?I Stret We Pikinini Blong Yu i Go Long Boding Skul?

TINGBAOT sipos yu laef long wan smol taon long wan kantri we i pua. Yu gat plante pikinini lelebet we oli stap skul. Taem bambae oli kasem 12 yia, oli mas go long haeskul. Long ples blong yu, ol haeskul oli fulap finis, oli no gat plante samting we ol pikinini oli nidim blong skul, mo i no gat naf tija. Samtaem, ol skul oli sat blong plante wik no manis wantaem from we ol man oli mekem straek.a

Ale, wan man i givim wan naesfala smol buk long yu we i tokbaot wan boding skulb long taon. Yu luk ol pija blong ol studen we oli glad, oli putum gudfala klos, oli stadi long ol klasrum we oli gat plante samting, oli gat ol rum blong mekem ol tes long saed blong sayens, mo oli gat laebri tu. Ol studen oli wok long ol kompyuta, mo oli slip long ol naesfala rum we oli klingud. Yu ridim se wan stampa mak blong skul ya i blong halpem ol studen blong “kasem beswan mak long saed blong edukesen we oli naf blong kasem.” Yu gohed blong ridim se: “Olgeta studen oli mas folem ol rul long saed blong stret fasin, we oli sem mak olsem ol rul insaed long famle. Ol fasin olsem tangkyu, sore, plis, respek long ol papa mama mo ol olfala, fasin blong wokgud tugeta, kaen fasin, fasin blong no gyaman mo blong mekem i stret oltaem.”

Buk ya i soem wan yangfala man we i stap smael. Hem i talem se: “Papa mama blong mi tufala i givim wan nambawan jans long mi, hemia blong kam long beswan skul.” Wan gel i talem se: “Skul i fulap long ol samting we oli pulum intres mo oli mekem pikinini i glad. Long ples ya, i no hadwok blong lanem ol samting.” ?Bambae yu yu sanem pikinini boe no gel blong yu i go long wan boding skul olsem?

Edukesen Mo Ol Samting Long Saed Blong Speret

Ol papa mama we oli laekem pikinini blong olgeta, oli wantem se bambae pikinini i gat wan gudfala laef. Blong kasem mak ya, i impoten se oli skulgud mo long saed blong plante samting. Plante taem, gudfala edukesen i mekem i moa isi blong faenem wok long fyuja, mo i halpem ol yangfala blong kam bigman we oli naf blong lukaot long olgeta wanwan mo long famle blong olgeta long fyuja.

Maet yu askem se, ‘?Sipos boding skul i givim wan gudfala edukesen mo i tijim pikinini blong folem ol stret fasin, ating i gud blong tekem jans ya?’ Blong ansarem kwestin ya, ol Kristin papa mama oli mas prea mo tingtinggud long wan samting we i impoten tumas​—hemia blong mekem i gud long ol pikinini blong olgeta long saed blong speret. Jisas Kraes i askem se: “?Sipos wan man i kasem olgeta samting blong wol be i lusum laef blong hem, hem bambae i save winim wanem?” (Mak 8:36) Yes, hem i no winim wan samting nating. Taswe, bifo we ol Kristin papa mama oli mekem disisen blong sanem ol pikinini blong olgeta long boding skul, oli mas tingbaot se, samting ya bambae i mekem wanem long jans blong ol pikinini ya blong kasem laef we i no save finis.

