Letem Jeova i Soem Rod Blong Hem Long Yumi
“God ya, fasin blong hem i stret gud olgeta, man i save trastem ol tok blong hem.”—2 SAMUEL 22:31.
1, 2. (a) ?Olgeta man oli rili nidim wanem samting? (b) ?Yumi save folem eksampel blong hu?
OLGETA man long wol, oli rili nidim we narafala i soem rod long olgeta. Yes, yumi nidim we narafala i givhan long yumi blong lidim yumi. I tru se Jeova i givim waes long yumi mo tingting ya we i stap jajem yumi. Tufala samting ya i halpem yumi blong luksave wanem i stret mo wanem i no stret. Be, sipos yumi wantem se tingting ya we i stap jajem yumi i lidimgud yumi, yumi mas trenemgud hem. (Hibrus 5:14) Mo sipos yumi wantem mekem ol waes disisen, yumi nidim ol save we oli stret. Yumi mas lanem tu, blong skelemgud ol save ya. (Ol Proveb 2:1-5) Tede, i gat ol defren jenis oli stap kamaot long laef, taswe maet sam disisen blong yumi oli no kamtru olsem yumi wantem. (Prija 9:11) I no gat wan long yumi we i save talem stret wanem we bambae i hapen long fiuja.
2 From risen ya mo plante narafala risen bakegen, profet Jeremaea i raetem se: “Hae God. Mi mi save we i no gat man i save wanem samting bambae i kamtru long laef blong hem, mo we i no gat man i save kam bos long laef blong hem.” (Jeremaea 10:23) Jisas Kraes i hae moa long olgeta man long wol, be hem i akseptem rod we God i soem blong lidim hem. Hem i talem se: “Tru mi talem long yufala. Mi mi Pikinini blong God, mi no save mekem wan samting nating long tingting blong mi nomo. Mi mi save mekem ol samting ya nomo we mi luk Papa blong mi i stap mekem. Ol samting we Papa blong mi i mekem, mi tu mi mas mekem.” (Jon 5:19) !Taswe, i rili waes blong folem eksampel blong Jisas mo askem help long Jeova blong i lidim yumi! King Deved i singsing se: “God ya, fasin blong hem i stret gud olgeta, man i save trastem ol tok blong hem. Hem i olsem sil blong blokemgud olgeta we oli luk long hem, blong faenem sefples blong haed.” (2 Samuel 22:31) Rod blong Jeova i stret gud olgeta. Taswe, i gud yumi traehad blong folem rod ya, be i no prapa waes blong yumi. Bambae yumi kasem bigfala trabol sipos yumi tanem baksaed long rod blong Jeova.
Jeova i Soem Rod
3. ?Olsem wanem Jeova i soem rod long Adam mo Iv? ?Samting ya i givim wanem hop long tufala?
3 Tingbaot Adam mo Iv. Nomata we tufala i no gat sin, be tufala i nidim we Jeova i soem rod long tufala. Jeova i no jes lego Adam blong mekem plan hem wan long evri samting we bambae hem i mekem long naesfala garen blong Iden. No gat. God i givim wok long hem. Fastaem, Adam i mas putum nem blong olgeta anamol. Biaen, Jeova i givim wan bigfala wok long Adam mo Iv. Tufala i mas karem plante pikinini, bos long wol ya, mo lukaot long olgeta anamol long wol. (Jenesis 1:28) Hemia i wan bigfala wok, be frut blong hem se bambae fulwol i kam wan paradaes we i fulap long ol man we oli stret gud olgeta mo we oli gat pis wetem olgeta anamol. !Wan nambawan fiuja ya! Antap long hemia, taem Adam mo Iv i stap folem rod blong Jeova, tufala i save toktok stret wetem Hem. (Skelem wetem Jenesis 3:8.) !I rili wan bigfala blesing blong frengud oltaem wetem Man we i wokem olgeta samting!
4. ?Olsem wanem Adam mo Iv, tufala i soem se tufala i no trastem mo stap tru long God, mo wanem ol rabis frut we oli kamaot?
