Mekem Wok Blong God Ya We Yumi Save Trastem
Kimon Progakis i talem store ya
Hemia long wan naet long 1955 we ples i kolkol tumas. Mi mo waef blong mi Giannoula, mitufala i stat blong wari from we boe blong mitufala, George we i gat 18 yia, i no kamhom afta we hem i finis wok long smol stoa we hem i stap wok long hem. Mitufala i sek, taem wan polis i kilkilim doa. Hem i talem se: “Trak i kilim boe blong yutufala taem hem i stap ron long baskel blong kamhom, mo hem i ded.” Biaen, hem i pusum fes blong hem i kam kolosap mo i talem long smol voes se: “Bambae oli talem long yutufala se hem i wan akseden. Be yutufala i bilif long mi, oli minim blong kilim hem i ded.” Pris blong ples ya mo sam man we oli olsem lida blong ami, oli mekem plan blong kilim hem i ded.
LONG ol yia ya, we kantri blong Gris i stap traehad blong kamgud bakegen afta long trabol mo hadtaem, i denja tumas blong stap olsem wan Wetnes blong Jeova. Mi mi savegud paoa blong Grik Otodoks Jyos mo ol grup blong ol man ya we oli olsem ami, from we mi mi wan memba blong olgeta blong bitim 15 yia. Bambae mi talem long yu, ol samting we oli mekem se bigfala trabol ya i kamaot long famle blong mifala 40 yia bifo.
Gruap Long Gris
Mi mi bon long 1902 long wan rij famle, long wan smol velej kolosap long taon blong Jalkis, long Gris. Papa blong mi i strong long politik blong ples ya. Mo mifala i strong long Grik Otodoks Jyos. Long taem ya we bighaf blong ol man blong kantri ya oli no save rid mo raet, mi mi kam wan man blong ridim plante buk long saed blong politik mo skul.
Ol man oli sot long plante samting, mo i gat bigfala fasin blong no mekem i stret long narafala jes afta long yia 1900. From samting ya, mi wantem tumas wan wol we i moagud. Mi stap tingting se, skul nao i mas mekem se laef blong ol man long kantri blong mi i kam moagud. From we mi gat strong tingting long saed blong skul, ol lida long velej blong mi oli talem se bambae mi kam pris blong Grik Otodoks Jyos long ples blong mifala. Be, nating se mi go finis long plante haos blong ol pris, mo mi storeyan plante wetem ol bisop mo pris we oli bos long ol haos ya, mi harem se mi no naf mo mi no glad blong mekem wok ya.
Long Taem Blong Faet Bitwin Long Ol Manples
Sam yia biaen, long Epril 1941, ol Nasi oli kam insaed long Gris. Stat long taem ya, fasin blong kilim man i ded, hanggri, ol man oli sot long plante samting, mo plante narafala trabol soa bakegen, oli kam antap bigwan. Plante strongfala grup we oli agensem ol Nasi oli stanap. Mi mi joen long wan long ol grup ya blong faet. From samting ya, oli bonem haos blong mi plante taem, oli sutum mi long masket, mo oli spolem garen blong mi fulwan. Long stat blong 1943, mi mo famle blong mi, mifala i no moa save mekem wan samting, mifala i mas ronwe blong go haed long ol bigfala hil. Mifala i stap long ol hil kasem we ol man Jemani oli aot long Gris long Oktoba 1944.
Afta we ol man Jemani oli aot, raf fasin long politik mo ol faet oli kamaot bitwin ol manples. Strongfala grup blong ol man we mi joen wetem olgeta, i kam wan impoten grup long faet ya. Mi laekem ol plan blong Komunis blong stretem ol raf fasin we i stap spolem ol man, mekem i sem mak long olgeta man, mo frengud wetem ol narafala. Be ol samting we oli kamaot oli defren olgeta, mekem se biaen mi harem nogud tumas. Mi mi gat hae posisen long grup ya. From samting ya, mi luk wetem prapa ae blong mi olsem wanem hae posisen i save pulum man blong mekem kruked fasin. Nating se ol man blong politik oli gat gudfala tingting long saed blong fyuja mo oli wantem mekem laef blong ol man i kamgud moa, fasin we man i tingbaot hem wan nomo mo we man i no stretgud olgeta, i spolem ol gudfala plan blong olgeta.
