Oli No Mekem Nem Blong Olgeta i Go Antap
BAEBOL i no givim nem blong ol man we oli bildim bigfala haos blong Babel, we plante man oli save store blong hem finis. Store ya i talem se: “Nao oli talem se ‘I gud yumi wokem wan taon blong yumi we bambae i gat wan haos long hem we i hae we i hae, i go kasem skae antap. Nao wok ya bambae i mekem nem blong yumi i go antap, mo bambae yumi save stap wanples nomo, bambae yumi no moa stap wanwan olbaot long evri ples long wol.’ ”—Jenesis 11:4.
?Tok ya “oli” i minim hu? Store ya i hapen samwe long 200 yia afta we Bigfala Wora i ron. Long taem ya, Noa, we i gat 800 yia finis, i laef long medel blong plante taosen man we oli kamaot long hem. Olgeta evriwan oli toktok wan lanwis nomo, mo oli laef tugeta raonabaot long ples ya we Noa mo ol pikinini boe blong hem oli kam stap long hem afta we Bigfala Wora i ron. (Jenesis 11:1) Smoltaem i pas, nao wan grup blong man ya we oli laef wanples, oli muf i go long is, mo oli “faenem wan level ples long kantri ya Babilonia.”—Jenesis 11:2.
Plan i Foldaon Olgeta
Hem i long level ples ya we grup ya i stat mekem stronghed agensem God. ?Olsem wanem? Jeova God i talemaot finis stampa tingting blong hem, taem hem i givim oda long faswan man mo woman se tufala i mas ‘gat plante pikinini mo fulumap wol.’ (Jenesis 1:28) Noa mo ol pikinini boe blong hem oli kasem semfala tok ya bakegen afta we Bigfala Wora i ron. God i givim oda long olgeta se: “Yufala i mas gat plante pikinini blong yufala, mo ol pikinini blong yufala oli mas gat plante pikinini blong olgeta bakegen, blong oli kam fulap long wol ya.” (Jenesis 9:7) Be, from we ol man ya oli no wantem “stap wanwan olbaot long evri ples long wol,” ale, oli go agensem oda blong Jeova mo oli bildim wan bigfala taon.
Ol man ya oli stat bildim wan bigfala haos tu, blong mekem ‘nem blong olgeta i go antap.’ Be, oli neva finisim wok blong bildim bigfala haos ya from we wan samting i hapen we oli no bin tingbaot. Store blong Baebol i soemaot se Jeova i mekem lanwis blong olgeta i fasfas nao oli no moa kasem save long toktok blong olgeta. Hem i se: ‘Jeova i ronemaot olgeta oli gowe long ples ya, nao oli go stap olbaot long evri ples long wol, mo oli no moa wokem taon ya bakegen.’—Jenesis 11:7, 8.
Plan blong ol man ya i blong bildim bigfala haos ya blong mekem nem blong olgeta i “go antap” we plante man oli save long olgeta. Be, i klia se, plan blong olgeta i foldaon fulwan from we tede i no gat man i save nem blong olgeta ya. Yes, yumi no save faenem nem blong olgeta long ol buk blong histri. Be, ?olsem wanem long Nimrod, smol bubu blong Noa? ?I no hem nao we i lidim ol man long fasin stronghed ya fastaem? Plante man oli save nem blong hem, ?i tru no?
Nimrod—Wan Stronghed Man We i No Gat Respek Nating
I klia se, Nimrod nao hem i lida blong olgeta man ya. Jenesis japta 10 i tokbaot hem olsem wan ‘strongfala man blong kilim anamol blong kakae, mo wan man we i agensem Jeova.’ (Jenesis 10:9) Baebol i talem tu se “hem i fas man long wol blong kam wan nambawan man blong faet, we hem wetem ol man blong hem oli stap winim ol narafala kantri.” (Jenesis 10:8) Nimrod hem i wan strong man blong faet, wan man we i raf tumas. Hem i kam faswan rula blong ol man afta we Bigfala Wora i ron. Hem i putumap hem wan olsem king. Mo tu, Nimrod hem i wan man blong bildim haos. Baebol i talem se hem i stanemap eit bigfala taon, we wan long olgeta ya hem i Babel.—Jenesis 10:10-12.
Taswe, i sua se Nimrod—we i wan man blong agensem God, i king blong Babel, mo i bildim plante taon—hem tu i joen long wok blong bildim bigfala haos ya long Babel. ?Yumi save talem se hem i mekem nem blong hem i go antap? Wan man blong bigfala stadi, nem blong hem E. F. C. Rosenmüller, i eksplenem nem ya Nimrod, i se: “Folem Hibru lanwis, nem ya Nimrod i kamaot long [ma·radhʹ], we i minim se ‘hem i stronghed,’ ‘hem i lego stret rod.’ ” Ale, Rosenmüller i eksplenem se “plante taem ol man long ol kantri long Is oli folem kastom ya we oli givim wan spesel nem long wan haeman blong olgeta, afta we haeman ya i ded. Samtaem, ol nem ya we oli givim, oli laenap stret wetem wok we ol haeman ya oli bin mekem taem oli laef.”
Plante man blong stadi oli agri long tingting ya se nem ya Nimrod hem i no prapa nem we man ya i kasem taem hem i bon. Be, oli ting se ol man oli givim nem ya long hem afta nomo, taem fasin stronghed blong hem i kam long klia ples. Wan eksampel, C. F. Keil i talem se: “Nem ya Nimrod we i kamaot long [ma·radhʹ], mo i minim ‘bambae yumi rebel,’ i soemaot raf fasin we man ya i mekem agensem God. Nem ya i talemaot klia nogud fasin blong man ya, taswe yumi save se ol narafala man we oli laef long taem blong hem nao oli putum nem ya long hem, mekem se ol man oli stat save hem long nem ya.” Man ya Keil i raetem wan futnot aninit long tok ya, blong talemaot tingting blong wan man we i stadi long histri, hemia Jacob Perizonius, se: “Man ya [Nimrod], i wan wael man blong kilim anamol i ded, mo hem i gat wan kampani blong ol fren we oli sapotem hem. Ating hem i pulum ol narafala man blong mekem stronghed, from we oltaem wan tok i kamaot long maot blong hem, hemia se ‘nimrod, nimrod,’ we i minim se ‘!Yumi rebel! !Yumi rebel!’ Taswe, samtaem biaen, ol man wetem Moses tu oli karem tok ya mo putum long hem olsem nem blong hem nomo.”
I klia se, Nimrod i no mekem nem blong hem i go antap. I no gat man i save nem we papa mama blong hem i bin givim long hem taem hem i bon. Nem ya i no stap long wan buk blong histri, mo i sem mak long nem blong ol narafala man we oli bin folem hem. Nimrod i no gat wan pikinini tu, blong karem nem blong hem. Hem i no kasem wan haefala nem we ol man oli ona long hem, be ol man oli putum wan nem long hem we i daonem hem nomo. Nem ya Nimrod bambae i stap olwe blong makemaot hem olsem wan stronghed man we i no gat respek nating, mo we i mekem krangke fasin ya blong jikim Jeova God.