4 Long garen blong Iden, Jeova i blokem wan tri se i tabu blong kakae frut blong hem. Tri ya, frut blong hem i save mekem man i save ol fasin we i gud, mo ol fasin we i nogud. Tabu ya i givim jans long tufala faswan man mo woman blong soem sipos tufala i gat fasin obei—sipos tufala i rili wantem folem rod blong Jeova, no nogat. (Jenesis 2:17) Be smoltaem biaen, fasin obei blong tufala i kasem traem. Taem Setan i giaman long Adam mo Iv, tufala i nidim blong soem fasin blong stap tru long Jeova mo fasin blong trastem ol promes blong Hem, sipos tufala i wantem obei long Hem oltaem. Sore tumas, tufala i no stap tru long God mo tufala i no trastem ol promes blong hem. Setan i pulum Iv blong lego God mo i talem se Jeova i stap giaman long hem. Long rod ya, hem i trikim Iv, i pulum hem blong no obei long God. Adam i folem waef blong hem, nao hem tu i mekem sin. (Jenesis 3:1-6; 1 Timoti 2:14) From we tufala i no obei, tufala i lusum wan bigfala samting. Sipos tufala i folem rod blong Jeova, glad blong tufala bambae i kam bigwan moa oltaem, taem tufala i stap gohed blong mekem samting we Jeova i wantem. Be tufala i kasem fulap trabol mo tufala i harem nogud long bodi blong tufala gogo tufala i ded.—Jenesis 3:16-19; 5:1-5.
5. ?Wanem bigfala stamba tingting blong Jeova, mo olsem wanem hem i halpem ol man we oli stap tru long hem blong luk taem ya we bambae ol stamba tingting ya oli kamtru?
5 Nating se i olsem, Jeova i no jenisim stamba tingting blong hem, no gat. Long fiuja, bambae wol ya i kam wan paradaes bakegen, we i fulap long ol man we oli no gat sin. (Ol Sam 37:11, 29) Mo oltaem Jeova i lidimgud olgeta we oli stap wokbaot long rod blong hem, mo we oli wantem tumas blong luk taem ya we bambae promes blong hem i kamtru. Jeova i stap singaot long yumi ya we i gat sora blong lesin, se: “Hemia rod ya. Yufala i folem.”—Aesea 30:21.
Samfala We Oli Wokbaot Long Rod Blong Jeova
6. ?Hu ya tufala man blong bifo we oli bin wokbaot long rod blong Jeova, mo tufala i gat wanem blesing?
6 Baebol i soemaot se smol nomo long ol pikinini blong Adam mo Iv, oli wokbaot long rod blong Jeova. Ebel i faswan long olgeta ya. Nating se hem i ded taem hem i yang yet, be Jeova i glad long hem. Taswe, i sua se hem i gat hop blong ‘laef bakegen wetem ol stret man’ long taem we God i makemaot finis. (Ol Wok 24:15) Long fiuja, Ebel i save luk taem ya we bambae bigfala stamba tingting blong Jeova long saed blong wol mo ol man i kamtru. (Hibrus 11:4) Wan narafala man we i bin wokbaot wetem Jeova, hemia Inok. Inok i bin talemaot profet tok long saed blong en blong rabis wol ya, mo profet tok blong hem i stap yet long buk blong Jud. (Jud 14, 15) Inok tu i ded taem hem i no olfala yet. (Jenesis 5:21-24) Nating se i olsem, “God i soemaot long hem we hem i glad tumas long hem.” (Hibrus 11:5) Taem Inok i ded, hem i gat sem hop olsem Ebel. Bambae hem i laef bakegen mo bambae i luk taem ya we Jeova i mekem ol stamba tingting blong hem oli kamtru.
7. ?Olsem wanem Noa mo famle blong hem oli soem se oli stap tru long Jeova mo se oli trastem hem?
7 Long taem blong Noa, rabis fasin i kam antap bigwan. Taswe, i wan bigfala traem blong obeigud long Jeova. Long taem ya, wan smol grup blong man nomo oli wokbaot long rod blong Jeova. Noa mo famle blong hem, oli lesin long God mo oli trastem samting we hem i talem. Oli wok strong long wok we God i givim long olgeta, mo oli no letem ol rabis fasin blong ol man long taem ya i pulum olgeta. (Jenesis 6:5-7, 13-16; Hibrus 11:7; 2 Pita 2:5) Yumi talem bigfala tangkiu from fasin blong olgeta blong stap tru long God mo blong obei long hem oltaem. From we oli obei, oli laef tru long Bigfala Wota, nao yumi kamaot long laen blong olgeta.—Jenesis 6:22; 1 Pita 3:20.
