“Ol Samting Ya Oli Mas Kamtru”

“Nao Jisas i talem long olgeta se: ‘. . . Ol samting ya oli mas kamtru, be hemia i no en yet.’ ”​—MATIU 24:​4-6, NW.

1. ?I stret blong yumi intres long wanem samting?

YU YU intres long laef blong yu mo long fyuja blong yu, ?no? Hemia i stret nomo. Nao yu mas intres tu long wan samting we man ya C. T. Russell i laekem tumas long yia 1877. Long yia ya, Russel i no stamemap yet Watch Tower Sosaeti, be hem i raetem wan buklet we i gat 64 pej long hem, we nem blong hem Blong Wanem Mo Olsem Wanem Masta Blong Yumi i Kambak. (The Object and Manner of Our Lord’s Return) Buklet ya i tokbaot taem ya we bambae Jisas i kambak, no i kamtru, long fyuja. (Jon 14:3) Wan taem, ol aposol oli stap long hil blong ol Oliftri, nao oli askem wan kwestin long Jisas long saed blong taem ya blong hem i kambak bakegen, oli se: “?Bambae ol samting ya oli kamtru wetaem? ?Mo wanem saen we bambae i soemaot we yu bambae yu kambak bakegen [“yu stap finis,” NW] mo wol ya i finis? [“Fasin ya blong wol i kasem en blong hem,” NW.]”​—Matiu 24:3.

2. ?From wanem ol man oli no agri tugeta long mining blong profet tok blong Jisas?

² ?Olsem wanem? ?Yu yu save finis ansa blong Jisas, mo yu kasem mining blong hem? Hem i stap long trifala gospel. Wan tija, nem blong hem D. A. Carson, i talem se: “Japta ya Matiu 24, mo ol narafala long Mak 13 mo Luk 21 we oli klosap sem mak, ol tija oli no agri wetem olgeta blong talem se mining blong hem i olsem wanem. Oli no agri long japta ya, bitim we oli no agri long plante narafala japta long Baebol.” Afta, hem tu i talemaot prapa tingting blong hem, wan narafala tingting blong man we i no agri bakegen long tingting blong narafala man. Long wan handred yia we i jes pas, plante man oli soemaot we oli no rili gat bilif long ol toktok ya blong Jisas. Sam man ya oli talem se Jisas i neva talem ol tok blong ol gospel. Oli talem se ol man oli ademap sam gyaman stori wetem ol toktok blong Jisas. Oli talem se sam profet tok blong Jisas oli no kamtru. Ol tija blong Higher criticism oli stampa blong tingting olsem. Wan tija i go moa, !hem i mekem stadi long gospel blong Mak mo hem i yusum ‘ol waes toktok blong skul Mahayana-Budis blong kasem save long hem’!

3. ?Wanem tingting i lidim ol Witnes blong Jeova blong kasem save long profet tok blong Jisas?

³ Defren nao, ol Witnes blong Jeova oli ting se Baebol i rili kam long God, mo oli trastem buk ya, wetem olgeta tok we Jisas i talem long fo aposol blong hem. Hemia taem olgeta oli stap long hil blong ol Oliftri, tri dei bifo we hem i ded. I stat long taem blong C. T. Russell i kam, sloslou ol man blong God oli kasem moa save long profet tok we Jisas i mekem long ples ya. Long ol yia we i jes pas finis, Wajtaoa i mekem we mining blong profet tok ya i kam moa klia long tingting blong yumi. ?Olsem wanem long yu? ?Yu yu ridim gud tok ya, mo yu luk we hem i impoten long laef blong yu?a Ale, yumi tintingbak long hem naoia.

Strongfala Trabol i Kam Klosap

4. ?Maet from wanem ol aposol oli putum wan kwestin long Jisas long saed blong fiuja?

⁴ Ol aposol oli save finis we Jisas i Mesaea. Nao taem oli harem Jisas i talem se bambae hem i ded, i girap bakegen, mo i kambak, maet oli ting olsem, se: ‘Sipos Jisas i ded mo i gowe, ?olsem wanem bambae hem i mekem ol nambawan samting ya oli kamtru, we Mesaea i mas mekem?’ Mo tu, Jisas i talem se bambae wan en i mas kam long Jerusalem mo long haos blong God long ples ya. Maet oli ting olsem, se: ‘Wetaem samting ya bambae i kamtru, mo olsem wanem?’ Nao from we oli traem blong kasem save long samting ya, oli putum wan kwestin, oli se: “?Bambae ol samting ya oli kamtru wetaem? ?Mo wanem saen we bambae i soemaot we i stret taem blong ol samting ya oli kamtru? [“Oli mas kasem en blong olgeta,” NW.]”​—Mak 13:4; Matiu 16:21, 27, 28; 23:⁠37–​24:2.

