Ol Yangfala Oli Askem . . .
?Olsem Wanem Blong Talem ‘No’ Long Ol Yangfala Long Skul We Oli Wantem Slip Olbaot?
“Evri dei, ol yangfala oli stap tokbaot seks. Ol gel tu oli askem long ol boe, mo oli slip olbaot stret long skul.”—Eileen, 16.
“Long skul blong mi, ol boe oli mekem rabis fasin wetem ol boe bakegen, stret long fes blong ol narafala yangfala. Oli no ting se fasin blong olgeta i narakaen.”—Michael, 15.a
?OLSEM wanem? ?Ol yangfala long klas blong yu oli stap tokbaot seks oltaem? ?Sam long olgeta oli mekem rabis fasin stret long skul? Sipos yes, maet yu gat sem filing olsem wan gel we i talem se taem hem i stap long skul, i olsem we hem i “stap long ples we oli mekem ol film wetem ol man mo woman we oli stap slip olbaot.” Yes, long skul i isi nomo blong ol yangfala oli tokbaot mo mekem fasin ya blong slip olbaot.
Maet yu harem ol yangfala long klas blong yu oli yusum tok ya “hukap”—hemia wan tok we i min se tufala i slip tugeta be tufala i no rili laeklaekem tufala. Sam yangfala oli hukap wetem ol narafala we klosap oli no save olgeta nating. Samfala oli mitim ol strenja we oli bin toktok wetem olgeta long Intenet, mo oli slip wetem olgeta. Nating se i olsem wanem, be olgeta evriwan we oli hukap oli no lavlavem olgeta. Danielle we i gat 19 yia blong hem i talem se: “Mining blong tok ya se oli folem ol filing blong bodi nomo.”
Yumi no sapraes se, long plante skul ol yangfala oli tokbaot fasin ya blong hukap oltaem. Wan gel we i gat 17 yia i raetem tok ya long niuspepa blong skul se: “Afta long wiken, ol yangfala oli tokbaot hu ol laswan we oli bin hukap wetem olgeta. Oli talem long ol fren blong olgeta evri smosmol samting we i bin hapen.”
Sipos yu stap traehad blong folem ol rul blong Baebol, bambae yu harem se yu defren long ol yangfala raonabaot long yu we oli stap tokbaot fasin ya blong slip olbaot. Sipos yu no joen long storian blong olgeta, ating bambae oli laf long yu tu. Yumi save se bambae i olsem, from we Baebol i talem se taem ol man oli no kasem save from wanem yu no joen wetem olgeta, maet oli ‘tok nogud long yu.’ (1 Pita 4:3, 4) Nating we yumi save samting ya we Baebol i talem, be yumi evriwan i harem nogud taem narafala i jikim yumi. ?Taswe, olsem wanem yu save talem ‘no’ long olgeta we oli wantem slip olbaot long skul, mo long semtaem stap praod long klin fasin blong yu? Fastaem, yu mas kasem save from wanem fasin ya blong slip olbaot i save pulum yu.
Yu Mas Savegud Yu
Long yangtaem blong yu, bodi mo ol filing blong yu oli jenis kwik. Sam samtaem, filing blong seks i save kam strong. Hemia i stret nomo. Taswe, sipos yu harem se yu laekem tumas sam yangfala long skul, yu no mas ting se yu yu nogud, mo yu no mas ting se yu yu no naf blong holem klin fasin. !Yu save holem klin fasin sipos yu jusum blong mekem olsem!
Long yangtaem, filing blong ol yangfala i olbaot, be i gat wan narafala samting tu we oli mas tingbaot. Olgeta man oli sinman, taswe i isi long yumi evriwan blong mekem samting we i no stret. Aposol Pol i talem se: “Mi luk we rabis fasin ya, we i stap wok long laef blong mi, hem i narafala. Hem i agens long Loa ya, we long tingting blong mi, mi glad tumas long hem. Fasin ya i stap mekem mi, mi olsem slef blong fasin blong sin, we i stap wok oltaem long tingting blong mi.” Pol i talem se ol slak fasin blong hem oli mekem se hem i ‘no harem gud nating.’ (Rom 7:23, 24) !Be Pol i winim faet ya, mo yu tu yu save winim!