8. ?Ol man Isrel oli mas mekem wanem sipos oli wantem wokbaot long rod blong God?
8 Biaen, Jeova i mekem wan kontrak wetem ol pikinini blong gudfala man ya Jekob, mo i mekem oli kam olsem spesel nesen blong hem. (Eksodas 19:5, 6) Tru long Loa we oli raetem, mo tru long ol pris, mo ol profet tok, Jeova i stap soem rod long nesen ya. Be disisen i stap long ol man Isrel. Olgeta nao bambae oli jusum sipos oli wantem folem ol rod blong Jeova. Jeova i lidim wan profet blong hem blong talem long ol man Isrel se: “Naoia, mi mi givim tok ya long yufala, blong yufala nomo i jusumaot se yufala i wantem blong hem i blesem yufala, no i mekem trabol i kam kasem yufala. Sipos yufala i obei long ol loa ya blong hem we mi mi stap givim long yufala tede, bambae hem i blesem yufala. Be sipos yufala i no obei long olgeta, nao yufala i go mekem wosip long ol narafala god ya we yufala i no mekem wosip long olgeta bifo, bambae hem i mekem trabol i kam kasem yufala.”—Dutronome 11:26-28.
?From Wanem Samfala Oli Lego Rod Blong Jeova?
9, 10. ?From wanem ol man Isrel oli nidim blong trastem Jeova mo wokem fasin blong stap tru long hem?
9 Olsem Adam mo Iv, ol man Isrel oli mas trastem Jeova, mo oli mas stap tru long hem sipos oli wantem obei long hem oltaem. Isrel i wan smol nesen we i stap long medel blong ol man we oli gat fasin agens. Long saed i go saot wes, i gat Ijip mo Itiopia. Long saed i go long not is, i gat Siria mo Asiria. Long ol ples klosap, i gat ol man Filistia, Amon, Moab, mo Edom. Olgeta laen ya oli bin enemi wetem ol man Isrel. Mo tu, olgeta evriwan oli gat sem skul nomo, oli wosip long ol aedol, oli gat ol man we oli lukluk ol sta blong talem fiuja, oli bitim mak long ol rabis fasin blong seks, mo oli bonem ol pikinini blong olgeta long faea olsem sakrefaes. Ol nesen ya, oli trastem fulwan se ol god blong olgeta bambae oli mekem se olgeta oli gat ol bigfala famle, graon i givim plante kakae, mo oli win long faet.
10 Ol man Isrel nomo oli wosipim wan God—hemia Jeova. Jeova i promes se bambae hem i blesem olgeta, i mekem oli gat ol bigfala famle, graon i karem plante kakae, mo i blokem ol enemi blong oli no kam spolem olgeta—sipos oli obei long ol loa blong hem. (Dutronome 28:1-14) Sore tumas, plante long ol man Isrel oli no obei long hem. Mo olgeta we oli wokbaot long rod blong Jeova, oli safa from fasin blong stap tru long Hem. Sam long olgeta ya, ol prapa man Isrel nomo oli mekem oli harem nogud tumas, oli jikim olgeta, oli wipim olgeta, oli putum olgeta long kalabus, oli stonem olgeta, mo oli kilim olgeta oli ded. (Ol Wok 7:51, 52; Hibrus 11:35-38) !Hemia i rili wan bigfala traem long olgeta we oli stap tru long God! ?Be from wanem plante man Isrel oli lego rod blong Jeova? Eksampel blong tu man Isrel bifo bambae i givhan long yumi blong luk rong tingting blong olgeta.
Nogud Eksampel Blong Ahas
11, 12. (a) ?Ahas i no wantem mekem wanem samting taem ol man Siria oli mekem bigfala denja long hem? (b) ?Ahas i lukluk i go weples blong faenem sefples blong haed?
11 Ahas i rul long kingdom blong Juda long saot, long ol yia seven handred B.K.T.a Long rul blong hem, i no gat pis nating. Wan taem, ol man Siria oli joen wetem kingdom blong Isrel long not, nao oli wantem mekem faet agens long Ahas. Taem King wetem ol man blong hem oli harem nius blong samting ya, “oli fraet tumas, oli seksek olsem tri we win i stap sakem i go olbaot.” (Aesea 7:1, 2) !Be, taem Jeova i wantem givhan long Ahas mo i askem Ahas blong traem Hem, Ahas i no wantem! (Aesea 7:10-12) From samting ya, Juda i lus long faet mo plante long olgeta oli ded.—2 Kronikel 28:1-8.