Paoa We Ol Narafala Studen Oli Gat Long Pikinini Blong Yu

Sam boding skul oli gat ol hae mak long saed blong edukesen. Be, ?olsem wanem long fasin blong ol yangfala we oli go long ol skul ya, mo fasin blong samfala tija long ol skul ya? Aposol Pol i tokbaot ol man we wol i fulap long olgeta long ol ‘las dei ya.’ Hem i raetem se: ‘Long taem blong ol las dei blong wol, laef long wol ya bambae i kam strong tumas. Bambae ol man oli save tingbaot olgeta nomo, mo bambae oli wantem mane tumas. Bambae oli man blong tok flas, we tingting blong olgeta i go antap tumas, mo oli save tok nogud long ol man. Bambae oli no save ona long papa mo mama blong olgeta, oli no man blong talem tangkyu, mo oli no save tingbaot God. Bambae oli no man blong sore, oli man blong mekem i strong tumas oltaem long ol narafala man. Bambae oli man blong spolem nem blong narafala man, mo oli man blong lusum hed, mo oli wael olgeta. Bambae oli no wantem ol fasin ya we i gud nomo, oli agens long hem. Bambae oli man blong spolem ol fren blong olgeta, oli man we oli no kea, we flas i mekem tingting blong olgeta i lus. Bambae oli man we oli wantem tumas ol samting we oli stap harem gud long hem, i winim we oli stap laekem God. Long fes blong ol man, bambae olgeta oli stap folem fasin blong Kristin man, be oli no wantem paoa blong God nating long laef blong olgeta. Bambae yu no go kolosap nating long ol man olsem.”—⁠2 Timote 3:​1-5.

Ol gudfala fasin mo intres long ol samting long saed blong speret oli stap lus long olgeta ples blong wol. Samting ya i mekem i hadwok long ol Wetnes blong Jeova blong folem ol rul blong Baebol long laef blong olgeta. Ol studen we oli kambak long haos blong olgeta evri naet, oli faenem se smoltaem ya nomo we oli joen wetem ol fren blong wol long skul, i daonem olgeta bigwan long saed blong speret. Ol pikinini blong ol Wetnes oli faenem se oli mas hadwok blong winim paoa ya blong wol we i pulum olgeta, nating se papa mama blong olgeta i givhan long olgeta, givim advaes, mo leftemap tingting blong olgeta evri dei.

?Olsem wanem long ol pikinini we oli go longwe long famle blong olgeta blong stap long boding skul? Oli stap olgeta nomo, longwe long papa mama blong olgeta we oli laekem olgeta tumas, mo we oli givhan long olgeta long saed blong speret. From we oli stap wetem ol fren blong olgeta long skul 24 haoa long evri dei, paoa we i pulum yangfala tingting mo hat blong olgeta i strong moa i bitim ol studen we oli stap yet wetem papa mama blong olgeta. Wan studen i talem se: “Ol studen long boding skul oli stap long denja long saed blong ol gudfala fasin, long moning kasem naet.”

Pol i raetem se: ‘Yufala i no go krangke. Ol stret man nomo, be ol fren blong olgeta we oli no stret, oli save spolem fasin blong olgeta.’ (1 Korin 15:33) Ol Kristin papa mama oli no mas gat rong tingting ya se, ol pikinini blong olgeta bambae oli no kasem trabol long saed blong speret sipos oli joen oltaem wetem ol man we oli no mekem wok blong God. Sipos ol pikinini we oli obei long God oli gohed blong joen wetem ol narafala pikinini ya blong longtaem, oli save kam we oli no moa tinghevi long ol gudfala Kristin fasin, mo oli save lusum fasin tangkyu we oli gat long ol samting long saed blong speret. Samtaem ol papa mama oli no luksave samting ya gogo ol pikinini blong olgeta oli aot long boding skul finis. Ale, long taem ya, i let tumas blong stretem ol samting ya.

Store blong Clement i soemaot klia wanem samting i hapen plante taem. Hem i storeyan se: “Bifo we mi go long boding skul, mi laekem trutok tumas mo mi stap go prij wetem ol brata. Mo tu, mi laekem tumas blong joen long famle Baebol stadi, mo long Buk Stadi blong kongregesen. Be, taem mi gat 14 yia mo mi go long boding skul, mi lego trutok olgeta. Long ol faef yia we mi stap long boding skul, mi neva go long wan miting. From we mi joen wetem ol rabis fren, mi stat tekem drag, smok, mo drong.”