Kasem Save Long Tingting Blong Olgeta Long Klas Blong Yu
Olsem yumi talem finis, maet ol yangfala long klas blong yu oli tokbaot seks oltaem, no maet oli tokflas from olgeta we oli bin slip wetem olgeta. Yu mas lukaotgud, from we ol tok olsem i save pulum yu long rod we i nogud. (1 Korin 15:33) Be yu no mas mekem olsem we ol yangfala ya oli enemi blong yu. ?From wanem?
Ol yangfala oli gat ol semfala filing olsem yu. I isi long olgeta tu blong mekem samting we i no stret. Be sam long olgeta oli defren long yu from we oli “wantem tumas ol samting we oli stap harem gud long hem, i winim we oli stap lavem God.” Mo tu, maet sam long olgeta oli stap long ol famle we ‘oli no gat sore.’ (2 Timoti 3:1-4) Maet sam long olgeta oli no gat wan gudfala papa mama we tufala i stretem olgeta wetem lav, mo we tufala i tijim olgeta long ol gudfala fasin.—Efesas 6:4.
Ol yangfala long klas blong yu oli no save long ol waes advaes we yu yu stap kasem long Tok blong God, Baebol. Taswe, maet oli no save ol nogud frut we i save kamaot taem oli mekem samting we tingting blong olgeta nomo i wantem. (Rom 1:26, 27) I olsem we papa mama blong yangfala i pem wan trak blong hem we i gat bigfala paoa, mo tufala i sanem hem i goaot long wan bigfala rod we i gat plante trak long hem, be tufala i no tijim hem olsem wanem blong draevem trak. Maet hem i haremgud blong smoltaem blong spid krangke mo draev olbaot, be bambae i mas gat wan aksiden i kamaot. ?Taswe, yu save mekem wanem sipos ol yangfala long klas blong yu oli tokbaot seks taem yu yu stap wetem olgeta, mo sipos oli traem pulum yu tu blong joen long rabis fasin ya?
Tanem Baksaed Long Ol Doti Storian
Sipos oli stat tokbaot ol rabis fasin, maet yu no wantem we oli ting se yu yu narakaen, ale tingting ya i save pulum yu blong lesin long olgeta mo maet blong joen long storian blong olgeta tu. ?Be sipos yu mekem olsem, bambae oli tingting olsem wanem? Sipos yu intres long ol tok blong olgeta, oli save ting se yu tu yu gat fasin olsem olgeta, mo maet oli ting se yu wantem mekem fasin ya tu.
?Ale, yu mas mekem wanem taem oli stat tokbaot fasin blong slip olbaot? ?I stret blong yu tanem baksaed mo ronwe long olgeta? !Yes, yu mas! (Efesas 5:3, 4) Baebol i talem se: “Man we i gat gudfala tingting i save luksave we trabol i stap kam, nao i save ronwe long hem.” (Ol Proveb 22:3) Taswe, yu no mas ting se yu mekem fasin we i no stret sipos yu ronwe. Defren olgeta, yu yu stap soemaot se yu gat gudfala tingting.
Yu no nid blong sem blong talem ‘skiusmi’ mo aot long olgeta we oli stap tokbaot rabis fasin. Ating i gat plante kaen storian we bambae yu no sem blong aot long olgeta sipos yu no intres long olgeta, mo sipos yu no wantem joen long samting we oli stap tokbaot. Tingbaot sipos sam yangfala long skul oli stat tokbaot wan plan blong stil long wan stoa. ?Bambae yu stap wetem olgeta blong lesin long plan ya? Sipos yes, i olsem we yu yu stap givhan long olgeta blong stil. From samting ya, i waes blong aot long olgeta. Sem mak taem wan storian i jenis i go long fasin blong slip olbaot. Plante taem yu save faenem wan rod blong aot long ol yangfala ya we yu no givim tingting long olgeta se yu yu stret moa i winim olgeta. Sipos yu givim tingting ya long olgeta, bambae oli jikim yu.