12 Ahas i no wantem traem Jeova, be hem i girap, i go askem help long king blong Asiria. Nating se i olsem, ol man blong ol kantri raonabaot oli gohed blong mekem ol man Juda i safa. Biaen, ol man Asiria tu, oli tanraon long Ahas, oli “agens long hem.” Nao Ahas i “mekem sakrefaes long ol god blong ol man Siria, from we hem i talem se, ‘Oltaem ol god ya oli stap givhan gud long ol king blong Siria, taswe ol man Siria oli winim mi long faet. Mo sipos mi mekem sakrefaes long ol god ya, maet oli save givhan long mi tu.’ ”—2 Kronikel 28:20, 23.
13. ?Fasin ya we Ahas i lukaot help long ol god blong Siria i soem wanem?
13 Samtaem biaen, Jeova i talem long ol man Isrel se: “Mi mi Hae God, mi God blong yufala. Mi nao mi stap tijim yufala blong givhan long yufala, mo mi stap lidim yufala long ol rod we i stret blong yufala i folem. Sipos yufala i bin obei long ol tok blong mi, ol gudgudfala samting we mi save mekem long yufala, bambae oli save kam long yufala olsem wan gudfala reva we i stap ron. Bambae mi save mekem yufala i win oltaem nomo, olsem solwota we i stap brok long sanbij mo rif, we neva i save spel.” (Aesea 48:17, 18) Taem Ahas i lukluk i go long ol god blong ol man Siria blong givhan long hem, hem i soemaot se hem i longwe olgeta long ‘rod ya we i stret blong hem i folem.’ Rong tingting blong ol nesen raonabaot i lidim Ahas i go krangke, nao hem i no lukluk i go long Jeova blong faenem sefples, be hem i girap, i lukluk i go long ol god blong ol nesen.
14. ?From wanem Ahas i no gat eskius taem hem i lukluk i go long ol giaman god blong givhan long hem?
14 Longtaem finis, Baebol i soem se ol god blong ol nesen, wetem ol god blong ol man Siria tu, ‘oli no save givhan nating.’ (Aesea 2:8) Bifo finis, long taem we King Deved i stap rul, Jeova i soem klia se hem i hae moa long ol god blong ol man Siria. Hem i soemaot samting ya taem ol man Siria oli kam olsem ol wokman blong Deved. (1 Kronikel 18:5, 6) Jeova “i hae moa, i winim ol narafala god, mo hem i gat paoa moa, i winim ol narafala god no wanem we i gat paoa. Hem i hae we i hae, hem i gat paoa blong winim ol enemi blong hem, mo i stret blong ol man oli fraet long hem.” Yes, Jeova nomo i wan trufala sefples blong haed long hem. (Dutronome 10:17) Be Ahas, i girap, i tanem baksaed long Jeova, nao i lukluk i go long ol god blong ol nesen olsem sefples blong haed. From samting ya, bigfala trabol i kasem Juda.—2 Kronikel 28:24, 25.
Ol Man Jyu We Oli Stap Wetem Jeremaea Long Ijip
15. ?Ol man Jyu long Ijip, long taem blong Jeremaea, oli mekem wanem sin?
