“E Jehova Ẹre Ọ Khọnmiotọ Vbe Okuo”

Vbe ukpo 1999, arriọba e France na we ne abotu nọ rre France ha igho uhunmwu vbe igho ne etẹn ya ru izọhẹ vbe ukpo 1993 ya sẹ ukpo 1996. Ma keghi mu ẹzọ na gha rrie ekọtu ughughan vbe France. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ọkpa ma vbe gbe ifuẹn ne ima vbe appeal court ọghe France, arriọba ọghe France keghi rhie igho nọ gberra 4,500,000 euro ($6,300,000 U.S.) vbe aza igho ọghe abotu nọ rre France. ECHR ọkpa, ẹre ima ghi ya aro kọ nọ khian sẹtin gu ima miẹn iran igho na. Sokpan, vbene iran te guan ye ẹzọ na, ECHR na tama ima wẹẹ, ne ima ka ya gue avbe omugui ọghe arriọba e France kevbe ọmwa ne ECHR ya zẹ ihegbe zẹ iro deghẹ ima gha sẹtin zuze ye ẹzọ na.

Te ima wa gha roro ẹre wẹẹ, ọmwa ne ekọtu ya zẹ ihegbe gha tama ima ne ima ha igho eso vbe uwu igho ne iran fian ima re, ne iran mieke na mu ẹzọ nii ye otọ. Sokpan, ma rẹnrẹn wẹẹ, ima na ha igho nii, ọ gha khọnrẹn we kherhe nọ, te ima rhie owẹ gberra ilele ni rre Baibol. Ekhọe hia ẹre etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo ya ru izọhẹ ne iran mieke na ye iwinna Arriọba ike, ẹ i re na mu igho na ne arriọba e France. (Mat 22:21) Sokpan, ma na ye yo, ne ima ya rhie ọghọ ne iran.

Ughugha ọkpa ne mose mose vbe ekọtu nii ẹre ima na do iko na. Vbe okaro emwi ma zẹdẹ khian ẹse. Emwi ne ọmwa ne ekọtu nii ya zẹ ihegbe ka wa ta ọre wẹẹ, te ọ khẹke ne Avbe Osẹe Jehova ni rre France ha igho eso vbe igho uhunmwu na fian iran re. Vbe ọwara ọkpa nii, ma na ghi nọ nene okhuo wẹẹ, “U kue rẹn wẹẹ, arriọba ka rhie igho nọ gberra 4,500,000 euro vbe aza igho ọghe ima ra?”

Ọna wa gele kpa ẹre odin. Avbe omugui ọghe arriọba e France ghi miẹn kue wẹẹ, iran gele ru vberriọ, aro ne okhuo nii ya gha ghee ima keghi wa fi werriẹ. Ọ keghi gu iran gui, ọ na wẹẹ, ne emwa hia gha rrie owa. Evba ẹre I na ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova wa gha dia emwi hia, ne ọkpa mieke na gbe ifuẹn ne ima. Ọyẹnmwẹ nọ ghaa sẹ ima vbe ẹdẹrriọ i gia gie, te emwi nọ sunu wa kpa ima odin.

Vbe June 30, 2011, ECHR keghi bu ase ne ima. Iran keghi we ne ima ghẹ ha igho uhunmwu nii, iran na vbe we ne iran mu igho ne iran ka rhie vbe obọ ima ne ima, iran ghi vbe ya igho eso su ẹre! Ase ne iran bu ne ima vbe ẹzọ na wa ye ru iyobọ ne etẹn ima ni rre France ya gha ga e Jehova do sẹ ẹdẹnẹrẹ. Te ọta nii ne ima ma te mu egbe ẹre ne ima nọ rẹn yevbe na ghee ugbe ne Devid ya gbe Goliat. Vbọzẹ ne ọkpa na gbe ifuẹn ne ima? Rhunmwuda, vbene Devid tama e Goliat, “e Jehova ẹre ọ khọnmiotọ vbe okuo.”​—1 Sam 17:​45-47.