5. ?Bifo long yia 100 K.T., olsem wanem ol tok blong Jisas oli kamtru?

⁵ Jisas i talemaot we bambae i gat ol wo, ol kakae we i sot, ol sik we oli spred olbaot, ol etkwek. Mo ol man oli no laekem ol Kristin, oli ronem olgeta. I gat sam gyaman Mesaea. Mo ol Kristin oli talemaot gud nyus blong Kingdom i go olbaot. Nao en i mas kamtru. (Matiu 24:​4-​14; Mak 13:​5-​13; Luk 21:​8-​19) Jisas i talem tok ya long stat blong yia 33 K.T.b Long bitim 30 yia we i ron biaen, ol disaepol oli wekap gud, oli luksave se olgeta samting we Jisas i bin talemaot oli stap kamtru bigwan. Yes, histri i pruvum we saen ya i rili kamtru long taem ya bifo, gogo ol man Rom oli kam, blong oli finisim fasin ya blong laef blong ol man Jyu, hemia long ol yia 66-​70 K.T. ?Samting ya i kamaot olsem wanem?

6. ?Ol man Rom oli gat wanem trabol wetem ol man Jyu long 66 K.T.?

⁶ Long hot taem blong yia 66 K.T. long ples blong Judia, ol man Jyu ya we oli blong pati blong Ol Silot, oli go faetem ol soldia blong Rom we oli gad long wan strongfala haos klosap long Haos blong God long Jerusalem, mo tu oli stat mekem trabol long ol narafala ples blong kantri ya. Wan tija, Heinrich Graetz, i raetem wan buk long histri blong ol man Jyu (History of the Jews) mo i talem se: “Hed gavman blong Siria, Sestias Galas, hem i mas lukaot blong ol man oli no daonem ol ami blong Rom, . . . taswe taem ol man oli mekem rebelian raonabaot long hem, hem i no moa save lukluk nomo. Hem i mas mekem wan samting blong blokem fasin ya. Ale, hem i singaot ol ami blong hem oli kam wanples, nao ol narafala Hed gavman long ol kantri raonabaot oli glad blong sanem ol ami blong olgeta tu oli kam.” Ami ya we i gat 30,000 man long hem, i stanap raon long Jerusalem. Oli faet aotsaed fastaem, nao ol man Jyu oli go haed biaen long ol stonwol klosap long haos blong God. “Long faef dei, ol man Rom oli faet blong winim ol stonwol ya, be oltaem nomo oli mas gobak from olgeta spia mo ston we ol man Judia oli sakem i go long olgeta. Long namba sikis dei blong hem nomo, oli naf blong digim hol aninit long stonwol long not, long fored blong haos bong God.”

7. ?From wanem ol disaepol blong Jisas oli save gat tingting we i narafala long tingting blong plante man Jyu?

⁷ Traem tingbaot olsem wanem ol man Jyu oli konfyus. !From we long tingting blong olgeta, God bambae i protektem olgeta wetem tabu taon blong olgeta! Be ol disaepol blong Jisas oli save finis se Jerusalem bambae i kasem bigfala trabol. Jisas i bin talemaot se: “Be i gat taem i stap kam we yufala i no save, mo long taem ya, bambae ol enemi blong yufala oli kam hivap raon long yufala. Bambae ol soldia blong olgeta oli digim hol i goraon long taon blong yufala, blong oli blokem yufala, nao yufala i no save aot. Nao bambae olgeta ya oli brebrekemdaon ol haos blong yufala, mo bambae oli smasem yufala evriwan blong ples ya. Long ples blong yufala, bambae olgeta ya oli no save livim wan ston blong haos i stap stanap long ples blong hem.” (Luk 19:43, 44) ?Tok ya i minim wanem? ?Hem i min se ol Kristin oli mas ded insaed long Jerusalem long yia 66 K.T., no no gat?

