Baebol i Talem Wanem
?Save Blong Saentis i Joengud Wetem Save Blong Baebol?
“Mi kasem glad mo mining long wok blong mi olsem wan saentis, taem mi faenemaot ol niufala samting. Mo mi stap talem long mi wan se, ‘!Hemia nao olsem wanem God i mekem samting ya!’”—HENRY SCHAEFER, WAN TIJA BLONG KEMISTRI.
SAVE blong saentis i halpem yumi bigwan blong kasem save moa long wol, long skae, mo long ol laef samting. Hem i soemaot we ol samting ya oli gat oda, oli wok gud oltaem, mo oli nambawan olgeta. Plante man oli luk se ol samting ya oli soemaot se i gat wan God we i gat bigfala waes mo i gat paoa. Long tingting blong olgeta, ol save ya oli soemaot ol samting long wol mo skae, be i no hemia nomo. Oli soemaot tingting blong God tu.
Samting we Baebol i talem i laenap wetem tingting ya. Rom 1:20 i talem se: “Yumi no save luk ol fasin ya blong hem stret long ae blong yumi. Hem i God. Hem i stap oltaem, mo paoa blong hem i no save finis. Be i stat long taem ya we hem i mekem wol ya fastaem, i kam kasem tede, hem i bin mekem ol fasin ya blong hem oli klia, blong yumi luk. Yumi save faenemaot long ol samting blong wol ya we hem i bin mekem.” Ol Sam 19:1, 2 i tokbaot samting ya tu, i se: “Oltaem skae i stap soemaot bigfala paoa blong God, mo olgeta samting we oli stap long hem oli stap soemaot ol gudgudfala wok we God i mekem. Evri dei ol man oli save luk bigfala paoa ya blong God mo evri naet oli save luk ol gudgudfala wok ya blong hem.” Nating se i gat plante samting long wol we oli naes tumas, be oli soemaot sam samting nomo long saed blong God ya we i Mekem yumi.
Sam Samting We Save Blong Saentis i No Naf Blong Eksplenem
Save blong saentis i no naf blong talemaot evri trutok long saed blong God. Yu traem tingbaot samting ya. Wan saentis i save talemaot evri smosmol samting we oli stap insaed long wan joklet kek. ?Be ol save ya we hem i faenemaot, oli save soemaot from wanem wan man i mekem kek ya mo hem i mekem blong hu? Sipos saentis i wantem kasem ansa blong kwestin ya, hem i mas go toktok wetem man we i mekem kek ya. Yes, wan kwestin olsem, hem i wan long ol kwestin we ol man oli tingbaot se oli impoten tumas.
Erwin Schrödinger i wan man Ostria we i stadi long ol bigfala paoa we oli stap raonabaot long yumi. Hem i winim Nobel Praes from ol stadi blong hem. Hem i raetem se, ol saentis “oli faenemaot plante save we oli tru, be oli no save talemaot ol samting . . . we oli stap long hat blong yumi, ol samting we oli impoten tumas long yumi.” Hem i talem se, wan long ol samting ya hemia nao, “God mo laef we i blong olwe.” Yes, God nomo i save ansa long ol kwestin olsem: ?From wanem i gat skae mo wol? ?From wanem wol blong yumi i gat plante laef samting, wetem ol laef samting we oli save tingting? ?Sipos i tru we God i gat olgeta paoa, from wanem i gat rabis fasin mo fasin safa? ?Mo taem man i ded, hem i save laef bakegen?
?Olsem wanem? ?God i ansarem ol kwestin ya? Yes, ol ansa oli stap long Baebol. (2 Timoti 3:16) Be maet yu tingting se, ‘?Mi save pruvum olsem wanem se Baebol i kamaot long God?’ Sipos yumi lukluk wanem we Baebol i talem long saed blong ol samting raonabaot long yumi, ol tok blong hem oli mas laenap wetem save blong ol saentis, from we God nao i mekem olgeta samting ya. Hem i no save agensem hem wan bakegen. ?Olsem wanem? ?Ol save long Baebol i laenap wetem ol save blong saentis? I gud yumi lukluk sam eksampol long saed ya.
