Ol Man Blong Wok Wetem Pol—?Oli Wanem Kaen Man?
LONG sam buk blong Baebol, olsem Ol Wok mo sam narafala leta we Pol i raetem, i gat nem blong samwe wan handred man we oli memba blong Kristin kongregesen blong faswan handred yia, mo we oli bin wok wetem ‘aposol ya blong ol nesen.’ (Rom 11:13) Bighaf blong olgeta ya, yumi save olgeta finis. Ating yu yu harem finis ol wok we Apolos, Banabas, mo Saelas oli bin mekem. Defren olgeta, maet yu no save plante samting long saed blong ol narafala man olsem Akipus, Klodia, Damaris, Linus, Pesis, Pudens, mo Sopata.
Long ol defren taem mo long ol defren ples, i gat plante man we oli bin givhan bigwan long Pol taem hem i mekem minista wok blong hem. Sam long olgeta ya olsem Aristakas, Luk, mo Timoti, oli wok plante yia klosap long aposol Pol. I gat sam we oli stap wetem hem taem hem i kalabus, no taem hem i wokbaot i go long ol narafala ples. Maet oli kampani wetem hem long ol trep blong hem, no oli lukaot long hem mo tekem hem i kam long haos blong olgeta. Sam long olgeta, yumi sore tumas blong luk se oli lego Kristin bilif, olsem Aleksanda, Demas, Hemogenes, mo Fugelas.
Long saed blong sam narafala fren blong Pol, olsem Asingkritas, Heremas, Julia, no Filologas, yumi save nem blong olgeta nomo be i no gat narafala save long saed blong olgeta. I gat sam we yumi no gat nem blong olgeta nating, olsem sista blong Nereas no mama blong Rufas, mo olgeta long famle blong Kloe. (Rom 16:13-15; 1 Korin 1:11) Nating se i olsem, i gud blong lukluk moa long save we yumi gat long saed blong sam long olgeta ya. Samting ya i save givhan long yumi blong save olsem wanem aposol Pol i mekem wok blong hem. Mo tu, yumi save lanem olsem wanem gudfala frut i kamaot taem yumi stap long medel blong plante Kristin brata sista mo wokgud wetem olgeta.
Ol Fren We Oli Wokbaot Wetem Hem Mo Olgeta We Oli Lukaot Long Hem
Taem aposol Pol i mekem minista wok blong hem, hem i mekem plante trep. Wan man blong raetem buk, i kaontem se long buk blong Ol Wok nomo, aposol Pol i kavremap samwe long 16,000 kilometa blong go long ol defren ples, hemia long graon mo long solwota tu. Ol trep we man i mekem bifo, oli save mekem man i taed bigwan, be tu, i gat fulap denja. Sam long ol denja we Pol i fesem hemia sip we i rek, denja blong reva we i ron bigwan mo ol man blong stil, denja long bus, mo denja long medel solwota. (2 Korin 11:25, 26) Taswe, i stret nomo we klosap oltaem, Pol i karem wan man i go wetem hem taem hem i mekem ol trep long wan ples i go long narafala ples.
Olgeta we oli folem Pol oli storeyan wetem hem, oli leftemap tingting blong hem, mo oli wok wetem hem long minista wok blong hem. Wan wantaem, Pol i no tekem man i go wetem hem from we hem i wantem se olgeta ya oli stap lukaot long ol niufala man blong bilif blong givim samting we oli nidim long saed blong spirit. (Ol Wok 17:14; Taetas 1:5) Be i sua se, taem sam fren oli folem Pol, samting ya i mekem hem i harem sef mo i sapotem hem blong winim ol defren denja we oli save kamaot long wan trep. Taswe, sam long ol fren ya, olsem Sopata, Sekandas, Gaeas, mo Trofimas, we yumi save se oli bin stap olsem ol fren blong wokbaot wetem Pol, maet oli bin givhan bigwan blong mekem se Pol i karem gudfala frut long minista wok blong hem.—Ol Wok 20:4.