Ẹ i re avbiẹ inugba ọkpa he gbe ifuẹn ne ima vbe ekọtu. Agharhemiẹn wẹẹ, avbe arriọba kevbe ugamwẹ ni bun gbodan ghee ima, ẹzọ na he na bu ase ne ima vbe ekọtu ughughan ni rre ẹvbo ni re 70 kevbe vbe ekọtu ni kakabọ yo (international court) keghi re 1,225. Rhunmwuda ne ọkpa na gbe ifuẹn ne ima, ma na do gha mwẹ afanvbimu, vbe igiemwi, arriọba na do rẹn Avbe Osẹe Jehova zẹvbe ọkpa vbe ugamwẹ ni rre France, ma na vbe gha mwẹ asẹ na ya kporhu, asẹ ne ima ya sẹtin kha wẹẹ, ma i mwẹ obọ vbe emwi ke emwi nọ dekaẹn oseghe ẹvbo kevbe ne ima ya kha wẹẹ, ma i mu esagiẹn ye egbe.

De vbene ẹzọ na buru vbe Europe ya do kaan imẹ nọ rre Igiogbẹ Ọghe Avbe Osẹe Jehova nọ rre New York, vbe U.S.A.?

EVBIBIẸ MWẸ RU IYOBỌ MẸ YA RHIEGBA YE UGAMWẸ E JEHOVA

Eni evbibiẹ mwẹ ọre George kevbe Lucille, eklasi nogie 12 ọghe Owebe Giliẹd ẹre iran yo, iyeke ọni, iran na ya ga vbe Ethiopia, evba nii ẹre a na biẹ mwẹ vbe ukpo 1956. Iran keghi he mwẹ e Philip, ọni ọre Filip nọ kporhu iyẹn nọ maan nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ. (Iwinna 21:8) Vbe ukpo nọ ghi lelẹe, arriọba keghi mu awua ye iwinna ugamwẹ ima. Agharhemiẹn wẹẹ, ọvbokhan ẹre I ye gha khin, I wa ye yerre wẹẹ, ẹkhokho ẹre ẹgbẹe mwẹ na gha ga e Jehova. Ne I na gha re ọvbokhan, te ọna wa gha rhiẹnrhiẹn mwẹ! Sokpan, ọ keghi re emwi nọ da ọmwa wẹẹ, iran keghi we ne ima kpa hin ẹvbo nii rre vbe ukpo 1960.

Ma ghi si gha rrie Wichita, nọ rre Kansas, vbe U.S.A., evbibiẹ mwẹ ma gi egbe wọọ iran, te iran wa ye rhiegba ye iwinna ikporhu vbene iran ka ru ẹre dee yi. Te iran wa gha ya emwi ni iran ruẹ ru emwi vbe ẹdagbọn iran, erriọ ẹre iran vbe ya ru iyobọ ne imẹ vbe ọtẹn mwẹ nokhuo nọdiọn na tie ẹre Judy, kevbe ọtẹn mwẹ nokpia nekherhe na tie ẹre Leslie, Ethiopia ẹre a na biẹ ima hia. Ukpo 13 ẹre I ghaa ye vbe I dinmwiamẹ. Vbe ọ ghi rre ukpo eha vba, ẹgbẹe mwẹ keghi ya ga vbe eke na na gualọ iyobọ etẹn vbe Arequipa, nọ rre Peru.

Vbe ukpo 1974 vbe I rre ukpo 18 kẹkan, abotu nọ rre Peru keghi we ne imẹ vbe etẹn enẹ ọvbehe ya ga zẹvbe arọndẹ ne kpataki. Eke na ma na he ka kporhu ẹdẹ ẹre ima khian na ghi ya gha kporhu, vbe Central Andes Mountains. Ọna rhie ma wẹẹ, te ima khian vbe gha kporhu ma emwa ni zẹ urhuẹvbo Quechua kevbe Aymara ni rre ẹvbo nii. Imọto nọ yevbe na ghee owa ẹre ima ghaa la vbe ima ghaa rrie eke ne ima rrie, The Ark ẹre a ghaa tie ẹre rhunmwuda vbene egbe ẹre ye hẹ. I i sẹtin mianmian vbene ọ ghaa yẹẹ mwẹ hẹ vbe I ghaa ya e Baibol ma emwa re wẹẹ, vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, a i khian ghi gha miẹn ivbiogue, emianmwẹ kevbe uwu, zẹvbe ne Jehova yan rẹn. (Arhie 21:​3, 4) Emwa ni bun keghi miẹn iyẹn nọ maan na yi.

