Emwi Kpataki Ne Ima Miẹn Ruẹ Vbe Okha Ọghe Avbe Ọba Ọghe Izrẹl

1-2. De emwi ne Baibol tama ima vbekpa ọba ọghe Izrẹl eso?

Ọ GBERRA ọba 40 ni kha yan Izrẹl ne Baibol guan kaẹn.a Ọ vbe gi ima rẹn aro emwa ne eso vbe uwu iran gele gha khin. Vbe igiemwi, avbe ọba ni maan ni rrọọ vbe ru emwi dan. Gi ima guan kaẹn Ọba ighẹ Devid ne ọmwa esi. Vbe Jehova ghi guan kaẹn Devid, ọ na kha wẹẹ: “E Devid ne ọguọmwadia mwẹ . . . wa gha ya ekhọe ẹre hia ru vbene I hoo vbe ẹghẹ hia, . . . emwi ne I we nọ ru ọkpa, ẹre ọ ru.” (1 Ọba 14:8) Ọrheyerriọ, e Devid na guan kaẹn na keghi lovbiẹ ke amwẹ ẹrrẹ, ọ na vbe si uma na ya gbe ọdafẹn ọnrẹn rua vbe okuo.​—2 Sam 11:​4, 14, 15.

² Sokpan, avbe ọba eso ni ma gha ya ekhọe hia ga e Jehova vbe ru emwi nọ maan. Vbe igiemwi, vbe Jehova ghi guan kaẹn Rehoboam, ọ na kha wẹẹ, “Emwi dan ẹre ọ ru.” (2 Krọ 12:14) Sokpan, e Rehoboam keghi họn ẹmwẹ ne Osanobua, ọ na kue ne ẹwae igbe ọghe Ivbi Izrẹl zẹ ọba ọvbehe nọ khian gha kha yan iran. Ivbi Izrẹl wa vbe miẹn ere vbọ, rhunmwuda nọ na gbogba gae ẹvbo ọghe Ivbi Izrẹl.​—1 Ọba 12:​21-24; 2 Krọ 11:​5-12.

3. De inọta ne kpataki nọ khẹke ne ima zẹ ewanniẹn yi, de emwi ne ima khian zẹ iro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Inọta ne kpataki nọ ghi rre evba nian ọre wẹẹ, adeghẹ avbe ọba ọghe Izrẹl eso ru emwi esi kevbe emwi dan, de emwi ne Jehova ghi ghee ya kha wẹẹ, ọba eso ya ekhọe hia ga irẹn? Ewanniẹn ọghe inọta na gha ya ima rẹn emwi ne Jehova gualọ vbe obọ edọmwadẹ ima. Ma gha guan kaẹn emwi eso ne Jehova ghee re nọ yae rẹn avbe ọba ni maan kevbe nẹi maan: Nokaro, deghẹ iran ya ekhọe hia hoẹmwẹ ọnrẹn, nogieva, deghẹ iran gele roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, nogieha, deghẹ iran ye ugamwẹ ẹmwata ike.

IRAN KEGHA YA EKHỌE HIA GA E JEHOVA

4. De emwi ọkpa ne avbe ọba ni ya ekhọe hia ga e Jehova ya lughaẹn ne ni ma ya ekhọe hia gae?

⁴ Avbe Ọba ni ya ekhọe hia ga e Jehova, ẹre ọ ru emwi nọ yẹẹ ọre.b Ọba nọ maan ẹre Jehosiafat ghaa khin, ọ keghi “ya ekhọe hia ga e Jehova.” (2 Krọ 22:9) Vbe nọ dekaẹn e Josaia, e Baibol khare wẹẹ: “A ma he ka miẹn ọba nọ yevbe ọre, ọmwa nọ wa ya ekhọe ẹre hia . . . werriegbe bu e Jehova gha dee.” (2 Ọba 23:25) E Sọlomọn vbe vbo, nọ ka gha ga e Jehova ẹse, sokpan ẹdẹ ghi rrie ẹdẹ ọ na sẹ e Jehova rae? E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, “ọ ma ghi ya ekhọe hia lele Jehova.” (1 Ọba 11:4) E Baibol ghi vbe guan kaẹn Ọba ighẹ Abaija, nọ ma ya ekhọe hia ga e Jehova, ọ na wẹẹ: “Ọ ma vbe ya ekhọe hia lele Jehova.”​—1 Ọba 15:3.

