Ol Yangfala Oli Askem . . .
Tingting i Trabol From i Gat Tu Defren Kalja ?Mi Save Mekem Wanem?
“Famle blong mi i blong Itali, mo mifala i no sem blong talemaot ol filing blong mifala mo mifala i soem lav. Naoia mifala i stap long Briten. Ol man Briten oli no mekem olsem. I gat plante rul we ol man Briten oli folem blong soem respek long ol man. From we mi no save fulwan long tufala kalja ya, mi harem se mi no fit long eniwan long tufala. Ol man Itali oli luk mi olsem mi man Briten, mo ol man Briten oli luk mi olsem mi man Itali.”—Giosuè, Inglan.
“Long skul, tija blong mi i talem long mi blong lukluk stret long ae blong hem taem hem i stap toktok. Be taem mi mi lukluk papa blong mi stret long ae blong hem olsem, hem i talem long mi se mi no gat respek long hem. Tingting blong mi i foldaon from mi no save se bambae mi folem weswan long tufala kalja ya.”—Patrick, wan man Aljeria we i stap long Franis.
?Papa no mama blong yu i blong narafala kantri?
◻ Yes ◻ No
?Lanwis no kalja we yu luk long skul i defren long hemia long haos?
◻ Yes ◻ No
EVRI yia, milian man oli stap muv i go long wan narafala kantri. Plante long olgeta ya oli stap fesem bigfala problem. Kwiktaem nomo oli stap long medel blong ol man we oli toktok defren lanwis, oli gat defren kalja, mo fasin blong putum klos blong olgeta tu i defren. From samting ya, plante taem olgeta ya nao we ol man oli stap jikim olgeta. Hemia wan samting we gel ya Noor i faenemaot. Hem mo famle blong hem oli aot long Jodan blong go long Not Amerika. Noor i talem se: “Klos blong mifala i defren, ale, ol man oli stap laf jik long mifala. Mo tu mifala i no kasem save ol tok plei blong olgeta.”
Wan yangfala we nem blong hem Nadia i fesem wan narafala traem bakegen. Hem i talem se: “Mi mi bon long Jemani. Papa mo mama blong mi oli blong Itali. Taem mi toktok lanwis Jemani, mi toktok wetem saon blong toktok blong ol man Itali, ale, ol pikinini long skul oli singaot mi se ‘krangke strenja.’ Be taem mifala i go spel long Itali, mi harem se mi stap toktok lanwis Itali wetem saon blong toktok blong ol man Jemani. Taswe mi harem olsem se mi no gat wan prapa kantri blong mi. Long evri ples we mi go long hem, mi harem olsem se mi wan strenja nomo.”
?Wanem trabol we ol pikinini oli fesem taem papa no mama blong olgeta oli blong defren kantri? ?Mo olsem wanem oli save harem gud, nating se laef blong olgeta i defren?
Kalja Mo Lanwis We i Seraotem Man
Ol yangfala we papa mo mama blong olgeta oli blong wan narafala kantri, maet oli luk we kalja i seraotem olgeta long famle tu. ?Kalja i seraotem olgeta olsem wanem? Ol pikinini oli lanem kwiktaem kalja blong wan narafala kantri, i bitim ol papa mo mama blong olgeta. Eksampol: Ana i gat eit yia taem hem wetem famle blong hem oli muv i go long Inglan. Ana i talem se: “Mi mo brata blong mi, mitufala i lan kwiktaem nomo blong laef long London. Be papa mo mama, tufala i faenem i had tumas from we tufala i bin stap longtaem finis long wan smol aelan blong Potugal we nem blong hem Madeira.” Voeun i gat tri yia taem hem wetem papa mo mama blong hem, we tufala i blong Cambodia, oli muv i go long Ostrelia. Voeun i talem se: “I hadwok long papa mo mama blong mi blong lanem kalja blong Ostrelia. From samting ya, oltaem papa i kros from we mi mi no kasem save fasin mo tingting blong hem.”
Wan kalja i save kam olsem wan hol we i seraotem ol yangfala long ol papa mo mama blong olgeta. Mo wan lanwis i save kam olsem wan fenis we i seraotem ol famle. Fenis ya i save kamaot taem ol pikinini oli lanem wan niufala lanwis kwiktaem moa, i winim ol papa mo mama blong olgeta. Fenis ya i kam bigwan moa taem ol pikinini oli stat blong fogetem prapa lanwis blong olgeta, nao evriwan long famle oli no moa tokbaot ol impoten samting.