8. ?Jisas i talemaot wanem trabol we bambae i kam? ?Hu ya olgeta we “God i jusumaot olgeta,” we from olgeta hem i katem taem blong trabol ya?

⁸ Taem Jisas i ansa long ol aposol long Hil blong ol Oliftri, hem i talem se: “From we long taem ya bambae i gat bigfala trabol we neva man i luk olsem bifo, i stat long taem we God i mekem wol ya, i kam kasem tede. Mo bambae i no moa gat bigfala trabol olsem bakegen samtaem. Be Hae God i katem taem blong trabol ya finis. Sipos no, bambae i no gat wan man [“bodi blong man,” NW] we i save stap laef. Be hem i katem taem ya blong bambae hem i sevem ol man we hem i jusumaot olgeta finis, se oli man blong hem.” (Mak 13:19, 20; Matiu 24:21, 22) So hem i katem taem blong trabol ya, nao olgeta we hem i ‘jusumaot finis,’ oli sef. ?Hu ya olgeta ya? I no olgeta Jyu we oli rebol. Olgeta oli talem se oli stap wosip long Jeova, be oli sakemaot finis pikinini blong hem Jisas. (Jon 19:​1-7; Ol Wok 2:​22, 23, 36) Ol prapa man we God i jusumaot long taem ya, sam oli Jyu mo sam no gat, be evriwan oli gat bilif long Jisas olsem Mesaea mo Sevya blong olgeta. God i jusumaot olgteta, mo long dei blong Pentekos blong yia 33 K.T. hem i hivimap olgeta long wan niu nesen blong speret, “Isrel blong God.”​—Galesia 6:​16, NW; Luk 18:7; Ol Wok 10:34-​45; 1 Pita 2:9.

9, 10. ?Olsem wanem God i “katem taem” blong faet we ol man Rom oli mekem? ?Wanem risal blong samting ya?

⁹ ?Olsem wanem? ?God i rili “katem” taem ya, mo olgeta we hem i jusumaot long Jerusalem oli sef? Masta Graetz i talem se: “[Sestias Galas] i ting se i nogud hem i gohed blong faet agens long ol Jyu we oli strong tumas olsemia, oli no fraet blong ded. Hem i no wantem gohed long wan longfala faet, from we hot taem i finis mo bigfala ren bambae i stat foldaon . . . mo maet samting ya bambae i blokem ami blong hem, mekem se oli no moa save kasem kakae. From samting ya, maet hem i ting se i moa waes hem i gobak bakegen long ples blong hem.” Be nomata we tingting blong Sestias Galas i olsem wanem, ol ami blong Rom oli livim taon ya, mo plante soldia oli ded from we ol Jyu oli ronem olgeta.

¹⁰ Taem ol man Rom oli ronwe, fasin ya i givim jans long sam “bodi blong man” blong oli sef, hemia ol Kristin disaepol we oli save lusum laef blong olgeta sipos oli stap long Jerusalem. Histri i soemaot we taem oli gat jans ya blong ronwe long ples ya, ol Kristin oli ronwe. Long fasin ya, God i soemaot we hem i naf blong save long fiuja bifo we ol samting oli kamtru, mo hem i naf blong sevem ol man we oli wosip long hem. ?Be olsem wanem nao long ol man Jyu we oli no bilif, nao oli stap long Jerusalem?

Ol Man Long Taem Ya Oli Mas Luk Trabol Ya

11. ?Jisas i talem wanem long saed blong “ol man blong taem ya”?

¹¹ From we haos blong God i stap long medel blong olgeta, plante Jyu oli harem we fasin blong laef blong olgeta bambae i gohed oltaem olsemia. Be Jisas i talem se: “Long fasin blong figtri, i gat wan samting blong yufala i lanem. Stret long taem ya we han blong hem i stat gru bakegen, mo ol niufala lif oli stat kamkamaot, yufala i save we i taem blong wokem garen blong yufala. Nao long sem fasin, taem yufala i luk ol saen ya, bambae yufala i save we mi, mi pikinini blong man, klosap mi kamtru. olsem we mi stap nomo long doa blong yufala. Tru mi talem long yufala, ol man we oli stap laef naoia [“ol man blong taem ya,” NW] bambae oli no save ded evriwan, gogo olgeta samting ya i kamtru. Bambae skae mo graon, tufala i lus, be tok blong mi bambae i no save lus samtaem.”​—Matiu 24:32-​35.