5. Vba yae kha na gha ya ekhọe hia ga e Jehova?

⁵ Nọnaghiyerriọ, vba yae kha na gha ya ekhọe hia ga e Jehova? Ọmwa nọ ya ekhọe hia ga e Jehova i wa ga e Jehova rhunmwuda wẹẹ, ọ rẹnrẹn wẹẹ ọ khẹke ne irẹn ru vberriọ. Nọghayayerriọ, ahoẹmwọmwa kevbe ọghọ nọ mwẹ ne Jehova ẹre ọ yae gae.

6. Vbe ima khian ru ne ima mieke na ye gha ya ekhọe hia ga e Jehova? (Itan 4:23; Matiu 5:​29, 30)

⁶ Vbe ima khian ya ya egbe taa avbe ọba hia ni ya ekhọe hia ga e Jehova? Ma ghi gha lẹẹ ne emwi ke emwi nọ gha sẹtin mu uyinmwẹ ima rhia. Ma i khian sẹtin ya ekhọe hia ga e Jehova deghẹ ima na gha ya emwi ni sọnnọ ọnrẹn rọkhọ egbe. Adeghẹ ọmwa na gha ya emwi ni sọnnọ e Jehova rọkhọ egbe, ọ na gha gu avbe ọse dan mu obọ, ọ na vbe mu emwi ewe yan uhunmwu, ẹ i khian sẹtin gha ya ekhọe hia ga e Jehova. Adeghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, rhunmwuda emwi eso, ma ma ghi ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova vbe nọ ka ye, te ọ khẹke ne ima bizugbe emwi vberriọ vbobọvbobọ.​—Tie Itan 4:23; Matiu 5:​29, 30.

7. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gha lẹẹ ne emwi ke emwi nọ gha sẹtin mu uyinmwẹ ima rhia?

⁷ Ọ ma khẹke ne ima gi emwi rhọkpa ya ima khian emwa nẹi ghi ya ekhọe hia ga e Jehova. Adeghẹ ima ma begbe, ma sẹtin gha mu egbe ima rẹrẹ, ma ghi gha roro ẹre wẹẹ, ma gha rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, emwi rhọkpa i khian sẹtin mu uyinmwẹ ima rhia. Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, u rre ibare vbe ẹghẹ ne ọni ọghe oguozizi ya fi. U ghi la uwu ọwa, u na mu ẹwu na ya gbe oni yọ. Sokpan de iyobọ ne ẹwu nii khian gha ye nuẹn deghẹ u na kie urho kie ewindo yotọ? Vbene u te rẹn oni werriegbe suẹn gha fi ruẹ nẹ. De emwi ne ima hoo ne ima rhie ladian mwa? Vbọ gberra ne ima wa gha ru emwi nọ gha ya ima sikẹ e Jehova sayọ, ọ vbe khẹke ne ima gban egbe ne emwi ke emwi vbe agbọn Esu na, nọ gha sẹtin mu ima ekhọe rhia.​—Ẹfis 2:2.

IRAN KEGHI RORO IRO FI UYINMWẸ WERRIẸ

8-9. De emwi ne Ọba ighẹ Devid kevbe Ọba ighẹ Hẹzẹkaia ru vbe a rhie adia ne iran? (Ghee efoto .)

⁸ Zẹvbe ne ima ka tae sin, e Devid wa ru orukhọ nọ wegbe. Akhasẹ ighẹ e Netan ghi gi e Devid rẹn orukhọ nọ ru, e Devid na mu egbe rriotọ, ọ na roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. (2 Sam 12:13) Emwi ne Devid ta vbe ebe Psalm 51, ya ima rẹn wẹẹ, emwi nọ ru gele wa gbe ẹre egbe. E Devid ma ba ru vbe na miẹn wẹẹ, emwi ne irẹn ru daa irẹn, nọ mieke na mu e Netan rẹrẹ, ra na ghẹ mieke na rri ẹre oya.​—Psm 51:​3, 4, 17, ifiẹmwẹ na gbẹnnẹ ye omuhẹn ọghe Psalm 51 vbe New World Translation.