Ian we naoia i gat fotin yia, i faenem se fenis ya i stat kamaot bitwin hem mo papa mama blong hem, afta we olgeta i bin aot long Ekwado blong go stap long New York. Hem i talem se: “Naoia mi toktok plante Inglis i bitim lanwis Spen. Ol tija blong mi long skul oli toktok Inglis, ol fren blong mi oli toktok Inglis, mo mi mi toktok Inglis wetem brata blong mi. Mi fulumap hed blong mi wetem plante tok long Inglis mo mi karemaot ol tok long lanwis Spen.”
?Yu yu gat sem tingting olsem Ian? Sipos famle blong yu i muv i go long wan narafala kantri taem yu yu pikinini yet, maet yu no luksave se prapa lanwis blong yu bambae i givhan long yu taem yu kam bigwan. Ale, maet yu no yusum prapa lanwis blong yu. Noor we yumi tokbaot hem antap i talem se: “Papa blong mi i traehad blong talem se mifala i mas toktok lanwis blong hem long haos, be mifala i no wantem toktok lanwis blong ol man Arab. Mifala i ting se sipos mifala i lanem lanwis Arab, i olsem wan hevi samting long mifala bakegen. Ol fren blong mifala oli toktok Inglis. Olgeta program long televisin we mifala i stap wajem oli long Inglis. ?From wanem i nidim blong mifala i lanem lanwis Arab?”
Taem yu stap gruap, bambae yu luksave se i gud sipos yu save toktok gud prapa lanwis blong yu. Be, maet yu faenem i had blong tingbaot ol tok we bifo yu save talem. Michael i gat 13 yia, mo hem wetem papa mama blong hem oli aot long Jaena blong go stap long Inglan. Michael i talem se: “Mi miksimap tufala lanwis wantaem.” Ornelle i gat 15 yia mo hem i bin aot wetem papa mo mama blong hem long Kongo (Kinshasa) blong go stap long London. Hem i talem se: “Mi traem blong talem samting long mama blong mi long lanwis Lingala, be mi no save from we mi lan moa blong toktok Inglis.” Lee i bon long Ostrelia. Papa mo mama blong hem oli blong Cambodia. Lee i harem nogud from we hem i no save toktok gud lanwis blong papa mama blong hem. Hem i talem se: “Taem mi toktok long papa mo mama blong mi mo mi wantem eksplenem filing blong mi long sam samting, mi harem se mi no save toktok gud lanwis blong tufala.”
Risen Blong Blokem Fasin Seraot
Yu no mas letem tingting blong yu i foldaon sipos yu fogetem smol prapa lanwis blong yu. Yu save kamgud moa long lanwis blong yu. Be fastaem yu mas luksave gudfala samting we i save kamaot sipos yu toktok lanwis blong yu. ?Wanem sam long ol gudfala samting we oli save kamaot? Giosue we yumi tokbaot hem antap finis i talem se: “Mi lanem lanwis blong papa mo mama blong mi from mi wantem talemaot ol filing blong mi mo antap long ol samting ya, ol samting long saed blong spirit. Taem mi lanem lanwis blong olgeta, samting ya i mekem se mi kasem save filing blong tufala. Mo tu, i halpem tufala blong kasem save long mi.”
Plante yangfala oli lanem prapa lanwis blong olgeta from oli wantem talemaot gud nius blong Kingdom blong God long ol man blong narafala kantri. (Matiu 24:14; 28:19, 20) Salomão i muv i go stap long London taem hem i gat 5 yia mo hem i talem se: “!I nambawan tumas sipos yu save eksplenem Baebol long tu defren lanwis! Klosap mi fogetem prapa lanwis blong mi, be naoia we mi joen long wan kongregesen we i toktok lanwis Potugal, samting ya i mekem se mi save toktok gud Inglis mo lanwis Potugal tu.” Oleg we i gat 15 yia mo i stap naoia long Franis i talem se: “Mi harem mi glad taem mi naf blong halpem ol narafala. Mi save eksplenem Baebol long ol man we oli toktok lanwis Rasia, Franis no Moldova.” Noor we yumi tokbaot hem antap finis i luksave nid blong prij long ol man Arab. Hem i talem se: “Naoia mi stap tekem sam kos blong lanem prapa lanwis blong mi bakegen. Tingting blong mi i jenis. Naoia mi wantem we narafala i talem long mi sipos mi mestem sam tok long lanwis. Mi wantem blong lan.”