I KEGHI YA GA VBE IGIOGBẸ ỌGHE AVBE OSẸE JEHOVA

Vbe ukpo 1977, vbe I mu otuẹ gha rrie Peru, Ọtẹn Nokpia Albert Schroeder, nọ ghaa re ọkpa vbe Ẹbu Nọ Su Ọghe Avbe Osẹe Jehova keghi rhie igiọdu mẹ ne I fill e fọm ọghe Bẹtẹl, ne I mieke na ya ga vbe igiogbẹ ọghomwa. I keghi ru vberriọ. Vbọ ma he kpẹẹ vba, vbe June 17, 1977, I keghi suẹn gha ga vbe Bẹtẹl nọ rre Brooklyn. Vbe ọwara ukpo enẹ nọ ghi lelẹe, ugha akpehuan kevbe nọ dọlọ emwi yi ẹre I na gha winna.

Vbe June 1978, I keghi miẹn Elizabeth Avallone vbe asikoko ọghe etẹn ni ke ẹvbo ughughan rre na do vbe New Orleans, vbe Louisiana. Te evbibiẹ ọre wa vbe gha ya ekhọe hia ga e Jehova vbene evbibiẹ mwẹ vbe ye, rhunmwuda ọni, te iran wa koko ẹre ẹse. Vbe ẹghẹ na kha na, ukpo enẹ ẹre ọ he ye ne Elizabeth ke ru iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia, te ọ wa vbe gha hoo nọ ya ẹdagbọn ọnrẹn rhiegba ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Ma keghi khian ọse. Vbọ ma he kpẹẹ vba, ma na do hoẹmwẹ egbe. Ẹre ima na ghi ru orọnmwẹ vbe October 20, 1979, iyeke ọni ma na ghi suẹn gha ga vbe Bẹtẹl zẹvbe ọdọ vbe amwẹ.

Te etẹn ni ghaa rre iko ne ima na ka ga vbe Brooklyn Spanish, wa ya ekhọe hia hoẹmwẹ ima. Vbene ẹghẹ ya khian, ma keghi vbe ya ga vbe iko eha ọvbehe, erriọ ẹre iran wa vbe ya rhie igiọdu ne ima, ne ima ye gha ru iwinna ima khian vbe Bẹtẹl. Ma wa gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne iran ghaa ru ne ima, uhiẹn ya sẹ egbe avbe ọse kevbe ẹgbẹe ọghe ima ni ghaa gu ima gbaroghe evbibiẹ ima ni khian ọmaẹn nẹ.

I KEGHI SUẸN GHA RU IYOBỌ NE OTU VBE OWA ẸZỌ

Vbe January 1982 a keghi we ne I ya ga vbe Legal Department nọ rre Bẹtẹl, te ọna wa kpa mwẹ odin. Ukpo eha ghi gberra, otu keghi gie mwẹ gha rrie esuku, ne I mieke na do gha re omugui. Ọ keghi wa kakabọ yẹẹ mwẹ vbe I ghi do ruẹ ọre vbe esuku wẹẹ, rhunmwuda ne ọkpa na gbe ifuẹn ne Avbe Osẹe Jehova vbe ẹzọ eso ne iran mu gha rrie ekọtu, ẹre ọ si ẹre ne emwa ni bun na mwẹ afanvbimu ne iran mwẹ, uhiẹn ya sẹ egbe emwa ni rre United States kevbe avbe ẹvbo ọvbehe. Te a wa mobọ gha guan kaẹn avbe ẹzọ na ne ọkpa na gbe ifuẹn ne ima vbe owebe.

Vbe ukpo 1986, vbe I rre ukpo 30, otu keghi we ne I suẹn gha ga zẹvbe ọmwa nọ siẹnro iwinna nọ khian vbe Legal Department. I wa gha ghọghọ wẹẹ, ẹkpotọ vbenian kie mẹ agharhemiẹn wẹẹ, igbama ẹre I ye gha khin sokpan, osi vbe gha si mwẹ rhunmwuda I ma mobọ fiẹnro iwinna ne I khian suẹn na.

Vbe ukpo 1988 I na ghi do gha re omugui, sokpan, I ma te rẹn wẹẹ, esuku nii ya mwẹ khian rree ne Jehova. Owebe nọ yo sẹtin ya ọmwa gha ghee egbe ẹre gidii, rhunmwuda, ọ ghi do gha roro ẹre wẹẹ, irẹn rẹn emwi sẹ emwa nikẹre ni ma yo owebe nọ yo. Elizabeth ẹre ọ ghi ru iyobọ mẹ. Ọ keghi ru iyobọ mẹ ya suẹn gha ru avbe emwi ne I ka gha ru nọ ya mwẹ sikẹ e Jehova. Ọ ma gha khuẹrhẹ, sokpan, kherhe kherhe, I keghi do dọlegbe sikẹ e Jehova. I keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ne ọmwa wa gha mwẹ irẹnmwi vbekpa emwi eso, i re emwi nọ ghi ru ekpataki sẹ vbe agbọn na. Emwi nọ ru ekpataki sẹ ọre ne ọmwa kakabọ sikẹ e Jehova, ọ ghi gha mwẹ ahoẹmwọmwa nọ dinmwi nẹẹn, ọ ghi vbe hoẹmwẹ emwa rẹn.