12, 13. ?Ol disaepol blong Jisas oli haremsave se tok ya “ol man blong taem ya” i minim wanem?

¹² Long ol yia bifo long 66 K.T., ol Kristin oli luk plante long ol faswan haf blong saen ya oli kamtru​—ol wo, kakae we i sot, mo tu oli talemaot gud nius blong Kingdom long olgeta ples. (Ol Wok 11:28; Kolosi 1:​23) ?Be wetaem bambae en i kam? Wanem mining blong tok blong Jisas we i talem se: ‘Ol man we oli stap laef naoia [“ol man blong taem ya,” NW; Grik, ge·ne·aʹ] bambae oli no save ded evriwan?’ Plante taem, Jisas i talem se ol man Jyu wetem ol lida blong jos blong olgeta we oli agensem Jisas, oli ‘man blong tede, [“man blong taem ya,” NW] we oli man nogud, oli no bilif strong nating long God.’ (Matiu 11:16; 12:39, 45; 16:4; 17:17; 23:36) So taem hem i stap long hil blong ol Oliftri, mo i yusum tok ya bakegen, “ol man blong taem ya,” i klia we hem i no stap tingbaot olgeta man long laen blong ol man Jyu long olgeta taem, bifo mo naoia. Mo hem i no stap tingbaot ol disaepol blong hem tu, nating we ‘God i jusumaot olgeta blong oli laen blong hem.’ (1 Pita 2:9) Mo tu, Jisas i no talem “ol man blong taem ya” blong soemaot we taem ya i longfala long hamas yia. No gat.

¹³ Jisas i minim ol man Jyu we oli agensem hem long taem ya, we bambae oli luk saen ya i kamtru, we hem i givim. Wan tija, Joel B. Green, i tokbaot “ol man blong taem ya” long Luk 21:32. Hem i talem se: “Long nambatri Gospel ya, tok ya ‘ol man blong taem ya’ (mo ol narafala tok raonabaot) i laenap oltaem wetem ol man we oli stap agensem plan blong God. . . . [Hem i minim] ol stronghed man we oli tanem baksaed blong olgeta long plan blong God.”c

14. ?“Ol man blong taem ya” oli kasem wanem trabol? Defren olgeta, ?wanem i hapen long ol Kristin?

¹⁴ Ol rabis man Jyu ya we oli agensem Jisas oli mas lukluk saen ya taem hem i kamtru. Mo biaen bambae oli mas lukluk en tu. (Matiu 24:​6, 13, 14) !Samting ya i rili kamtru long olgeta! Long yia 70 K.T., Taetas we i pikinini blong Hae Gavman Vespesian, i lidim ol ami blong Rom oli kambak. Ale, ol man Jyu oli kalabus bakegen insaed long taon blong olgeta, nao oli safa we oli safa.d Man ya Flavias Joseph i witnes long evri samting, nao hem i talem se taem ol man Rom oli win finis, oli pulumdaon ol wol blong taon ya, i gat samwe long 1,100,000 Jyu we i ded finis. Mo long ol 100,000 we oli go kalabus, bighaf blong olgeta oli kasem wan rabis ded from oli ded hanggri, no from oli mas faet gogo oli ded long ol ples we oli kolem Theater. I klia we trabol blong ol yia ya 66-70, i moa nogud, bitim olgeta trabol we oli kam long Jerusalem mo ol man Jyu, long olgeta taem bifo mo afta. !Defren olgeta, taem we ol ami blong Rom oli jes ronwe long yia 66 K.T., ol Kristin oli livim Jerusalem from we oli lesin long profet tok blong Jisas! Ol Kristin we God i jusumaot, “hem i sevem” olgeta long yia 70 K.T.​—Matiu 24:16, 22.

Bambae Hem i Kamtru Nambatu Taem

15. ?Olsem wanem yumi savegud we profet tok blong Jisas i mas kamtru bakegen biaen long 70 K.T., nambatu taem blong hem, long fasin we i bigfala moa?

