesel wok we i tabu tumas. Taem ol man Isrel oli luk brasplet ya we i gat raeting long hem i stap saen long san, oltaem oli tingbaot tabu fasin blong Jeova.​—Eksodas 28:​36, NW; 29:6; 39:30.

5. ?Olsem wanem yumi save talem se ol man Isrel we oli no stretgud olgeta oli tabu?

⁵ ?Olsem wanem ol man Isrel oli save kam tabu? From wan samting nomo. Oli mas frengud wetem Jeova mo wosip long hem long fasin we i klin mo tru. Oli mas kasem stret save long “Hemia we i Tabu Tumas.” Olsem nao, oli save wosipim hem long fasin we i tabu, we oli klin long saed blong bodi mo speret. (Proveb 2:​1-6; 9:​10) From samting ya, ol man Isrel oli mas wosip long Jeova wetem tingting mo hat we i klin. Enikaen fasin tu fes long saed blong wosip, Jeova i no laekem nating.​—Proveb 21:27.

Risen From Wanem Jeova i Tok Agensem Ol Man Isrel

6. ?Ol man Jyu long taem blong Malakae oli mekem wanem fasin long saed blong tebel blong Jeova?

⁶ Samting ya i kamaot klia taem ol man Isrel oli mekem wosip we i no kamaot long fulhat blong olgeta. Oli tekem ol anamol we oli sik, mo we samting i spolem bodi blong olgeta, oli kam long tempel, blong givim olgeta olsem sakrifaes. Tru long profet Malakae, Jeova i tok agens long ol nogud sakrifaes ya, i se: “ ‘Mi no glad nating long yufala,’ Jeova blong ol ami i talem. ‘Mo mi no glad nating long ol presen ya we yufala i stap givim. . . . Yufala i stap spolem fasin tabu blong mi, from we yufala i stap talem se: “Tebel blong Jeova i wan doti samting nomo. Mo frut long hem, hemia ol kakae we yumi no laekem.” Mo yufala i talem se: “!Mifala i taed finis long samting ya!” Mo yufala i mekem we ol man oli ting rabis long hem.’ Hemia tok blong Jeova blong ol ami. ‘Mo yufala i karem samting we i gat kil, mo anamol we i wokbaot nogud mo i sik, yes, yufala i tekem i kam long mi olsem presen. ?Weswe mi mi save haremgud long samting ya we yufala i stap givim?’ Hemia tok blong Jeova.”​—Malakae 1:​10, 12, 13.

7. ?Wanem ol doti fasin we ol man Jyu oli mekem long ol yia 400 B.K.T.?

⁷ God i yusum Malakae blong tok agens long ol gyaman fasin blong ol man Jyu, ating hemia samwe long ol yia 400 B.K.T.b Ol pris oli stap soem rabis eksampel. Oli stap mekem ol fasin we oli no tabu nating. Ol man, oli folem nogud fasin blong ol lida ya blong olgeta. Taswe, oli no obei long ol rul blong God, mo oli go kasem mak we oli mekem divos long waef blong olgeta, blong mared bakegen wetem ol yangfala hiten woman. Malakae i raetem se: “ ‘Jeova hem wan i wetnes long saed blong yufala mo ol waef blong yufala we yufala i mared long olgeta taem yufala i yang, we yufala i stap mekem i nogud long olgeta,c nating se oli fren mo waef blong yufala we yufala i mekem promes long olgeta. . . . Mo yufala i mas lukaotgud long tingting blong yufala, mo yufala i no mas mekem nogud long waef we yufala i tekem taem yufala i yang yet. From we hem i no laekem nating fasin blong divos.’ Jeova, God blong Isrel i talem tok ya.”​—Malakae 2:​14-​16.

8. ?Olsem wanem tingting long saed blong divos tede i stap kasem samfala long Kristin kongregesen?

⁸ Tede, long plante kantri we i isi nomo blong mekem divos, namba blong ol divos i kam antap bigwan. Fasin ya i stap kam insaed long Kristin kongregesend tu. Samfala, oli no lukaot help blong ol elda blong winim trabol mo blong traem mekem mared blong olgeta i stanap strong, be oli girap, oli mekem divos. Plante taem, ol pikinini oli harem nogud tumas from bisnes ya.​—Matyu 19:​8, 9.

9, 10. ?Yumi mas tingbaot wanem samting long saed blong wosip we yumi mekem long Jeova?