SINMWI OSEGHE NE IYẸN NỌ MAAN, VBE YA UHI ARRIỌBA YE ẸRE IKE

Ugbẹnvbe I ghi yo esuku fo nẹ, I keghi rhie aro tua emwi eso ne I gha ru, ne Legal Department mieke na gha ru iwinna iran ẹse vbe Bẹtẹl, ne iran vbe gha sinmwi oseghe ne iwinna ikporhu. Te iwinna mwẹ wa gha gbe mwẹ otiti, sokpan, ọ ma vbe gha khuẹrhẹ rhunmwuda, te emwi wa gha fi werriẹ vbe otu ọghomwa vbe ẹghẹ hia. Vbe igiemwi, ma te ka tama emwa ne iran ru izọhẹ vbe ima gha rhie ebe ima ne iran, sokpan vbe ukpo 1990, abotu keghi tama Legal Department ne iran gualọ odẹ ne ima gha ya sẹtin dobọ ọna yi. Iyeke ọni, ọghe ọhẹ ẹre ima ghi ya gha viọ ebe ima ne emwa. Ọna keghi ya iwinna na ru vbe Bẹtẹl kevbe nọ khian vbe orere khuẹrhẹ sayọ, ọna vbe ru iyobọ ne ima ya lẹẹ ne ẹmwẹ igho uhunmwu na hae. Emwa eso kegha roro ẹre wẹẹ, rhunmwuda afiwerriẹ na, ma i khian ghi gha miẹn igho ya gha ru emwi ni bun, vbe na ghee ebe na print, rhunmwuda ọni, emwa i khian ghi sẹtin gha ruẹ vbekpa e Jehova. Sokpan, ẹ i re vbene iran roro ẹre yi, ẹre ọ ghi ya de. Ọ gberra igbava ne olaba ọghe emwa ni ghaa ga e Jehova vbe ukpo 1990 ya muan sẹ vbe nọ ka gha ye, vbe ẹdẹnẹrẹ emwa wa vbe miẹn avbe ebe kevbe vidio ọghomwa vbe ọghe ọhẹ. Aro mwẹ dae sẹrriọ wẹẹ, ẹtin ne Jehova rhie ne ima kevbe adia nọ loo ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan ya rhie ne ima ẹre ọ zẹe ighẹ afiwerriẹ na kevbe avbe afiwerriẹ ọvbehe na ru mwẹ uhunmwu.​—Ẹks 15:2; Mat 24:45.

Ẹ i re wa re rhunmwuda we ima mwẹ avbe omugui ni guẹ iwinna ẹre ọ zẹe ighẹ ọkpa gbe ifuẹn ne ima vbe ekọtu. Sokpan, emwi nọ gua iran kpa ya bu ase ne ima, ọre uyinmwẹ esi ne eguọmwadia e Jehova mwẹ. Vbe igiemwi, vbe ukpo 1998 vbe etẹn nikpia eha ni ga zẹvbe Ẹbu Nọ Su kevbe ọvbokhan iran yo asikoko ne kpataki vbe Cuba, iran keghi wa gha ya obọ esi mu emwa, erriọ ẹre iran vbe ya gha mwẹ ọghọ. Uyinmwẹ iran na keghi wa vbe ru iyobọ ne avbe arriọba ya bẹghe ẹre wẹẹ, ma i gele mwẹ obọ vbe ẹmwẹ otu azẹ, ọna ru iyobọ ne ima sẹ emwi ke emwi ne ima he ta vbe iko ne ima ka gu avbe arriọba do.

