Gha Khu Ẹfe Ne Ẹfe Khian

1, 2. Vbọsiẹ ne a na miẹn wẹẹ te ivbiogue khian gha rrọọ a te miẹn wẹẹ Arriọba Osanobua rre?

ARRIỌBA emwa nagbọn keghi ya agbọn lọghọ emwa nibun. Igbama i ghi miẹn iwinna. Emwa keghi mu okhian yo otọ ẹvbo ne emwi na vbe maan, ya gha gualọ igho, sokpan te okhian vberriọ mu arrọọ ọghe iran ye ikpadede. Ẹi re vbe ọni ọkpa, ivbiogue wa vbe rre otọ ẹvbo ne emwa nibun na mwẹ igho. Emwa ni ka fe, ye fe yọ sokpan ivbiogue khian wu ye ivbabọ. Vbe ọ ma he kpẹ gbe mwa, emwa ni gualọ otọ emwi keghi kha wẹẹ, orhunmwu ọkpa nọ fe vbuwe ẹbu ibozẹghẹ emwa ni fe kue mwẹ igho sẹ emwa hia vbe uhunmwu otagbọn ni ma fe. Gia kha wẹẹ orhunmwu 100 ẹre ọ rre uhunmwu otagbọn hia, orhunmwu 1 nọ fe vbọ kue mwẹ igho sẹ 99 hia nikẹre. Vbene ẹmwata, te emwa nibun wa fe ye obọ mu iso sẹrriọ wẹẹ, iran i sẹtin rri igho ne iran mwẹ fo iran ke ya wu vbene okhọngborrie emwa na re ivbiogue sẹlẹkẹ. E Jesu tobọre yunu kaẹn ọna vbe ọ khare wẹẹ: “Ẹghẹ hia ọre uwa gha ya gha miẹn avbe ivbiogue.” (Mak 14:7) Vbọ ghi si ẹre ne emwa hia i na re ọkpa?

² E Jesu rẹnrẹn wẹẹ emwi i khian ghi fiwerriẹ vbe agbọn na, a te miẹn wẹẹ Arriọba Osanobua rre. E Baibol gima rẹn wẹẹ abọ eha ẹre agbọn Esu ghae egbe yi otu azẹ, ugamwẹ okeke kevbe avbe ọdoẹki ne ebe Arhie Maan 18:3 tie ẹre okpe ẹki okpe ere. Emwa ọghe Osanobua i mwẹ obọ vbe otu azẹ kevbe ugamwẹ ohoghe sokpan nibun vbọ ma sẹtin wa gbaengbe ne abọ ọghe agbọn Esu na, nọ re okpe ẹki okpe ere.

3. De inọta eso ne ima khian ziro yan?

³ Zẹvbe Ivbiotu e Kristi, te ọ khẹke ne ima ya avbe inọta na zanzan egbe ima ghee vbe nọ dekaan aro ne ima ya ghee igho ne emwa nagbọn khu khian: ‘De odẹ ne I gha ya ye emwi ewe ne I mwẹ rrie urhomwẹ gie Jehova? De odẹ ne I gha ya sẹtin si obọ zẹẹ vbe emwi ewe na khu khian? De emwi ẹwaẹn eso ni rhiẹre ma wẹẹ emwa ọghe Jehova gele wa mu ẹtin yan rẹn vbe agbọn nọ wegbe na?

ERRE ỌGHE ỌDIA IWINNA ẸKẸ VBE IWẸNWẸN

4, 5. (a) Vbọ sunu dae ọdia iwinna vbe erre ne Jesu tae? (b) De adia ne Jesu rhie ne erhuanegbe ẹre?

⁴ Tie Luk 16:1-9. Erre na ne Jesu tae keghi re ne ima gha roro dinmwi. Rhunmwuda ọdia iwinna na ghaa rhia igho rua, arowa re keghi rhie ẹre obọ sotọ vbe iwinna.a Sokpan ọdia iwinna na keghi loo “ẹwaẹn” ya “zẹ ọse” ni gha ru iyobọ nẹẹn a te miẹn wẹẹ a khuẹ vbe iwinna. Ẹi re te Jesu ye erre na rhie igiọdu ne erhuanegbe ẹre ne iran ye uyinmwẹ ẹkẹ vbe ero gha gaga khian. Uyinmwẹ ọghe “emwa nagbọn” ẹre irẹn tie ẹre. Sokpan te irẹn ya erre na maa iran emwi kpataki.