I tru, maet i no oltaem we yu save ronwe long olgeta. Maet ol yangfala we oli sidaon long ol jea klosap long yu long klasrum oli wantem storian wetem yu long rabis fasin. Sipos i olsem, yu save talem stret long olgeta long kaen fasin blong oli no pulum tingting blong yu i gowe long skulwok blong yu. Sipos oli no lesin, yu save mekem olsem Brenda, we i talem se: “Mi mi go luk tija mo mi askem long hem sipos mi save muv i go long wan narafala jea long klasrum.”
Traem Luksave
Sloslo, samfala long klas blong yu bambae oli wantem save from wanem yu yu no stap joen long ol doti storian blong olgeta. Sipos oli askem tingting blong yu long saed blong seks, yu mas traem luksave wanem tingting i stap pusum olgeta mo traem ansa long waes fasin. Ating samfala oli askem kwestin ya from we oli wantem jikim yu nomo, maet oli no rili wantem save tingting blong yu. Be sipos yu ting se yangfala we i askem kwestin ya i rili wantem save, yu no mas sem blong talemaot klia ol bilif blong yu. Plante yangfala oli yusum buk ya Ol Kwestin We Ol Yangfala Oli Askem—Ol Ansa We Oli Wok Gud blong givhan long ol yangfala long klas blong olgeta, blong oli save ol gudfala frut we i save kamaot taem oli folem ol rul blong Baebol long laef blong olgeta.b
Holem Strong Tingting
?Olsem wanem sipos wan yangfala long klas i traem blong tajem bodi blong yu long fasin we i no klin no i traem kisim yu? Sipos yu letem hem, maet bambae i no fraet blong go moa long rabis fasin blong hem. Baebol i tokbaot wan yangfala man we i letem wan rabis woman i holem hem mo kisim hem. Hem i lesin long ol swit tok blong woman ya, blong pulum hem blong slip wetem hem. ?Wanem i hapen? “Wantaem nomo, hem i go wetem woman ya, olsem wan buluk we i stap wokbaot i go blong oli kilim hem i ded, be hem i no save.”—Ol Proveb 7:13-23.
Nao tingbaot narafala fasin we Josef i mekem long wan rabis woman olsem. Plante taem, woman blong masta blong Josef i traem pulum hem blong slip wetem hem. Be oltaem Josef i talem ‘no’ long hem. Wan dei, woman ya i holem Josef, i traem fosem hem blong slip wetem hem. Be Josef i girap, i ronwe long hem.—Jenesis 39:7-12.
Maet yu mas tekem strong aksin olsem Josef sipos wan yangfala long klas blong yu no wan narafala bakegen i traem blong tajem yu long fasin we i no klin. Eileen i talem se: “Sipos wan yangfala i traem blong tajem mi, mi talem long hem blong stop. Sipos hem i no lesin, mi singaot strong long hem se hem i mas tekemaot han blong hem long bodi blong mi.” Eileen i tokbaot ol boe long skul blong hem i se: “Oli no save respektem yu, yu nomo yu mas mekem se oli respektem yu.”
Yu tu yu save mekem se ol yangfala long klas blong yu oli respektem yu sipos yu no lesin long ol doti tok blong olgeta, sipos yu talemaot tingting blong yu wetem respek long taem we i stret, mo sipos yu soemaot klia se yu no agri wetem olgeta taem oli wantem pulum yu blong slip olbaot. Wan narafala gudfala samting we bambae i kamaot, hemia se bambae yu tinghae long yu wan. !Samting we i impoten moa, se Jeova bambae i glad long yu!—Ol Proveb 27:11.
[Ol futnot]
a Mifala i jenisim sam nem.
b Ol Witnes blong Jeova oli wokem buk ya.
TINGBAOT
◼ ?Yu save talem wanem blong aot long wan doti storian?
◼ ?Bambae yu talem mo mekem wanem sipos wan yangfala long klas i traem blong tajem yu long fasin we i no klin no i traem blong kisim yu?
[Tok blong pija long pej 27]
Sipos storian i jenis i go long rabis fasin long saed blong seks, yu mas ronwe
[Tok blong pija long pej 28]
Soemaot klia se yu no agri long eni fasin we narafala i mekem blong pulum yu blong slip wetem hem