¹⁵ Be evri samting i no finis olsemia. Jes bifo, Jisas i bin talem se afta we ol ami oli spolem finis taon ya, bambae hem nao hem i kam long nem blong Jeova. (Matiu 23:38, 39; 24:2) Nao hem i mekem profet tok blong hem long hil blong ol Oliftri, mo samting ya i kam klia moa yet. Hem i talem se taem “bigfala trabol” i kam finis, biaen i gat ol gyaman Kraes oli kamtru, mo bambae ol nesen oli purumbut long Jerusalem longtaem lelebet. (Matiu 24:21, 23-​28; Luk 21:24) ?Olsem wanem? ?Bambae ol samting ya oli mas kamtru bakegen, nambatu taem blong olgeta, long fasin we i bigfala moa? Yes, samting ya i klia nomo. Sipos yu skelem Revelesen 6:​2-8 (we Jon i raetemdaon afta we trabol i kasem Jerusalem long 70 K.T.) wetem Matiu 24:​6-8 mo Luk 21:10, 11, bambae yu luk we ol wo, ol kakae we i sot, mo ol rabis sik oli mas kamtru biaen long fasin we i bigfala moa. Ol bigfala samting ya oli kamtru olsem Jisas i talem, i stat long Faswan Bigfala Faet Blong Wol long 1914, i kam.

16-18. ?Wanem ol samting we yumi wet blong bambae oli kamtru?

¹⁶ Long plante yia finis nao, ol Witnes Blong Jeova oli talem se saen ya we yumi save luk naoia i pruvum we “bigfala trabol” bambae i kam. Ol rabis “man blong taem ya” naoia, bambae oli luk “bigfala trabol ya.” I luk olsem we bakegen, bambae i gat wan fas haf long trabol ya, (ol man bambae oli faetem olgeta gyaman skul) olsem we taem Sestias Galas i stat faet long 66 K.T., faet ya i openem taem blong trabol long Jerusalem.e Nao biaen​—⁠be yumi no save longfala blong taem ya​—⁠en bambae i kamtru, taem God bambae i spolem ol nogud samting long olgeta ples long wol. Bambae laswan samting ya i olsem yia 70 K.T.

¹⁷ Taem Jisas i tokbaot trabol ya we bambae i kamtru long yumi, hem i talem se: “Taem trabol ya i finis, [ol giaman skul oli lus finis] wantaem nomo, san bambae i kam tudak, mo mun bambae i no moa saen. Ol sta bambae oli folfoldaon, mo ol narafala samting blong skae we oli strong we i strong, God bambae i muvum olgeta. Nao saen blong mi, mi Pikinini blong Man, bambae i kamaot long skae. Nao olgeta laen blong ol man blong ol man blong wol bambae oli krae, [“oli krae tumas, we oli stap kilim olgeta nomo,” NW] mo bambae oli save luk mi, mi Pikinini blong Man, mi kamaot long klaod long skae, wetem olgeta paoa we mi mi gat, mo long bigfala laet we bambae i saenaot raonabaot long mi.”​—Matiu 24:29, 30.

¹⁸ Yes, Jisas hem wan i talem se, “taem trabol ya i finis, wantaem nomo,” i mas gat sam narakaen samting long skae oli kamaot. (Skelem wetem Joel 2:​28-​32; 3:​15.) Samting ya bambae i mekem ol man oli sek, oli trabol tumas, nao “oli krae tumas, we oli stap kilim olgeta nomo.” Bambae fulap man “oli save ded from fraet, mo from we oli stap harem nogud long ol samting we bambae oli save kam kasem wol ya.” !Be ol tru Kristin bambae oli no harem nogud olsemia! Bambae ‘oli leftemap hed blong olgeta, from we bambae i no longtaem’ oli kam fri.​—Luk 21:25, 26, 28.

!Jajmen i Kam Biaen!

19. ?Olsem wanem yumi save wetaem parabol blong ol sipsip mo ol nani bambae i kamtru?