⁵ Jesu rẹnrẹn wẹẹ avbe erhuanegbe ẹre gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa ọghe evba gha re evba gha daa vbe agbọn ẹkẹ vbe ero na, zẹ vbene ọ ghaa ye ne ọdia iwinna na guan kaẹn na. Ẹre ọ zẹe ne ọ na tama iran wẹẹ: “Ne I tama uwa nian, wa ye ẹfe agbọn na ne uwa mwẹ zẹ ọse ne egbe uwa, ai rẹn vbe ọ gha ghi hiẹ uwa, ne a miẹn ehe na miẹn uwa ye owa etẹbitẹ.” De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ adia na?

6. Vbe ima ya rẹn hẹ wẹẹ okpe ẹki okpe ere i re ọkpa vbe usun emwamwa ọghe Osanobua?

⁶ Jesu ma rhan otọ re, evbọzẹe ne irẹn na tie emwi ewe, ẹfe ọghe “agbọn na,” sokpan e Baibol keghi gima rẹn wẹẹ, okpe ẹki okpe ere i re ọkpa vbe usun emwamwa ọghe Osanobua. Vbe igiemwi, te Jehova kpemehe emwi hia ne Adam kevbe Ivi. (Gẹn. 2:15, 16) Vbe orre nokaro, vbe Jehova rhurhẹ orhiọn nọhuanrẹn yan iko ọghe etẹn ne a hannọ zẹ, “orhiọnkpa ne ọ vbe tie emwi ne ọ mwẹ ọghe obọ ẹre i rrọọ. Iran hia na gba gha ghae emwi ne iran mwẹ gba obọ.” (Iwinna 4:32) Akhasẹ ighẹ Aizaia tae yotọ wẹẹ, ẹghẹ dee ne emwa hia khian na gha sọyẹnmwẹ emwi hia ne Osanobua yi ye agbọn. (Aiz. 25:6-9; 65:21, 22) Sokpan vbene ọ te sẹ ẹghẹ nii, te erhuanegbe Jesu gha khuan igho ne iran miẹn ya gha gaga egbe. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne iran ya “ẹwaẹn” loo “ẹfe agbọn na,” ne iran mieke na gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Osanobua.

YA ẸWAẸN LOO ẸFE AGBỌN NA

7. De ẹmwẹ ibude nọ rre Luk 16:10-13?

⁷ Tie Luk 16:10-13. Ọdia iwinna vbe erre ne Jesu tae keghi zẹ ọse ni gha sẹtin ru iyobọ nẹẹn sokpan e Jesu keghi bu erhuanegbe ẹre ude ne iran zẹ ọse vbe ẹrinmwi. Vbe ebe Luk 16:10-13, e Jesu keghi gima rẹn wẹẹ odẹ ne ima ya loo “ẹfe agbọn na” gha vbe rhiẹre ma deghẹ ima gele mwẹ ẹkoata daa Osanobua. Emwi ne irẹn ya ọna kha ọre wẹẹ, ma gha sẹtin ya ẹwaẹn loo ẹfe agbọn na. De odẹ nọ khin?

8, 9. Taa emwi ẹwaẹn eso ni rhiere ma wẹẹ etẹn ya ẹwaẹn loo ẹfẹ agbọn na.