⁹ Ọba ighẹ Hẹzẹkaia wa vbe ru orukhọ. E Baibol khare wẹẹ: “Ọ na gha hio, e Juda kevbe Jerusalẹm keghi rrioya ye emwi na ẹsẹse.” (2 Krọ 32:25) De emwi nọ ya Hẹzẹkaia do gha tọn egbe mu? Ọ gha kẹ, ne Hẹzẹkaia na fe, nọ na khọnmiotọ yan Ivbi Asiria kevbe ne Jehova na mu ẹre egbe rran vbe odẹ ọghe ọyunnuan ẹre ọ si ẹre nọ na gha tọn egbe mu. Ọ gha kẹ, itengbemu ẹre ọ vbe si ẹre nọ na gha ya emwi ewe nọ mwẹ ghagha ma Ivbi e Babilọn, ọna ẹre ọ si ẹre ne akhasẹ ighẹ Aizaia na ghi dia ẹre ye odẹ. (2 Ọba 20:​12-18) Sokpan, vbe na ghee Devid, Hẹzẹkaia keghi fi werriẹ. (2 Krọ 32:26) Vbe okiekie, e Jehova kegha ghee ẹre zẹvbe ọba nọ “ru emwi nọ yẹẹ” irẹn.​—2 Ọba 18:3.

10. De emwi ne Ọba ighẹ Amazaia ru vbe a rhie adia nẹẹn?

¹⁰ Ọba ighẹ Amazaia nọ ghaa kha yan e Juda wa lughaẹn, ọ ru emwi esi, “sokpan ẹ i re ekhọe hia ẹre ọ ya ru ẹre.” (2 Krọ 25:2) Vbọzẹ ne ima na kha vberriọ? E Jehova ghi ru iyobọ nẹẹn ya khọnmiotọ yan Ivbi Idọm nẹ, Amazaia na suẹn gha ga ẹbọ ọghe iran.c Akhasẹ ọghe Jehova ghi rhie adia nẹẹn, Amazaia ma rhie, ọ na kue khu akhasẹ nii fua.​—2 Krọ 25:​14-16.

11. Zẹvbe nọ rre ebe 2 Kọrint 7:​9, 11, de emwi nọ khẹke ne ima ru ne Jehova mieke na yabọ ima? (Vbe ya ghee avbe efoto.)

¹¹ Vbe ima miẹn ruẹ vbe avbe okha na? Ọ khẹke ne ima roro iro fi uyinmwẹ werriẹ vbe ima gha ru orukhọ, ma ghi vbe hia vbe odẹ ke odẹ ne ima ghẹ dọlegbe ru orukhọ nii. Vbe ima khian ru vbe ediọn gha rhie ibude ne ima, vbe emwi eso ne ima ghee wẹẹ, ọ ma sẹ emwi? Ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova kevbe ediọn ma hoẹmwẹ ima. Uhiẹn, a vbe rhie adia ne avbe ọba ọghe Izrẹl ni ghaa re emwa esi. (Hib 12:6) Adeghẹ a na rhie adia ne ima, ọ khẹke ne ima (1) ya imuegberriotọ miẹn ọnrẹn yi, (2) ma ghi ru afiwerriẹ nọ khẹke, kevbe wẹẹ (3) ma ghi ye gha ya ekhọe hia ga e Jehova. Ma gha roro iro fi uyinmwẹ werriẹ vbe ima gha ru orukhọ, e Jehova ghi yabọ ima.​—Tie 2 Kọrint 7:​9, 11.

IRAN KEGHA GA E JEHOVA VBE ODẸ NỌ KHẸKE

12. De vbene avbe ọba ni ru emwi esi ya lughaẹn ne avbe ọba ni ma ru emwi esi?

¹² Avbe ọba ne Jehova ghaa ghee zẹvbe emwa esi, ọre avbe ọba ni ghaa gae vbe odẹ nọ khẹke. Iran na vbe gha rhie igiọdu ne Ivbi Izrẹl ne iran vbe rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, ọ ma gba ne iran fo zẹvbe ne ima he bẹghe ẹre sin. Sokpan iran keghi ya ekhọe hia rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, iran na vbe hia vbe odẹ ke odẹ ne iran guọghọ ẹbọ hia nọ rre otọ Izrẹl.d

13. Vbọzẹ ne Jehova na bu ohiẹn Ọba ighẹ Ehab zẹvbe ọmwa nọ ma ru emwi esi?

¹³ Vbọzẹ ne Jehova na bu ohiẹn avbe ọba eso zẹvbe emwa ni ma ya ekhọe hia gae? Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, iran vbe ru emwi esi. Uhiẹn, Ọba ighẹ Ehab ne ọmwa dan vbe mu egbe rriotọ, ọ wa vbe gbe ẹre egbe vbe ọ họn wẹẹ, a gbe Nebọt rua rhunmwuda irẹn. (1 Ọba 21:​27-29) Ọ bu ẹvbo nibun, ọ wa vbe khọnmiotọ yan eghian ọghe Izrẹl nibun vbe okuo. (1 Ọba 20:​21, 29; 22:39) Sokpan, rhunmwuda ọvbokhan rẹn, Ehab kegha ye ugamwẹ ohoghe ike. Ọna rhie ẹre ma wẹẹ, ọ ma gele fi werriẹ.​—1 Ọba 21:​25, 26.