!Samting we i mekem mi mi sapraes moa se, long olgeta saed blong faet, ol lida blong Otodoks Jyos oli karem ol masket mo oli kilim i ded ol man we oli blong sem skul nomo! Mi stap askem kwestin long mi wan se, ‘?Olsem wanem ol lida blong skul ya oli save talem se oli stap wok long nem blong Jisas Kraes, we i givim woning ya se: “Man we i stap tekem naef blong faet, hem bambae i ded long naef blong faet”?’—Matyu 26:52.
Long faet we i kamaot bitwin ol manples long 1946, mi go haed kolosap long taon blong Lamia, long medel blong Gris. Ol klos blong mi oli brobrok nogud. Ale mi mekemap tingting blong mi blong putum sam kaen klos blong mekem se man i no luksave mi. Nao mi go luk wan man blong somap klos long taon, blong hem i wokem sam nyufala klos blong mi. Taem mi kamtru, ol man long ples ya oli stap rao, i no from politik, be from wan samting we bifo mi laekem tumas, hemia skul. I no longtaem, mi joenem rao ya blong olgeta. Taem ol man we oli stap lesin oli harem waes tok blong mi, oli talem se mi mas go toktok wetem wan ‘tija long saed blong skul.’ Wantaem nomo, oli go blong tekem man ya i kam.
Faenem Wan Hop We Mi Save Trastem
Taem mitufala wetem “tija” ya i stap storeyan, hem i askem long mi se wanem stampa blong bilif blong mi. Mi ansa se: “Ol Tabu Papa mo Ol Kaonsel Blong Ol Jyos Long Fulwol.” Man ya i no agensem mi, be hem i openem smol Baebol blong hem long Matyu 23:9, 10, mo i askem mi blong ridim tok ya blong Jisas, se: “Bambae yufala i no singaot man long wol ya se ‘Papa’, from we yufala i gat wan Papa nomo blong yufala, we hem i stap long heven. Mo bambae yufala i no letem ol man oli singaot yufala se ‘Masta’, from we yufala i gat wan Masta nomo blong yufala, we mi ya, mi Mesaea.”
!Samting ya i mekem mi mi sapraes tumas! Wantaem nomo, mi kasem save se man ya i stap talem trutok. Taem hem i talem se hem i wan Wetnes blong Jeova, mi askem hem blong i givim sam buk long mi blong ridim. Hem i givim buk ya Light, we i eksplenem buk blong Revelesen long Baebol. Mi karem buk ya, nao mi gobak long ples blong haed blong mi. Longtaem finis i kam, ol wael anamol long buk blong Revelesen oli bin stap olsem ol tok haed long tingting blong mi, be naoia mi kasem save se oli pija blong ol politik ogenaesesen long taem blong yumi. Mi stat blong luksave se Baebol i gat bigfala mining long taem blong yumi, mo se mi mas stadi long Baebol mo jenisim laef blong mi folem ol trutok blong hem.
Oli Holem Mi Mo Putum Mi Long Kalabus
Smoltaem biaen, ol soldia oli kamtru long ples we mi stap haed long hem mo oli holemtaet mi. Oli sakem mi long wan haos kalabus we i dak we i dak. From we mi wan man blong brekem loa we oli stap lukaot mi longtaem finis, mi stap tingting se bambae oli kilim mi mi ded. Taem mi stap long kalabus, Wetnes ya we i toktok wetem mi fastaem, i kam visitim mi. Hem i talem long mi se mi mas trastem Jeova fulwan, mo mi mekem olsem. Oli givim panis long mi blong go kalabus sikis manis long aelan blong Ikaria long Solwora blong Ajian.