⁸ Odẹ ọkpa ne ima ya ye ẹwaẹn loo emwi ewe ọghomwa ọre ne ima na ru iyobọ igho ye iwinna ikporhu nọ khian vbe otagbọn hia ne Jesu tae yotọ wẹẹ ọ gha sunu. (Mat. 24:14) Ọvbokhan okhuo ọkpa vbe India kegha mwẹ ẹkpẹti nekherhe nọ rhie igho yi. Igho nọ gha te ya gha dẹlẹ emwi ne ibiẹka ya ku vbe na ghee ọmọmọ araba ẹre ọ ghaa rhie ye ẹkpẹti. Ọ ghi vuọn nẹ, ọ na yae ru iyobọ ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Ọtẹn nokpia ọkpa nọ vbe rre India nọ mu ugbo ivin rẹnrẹn wẹẹ, ugha ne a na zedu (RTO) vbe Malayalam wa loo ivin, rhunmwuda ọni ọ na ghi zẹ ọre vbe iro wẹẹ, irẹn gha ya ivin ru iyobọ, ẹre ọ gha maan sẹ igho ne irẹn gha te rhie ye ẹkpẹti okozẹ. U miẹn ẹwaẹn ne ọtẹn na loo ro! Erriọ etẹn ni rre Greece wa vbe ye ofigbọn oliv kevbe evbare ughughan ya ru iyobọ ne Abotu nọ rre ẹvbo nii.

⁹ Ọtẹn nokpia ọkpa nọ ke Sri Lanka rre, sokpan isi ẹre ọ ghi ye nia, keghi mu owa re ne etẹn, ne iran gha loo ẹre ya do iko kevbe asikoko kevbe ne etẹn ni rre ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia gha dia ẹre ya. Igho ọrhẹnrhẹn ẹre ọtẹn na gha te gha miẹn vbe owa na, sokpan ọ keghi yae ru iyobọ ne etẹn ne obọ ma sẹ ọre. Vbe otọ ẹvbo ne a na mu awua ye iwinna ima, etẹn keghi kie ẹkpotọ yọ, na gha loo owa iran ya do iko. Ọna keghi re iyobọ nọkhua ne avbe arọndẹ kevbe etẹn ne obọ ma sẹ ọre.

10. De afiangbe eso ne ima miẹn vbe ima ghaa ze emwi obọ?

¹⁰ Avbe emwi ẹwaẹn na, rhiẹre ma wẹẹ emwa ọghe Osanobua i “ru ero ye emwi ne ọ kanmwa.” ọni ọre wẹẹ, iran loo emwi ewe ọghe iran ẹse rhunmwuda iran rẹnrẹn wẹẹ, ẹfe ọghe orhiọn ẹre ọ gele ru ekpataki. (Luk 16:10) Vbọ ye hẹ vbe ekhọe etẹn na ni zẹ emwi obọ? Ọ keghi wa sẹ iran ọyẹnmwẹ rhunmwuda iran rẹnrẹn wẹẹ, na gha zẹ emwi obọ keghi re odẹ ọkpa ne a ya khu “ẹfe ne ẹfe.” (Luk 16:11) Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ ru iyobọ igho ye iwinna Arriọba vbe ẹghẹ hia keghi guan kaẹn afiangbe nọ he miẹn. Ọ keghi kha wẹẹ: “I keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, zẹ vbene I ya zẹ emwi obọ, erriọ uyinmwẹ mwẹ vbe ya gha maan sayọ. Te I ghi rherhe yabọ emwa, erriọ I vbe ya mwẹ izinegbe vbe egbe emwa ọvbehe, ibude i ghi lọghọ mwẹ na miẹn yi, erriọ vbe nọ deghẹ emwi ne I te yaro yi ma ghi sẹ obọ.” Te emwa nibun ghi do rẹn wẹẹ, a ghaa ze emwi obọ, te ọ ya ọmwa mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn.—Psm. 112:5; Itan 22:9.

11. (a) De odẹ eso ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima ya ẹwaẹn loo emwi ewe ọghomwa? (b) De vbene otu ọghe Osanobua ya ye omwa ọkpa mwa ne egbe vbe ẹdẹnẹrẹ? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