⁹ Olsem yumi luk finis antap, long taem blong Malakae, ol man blong God oli kam nogud long saed blong speret. Taswe, Jeova i tok strong agens long hafhaf wosip blong Juda. Hem i soem se hem i save agri nomo long wosip we i klin. Samting ya i mas mekem yumi tingting long fasin blong yumi blong wosip long Jeova God, Haefala Masta blong heven mo wol, we hem i Stampa blong trufala fasin tabu. ?Yumi rili mekem wosip long God long fasin we i tabu? ?Yumi meksua se yumi stap klin oltaem long saed blong speret?

¹⁰ Samting ya i no minim se yumi mas stretgud olgeta, from we yumi no save kam olsem. Mo i no minim se yumi mas skelem yumi wetem ol narafala. Be i minim se ol wanwan Kristin oli mas mekem beswan wosip we oli save mekem long God, folem ol samting long laef blong olgeta. Samting ya i minim se yumi no mas mekem wosip long fasin we i olbaot nomo. Tabu wosip blong yumi i mas beswan​—⁠hem i mas tabu. ?Olsem wanem blong mekem samting ya?​—Luk 16:10; Galesia 6:​3, 4.

Klin Hat i Pulum Man Blong Mekem Klin Wosip

11, 12. ?Wanem stampa blong ol doti fasin?

¹¹ Taem Jisas i stap tijim ol man, hem i talem klia se, samting we man i talem mo i mekem, hemia nao samting we i stap long hat blong hem. Jisas i talem long ol Farisi we oli no gat tabu fasin, be oli ting se oli stret man, se: “!Yufala i olsem snek, yufala i man blong mekem trik! !Yufala i man nogud! ?Bambae yufala i save tok gud olsem wanem? From we taem man i tok, hem i stap talemaot ol samting we tingting blong hem i fulap long hem.” Biaen, hem i soem se ol rabis fasin oli kamaot long tingting mo hat we i fulap long rabis fasin. Hem i talem se: “Long tingting blong man i gat ol rabis tingting i kamaot. Man i save kilim man. Man i save stilim woman blong narafala man, mo woman we i mared finis i save go slip wetem narafala man. Man i save mekem nogud wetem gel, i save stil, i save gyaman, mo i save tok nogud blong spolem nem blong narafala man. Hemia ol fasin we oli save mekem man i doti long fes blong God.”​—Matyu 12:34; 15:18-​20.

¹² Samting ya i givhan long yumi blong save se ol fasin we oli doti, oli gat stampa blong olgeta, oli no jes kamaot olsem nomo. Oli frut blong ol doti tingting we oli stap long hat​—⁠ol samting we man i wantem tumas we oli haed, mo maet ol samting we hem i stap drim long olgeta. Hemia nao risen from wanem Jisas i talem se: “Yufala i harem finis we ol tija oli bin talem bifo, se ‘Bambae yu no stilim woman blong narafala man.’ Be mi mi talem long yufala, se ‘Man we i stap luk nogud long wan woman olsem we i wantem go long hem, hem i stilim woman ya finis, long tingting blong hem.’ ” Blong talem long narafala tok, fasin blong slip olbaot mo blong slip wetem woman blong narafala man, i putum rus finis long hat blong wan man, bifo we hem i mekem fasin ya. Ale, taem i gat wan jans, doti tingting ya i pusum hem blong mekem doti fasin. Fasin blong slip olbaot, slip wetem woman blong narafala man, man i slip wetem man, fasin blong stil, fasin blong tok nogud long ol tabu samting, mo apostasi,e hemia sam frut blong ol doti tingting olsem.​—Matyu 5:​27, 28; Galesia 5:​19-​21.

13. ?Wanem sam eksampel blong soem se ol doti tingting oli save pulum man blong mekem ol doti fasin?