Taem mi kasem aelan ya, mi no talem se mi wan Komunis, be mi talem se mi wan Wetnes blong Jeova. Sam narafala we oli lanem ol trutok blong Baebol finis, olgeta tu oli stap kalabus long ples ya, ale mi mi faenem olgeta, mo oltaem mifala i stadi Baebol tugeta. Oli halpem mi blong kasem moa save long Baebol mo blong save moa long God ya we yumi save trastem, Jeova.
Long 1947 mi finisim taem blong mi long kalabus, nao oli talem long mi blong go long ofis blong jaj. Hem i talem se hem i glad long fasin blong mi, mo se mi save yusum tok ya we hem i talem sipos oli wantem putum mi long kalabus bakegen long fyuja. Taem mi kasem Atens, ples we famle blong mi i go stap long hem taem mi stap long kalabus, mi stat blong joen wetem wan kongregesen blong ol Wetnes blong Jeova. Smoltaem biaen, mi tekem baptaes blong soem se mi givim laef blong mi long Jeova finis.
Oli Jajem Mi Se Mi Stap Jenisim Bilif Blong Ol Man
Long plante yia, gavman blong Gris i stap agensem ol Wetnes blong Jeova folem loa we oli pasem long 1938 mo 1939, we i putum tabu long fasin blong jenisim bilif blong narafala man. Taswe, stat long 1938 kasem 1992, ol polis oli holem 19,147 Wetnes long Gris, mo kot i jajem olgeta se oli mas stap 753 yia long kalabus. Biaen, oli spenem 593 yia long kalabus. Oli holem mi bitim 40 taem from we mi stap talemaot gud nyus blong Kingdom blong God, mo mi stap 27 manis long ol defren kaen kalabus.
Wan taem we oli holem mi, i from wan leta we mi raetem i go long wan lida blong Grik Otodoks Jyos long Jalkis. Long 1955, ol kongregesen blong ol Wetnes blong Jeova oli kasem tok blong sanem buklet ya Christendom or Christianity—Which One Is “the Light of the World”? long olgeta lida blong jyos. Wan long ol bigfala lida blong skul we mi raet long hem, i talem long kot se mi stap jenisim bilif blong ol man. Taem mi pas long kot, wan Wetnes we hem i wan loea wetem wan narafala loea blong ples ya, tufala i sapotem mi long nambawan fasin. Tufala i eksplenem we wok blong ol trufala Kristin i blong talemaot gud nyus blong Kingdom blong God.—Matyu 24:14.
Jaj long kot i askem long haeman ya (wan lida blong jyos we i stap daon aninit long bisop) se: “?Yu yu ridim leta mo buk ya we yu kasem?”
Hem i ansa wetem strong voes se: “!No gat! !Mi brebrekem leta mo buk ya kwiktaem afta we mi openem leta, mo mi sakem long doti!”
Jaj i askem long hem se: “Oraet, ?olsem wanem yu save talem se man ya i jenisim bilif blong yu?”
Nao loea we i wan Wetnes i tokbaot sam tija mo sam narafala man, we oli givim plante buk long ol laebri blong ol taon. Hem i askem se: “?Yu ting se ol man ya oli stap jenisim bilif blong ol narafala?”
I klia nomo, wok ya i no jenisim bilif blong man. Mi talem bigfala tangkyu long Jeova taem mi harem jaj i talem se: “Man ya i no gat poen.”
Boe Blong Mi i Ded
Boe blong mi, George, oli stap gohed blong agensem hem, mo plante taem oli mekem samting ya folem oda blong ol lida blong Otodoks Jyos. Mo tu, polis i holem hem plante taem, from we hem i wan yangfala we i strong blong talemaot gud nyus blong Kingdom blong God. Biaen, ol man blong agens oli plan blong kilim hem i ded, mo long semtaem, oli givim wan woning blong traem mekem mifala i fraet, se mifala i no mas gohed blong prij.
Polis we i kam long haos blong mifala blong talemaot ded blong George, i talem se pris blong Grik Otodoks Jyos mo sam lida blong ol grup we oli olsem ami, oli mekem plan ya blong kilim boe blong mitufala i ded. Ol “akseden” olsem oli kamaot plante taem, long taem ya we i denja tumas. Nating se ded blong hem i mekem mitufala i harem nogud tumas, tingting blong mitufala i kam strong moa blong gohed blong prij mo trastem Jeova fulwan.