¹¹ Te ima ya “ẹwaẹn” loo emwi ewe ọghe ima deghẹ ima yae ru iyobọ ne emwa ni rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia. Etẹn eso ni fe ni ma sẹtin rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia keghi sọyẹnmwẹ rhunmwuda, igho ne iran rhie ye ẹkpẹti okozẹ keghi ru iyobọ ne etẹn ni rre ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia. (Itan 19:17) Vbe igiemwi, te emwi wa wegbe vbe ihe eso ne emwa nibun na bi la odẹ ọghe ẹmwata. Igho ne ima ya ekhọe obọ ima rhie ladian ẹre a loo ya viọ ebe ọghomwa ye ako vberriọ. Te Baibol wa ghaan vbe Congo, Madagascar kevbe Rwanda. Igho na ye uzọla ọkpa ra uki ọkpa khuan ẹre a ya dẹ e Baibol. Nọ rhiema wẹẹ, etẹn gha dẹ e Baibol, iran i ghi miẹn igho ya dẹ evbare. Lekpae izọhẹ ne ima ru, “omwa ọkpa ọre a ghi ya mwa ne egbe.” Ọna ẹre ọ zẹe ne otu e Jehova na sẹtin ru emwamwa ne a ya zedu e Baibol, ọ na vbe sẹ obọ dọmwadẹ etẹn kevbe emwa ne iran gu ruẹ e Baibol ọghe ọhẹ. (Tie 2 Kọrinti 8:13-15.) Nọnaghiyerriọ, te ẹkpotọ ghi kie ne etẹn ne obọ sẹ ọre ke ne obọ ma sẹ ọre ya sikẹ e Jehova sayọ.

SI OBỌ ZẸ VBE ẸMWẸ IGHO NE EMWA NAGBỌN KHU KHIAN

12. De vbene Ebraham ya rhiẹre ma hẹ wẹẹ irẹn mu ẹtin yan Osanobua?

¹² Odẹ ọvbehe ne ima gha ya sẹtin do gha re ọse Jehova, ọre ne ima si obọ zẹ vbe ẹmwẹ igho ne emwa nagbọn khu khian, ne ima mieke na sẹtin gha khu “ẹfe ne ẹfe” khian. Erriọ e Ebraham ruẹ re. Rhunmwuda ọ hoo nọ gha re ọse Jehova, ọ keghi kpa hiẹn Ur rre, ẹvbo ne emwa nibun na fe kevbe ne agbọn na maan rẹn. Ọ na ya gha yin vbe ibọkpọ vbe agọ. (Hib. 11:8-10) Te irẹn wa mu ẹtin yan e Jehova nọ re Ẹzi ọghe ẹfe ne ẹfe. Ọ ma gha khu ẹfe ọghe agbọn na khian. (Gẹn. 14:22, 23) Egbe amuẹtinyan vberriọ ẹre Jesu wẹẹ ne ima gha mwẹ vbe ọ tama igbama okpia ọkpa nọ fe wẹẹ: “U gha hoo nọ gba nuẹn fo, ya khiẹnnẹ emwi hia ne u mwẹ, viọ igho ẹre ne avbe ivbiogue, u do gha mwẹ ẹfe vbe ẹrinmwi, u ghi bu mwẹ gha dee ne u do gha lele mwẹ khian.” (Mat. 19:21) Okpia na ma gha mwẹ egbe amuẹtinyan ọghe Ebraham, sokpan emwa eso rrọọ ni gele mu ẹtin yan Osanobua.

13. (a) De ibude ne Pọl rhie ne Timoti? (b) De vbene ima khian ya sẹtin ye ibude ọghe Pọl ru emwi vbe ẹdẹnẹrẹ?

¹³ E Timoti kegha re ọmwa vberriọ. E Pọl keghi tie ẹre “ovbiyikuo ne ọ gu obọ Kristi.” Vbe iyeke ọni, ọ na tama rẹn wẹẹ: “Ovbiyokuo ne ọ ye yo igbinna, te ọ gha hoo ne ọ ru emwi ne ọ gha yẹẹ arowa ne ọ gbe aro ghe iran, rhunmwuda ọnii, ẹi khian gha gbe egbe avbe emwi ne emwa kẹkan ni rre ẹvbo ru.” (2 Tim. 2:3, 4) Avbe Osẹe Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ kevbe etẹn ni gberra ẹbo ọkpa ni rre ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne iran ya ibude ọghe Pọl ru emwi. Iran keghi gbaengbe ne emwi oyọnyọn ni rhie aro re vbe agbọn Esu rhunmwuda iran rẹn ilele nọ rre ẹmwẹ na: “Ọviẹn ọmwa ne u mọmọ ẹre igho ọre u khin.” (Itan 22:7) E Setan keghi hoo ne ima gha ya ẹtin kevbe ẹghẹ ọghomwa hia gha khu igho khian. Emwa eso keghi mọmọ igho ọrhẹnrhẹn rhunmwuda iran khian bọ owa, iran khian dẹ imọto, iran khian hae igho e skul ra iran khian ru orọnmwẹ. Deghẹ ima ma begbe, emwi vbenia sẹtin ya ima gha rre uwu osa vbe owara ukpo nibun. Ma gha ye arrọọ ọghe ima khian ne khuẹrhẹ, ma na si obọ zẹ vbe odẹ ne ima ya loo igho kevbe deghẹ ima na da obọ igho na mọmọ yi, te ima loo ẹwaẹn vbe odẹ nọ khẹke. Ọna ẹre ọ ghi kie ẹkpotọ yọ ne ima ya gha ga e Jehova ne ima gha te ya gha khu igho khian.—1 Tim. 6:10.