14. (a) Vbọzẹ ne Jehova na bu ohiẹn Ọba ighẹ Rehoboam zẹvbe ọmwa nọ ma ru emwi esi? (b) De emwi ne avbe ọba ni ma ya ekhọe hia ga e Jehova wa mobọ gha ru?

¹⁴ Gi ima vbe guan kaẹn Ọba ighẹ Rehoboam nọ ma ya ekhọe hia ga e Jehova. Zẹvbe ne ima ka tae sin, ọ wa vbe ru emwi esi nibun vbe ẹghẹ nọ na gha kha yan emwa ọghe Osanobua. Sokpan vbe arriọba ọghẹe ghi deziẹn nẹ, ọ ma ghi gha lele Uhi e Jehova, ọ na ya gha ga ẹbọ. (2 Krọ 12:1) Iyeke ọni, ọ gha ghi zẹ ga e Jehova, ọ ghi vbe ya ga ẹbọ. (1 Ọba 14:​21-24) Ẹ i re Rehoboam vbe Ehab ọkpa ẹre ọ la hin ugamwẹ ẹmwata rre, uhiẹn, ni bun sẹ vbe uwu avbe ọba ọghe Izrẹl vbe ga ẹbọ. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, emwi ne Jehova wa mobọ ghee, nọ ya rẹn deghẹ ọmwa esi ẹre ọba khin, ọre deghẹ ọ rhiegba ye ugamwẹ ẹmwata.

15. Vbọzẹ ne ugamwẹ ẹmwata na kakabọ ru ekpataki vbe aro e Jehova?

¹⁵ Vbọzẹ ne ugamwẹ ne avbe ọba ghaa rhie ne Jehova na kakabọ ru ekpataki vbe aro e Jehova? Emwi ọkpa nọ si ẹre ọre wẹẹ, avbe ọba ẹre ọ khẹke nọ ru iyobọ ne emwa ọghe Osanobua ya gha gae vbe odẹ nọ khẹke. Vbe deba ọni, ọmwa ghaa ga ẹbọ ọ sẹtin yae ru avbe orukhọ nọ wegbe ọvbehe ra ọ sẹtin vbe yae gha ya obọ atosi mu emwa ọvbehe. (Hos 4:​1, 2) Yevbesọni, emwa ni ya egbe fiohan ne Jehova ẹre avbe ọba na kevbe emwa ne iran kha yan ghaa khin. Rhunmwuda ọni, vbe iran ghi ya gha ga ẹbọ ọvbehe, ọ na ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te iran fi owẹ ye oha. (Jer 3:​8, 9) Te ọmwa nọ fi owẹ ye oha ru orukhọ daa ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ, te emwi vbenian wa da ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ sẹ ugboloko. Erriọ vbe ye, adeghẹ ọmwa nọ ya egbe fiohan ne Jehova na ya gha ga ẹbọ, te ọ ru orukhọ daa e Jehova, orukhọ vbenian wa kakabọ da e Jehova.e​—Diut 4:​23, 24.

16. De emwi ne Jehova mobọ ghee ya bu ohiẹn ọmwa zẹvbe ọmwa esi ra ọmwa dan?

¹⁶ Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha lẹẹ ne emwi ke emwi nọ ghi dekaẹn ugamwẹ ohoghe nẹ. Sokpan, ọ vbe khẹke ne ima gha ga e Jehova vbe odẹ nọ khẹke, ma ghi vbe rhiegba ye ugamwẹ ọghẹe. Te akhasẹ ighẹ e Malakai wa gi ima rẹn alughaẹn nọ rre ẹkpo emwa ne Jehova ghee zẹvbe emwa esi kevbe emwa dan. Ọ khare wẹẹ: “Emwa gha dọlegbe miẹn alughaẹn nọ rre uwu ẹkpo ọmwa ata kevbe ọmwa dan kevbe uwu ẹkpo ọmwa nọ ga Osanobua kevbe nẹi gae.” (Mal 3:18) Nọnaghiyerriọ, ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima gi emwi rhọkpa, uhiẹn ya sẹ amagba ọghe ima kevbe abakuru ne ima ru ya ima khian emwa nẹi ghi ga e Jehova. Rhunmwuda, orukhọ nọ wegbe nọ deghẹ ima na ru vberriọ.