Paoa We Ol Tija Oli Gat Long Pikinini

Long eni skul, i save gat sam tija we oli folem ol rabis fasin, mo we oli yusum paoa blong olgeta long fasin we i no stret. Samfala oli gat fasin we i strong tumas mo i spolem narafala, mo samfala oli mekem nogud wetem pikinini long saed blong seks. Long ol boding skul, plante taem i no gat wan we i ripotem ol tija olsem.

Be, bighaf blong ol tija oli rili traehad blong trenem ol pikinini blong kam ol man we oli save mekem plante samting mo givhangud long ples blong olgeta, oli save joengud wetem wol ya, mo oli agri wetem fasin blong ol narafala raonabaot long olgeta. Be hemia nao wan narafala problem we ol pikinini blong ol Wetnes oli fesem. Plante fasin we ol man blong wol oli tinghae long olgeta, oli no laenap wetem ol Kristin rul. Ol tija oli pulum ol studen blong joengud wetem wol ya, be Jisas i talem long ol man blong hem se oli “no man blong wol ya.”​—⁠Jon 17:16.

?Olsem wanem sipos sam problem oli kamaot from we ol pikinini oli stap folem ol rul blong Baebol? Sipos pikinini i stap wetem papa mama blong hem mo i stap go long skul long ples blong hem, hem i save tokbaot ol problem ya wetem papa mama blong hem. Biaen, ol papa mama oli save lidim pikinini blong olgeta, mo maet oli storeyan wetem tija. Long rod ya, kolosap oltaem oli stretem ol problem kwiktaem nomo.

Long boding skul, ol samting ya oli defren olgeta. Ol studen olsem oli stap aninit long han blong ol tija blong olgeta oltaem. Taem ol pikinini oli stanap strong long saed blong ol Kristin rul, oli mas mekem samting ya olgeta nomo, we i no gat papa mama blong givhan long olgeta evri dei. Samtaem, ol pikinini oli naf blong stap tru long God taem oli kasem ol traem olsem. Be plante taem, i no olsem. I isi moa long wan pikinini blong folem tingting blong tija blong hem.

No Fri Blong Go Olbaot

Long ol yunivesiti, ol studen oli fri blong kam mo goaot olsem we oli wantem. Be, i no olsem long ol boding skul. Oli putum tabu long ol pikinini blong oli no fri blong go olbaot. Plante long ol skul ya oli letem ol studen oli aot long eria blong skul long Sande nomo, mo sam skul oli no letem samting ya tu. Eru, wan studen blong boding skul, we i gat 11 yia, i talem se: “Ol tija oli neva letem mifala blong go long ol miting, antap moa long wok blong prij. Insaed long skul, i gat jyos sevis blong ol Katolik mo Muslim nomo. Evri studen oli mas jusum wan long tufala ya, sipos no, bambae ol tija mo ol narafala studen oli agensem olgeta strong. Mo tu, ol studen oli mas mekem singsing blong kantri, mo ol singsing blong jyos.”

Taem ol papa mama oli putum nem blong pikinini blong olgeta long wan skul olsemia, ?i olsem se oli stap talem wanem long pikinini blong olgeta? Maet i olsem we oli stap talem long ol pikinini blong olgeta se, edukesen i moa impoten i bitim ol miting blong wosip mo wok blong mekem disaepol​—olsem se hem i moa impoten i bitim fasin fasgud long God.​—⁠Matyu 24:14; 28:19, 20; 2 Korin 6:​14-​18; Hibrus 10:​24, 25.

Long samfala boding skul, ol studen we oli Wetnes oli stadi Baebol tugeta, be plante taem, samting ya tu i hadwok blong mekem. Wan yangfala blong 16 yia we nem blong hem Blessing, i tokbaot boding skul we hem i go long hem, i se: “Evri dei olgeta we oli talem se oli Kristin, oli kam wanples blong prea. Mifala ol Wetnes i traem askem olgeta sipos mifala i save mekem stadi blong mifala, be ol studen we oli bigwan moa long mifala oli talem se gavman i no agri long skul blong mifala. Nao oli traem fosem mifala blong prea wetem olgeta. Sipos mifala i no wantem, ale, oli panisim mifala. Taem mifala i talemaot bisnes ya long ol tija, ol samting oli go nogud moa. Oli singaotem mifala long olkaen nem, mo oli talem long ol bigfala studen blong panisim mifala.”