Antap long olgeta ya, i gat ol man mo woman tu, we oli bin lukaot long Pol. Taem Pol i pas long wan taon blong mekem wok blong prij blong hem, no blong stap wan naet nomo, impoten samting hemia blong faenem wan ples blong slip. Yumi save talem se, ol man we oli wokbaot plante olsem Pol, i sua se oli neva slip long semfala bed. Sipos Pol i wantem, hem i save slip long wan hotel, be ol man blong stadi long histri oli talem se plante taem ol hotel ya oli “fulap long denja mo oli nogud olgeta.” Taswe, taem i gat jans, maet Pol i stap long haos blong ol Kristin brata mo sista nomo.
Yumi gat nem blong sam long olgeta ya we oli bin tekem Pol i kam long haos blong olgeta—Akwila mo Prisila, Gaeas, Jeson, Lidia, Nason, Filimon, mo Filip. (Ol Wok 16:14, 15; 17:7; 18:2, 3; 21:8, 16; Rom 16:23; Filimon 1, 22) Haos blong ol man mo woman ya long ol ples olsem Filipae, Tesalonaeka, mo Korin, oli stap olsem stamba ples blong Pol i mekemgud ol plan blong hem blong mekem ol defren misinari wok blong hem. Long Korin, Titias Jastas i welkamem aposol Pol long haos blong hem, mo hem i letem aposol ya i stap enitaem long ples ya blong mekem wok blong hem blong prij.—Ol Wok 18:7.
Wan Bigfala Kampani Blong Ol Fren
Pol i tingbaot ol fren blong hem long defren fasin, i dipen long risen we i mekem se hem i kam fren blong olgeta. Eksampel, Pol i talem ol gudfala tok blong presem ol woman olsem Meri, Perisis, Fibi, Trifaena, mo Trifosa, from we oli bin traehad mo wok strong. (Rom 16:1, 2, 6, 12) Pol i bin baptaesem Krispas, Gaeas, mo famle blong Stefanas. Denis mo Damaris oli akseptem mesej blong trutok we Pol i talemaot taem hem i stap long Atens. (Ol Wok 17:34; 1 Korin 1:14, 16) Andronikas mo Junias oli “aposol we plante man oli save tufala,” from we tufala i faswan blong bilif long Pol. Maet wan taem bifo, tufala ya i bin go kalabus wetem Pol, from we hem i talem long saed blong tufala ya se, “mitrifala i kalabus wantaem.” Pol i tokbaot tufala ya, wetem sam narafala man olsem Herodion, Jeson, Lusias, mo Sosipata, se oli “laen blong Isrel.” (Rom 16:7, 11, 21) Grik tok we oli yusum long ples ya i save minim “ol manples,” be stamba mining blong hem se “stret famle we i bon mo laef long semfala taem.”
Plante long ol fren blong Pol oli rere blong mekem plante trep, jes from we oli wantem sapotem gud nius. Long ol fren ya we yumi savegud, i gat Akaekas, Fotunatas, mo Stefanas, we oli lego Korin mo wokbaot go kasem Efesas blong mekem miting wetem Pol blong tokbaot sam problem long saed blong spirit we i stap long kongregesen blong olgeta. Atemas mo Tikikas oli rere blong mekem trep blong mitim Taetas, we i stap wok long aelan blong Krit, mo Sinas i rere blong mekem wan trep wetem Apolos.—1 Korin 16:17; Taetas 3:12, 13.
Mo tu, i gat olgeta ya we Pol i talem sam smol tok nomo long saed blong olgeta, we oli pulum intres blong yumi. Eksampel, yumi ridim se Epaenetas i “faswan long ol man Esia we i bilif long Kraes,” mo Erastas i “man blong lukaot long mane blong gavman long taon ya” Korin. Mo tu, i gat Luk we i wan dokta, Lidia we i gat stoa blong salem kaliko ya we i pepol, mo i gat Tosias we i raetemdaon ol tok blong Pol long leta we i go long ol man Rom. (Rom 16:5, 22, 23; Ol Wok 16:14; Kolosi 4:14) Ol sotfala tok ya oli pulum intres blong yumi we yumi rili wantem save moa long saed blong olgeta ya we oli wok wetem Pol, be i mekem yumi harem nogud from we i no gat narafala tok long Baebol we i tokbaot olgeta ya.