?Yu save mekem wanem blong yu save toktok gud lanwis blong papa mama blong yu bakegen? Sam famle oli faenemaot se sipos oli toktok lanwis blong olgeta nomo taem oli stap long haos, ale, ol pikinini oli save lanem gud tufala lanwis wantaem.a Maet i gud we yu askem long papa no mama blong tijim yu olsem wanem blong raetem lanwis ya. Stelio i gruap long Jemani. Faswan lanwis we hem i lanem hemia lanwis Grik. Stelio i talem se: “Papa mo mama blong mi oli tokbaot wan vas blong Baebol long mi evridei. Tufala i ridim laod vas ya mo mi bambae mi raetemdaon. Naoia mi save rid mo raetem lanwis Grik mo Jemani tu.”
Taswe, sipos yu lanem tu defren kalja mo yu save toktok tu tri lanwis, hemia i wan gudfala samting. Save blong yu long saed blong tufala kalja bambae i givhan long yu blong yu naf blong kasem save long filing blong ol man mo blong ansa long ol kwestin we olgeta i askem long saed blong God. Baebol i talem se: “Sipos man i save givim gudfala tok long stret taem blong hem, bambae hem i save harem gud.” (Ol Proveb 15:23) Preeti i bon long Inglan. Papa mama blong hem oli blong India. Preeti i eksplenem se: “From we mi kasem save long tu defren kalja, mi harem gud moa long wok blong prij. Mi kasem save ol bilif mo tingting blong ol man we oli gat tu defren fasin blong laef.”
“God i Stap Mekem i Sem Mak Nomo Long Olgeta Man”
Sipos yu harem olsem se ol kalja oli blokem yu, yu no mas letem tingting blong yu i foldaon. I gat sam man we Baebol i tokbaot we oli gat sem trabol olsem yu. Tingbaot Josef. Oli tekemaot hem long prapa kalja blong hem, hemia kalja blong ol man Hibru, taem hem i wan smol boe nomo. Hem i spenem haf blong laef blong hem long Ijip. Nating se i olsem, neva Josef i fogetem prapa kalja blong hem. (Jenesis 45:1-4) From samting ya, hem i naf blong givhan long famle blong hem.—Jenesis 39:1; 45:5.
Papa blong Timoti ya we i wokbaot plante wetem Aposol Pol, i wan man Gris mo mama blong hem i wan woman Jiu. (Ol Wok 16:1-3) Timoti i no letem tufala kalja ya i blokem hem, be hem i no fraet blong yusum save we hem i gat long tufala defren kalja ya blong halpem ol narafala. Hem i mekem olsem taem hem i joen long wok blong misinari.—Filipae 2:19-22.
Yu tu yu save tingbaot ol defren kalja we yu save long olgeta olsem wan gudfala samting, i bitim we yu letem tingting blong yu i foldaon from. Tingbaot, “God i stap mekem i sem mak nomo long olgeta man. . . . Sipos wan man i ona long God, mo i mekem ol samting we i stret long fes blong hem, bambae God i glad long hem, i nating we hem i wan laen blong Isrel, no i kamaot long wan narafala laen olgeta.” (Ol Wok 10:34, 35) Jeova i lavem yu from ol fasin blong yu i no from kantri blong yu. Olsem ol yangfala we yumi tokbaot olgeta finis, yu tu yu save yusum save mo laef blong yu blong halpem ol narafala we oli gat sem kalja olsem yu blong savegud Jeova, God ya we i lavem ol man mo we i mekem i sem mak nomo long olgeta man. !Sipos yu mekem olsem, bambae yu yu haremgud tumas!—Ol Wok 20:35.
[Futnot]
a Blong kasem save long sam moa advaes we oli wokgud, lukluk haf ya “Taem Famle i Muv i Go Long Narafala Kantri—Ol Traem Mo Ol Blesing We Oli Kasem” long Wajtaoa blong Oktoba 15, 2002.
SAM SAMTING BLONG TINGBAOT
◼ ?Wanem kalja no lanwis we i olsem wan fenis we i blokem yu?
◼ ?Olsem wanem blong winim sam long ol problem ya long saed blong kalja mo lanwis?
[Tok blong pija long pej 30]
Taem yu toktok lanwis blong papa mo mama blong yu, samting ya i save blokem fasin seraot