Stap Defren

Taem olgeta long wan boding skul oli save ol pikinini we oli Wetnes blong Jeova, samting ya i save givhan long ol pikinini ya. Maet ol tija oli letem olgeta blong no joen long ol wok blong ol gyaman jyos we ol narafala studen oli mas mekem, we maet oli agensem bilif blong ol Wetnes. Maet ol narafala studen oli no traem fosem olgeta blong joen long sam fasin no storeyan we oli nogud. Maet i gat rod i open blong ol Wetnes pikinini oli save givim wetnes long ol narafala studen mo ol tija. Mo tu, sipos i gat wan nogud fasin i kamaot, ating ol narafala oli no save putum trabol ya i go long olgeta we oli stap folem ol Kristin rul. Samtaem tu, ol Kristin ya oli save winim respek blong ol tija mo ol narafala studen.

Be, i no oltaem we ol samting oli wokgud olsem. Plante taem, sipos wan yangfala i gat defren fasin long ol narafala, maet ol studen mo ol tija tu oli makem hem, blong oli save agensem hem mo jikim hem. Yinka, wan boe we i gat 15 yia mo we i go long boding skul, i talem se: “Long skul, sipos ol man oli save se yu yu wan Wetnes blong Jeova, yu kam olsem mak blong olgeta nao. From we oli save ol rul blong mifala long saed blong speret mo long saed blong fasin, oli traem trikim mifala blong mekem mifala i foldaon.”

Wok Blong Papa Mama

I no gat wan tija, skul, no haeskul, we hem i save tijim ol pikinini blong kam ol man blong Jeova we oli givim laef blong olgeta long hem. Hemia i no wok blong olgeta. Tok blong God i talem se ol papa mama nao oli mas givim ol samting we ol pikinini blong olgeta oli nidim long saed blong speret. Pol i raetem se: “Yufala papa mo mama, bambae yufala i no agensem ol pikinini blong yufala oltaem. Fasin ya bambae i mekem olgeta oli kros. Yufala i mas lukaotgud long olgeta. Yufala i mas stretem olgeta, mo yufala i mas tijim olgeta, olsem we Masta blong yumi i stap stretem yumi, i stap tijim yumi.” (Efesas 6:⁠4) ?Olsem wanem ol papa mama oli save folem advaes ya sipos pikinini blong olgeta i stap longwe, long wan boding skul, we maet oli save luk pikinini blong olgeta wan no tu taem nomo evri manis?

Laef blong olgeta man i no sem mak evriwan, be olgeta papa mama we oli Kristin oli traehad blong wok folem tok ya we i kamaot long God se: “Man we i no wantem lukaot long olgeta famle blong hem, mo antap long hem, we i no save lukaot long olgeta we oli stap long haos blong hem, hem i soemaot we hem i no moa holem fasin blong bilif. Hem i stap longwe moa long God, i winim man we i no bilif nating.”—1 Timote 5:8.

?I Gat Sam Narafala Rod?

?Ol papa mama bambae oli mekem wanem sipos i gat tu rod nomo blong jusum, hemia boding skul, no wan skul long ples blong olgeta we i no gat plante samting blong givim gudfala edukesen long pikinini? Samfala we oli mas mekem disisen olsem, oli askem wan tija blong kam long haos blong givim moa tijing long pikinini blong olgeta antap long edukesen we hem i kasem long skul we i stap long ples blong olgeta. Sam narafala papa mama oli putum smol taem i stap blong olgeta nomo oli givim moa tijing long pikinini blong olgeta.