17. De vbene azẹ ne ima ru vbe ima gha khian ru orọnmwẹ ya dekaẹn ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova?

¹⁷ Adeghẹ okhiọnkpa ẹre u khin kevbe wẹẹ, u vbe hoo ne u ru orọnmwẹ, de vbene emwi ne Malakai ta vbekpa na gha ga e Jehova, khian ya ru iyobọ nuẹn ya rọnmwẹ ọmwa nọ khẹke? Ọmwa sẹtin wa gha mwẹ uyinmwẹ esi, sokpan deghẹ ọmwa nii i ga e Jehova, uwẹ yayi wẹẹ, e Jehova a gha ghee ẹre zẹvbe ọmwa esi ra? (2 Kọr 6:14) U gha rọnmwẹ ọnrẹn, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha ga e Jehova ra? A sẹtin miẹn wẹẹ, ikhuo ni ga ẹbọ ne Ọba ighẹ Sọlomọn viọ rọnmwẹ vbe gha mwẹ uyinmwẹ eso nọ maan. Sokpan, iran ma gha ga e Jehova, kherhe kherhe iran na si Sọlomọn fi ugamwẹ ẹbọ.​—1 Ọba 11:​1, 4.

18. De emwi nọ khẹke ne evbibiẹ emọ ma ivbi iran re?

¹⁸ Evbibiẹ emọ, uwa gha sẹtin ya okha ọghe avbe ọba ọghe Izrẹl ru iyobọ ne ivbi uwa ya rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Gi iran rẹn wẹẹ, emwi ne Jehova wa mobọ ghee, nọ ya rẹn deghẹ ọmwa esi ẹre ọba khin, ọre deghẹ ọ na rhiegba ye ugamwẹ ẹmwata. Gi ẹmwẹ ne u ta kevbe emwi ne u ru ya ivbuẹ rẹn wẹẹ, emwi nọ dekaẹn ugamwẹ e Jehova ẹre ọ khẹke ne iran mu karo vbe ẹdagbọn iran, vbe na ghee Baibol na tie ne egbe ọmwa, iko na yo kevbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. (Mat 6:33) Vbe ẹ i re erriọ, a sẹtin do miẹn wẹẹ, rhunmwuda evbibiẹ iran, ẹre iran na re Osẹe Jehova. Ẹghẹ nii, iran i ghi mu ugamwẹ e Jehova karo, iran sẹtin wa vbe sẹ e Jehova rae.

19. De ẹkpotọ nọ kie ne ọmwa nẹi ghi ga e Jehova? (Vbe ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “U Gha Sẹtin Werriegbe Bu E Jehova Gha Dee!”)

¹⁹ Adeghẹ ọmwa i ghi ga e Jehova, ọ rhie ma wẹẹ, ọghẹe fo nẹ ra? Ẹo rhunmwuda, ọ gha sẹtin roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, nọ dọlegbe suẹn gha ga e Jehova. Nọ mieke na sẹtin ru ọnọna, te ọ gha mu egbe rriotọ, ọ ghi vbe miẹn iyobọ ọghe ediọn yi. (Jems 5:14) Te ọ khẹke nọ ru emwi ke emwi nọ gha sẹtin ru nọ mieke na werriegbe do khian ọsie Jehova, rhunmwuda, ọna ẹre ọ ru ekpataki sẹ!

20. De aro ne Jehova khian ya gha ghee ruẹ adeghẹ u na gha ya egbe taa avbe ọba ni ru emwi esi?

²⁰ De emwi ne ima he miẹn ruẹ vbe okha ọghe avbe ọba ọghe Izrẹl? Adeghẹ ima na gha ya ekhọe hia ga e Jehova, te ima ya egbe taa avbe ọba ni maan ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ. Wa gi ima ya abakuru ọghe ima wan ne egbe, ma ghi roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, ma ghi vbe ru afiwerriẹ nọ khẹke. Ọ vbe khẹke ne ima gha yerre vbe ẹghẹ hia wẹẹ, Osanobua ọghe ẹmwata ọkpa ẹre ọ khẹke ne ima gha ga. Deghẹ u na rhikhan mu e Jehova, ọ ghi gha ghee ruẹ zẹvbe ọmwa nọ ru emwi esi.