14. De atamuolọyan nọ khẹke ne ima gha ru? Ru igiemwi eso yọ.

¹⁴ Ne ima mieke na sẹtin ye arrọọ ọghe ima khian ne khuẹrhẹ, te ima gha mu ẹmwẹ Arriọba ye okaro. Ọdọ vbe amwẹ ọkpa kegha mwẹ isiwinna ne iran na miẹn igho ọrhẹnrhẹn. Sokpan rhunmwuda iran hoo ne iran la ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia, iran keghi khiẹnnẹ isiwinna, okọ ẹzẹ kevbe emwi ewe nibun. Iran na rhiegbe ye iwinna nọ ghaa khian vbe igiogbẹ vbe Warwick, New York. Iran wa miẹn afiangbe nọkhua. Iran keghi ya ga vbe Abotu ne ovbi iran kevbe ọdọ re na ga. Ẹghẹ nii ẹre ivbibiẹ ọdafẹn ọvbi iran nokhuo na, vbe do ya winna vba, vbe uzọla eso. Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ re arọndẹ vbe Colorado, U.S.A. keghi miẹn iwinna ọghe ovbi ẹghẹ kherhe vbe owa aza igho. Rhunmwuda iwinna esi ọghe ọtẹn nokhuo na, iran ni yan isiwinna keghi rhie ẹghẹ ba ẹghẹ nọ ya winna kevbe wẹẹ, igho nọ miẹn vbe uki ghi vbe ya igbaha kpọlọ sẹ nọ ka miẹn. Sokpan ọtẹn na ma kue yọ rhunmwuda ẹi khian ghi gha miẹn ẹghẹ ya gha kporhu iyẹn nọ maan zẹvbe arọndẹ ọghe ẹghẹ hia. Ena keghi re igiemwi eso ọghe vbene etẹn ima ya sẹ emwi nibun rae rhunmwuda ugamwẹ ọghe Jehova. Ma ghaa mu ẹmwẹ Arriọba ye okaro, te ima rhiẹre ma wẹẹ asikẹgbe ne ima gu Osanobua mwẹ kevbe emwi ewe ọghe orhiọn ẹre ru ekpataki sẹ ẹfe agbọn na.

ẸFE AGBỌN NA GHA HIẸ UWA

15. De ẹfe nọ gele sẹ ọmwa ọkẹn?

¹⁵ A gha fe ma wa rhiema wẹẹ Osanobua ẹre ọ fiangbe ima. E Jehova keghi fiangbe emwa “ni fe vbe emwi esi ne a ru.” (Tie 1 Timoti 6:17-19.) Vbe igiemwi, vbe ọtẹn nokhuo Luciab họn wẹẹ a gualọ iyobọ vbe Albania, ọ na ke Italy si gha rrie ẹvbo nii vbe ukpo 1993. Ọtẹn na ma zẹdẹ gha mwẹ iwinna nọ yaro yi, sokpan ọ na mu ẹtin yan e Jehova. Ọ na ruẹ urhuẹvbo Albania. Nia, ọ gberra orhunmwu 60 nọ he gu ruẹ e Baibol ni dinmwiamẹ. Agharhemiẹn wẹẹ ẹi re emwa ọghe Osanobua hia ẹre ọ kporhu vbe ehe ne emwa nibun na miẹn ẹmwata yi, emwi ke emwi ne ima ru ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, ne iran sẹtin gha rre odẹ nọ su rrie arrọọ keghi re emwi, ne ima ni ru iyobọ ne iran kevbe iran na ru iyobọ na i khian mianmian ẹdẹ.—Mat. 6:20.