Samtaem ol papa mama oli blokem ol problem taem oli mekem plan longtaem bifo we pikinini blong olgeta i gat naf yia blong go long haeskul. Sipos yu gat ol smol pikinini, no yu stap mekem plan blong gat pikinini, i gud blong faenemaot sipos i gat wan gudfala haeskul long eria blong yu. Sipos i no gat, maet yufala i save muf i go long ples we i gat wan.

Ol papa mama oli savegud se, i nidim gudhan, longfala tingting, mo fulap taem, blong halpem pikinini blong laekem Jeova. !Sipos samting ya i hadwok taem pikinini i stap wetem papa mama, bambae i hadwok moa taem hem i stap longwe long papa mama! From we bisnes ya i joen wetem laef we i no save finis, papa mama i mas prea mo tinghevi long disisen ya, se bambae oli sanem pikinini i go long boding skul we i save kasem trabol no no gat. !Ol papa mama oli no soem waes fasin sipos oli rere blong lego ol nid blong pikinini blong olgeta long saed blong speret, blong givim gudfala edukesen long hem long boding skul! I olsem we oli spid i go insaed long wan haos we i stap bon long faea, jes blong traem sevem wan smol gol jen​—be faea i kakae olgeta.

Tok blong God i talem se: ‘Man we i haed taem hem i luk trabol, hem i waes, be olgeta we oli no gat ekspiryens, oli go nomo mo oli mas kasem trabol.’ (Proveb 22:⁠3) I moagud blong blokem trabol bifo we i kamaot, i bitim we yumi traem stretem trabol ya afta we hem i kamaot. I waes blong tingbaot samting ya sipos yu mas ansarem kwestin ya, ‘?I stret we pikinini blong mi i go long boding skul?’

[Ol futnot]

[Bokis blong pija long pej 28]

Ol Yangfala Wetnes Oli Tingtingbak Long Boding Skul

“Ol pikinini blong ol Wetnes we oli stap long boding skul, oli no moa save joen wetem olgeta we oli laekem ol samting long saed blong speret. Hem i wan ples we i strong tumas, mo we i gat plante samting we oli pulum ol yangfala bigwan blong mekem nogud.”​—⁠Rotimi, we i stap long boding skul taem hem i gat 11 kasem 14 yia.

“Samting we i hadwok tumas hemia, blong go long ol Kristin miting. Mi mi save go long miting long Sande nomo, mo blong mekem olsem, mi mas haed mo ronwe taem ol narafala studen oli mekem laen blong go long jyos. Mi mi neva glad long ples ya. Taem mi stap wetem papa mama blong mi, mi stap go long olgeta miting blong kongregesen, mo mi joen long wok blong prij evri Sarede mo Sande. Skul i no wan gudfala samting long mi. Mi mestem plante gudfala samting.”​—⁠Esther, we ol tija oli kilim hem oltaem from we hem i no wantem joen long ol sevis blong jyos long skul.

“I no isi nating blong prij long ol narafala studen long boding skul. I no isi blong stap defren. Mi mi wantem folem ol narafala yangfala. Sipos mi bin go long ol miting mo long wok blong prij, ating mi no save fraet olsemia. Be, mi save go long ol miting mo prij taem i gat holide nomo, hemia tri taem long wan yia. Sipos yu gat wan laet we yu no fulumap oel i go long hem, sloslou laet blong hem i godaon. Hemia sem samting we i hapen long skul.”​—⁠Lara, we i stap long boding skul taem hem i gat 11 kasem 16 yia.

“Naoia we mi mi no moa stap long boding skul, mi glad we mi save joen long olgeta miting, wok blong prij, mo ridim vas blong dei oltaem wetem famle blong mi. I tru se i bin gat sam gudfala samting i kamaot taem mi stap long boding skul, be i no gat wan samting we i moa impoten i bitim fasin fren blong mi wetem Jeova.”​—⁠Naomi, we i pulum papa blong hem blong tekemaot hem long boding skul.