Sam long ol narafala fren blong Pol oli man we oli kasem sam spesel mesej, we tede yumi save ridim long Baebol. Eksampel, taem Pol i raetem leta blong hem i go long ol man Kolosi, hem i askem Akipas se: ‘Finisimgud wok ya we Masta blong yumi i givim long yu blong mekem.’ (Kolosi 4:17) Yuodia mo Sintike tufala i gat wan problem bitwin long tufala we tufala i mas stretem. Taswe, Pol i sanem mesej i go wetem wan we i bin ‘wok wetem’ hem long Filipae, blong givhan long tufala woman ya blong tufala ‘i mas gat wan tingting nomo, from we tufala i joen long Masta blong yumi.’ (Filipae 4:2, 3) Hemia gudfala advaes we i stret long yumi tede tu.
Ol Brata Oli Sapotem Hem Taem Hem i Kalabus
Pol i go kalabus plante taem. (2 Korin 11:23) Long ol taem olsem, sipos i gat sam Kristin long eria ya, ating oli traem bes blong olgeta blong givhan long Pol blong hem i no harem nogud bitim mak. Long faswan taem we Pol i go kalabus long Rom, gavman i letem hem i tekem wan haos blong i stap long hem long tu yia mo ol fren oli save kam visitim hem. (Ol Wok 28:30) Long taem ya, hem i raetem ol leta i go long ol kongregesen blong Efesas, Filipae, mo Kolosi, mo long Filimon tu. Ol leta ya oli givhan long yumi bigwan blong save smol long saed blong wanem kaen man we oli kampani oltaem wetem Pol taem hem i kalabus.
Eksampel, yumi lanem se Onesimas, wan slef we i ronwe long masta blong hem Filimon, i go blong mitim Pol long Rom, long semtaem wetem Tikikas, we i folem Onesimas long trep ya we hem i mekem blong gobak long masta blong hem. (Kolosi 4:7-9) Mo tu, i gat Epafrodaetas, we i mekem wan longfala trep i aot long Filipae wetem wan presen we kongregesen blong hem i givim blong karem i go long Pol, mo we biaen hem i sik. (Filipae 2:25; 4:18) Sam narafala man we oli wok plante wetem Pol long Rom, i gat Aristakas, Mak, mo Josua we narafala nem blong hem Jastas. Pol i tokbaot olgeta ya se: “Long olgeta laen blong Isrel we oli Kristin finis, trifala ya nomo i stap givhan long mi blong talemaot long ol man we God i King, mo olgeta man oli mas obei long hem. Trifala ya i stap mekem mi mi harem gud tumas.” (Kolosi 4:10, 11) Wetem olgeta ya i gat sam narafala man we yumi savegud olsem Timoti mo Luk, mo Demas tu, we biaen i lego Pol from we hem i laekem tumas ol samting blong laef long wol ya.—Kolosi 1:1; 4:14; 2 Timoti 4:10; Filimon 24.
I no gat wan long olgeta ya we oli blong Rom. Nating se i olsem, oli stap klosap long Pol. Maet sam oli kam long hem, jes blong givhan long hem long taem ya we hem i stap kalabus. I sua se sam long olgeta oli man we hem i stap sanem olgeta blong mekem sam wok blong hem, sam narafala oli karem wok blong go long ol ples farawe, mo sam narafala bakegen, ating Pol i yusum olgeta blong raetem leta blong hem. !Hemia wan naesfala fasin we olgeta ya oli soemaot blong pruvum se oli rili fasgud mo stap tru long Pol mo long wok blong God!
Long lastok blong samfala leta blong Pol, yumi luk se i gat plante narafala Kristin brata mo sista we oli kampani wetem hem, be yumi no save nem blong olgeta. Long ol defren taem, Pol i raetem se: “Ol man blong God oli sanem tok blong talem halo long yufala” mo tu, “Olgeta man we oli stap wetem mi oli talem halo long yu.”—2 Korin 13:13; Taetas 3:15; Filipae 4:22.