¹³ Yumi save tokbaot plante samting blong soem eksampel blong bisnes ya. Long sam kantri, oli stap bildimap plante kasino, mekem se plante moa man oli gat jans blong plei laki. Maet wan man i ting se hemia nao rod blong stretem ol kaon blong hem. Maet gyaman tingting ya i pulum wan brata blong sakemaot no tanem baksaed long ol rul blong Baebol.f Wan narafala eksampel: I isi nomo blong lukluk ol rabis pija blong seks, maet long televisin, video, kompyuta, no buk, taswe, maet samting ya i pulum wan Kristin blong mekem ol doti fasin. Sipos hem i no lukaotgud long ol klos blong faet blong hem long saed blong speret, hem i save foldaon kwiktaem long fasin nogud long saed blong seks. Be bighaf blong olgeta we oli mekem sin ya, nogud fasin ya i stat longtaem bifo, long tingting blong olgeta. Yes, taem samting ya i hapen, ol tok ya blong Jemes oli kamtru se: “Ol samting blong traem man oli save kam strong long hem taem hem i wantem ol samting nogud, nao fasin ya blong wantem ol samting nogud i kasem hem, i pulum hem i foldaon. Be taem hem i wantem tumas ol samting nogud, fasin ya bambae i kam bigfala moa long hem, nao bambae man ya i stap mekem ol samting nogud from.”​—Jemes 1:​14, 15; Efesas 6:​11-​18.

14. ?Olsem wanem plante oli lego ol doti fasin blong olgeta?

¹⁴ I gud tumas we plante Kristin we oli mekem sin from slak fasin blong olgeta, oli soem se oli rili sore mo oli tanem tingting blong olgeta. Nao ol elda oli givhan long olgeta blong kam strong bakegen long saed blong speret. Mo tu, plante we kongregesen i putumaot olgeta from we oli no tanem tingting blong olgeta, biaen oli jenisim rod blong olgeta, nao kongregesen i akseptem olgeta bakegen. Oli luksave olsem wanem Setan i bin winim olgeta isi nomo, taem oli letem ol doti tingting oli putum rus long hat blong olgeta.—Galesia 6:1; 2 Timote 2:​24-​26; 1 Pita 5:​8, 9.

Traem We Yumi Gat​—⁠Luksave Ol Slak Fasin Blong Yumi

15. (a) ?From wanem yumi mas fesem ol slak fasin blong yumi? (b) ?Wanem i save givhan long yumi blong luksave ol slak fasin blong yumi?

¹⁵ Wanwan long yumi i mas traehad blong kasem save long ol samting we oli stap long hat blong yumi. ?Yumi rere blong fesem ol slak fasin blong yumi, luksave olgeta, mo traehad blong winim olgeta? ?Yumi rere blong askem wan fren we i save tok stret, blong i talem long yumi ol fasin we yumi mas traehad blong kam moa gud long olgeta? ?Mo yumi rere blong lesin long advaes we hem i givim long yumi? Blong stap tabu oltaem, yumi mas winim ol slak fasin blong yumi. ?From wanem? From we Setan i save ol slak fasin blong yumi. Bambae hem i yusum ol gyaman trik we oli haed, blong traem mekem yumi foldaon long sin mo ol doti fasin. Hem i stap yusum ol gyaman trik blong traem mekem yumi seraot long lav blong God. Olsem nao, bambae yumi no moa stap tabu mo yumi no moa stret blong mekem wosip long Jeova.​—Jeremaea 17:9; Efesas 6:​11; Jemes 1:​19.

16. ?Pol i gat wanem faet?

¹⁶ Aposol Pol tu i fesem ol hadtaem mo ol traem long laef blong hem. Long leta we hem i raetem i go long ol Kristin long Rom, hem i tokbaot samting ya, i se: “Mi mi save finis we fasin blong mekem ol gudgudfala samting, hem i no stap long tingting blong mi nating. Mi mi min se i no fasin blong mi we mi man, blong mi mekem ol gudgudfala samting. From we i tru, mi gat tingting blong mi, se mi wantem mekem ol gudgudfala fasin, be mi no naf blong mekem. Nao oltaem mi no mekem ol gudgudfala fasin ya we mi wantem mekem, be mi stap mekem ol rabis fasin ya, we mi no wantem mekem nating. . . . Long tingting blong mi, mi glad tumas long Loa ya blong God. Be mi luk we rabis fasin ya we i stap wok long laef blong mi, hem i narafala. Mo narafala fasin ya i agens long Loa ya blong God, we long tingting blong mi, mi glad tumas long hem. Narafala fasin ya i stap mekem mi, olsem we mi mi slef blong fasin blong sin, we i stap wok oltaem long tingting blong mi.”​—Rom 7:​18-​23.

17. ?Olsem wanem Pol i winim faet agensem ol slak fasin blong hem?