16. (a) Vbọ khian sunu daa ẹfe agbọn na? (b) De aro nọ ghi khẹke ne ima ya gha ghee ẹfe agbọn na?

¹⁶ Jesu guan kaẹn ẹghẹ ne “ẹfe agbọn na” khian ya “hiẹ.” Ọna rhiema wẹẹ ẹfe agbọn na gha sẹ ufomwẹ. (Luk 16:9) Vbe ẹghẹ okiekie ẹdẹ ne ima ye na, owa aza igho nibun dee, nọ ghi ya igho emwa nibun gbe, erriọ emwa ya werriẹ aro daa orhikhan ọghe ẹmwẹ igho vbe otọ ẹvbo nibun. Te emwi khian gha rhia yọ rhia yọ zẹ vbene ima ya sikẹ orueghe nọkhua. Agbọn Esu keghi mwẹ abọ eha—otu azẹ, ugamwẹ okeke kevbe okpe ẹki okpe ere. Te a khian ho ehia bẹkun. Avbe akhasẹ ighẹ Aizaia kevbe Zẹfanaia keghi tae yotọ wẹẹ, igoru kevbe esiliva keghi wa hiunsi ne emwa ni do okpe ẹki, sokpan ehia gha khian emwi nẹi ghi mwẹ esa. (Ezik. 7:19; Zẹf. 1:18) Vbọ khian gha ye hẹ vbe ekhọe ima vbe ima gha khian ọmaẹn nẹ, ma ke do rẹn wẹẹ “ẹfe agbọn na” nẹi mwẹ esa ẹre ima ye ẹdẹ agbọn ima khu? Ma ghi do ye vbe ọmwa nọ ya ẹdẹ agbọn rẹn hia khuan igho ọrhẹnrhẹn sokpan vbe okiekie, ọ na do rẹn wẹẹ igho uzẹbu ẹre ehia khin. (Itan 18:11) Vbene ẹmwata, ẹfe agbọn na gha sẹ ufomwẹ. Ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na khẹke ne ima yae “zẹ ọse” vbe ẹrinmwi. Emwi ne ima rhirhi ru ya ru iyobọ ye iwinna Arriọba gha ya ima khian emwa ni fe vbe odẹ ọghe orhiọn.

17, 18. De emwi ne emwa Osanobua yaro yi?

¹⁷ Vbe Arriọba Osanobua, ai ghi zẹ igho ye owa na dia, ai ghi mọmọ igho, evbare ghi kpọ vbe ehe hia, ai ghi vbe miẹn ọbo ebo kevbe ukhunmwu. Ẹghẹ nii, ẹre emwa nagbọn khian ya gele sọyẹnmwẹ emwi hia ne Osa yi ye agbọn. Igoru, esiliva kevbe ẹrọnmwọ ghi khian evba ya te egbe ẹi re na ghi ya doẹki. Erhan nẹi guẹhun, okuta nẹi wagha kevbe oze nẹi mu ọtọn ghi kpọ na ya bọlọ owa ne mose mose. Avbe ọse ghi ya ekhọe hia gha ru iyobọ nuẹn vbene iran i na yaro ye igho. Te emwa hia khian gha mwẹ ọghae vbe emwi hia ne Osa ya wee ima.

¹⁸ Ọna keghi re abọ ọkpa ọghe ukhu nai ye igho dẹ nọ khẹ emwa ni zẹ ọse vbe ẹrinmwi. Eguọmwadia e Jehova i khian sẹtin ghọghọ vbe Jesu gha tama iran wẹẹ: “Wa larre, wa ne Erha mwẹ fìangbe, wa do mu Arriọba ne a kpemehe ẹre ye otọ khọ uwa ke ne a ya yi agbọn gha dee.”—Mat. 25:34.