Ol Save Blong Baebol i Stap Fastaem
Long taem we oli stap raetem Baebol, plante man oli bilif se ol defdefren god oli laef long wol. Mo oli bilif se ol god ya nao oli stap kontrolem san, mun, weta, fasin blong karem pikinini, mo ol narafala samting bakegen. Oli no bilif se ol samting raonabaot long yumi oli folem ol loa we oli stap finis. Be ol profet blong God bifo oli gat stret tingting long saed ya. Oli save se Jehova God i save kontrolem ol samting long wol mo long skae mo wanwan taem hem i bin mekem olsem. (Josua 10:12-14; 2 King 20:9-11) Nating se i olsem, John Lennox, wan tija blong matematik long Yunivesiti blong Oxford, long Inglan, i makem se ol profet ya “oli no nid blong sakemaot bilif long ol defdefren god ya blong skae mo wol . . . , from we oli neva bilif long olgeta. Samting we i mekem se oli no folem ol kastom blong gudlak mo badlak, hemia se oli bilif nomo long Wan Tru God, God ya we i Mekem heven mo wol.”
?Bilif blong olgeta i protektem olgeta olsem wanem long kastom blong gudlak mo badlak? Wan samting se, tru God i soemaot long olgeta se hem i mekem ol samting long wol mo long skae long fasin we oli folem ol loa. Bitim 3,500 yia bifo, Jehova i askem long man blong hem Job se: “?Yu yu savegud ol loa we i holem ol samting long skae?” (Job 38:33) Long ol yia 600 B.K.T.,a profet Jeremaea i tokbaot ‘ol loa blong holem skae mo wol.’—Jeremaea 33:25.
Taswe ol man we oli laef bifo, mo oli bilif long ol tok we ol profet oli raetem i stap long Baebol, oli save se i no gat ol god blong skae mo wol we oli save glad no kros long olgeta, be i gat ol loa we oli mekem se ol samting long skae mo wol oli stap gud. From samting ya, ol man ya we oli onagud long God, oli neva bodaon long san, mun, no ol sta, mo oli no folem ol kastom blong gudlak mo badlak we ol man oli stap mekem blong wosipim ol samting ya. (Dutronome 4:15-19) Defren olgeta, oli luk ol wok blong God olsem ol samting we oli save stadi long olgeta blong save waes blong God, paoa blong hem, mo ol narafala fasin blong hem.—Ol Sam 8:3-9; Ol Proveb 3:19, 20.
Ol man Hibru bifo oli bilif se skae mo wol i gat stat blong hem. Hemia i laenap wetem ol tingting we plante saentis oli gat tede. Jenesis 1:1 i talem se: “Bifo we bifo olgeta, God i mekem skae mo graon wetem olgeta samting we i stap long tufala.” Mo tu, samwe 3,500 yia bifo, God i talem long man blong hem Job se “wol ya i hang long open ples nomo.” (Job 26:7) Mo laswan se, bitim 2,500 yia bifo, profet Aesea i raetem se wol i raon.—Aesea 40:22, NW.b
Yes, ol tok blong Baebol oli laenap wetem ol save blong saentis long saed blong ol samting we oli stap raonabaot long yumi. Baebol mo save blong saentis tufala i joen gud, tufala i sapotem gud tufala. Sipos yumi sakemaot wan long tufala, bambae yumi sarem wan doa we i save givhan long yumi blong save God.—Ol Sam 119:105; Aesea 40:26.
[Ol futnot]
a B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem.
b Blong save moa sipos God i stap mo sipos oli tanem stret ol tok blong Baebol, plis ridim buklet ya Was Life Created? long Inglis, mo long Franis La vie a-t-elle été créée? Mo buk ya Is There a Creator Who Cares About You? long Inglis, mo long franis Y a-t-il un Créateur qui se soucie de vous? we ol Witnes blong Jehova oli wokem.
?YU YU BIN TINGBAOT?
● ?Ol samting we oli stap raonabaot long yumi oli soemaot wanem long yumi long saed blong God?—Rom 1:20.
● ?Wanem ol trutok long saed blong God we save blong saentis i no naf blong talemaot?—2 Timoti 3:16.
● ?From wanem ol profet blong tru God bifo, oli no folem ol kastom blong gudlak mo badlak long saed blong ol samting raonabaot long yumi?—Jeremaea 33:25.
[Tok blong makem poen long pej 25]
Ol loa we oli stret gud oli “holem skae mo wol.”—JEREMAEA 33:25