Vbọrhirhighayehẹ, adeghẹ ima ma sẹtin sọfurre ye ẹmwẹ nọ rre otọ, ma ghi hia ne ima ‘sinmwi oseghe ne iyẹn nọ maan, ma ghi vbe ya uhi arriọba ye ẹre ike’ vbe ekọtu. (Fil 1:7) Vbe igiemwi, vbe ukpo ni bun, arriọba Europe kevbe South Korea ma te kue yọ wẹẹ, ma mwẹ asẹ ne ima khian ya kha wẹẹ, ma i khọn okuo. Rhunmwuda ọni, a keghi mu etẹn ima nikpia ni rrie odẹ 18,000 vbe Europe ye eghan, a na vbe mu etẹn nikpia ni gberra 19,000 vbe South Korea ye eghan, rhunmwuda we iran ma hoo ne iran deba ivbiyokuo.

Vbọ ghi rre July 7, 2011, ECHR keghi ru azẹ na tie ẹre Bayatyan v. Armenia, ọni nọ wẹẹ, emwa hia ni rre Europe mwẹ asẹ ne iran khian ya kha wẹẹ, iran i khian khọn okuo rhunmwuda emwi ne iran yayi, sokpan iran gha sẹtin ru emwi ọvbehe ne ẹvbo iran. Erriọ ẹre South Korean Constitutional Court wa vbe ru ẹre zẹẹ vbe June 28, 2018. Akpawẹ eso vbe uwu avbe etẹn ima nikpia na ma mudia ẹse, iran na ya deba avbe ivbiyokuo, ọkpa i ghẹ te gbe ifuẹn ne ima.

Avbe etẹn ni mu asanikaro kevbe legal department ni rre abotu vbe ehe hia vbe uhunmwu otagbọn na keghi rhie asọn ba avan ne iran mieke na sẹtin sinmwi oseghe ne iwinna arriọba. Uyi nọkhua nọ ne ima, ne ima na sẹtin ru iyobọ ne etẹn ne arriọba zẹ kpokpo. Ọre te ọkpa gbe ifuẹn ne ima vbe ekọtu ra ọ ma sunu vberriọ, te ima ye sẹtin sẹ osẹ ma avbe egọvinọ, avbe ọba kevbe avbe agbẹnvbo. (Mat 10:18) Avbe ọbuohiẹn, emwa ne arriọba ya zẹ ihegbe, ugha iyẹn kevbe emwa ni bun ọvbehe keghi tie avbe ako e Baibol ne ima gbẹn ye ebe ne ima mu gha rrie ekọtu kevbe ne ima vbe ya unu ima ta zẹvbe ne ima ya sinmwi oseghe ne etẹn ima. Emwa ni mwẹ ekhọe ata keghi ruẹ vbekpa aro emwa ne Avbe Osẹe Jehova khin, iran ghi vbe do rẹn wẹẹ, e Baibol ẹre iyayi ọghe ima hẹnhẹn egbe yan. Eso vbe uwu avbe emwa vbenian suẹn gha ga e Jehova nẹ.

U RU ẸSE JEHOVA!

Vbe ukpo 40 nọ he gberra, I wa ku obọ gbe ba etẹn ru iwinna eso vbe nọ dekaẹn ẹzọ na mu yo ekọtu vbe abotu ughughan vbe uhunmwu otagbọn hia, ma mobọ yo avbe ekọtu ni yo, ma wa vbe mobọ miẹn emwa ni rre ukpo nọ yo. I wa hoẹmwẹ etẹn ne ima gba ga vbe Legal Department vbe igiogbẹ kevbe ni rre legal department hia vbe uhunmwu otagbọn hia. E Jehova gele wa fiangbe mwẹ nẹ ẹ i re nekherhe.

Vbe ukpo 45 nọ he gberra, ẹ i re iyobọ nekherhe ẹre Elizabeth he ru mẹ, ọre te ọ ba ra ọ khọọ. Aro nọ ghaan ẹre I wa ya ghee ẹre, rhunmwuda ọ keghi sẹtin ru ena hia agharhemiẹn wẹẹ, ọ khuọnmwi emianmwẹ nọ ya orhiọn ni ọmwa.

Aro ima dae ẹre nẹ wẹẹ, ẹ i re ẹtin obọ ima ẹre ọ zẹe ighẹ ma sẹtin ru emwi ne ima ru, ẹ i ọni ẹre ọ vbe zẹe ighẹ ọkpa gbe ifuẹn ne ima. Zẹvbe ne Devid khare, “e Jehova ẹre ọ degue emwa rẹn.” (Psm 28:8) Gele gele, “e Jehova ẹre ọ khọnmiotọ vbe okuo.”