Long namba tu taem we Pol i kalabus long Rom, laef blong hem i stap long denja blong ded. I sua se long taem ya, Pol i stap tingting tumas long saed blong ol Kristin brata ya we oli bin wok wetem hem. Hem i bisi yet blong lukaot mo lidim ol wok blong sam long olgeta ya. Hem i bin sanem Taetas mo Tikikas i go long narafala ples blong wok, Kresens i go long Galesia, Erastas i stap long Korin, Trofimas i stap long Maelitas from we hem i sik, be Mak mo Timoti oli mas kam long Pol. Luk, hem i stap klosap long Pol. Taem aposol Pol i raetem namba tu leta blong hem i go long Timoti, sam narafala Kristin brata, olsem Yubulas, Pudens, Linus, mo Klodia oli stap wetem hem mo oli sanem halo blong olgeta i go wetem leta blong hem. I sua se olgeta ya oli stap traem bes blong olgeta blong halpem Pol. Long semtaem, Pol hem wan i sanem halo blong hem i go long Prisila mo Akwila wetem famle blong Onesiforas. Be, sore tumas, long taem ya blong trabol, Demas i lego hem, mo Aleksanda tu i mekem nogud long hem.—2 Timoti 4:9-21.
‘Yumi Joen Wetem God Blong Mekem Wok Blong Hem’
Klosap oltaem, Pol i gat sam man blong folem hem long wok blong prij we hem i mekem. Wan man we nem blong hem E. Earle Ellis, i talem se: “Olgeta samting ya oli soemaot long yumi se Pol i wan misinari we i gat plante fren. Tru tumas, i no gat plante taem we yumi faenem se Pol i stap hem wan.” Tabu spirit blong God i givhan long Pol mo i mekem hem i naf blong givim wok long plante man mo mekem plan blong wok blong prij we ol narafala bambae oli save mekem. I gat ol man we oli frengud wetem hem, mo ol man we oli spenem smoltaem nomo blong givhan long hem, i gat sam man we fasin blong olgeta i strong mo plante we oli wok wetem tingting daon. Be, olgeta man ya oli no jes ol man blong wok wetem Pol. Nomata sipos oli spenem fulap taem no smoltaem nomo blong wok no kampani wetem Pol, oli soemaot trufala Kristin lav mo fasin fren.
Aposol Pol i gat wan spesel fasin we samfala oli talem se hem i “gudhan blong mekem fren.” Hem i traehad bigwan blong karem gud nius i go long ol nesen, be hem i no traem blong mekem wok ya hem wan. Hem i yusum ol Kristin kongregesen we God i stanemap finis, mo hem i wokgud wetem ol kongregesen ya. Pol i no pulum man i kam long hem from olgeta wok ya we hem i mekem. Hem i gat tingting daon mo i luksave se hem i wan slef nomo, mo se olgeta ona i mas go long God nomo, from we Hem nao i mekem sid i gru.—1 Korin 3:5-7; 9:16; Filipae 1:1.
Taem we Pol i laef long hem, i defren long taem blong yumi. Nating se i olsem, i no mas gat wan man insaed long Kristin kongregesen tede, we i tingting se hem i naf no i nidim blong stap independen. No gat. Yumi mas wok oltaem wetem ogenaesesen blong God, wetem lokol kongregesen blong yumi, mo wetem ol Kristin brata sista blong yumi. Long ol gudfala taem mo long ol taem blong trabol, yumi nidim narafala blong halpem yumi, sapotem yumi, mo blong leftemap tingting blong yumi. Yumi gat nambawan jans ya blong joen wetem kampani blong ‘ol brata we oli stap long evri ples long wol.’ (1 Pita 5:9) Sipos yumi holemtaet bilif blong yumi mo yumi soemaot lav blong wok tugeta mo joengud wetem evriwan long yumi, ale, olsem Pol, bambae yumi save talem se ‘yumi stap joen wetem God blong mekem wok blong hem.’—1 Korin 3:9.
[Tok Blong Pija Long Pej 31]
APOLOS
ARISTAKAS
BANABAS
LIDIA
ONESIFORAS
TOSIAS
TIKIKAS