15 Long 607 B.K.T., Jeova i letem ol man Babilon oli spolem Jerusalem mo tempel blong hem. Jeova i letem samting ya i hapen from we ol man blong hem oli no stap tru long hem. Bighaf blong nesen ya oli go kalabus long Babilon. Be sam long olgeta, oli no go kalabus, mo Jeremaea i wan long olgeta ya. Taem ol man oli kilim i ded Distrikejen Gedalia, olgeta ya we oli no go kalabus oli tekem Jeremaea, nao oli ronwe i go long Ijip. (2 King 25:22-26; Jeremaea 43:5-7) Taem oli stap long Ijip, oli stat blong mekem sakrefaes long ol giaman god. Jeremaea i traem bes blong hem blong pulum tingting blong ol man Jyu we oli lego God i kambak long stret rod. Be, hed blong olgeta i strong tumas, oli no wantem lukluk i go long Jeova. Oli stap talem se bambae oli gohed blong mekem sakrefaes long “woman god ya we hem i kwin blong Heven.” ?From wanem oli mekem olsem? From we hemia nao fasin we olgeta wetem ol bubu blong olgeta oli stap mekem ‘long taon blong Juda mo olbaot long Jerusalem. Long taem ya, oli gat plante kakae, mo oli gat plante samting, mo oli no gat trabol nating.’ (Jeremaea 44:16, 17) Ol man Jyu oli talem tu se: “I stat long taem ya we mifala i no moa stap mekem sakrefaes long woman god ya, mo mifala i no moa stap kafsaedem waen blong givim presen long hem blong mekem wosip long hem, yumi sot long evri samting. Mo ol man ples blong yumi oli ded long taem blong faet, mo long hanggri.”—Jeremaea 44:18.
16. ?From wanem ol man Jyu long Ijip oli gat wan tingting we i rong olgeta?
16 !Tingting blong yumi i save jusumaot samting we yumi nomo i wantem! ?Wanem i trutok long saed ya? Yes, ol man Jyu oli mekem sakrefaes long ol giaman god taem oli stap long kantri we Jeova i givim long olgeta. Samtaem, olsem long taem blong Ahas, oli safa from we oli tanem baksaed long trufala wosip. Be, Jeova i ‘no kros kwik’ long ol man blong hem we hem i mekem kontrak wetem olgeta. (Eksodas 34:6; Ol Sam 86:15) Hem i sanem ol profet blong hem blong pulum olgeta blong tanem tingting from sin blong olgeta. Samtaem, taem wan king i stap tru long Jeova, Jeova i blesem hem, mo ful nesen i haremgud long ol blesing ya, nomata we bighaf blong olgeta oli no stap tru long God. (2 Kronikel 20:29-33; 27:1-6) !Ol man Jyu we oli stap long Ijip, oli rong olgeta! !Oli talem se ol gudgudfala samting we oli kasem long kantri blong olgeta, oli kamaot long ol giaman god blong olgeta!
17. ?From wanem ol man Juda oli lusum kantri mo tempel blong olgeta?
17 Bifo long 607 B.K.T., Jeova i talem strong long ol man Juda se: ‘Yufala i mas obei long mi, blong mi mi God blong yufala, mo yufala i man blong mi. Mo mi talem se yufala i mas folem ol tok blong mi, nao laef blong yufala bambae i stap gud olwe.’ (Jeremaea 7:23) Ol man Jyu oli lusum tempel mo kantri blong olgeta from we oli no wantem folem ‘rod blong Jeova.’ Yumi mas lukaotgud blong no foldaon long sem trap ya, we yumi save lusum laef blong yumi from.
Jeova i Blesem Ol Man We Oli Wokbaot Long Rod Blong Hem
18. ?Ol man we oli stap wokbaot long rod blong Jeova oli mas mekem wanem?
18 Tede, i sem mak olsem bifo, yumi nidim fasin blong stap tru long Jeova oltaem, sipos yumi wantem wokbaot long rod blong hem. Yumi mas gat strong tingting blong mekem wosip long Jeova nomo. Yumi nidim fasin blong trastem hem mo bilif fulwan se ol promes blong hem oli no save jenis, bambae oli mas kamtru. Blong wokbaot long rod blong Jeova, yumi nidim fasin obei—yumi mas folemgud ol loa mo ol hae rul blong hem. “Hae God, hem i stret olgeta, mo hem i laekem ol gudfala wok.”—Ol Sam 11:7.
19. ?Wanem kaen god we plante man tede oli stap wosipim, mo ol man ya oli kasem wanem frut?