¹⁷ Impoten poen long saed blong Pol se, hem i luksave ol slak fasin blong hem. Nating se hem i gat ol slak fasin ya, hem i save talem se: “Long tingting blong mi [long saed blong speret], mi glad tumas long Loa ya blong God.” Pol i laekem tumas ol fasin we oli gud mo i no laekem nating ol fasin we oli nogud. Be hem i mas gohed blong faet oltaem​—⁠faet agensem Setan, wol ya, mo sin we i stap long hem. ?Ale olsem wanem yumi save winim faet ya blong stap tabu, blong seraot long wol mo ol tingting blong hem?​—2 Korin 4:4; Efesas 6:​12.

?Olsem Wanem Yumi Save Stap Tabu Oltaem?

18. ?Olsem wanem yumi save stap tabu oltaem?

¹⁸ Yumi no save kam tabu sipos oltaem yumi wantem folem isi rod, no sipos yumi wantem mekem ol samting we yumi nomo i haremgud long hem. Man olsem bambae i mekem eskyus oltaem from fasin we hem i mekem, mo bambae i traem blemem narafala from rong blong hem. Maet yumi mas lanem blong karem blem from rong blong yumi. Yumi no mas kam olsem samfala we oli talem se oli mekem rong from we famle blong olgeta i olsem mo oli bon wetem fasin ya. Stampa blong bisnes ya, hemia hat blong man no woman ya. ?Hem i laekem stret fasin? ?Hem i wantem stap tabu mo klin? ?Hem i wantem blesing blong God? Man blong raetem Ol Sam i talem klia from wanem yumi mas tabu. Hem i raetem se: “!I naf! Yufala i no moa mekem samting nogud, yufala i mekem ol samting nomo we i gud. Long olgeta tingting blong yufala, yufala i mas wok had blong mekem pis.” Aposol Pol i raetem se: “Yufala i mas laekem ol man, we yufala i no gyaman. Oltaem yufala i mas agens long ol fasin we i nogud, be yufala i mas holemstrong ol fasin we i gud.”​—Ol Sam 34:14; 97:10; Rom 12:9.

19, 20. (a) ?Olsem wanem yumi save mekem tingting blong yumi i kamgud moa? (b) ?Olsem wanem blong mekem prapa stadi blong yumi we i givhan gud long yumi?

¹⁹ Yumi save “holemstrong ol fasin we i gud” sipos yumi tingbaot ol samting olsem Jeova i tingbaot, mo sipos yumi gat tingting olsem Kraes. (1 Korin 2:​16) ?Olsem wanem blong mekem samting ya? Yumi mas stadi oltaem long Tok blong God mo tingting dip long hem. !Yumi kasem advaes ya plante taem bifo! ?Be yumi tinghevi long hem? Eksampel, ?yu yu rili stadigud long Wajtaoa, jekemap ol vas blong Baebol, bifo we yu kam long miting? Blong stadi, i no minim se yu jes putum laen aninit long sam tok long ol wanwan paragraf. Wan haf blong Wajtaoa we yumi stadi long hem i save tekem samwe long 15 menet nomo blong ridim mo makem ol ansa. ?Samting ya i minim se yumi bin stadigud long haf ya? Yumi save se, maet i tekem wan no tu haoa blong stadigud mo kasem ol gudfala samting long saed blong speret long ol wanwan haf blong Wajtaoa.

²⁰ Maet yumi nidim blong stretem yumi wan, blong katem ol haoa we yumi yusum blong lukluk televisin evri wik, mo tekem sam haoa blong rili tingting dip long fasin tabu blong yumi wan. Taem yumi wanwan i stadi oltaem, yumi kam strong moa long saed blong speret, tingting blong yumi i gat paoa blong mekem ol disisen we oli stret​—⁠ol disisen we oli pusum yumi blong mekem ‘ol wok long fasin we i tabu.’​—2 Pita 3:​11; Efesas 4:​23; 5:​15, 16.

21. ?Wanem kwestin we yumi mas faenem ansa blong hem?

²¹ Naoia kwestin i stap se, ?Wanem ol narafala wok mo fasin we yumi ol Kristin i mas mekem blong stap tabu, olsem we Jeova i tabu? Stadi we i kam biaen bambae i givim sam moa save we yumi mas tingtinggud long hem.

[Ol futnot]

?Yu Yu Rimemba?

◻ ?Ol man Isrel oli mekem wanem blong makemaot Stampa blong fasin tabu?

◻ ?Long taem blong Malakae, olsem wanem wosip blong ol man Isrel i kam doti?

◻ ?Ol doti fasin oli stat weples?

◻ ?Blong stap tabu, yumi mas luksave wanem?

◻ ?Olsem wanem yumi save stap tabu oltaem?