Halpem Ol Narafala Blong Trastem Jeova
Samwe long 1965, waef mo ol pikinini blong mi oli spenem ol manis blong hot taem long velej blong Skala Oropos, kolosap long solwora samwe long 50 kilomita longwe long Atens. Long taem ya, i no gat wan Wetnes long ples ya. Ale, mifala i tekem jans blong prij long ol man we oli stap kolosap long mifala. Sam long ol man long ol plantesin oli glad blong storeyan wetem mifala. From we ol man ya oli wok plante haoa evri dei long plantesin blong olgeta, mifala i mas mekem Baebol stadi wetem olgeta let long naet. Sam long olgeta oli kam ol Wetnes.
Mifala i luk se Jeova i stap blesem wok blong mifala. From samting ya, blong 15 yia, mifala i go long ples ya evri wik blong mekem Baebol stadi wetem olgeta we oli intres. Samwe long 30 man we mifala i stadi wetem olgeta long ples ya, oli gohedgud go kasem we oli baptaes. Fastaem, mifala i mekem wan grup blong stadi, mo mi nao mi lidim ol miting. Biaen, grup ya i kam wan kongregesen, mo naoia bitim wan handred Wetnes long eria ya oli mekemap Malakasa Kongregesen. Mifala i glad tumas se fo long olgeta we mifala i bin givhan long olgeta, naoia oli stap wok olsem ol fultaem paenia.
Wan Nambawan Presen
Smoltaem afta we mi givim laef blong mi long Jeova, waef blong mi i stat blong gohedgud long saed blong speret mo hem i tekem baptaes. Long hadtaem ya we ol man oli stap ronem mifala, bilif blong hem i stap strong mo hem i holemstrong long God. Hem i neva komplen from plante hadtaem we mifala i kasem taem mi stap plante taem long kalabus.
Long ol yia we oli pas, mitufala i mekem plante Baebol stadi tugeta, mo waef blong mi i givhan long plante, tru long fasin blong hem we i isi mo i soem glad. Naoia, i gat plante man we hem i stap karem Wajtaoa mo Wekap! i go long olgeta oltaem.
From we gudfala waef blong mi i sapotem mi bigwan, trifala pikinini blong mitufala we oli laef, mo ol pikinini blong olgeta, hemia sikis smol bubu mo fo smosmol bubu blong mitufala, olgeta evriwan oli stap wok strong long wok blong Jeova. Nating se oli no fesem ol hadtaem we mi mo waef blong mi i bin fesem, oli trastem Jeova fulwan, mo oli stap gohed blong wokbaot long ol rod blong hem. !Bambae wan bigfala glad i kamaot taem mifala evriwan i save joen bakegen wetem George, taem bambae hem i laef bakegen long ded!
Strong Tingting Blong Trastem Jeova
Long olgeta yia ya, mi luk olsem wanem tabu speret blong Jeova i stap wok long ol man blong hem. Ogenaesesen blong hem we tabu speret i stap lidim, i bin givhan long mi blong luksave se yumi no save trastem ol traehad blong man. Ol promes blong olgeta blong givim wan gudfala fyuja oli blong nating nomo, oli olsem gyaman tok nomo.—Ol Sam 146:3, 4.
Nating se mi kam olfala nao mo mi gat problem long saed blong helt, mi stap lukluk i go nomo long Kingdom olsem wan trufala hop. Mi rili sore se mi spenem plante yia long gyaman skul mo mi yusum politik blong traem mekem ol samting oli kam moa gud. Sipos mi mas statem laef blong mi bakegen, bambae mi mekem sem disisen bakegen, hemia blong mekem wok blong Jeova, God ya we yumi save trastem.
(Kimon Progakis i jes ded i no longtaem. Hem i gat hop blong laef long wol ya.)
[Tok blong pija long pej 26]
Foto blong Kimon mo waef blong hem, Giannoula we oli jes tekem i no longtaem