19 Ahas i lukluk i go long ol god blong ol man Siria blong faenem sefples. Ol man Isrel long Ijip oli ting se “kwin blong Heven”—wan woman god we fulap man long Medel Is oli wosip long hem—bambae i mekem oli kam rij. Tede, plante god oli no rili stap olsem ol aedol we man i wokem. Jisas i givim woning agensem fasin ya we man i no wosip long Jeova, be i wosipim ol ‘Rij Samting.’ (Matiu 6:24) Aposol Pol i talem se ‘fasin ya blong wantem evri samting i sem mak long fasin blong wosip long ol narafala god.’ (Kolosi 3:5) Hem i tokbaot olgeta ya tu we “kakae nomo i god blong olgeta.” (Filipae 3:19) Yes, tede plante man oli stap wosip long mane mo ol samting long laef. I tru se bighaf blong ol man—ol man blong jos tu—oli “putum tingting blong olgeta long ol mane blong olgeta.” (1 Timoti 6:17) Plante man, oli strong blong wosip long ol kaen god ya, mo samfala oli kasem gudfala frut from—oli gat ol naesfala haos, oli harem gud long plante sas samting, mo oli kakae ol nambawan kakae. Be, i no evriwan we oli harem gud long ol gudfala samting olsem. Mo nomata we samfala oli kasem ol samting ya, be biaen oli faenem se oli no rili haremgud fulwan. Ol samting ya oli save kam nogud, oli blong smoltaem nomo, mo oli no givhan long olgeta long saed blong spirit.—Matiu :3.
20. ?Yumi mas skelem tingting blong yumi olsem wanem?
20 Tru ya, yumi mas waesgud taem yumi stap laef long ol lasdei ya blong wol. Yes, yumi mas mekem sam samting blong givhan long famle blong yumi long saed blong bodi. Be sipos yumi tinghae moa long ol samting long saed blong bodi, fasin blong ronem mane, mo ol samting olsem, bitim we yumi tinghae long wok blong God, yumi foldaon finis long wan kaen fasin blong wosip long aedol, mo yumi no moa wokbaot long rod blong Jeova. (1 Timoti 6:9, 10) ?Be olsem wanem sipos yumi kasem bigfala problem long saed blong helt, mane, no sam narafala samting? Yumi no mas kam olsem ol man Jyu long Ijip. Olgeta ya oli talem se stamba blong ol problem blong olgeta, hemia i from we oli stap mekem wok blong God. I gud yumi traem Jeova, yumi no mas mekem olsem Ahas we i no wantem traem Jeova. I gud yumi lukluk oltaem i go long Jeova God blong i lidim yumi. Wetem ful tras, i gud yumi folem rod we hem i soem, mo askem hem blong givim paoa mo waes we yumi nidim blong winim evri samting we i hapen long laef blong yumi. Biaen, yumi mas trastem Jeova fulwan mo wet long blesing blong hem.
21. ?Olgeta we oli wokbaot long rod blong Jeova, bambae oli kasem wanem blesing?
21 Long histri blong ol man Isrel, Jeova i blesem bigwan olgeta we oli wokbaot long rod blong hem. King Deved i singsing se: “Hae God, ol enemi blong mi oli plante we oli plante. Plis yu lidim mi blong mi mekem ol samting we yu yu wantem, yu mekem rod blong yu i klia long mi blong mi mi folem.” (Ol Sam 5:8) Jeova i mekem se Deved i winim ol nesen raonabaot long hem, we biaen ol nesen ya oli mekem i strong long Ahas. Aninit long rul blong Solomon, God i givim pis mo plante rij samting long ol man Isrel, be biaen, ol man Jyu long Ijip oli sot long ol samting ya. Jeova i mekem tu se Hesekia, boe blong Ahas, i winim ol strongfala man Asiria long faet. (Aesea 59:1) Yes, Jeova i naf blong mekem wanem we hem i wantem blong givhan long ol trufala man blong hem we oli no “wantem folem tok blong ol man nogud,” mo we oli glad blong folem loa blong Hem. (Ol Sam 1:1, 2) Samting ya i tru yet tede. ?Be olsem wanem yumi save sua se yumi stap wokbaot long rod blong Jeova? Bambae yumi tokbaot poen ya long haf we i kam biaen.
[Futnot]
a B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem.
?Yu Yu Tingbaot?
◻ ?Wanem ol impoten fasin we yumi mas gat sipos yumi wantem wokbaot long rod blong Jeova?
◻ ?From wanem tingting blong Ahas i rong olgeta?
◻ ?From wanem tingting blong ol man Jyu long Ijip i rong?
◻ ?Olsem wanem yumi save mekem tingting blong yumi i kam strong moa blong wokbaot long rod blong Jeova?
[Tok Blong Pija Long Pej 13]
Ahas i no lukaot help blong Jeova, be hem i girap, i lukluk i go long ol god blong Siria