¹⁹ Yumi makem poen ya: Matiu 24:29-​31 i talemaot fo samting we bambae i kam (1) Pikinini blong Man i kam, (2) hem i kam wetem bigfala paoa mo laet, (3) ol enjel oli kam wetem hem, mo (4) olgeta laen blong ol man long wol bambae oli luk hem. Jisas i talemaot ol samting ya bakegen long parabol blong ol sipsip mo ol nani. (Matiu 25:31-​46) Taswe i klia we parabol ya i mas kamtru long taem we bigfala trabol i stat finis, taem Jisas bambae i kam wetem ol enjel blong hem mo i sidaon long bigfala jea blong hem blong jajem ol man. (Jon 5:​22; Ol Wok 17:31; skelem wetem 1 King 7:7; Daniel 7:​10, 13, 14, 22, 26; Matiu 19:28.) ?Bambae hem i jajem hu, mo wanem risal blong jajmen ya? I klia nomo from parabol ya se Jisas bambae i jajem olgeta nesen, stret olsem we oli stap stanap wanples long fored blong bigfala jea blong hem long heven.

20, 21. (a) ?Wanem bambae i hapen long ol sipsip long parabol blong Jisas? (b) ?Bambae wanem i hapen long ol nani?

²⁰ Olgeta man mo woman we oli olsem sipsip, bambae Jisas i seraotem olgeta oli go long raet saed blong hem, saed ya we hem i laekem. ?From wanem? From we taem oli gat jans blong mekem olsem, oli bin mekem i gud long ol brata blong Jisas​—⁠ol tabu Kristin, we bambae oli joen long Kingdom blong Kraes long heven. (Daniel 7:​27; Hibrus 2:9–​3:1) Plante milian Kristin oli olsem ol sipsip blong parabol ya, oli luksave finis ol brata blong Jisas long saed blong spirit, mo oli wok blong sapotem olgeta. Risal blong samting ya, bigfala kampani ya, oli gat hop ya we Baebol i givim, blong oli stap laef biaen long “bigfala trabol,” blong bambae oli laef blong olwe long wol, aninit long rul blong Kingdom blong God.​—Revelesen 7:​9, 14; 21:​3, 4; Jon 10:16.

²¹ !Ol nani bambae oli no harem gud olsemia! Long Matiu 24:​30, (NW) Jisas i talem se taem hem i kam, bambae olgeta “oli krae tumas, we oli stap kilim olgeta nomo.” Mo i stret nomo we oli mekem olsem, from we oli mekem plante tumas samting blong sakem gud nius blong Kingdom, blong agensem ol disaepol blong Jisas, mo blong laekem moa wol ya we i stap lus. (Matiu 10:16-​18; 1 Jon 2:​15-​17) Jisas nomo i save talem se hu ya i nani, ol disaepol long wol oli no save talem. Hem i talem se: “Olgeta bambae oli go blong lus blong olwe.”​—Matiu 25:​46, NW.

22. ?I stret blong yumi intres moa long wanem haf blong profet tok blong Jisas?

²² Yumi glad tumas from we yumi kasem finis moa save long profet tok blong Matiu 24 mo 25. Be naoia i gat wan haf blong profet tok ya we yumi mas tingtinggud moa long hem: hemia “rabis samting ya we i spolem evri samting, . . . i stap stanap long wan tabu ples.” Jisas i talem strong long ol man blong hem se oli mas traem luksave samting ya, mo oli mas rere blong tekem aksin. (Matiu 24:15, 16, NW) ?Wanem ya “rabis samting ya”? ?Wetaem bambae hem i stanap long wan tabu ples? ?Mo olsem wanem samting ya i save jenisim laef blong yumi naoia mo long fiuja? Nekis stadi bambae i tokbaot samting ya.

[Ol futnot]

?Yu Yu Rimemba?

◻ ?Olsem wanem Matiu 24:​4-​14 i kamtru fastaem, bifo long yia 100 K.T.?

◻ ?Long taem blong ol aposol, olsem wanem God i ‘katem taem’ ya mo i sevem sam man, olsem we Matiu 24:21, 22 i talemaot finis?

◻ ?“Ol man blong taem ya” we Jisas i tokbaot long Matiu 24:34 oli gat wanem kaen fasin?

◻ Profet tok ya we Jisas i givim long hil blong ol Oliftri, ?olsem wanem yumi save se hem i mas kamtru nambatu taem blong hem, we i bigfala moa?

◻ ?Wetaem mo olsem wanem parabol blong ol sipsip mo ol nani bambae i mas kamtru?

[Tok Blong Pija Long Pej 12]

Wan smol haf blong ak blong Taetas long Rom. Oli spolem Jerusalem, nao oli karemaot ol sas samting long hem

[Credit Line]

Soprintendenza Archeologica di Roma