Vbene Ima Khian Ya Sẹtin Lẹẹ Ne Edanmwẹ Hẹ

1. De emwi ne emwa nagbọn hia werriẹ aro daa?

Ọ HE ka sunu daa ruẹ ẹdẹ wẹẹ, ọ na wa gha khọn ruẹ ne u ru emwi ne u rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha sọnnọ e Jehova ra? Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, edanmwẹ ne u werriẹ aro daa ẹre ọ sẹ ọghẹe emwa ọvbehe. E Baibol khare wẹẹ: “Edanmwẹ ne uwa he miẹn hia, egbe ne emwa ọvbehe vbe miẹn nọ.” (1 Kọr 10:13)a Ọna rhie ma wẹẹ, emwa ọvbehe vbe werriẹ aro daa edanmwẹ ne uwẹ vbe werriẹ aro daa. E Jehova gu ruẹ rrọọ, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin musọe.

2. De edanmwẹ eso ne etẹn eso kevbe emwa eso ne ima gu ru e Baibol gu vẹn? (Vbe ya ghee avbe efoto.)

² E Baibol khare wẹẹ: “Emwi ne dọmwadẹ ọghẹe hoo vbe ekhọe, ẹre ọ danmwẹ ọnrẹn ghee, emwi nọ hoo nii ghi muẹn vbe na ghee ifi.” (Jems 1:14) Edanmwẹ ne orhiọnkpa werriẹ aro daa sẹtin lughaẹn ne ọghe ọmwa ọvbehe. Vbe igiemwi, Ivbi Otu e Kristi eso sẹtin gha hoo ne iran gu ọmwa nẹi re ọdafẹn iran ra ọvbokhan iran ru emwi ọdọ vbe amwẹ; eso sẹtin vbe gha hoo ne iran gu ikpia ra ikhuo ne ihua iran ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Ọ sẹtin gha lọghọ emwa eso ni ka ghee ughe ne emwa na bannọ ruan ya sẹtin da egbe iran yi ne iran ghẹ dọlegbe suẹn ọnrẹn na ghee. Erriọ ẹre ọ vbe ye ne emwa eso ni ka loo ikpẹ ukhunmwu nọ wegbe ra ni ka gha da ayọn gbe egbe. Ena ọre edanmwẹ eso ne etẹn eso kevbe emwa eso ne ima gu ru e Baibol gu vẹn. Ọ gha kẹ, ọ mwẹ ẹghẹ eso vbe ẹdagbọn ima ne ima ya gha mwẹ egbe iziro ọghe ukọ ighẹ e Pọl vbe ọ khare wẹẹ: “I ghaa hoo ne I ru emwi esi, emwi dan ẹre ekhọe mwẹ gu mwẹ zẹ iro ẹre.”​—Rom 7:21.

3. De emwi nọ gha sẹtin kẹrikian adeghẹ iziro dan ma la hin ruẹ ekhọe rre?

³ Adeghẹ iziro dan ma la hin ruẹ ekhọe rre, u sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, u i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ nii. U sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma ghi miẹn ruẹ yi rhunmwuda iziro dan ne u mwẹ, ọna sẹtin ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, ọghuẹ fo nẹ. Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, iziro eva na ma gba! Ne ima mieke na rẹn evbọzẹe ne ima na kha vberriọ, ma gha rhie ewanniẹn ye ọta eva vbe ako iruẹmwi na: (1) De emwi nọ gha sẹtin ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, u i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ kevbe wẹẹ, ọghuẹ fo nẹ? (2) Vbua khian ya sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ hẹ?

IZIRO NE “ỌMWA DAN NII” HOO NE IMA GHA MWẸ

4. (a) Vbọzẹ ne Setan na hoo ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ? (b) Vbọzẹ ne ima na yayi wẹẹ, ma gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ?

⁴ E Setan hoo ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ. E Jesu gi ima rẹn wẹẹ, Esu gha danmwẹ ima ghee, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na rhie igiọdu ne ima, ne ima gha na erhunmwu wẹẹ: “Ghẹ vbe gi ima de ye edanmwẹ, sokpan, miẹn ima fan vbe obọ ọmwa dan nii.” (Mat 6:13) E Setan khare wẹẹ, emwa nagbọn i khian họn ẹmwẹ ne Jehova vbe iran gha werriẹ aro daa edanmwẹ. (Job 2:​4, 5) Vbọzẹ ne Esu na ta ẹmwẹ na? Rhunmwuda, irẹn ọre ọmwa okaro nọ sọtẹ daa e Jehova rhunmwuda iziro dan nọ rre ọre ekhọe. Ọ dewarorua wẹẹ, te Esu ghaa roro ẹre wẹẹ, ma gha sọtẹ daa e Jehova vbe edanmwẹ gha rre vbene irẹn wa vbe ru ẹre zẹẹ. Esu na kue gha roro ẹre wẹẹ, Ovbi Osanobua rhorhorho gha de ye edanmwẹ! (Mat 4:​8, 9) Gele muẹn roro: Ẹmwata gele nọ wẹẹ, ma i sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ ra? Hiehie! Ma wa ya ekhọe hia kue ye ẹmwẹ ne Pọl tae, vbe ọ khare wẹẹ: “I mwẹ ẹtin na ya ya egbe miẹn emwi hia, rhunmwuda ọmwa nii nọ rhie ẹtin mẹ.”​—Fil 4:13.

5. Vbe ima ya rẹn hẹ wẹẹ, e Jehova yayi we ima gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ?

⁵ Te Jehova wa lughaẹn ne Setan, e Jehova wa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ. Vbe ima ya rẹn ọna hẹ? Rhunmwuda e Jehova tae ye otọ wẹẹ, oghẹn ne gbii ọghe emwa ni ya ẹkoata gae ẹre ọ khian miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua. Gele mu ọna roro. E Jehova nọ re Osa nẹi sẹtin ta ohoghe ẹre ọ khare wẹẹ, ọkhọngborrie emwa ẹre ọ khian la agbọn ọgbọn zẹvbe emwa ni hianrẹn vbe odaro Osanobua rhunmwuda, iran “ya esagiẹn Oteghe Ohuan nii họ ẹwu ne guọrọ ọghe iran nẹ, ọ na do gha fua.” (Arhie 7:​9, 13, 14) Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, e Jehova rẹnrẹn we ima gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ.

6-7. De emwi ọvbehe ne Setan hoo ne ima yayi?

⁶ Vbọ gberra wẹẹ, e Setan hoo ne ima gha roro ẹre we ima i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ, ọ vbe hoo ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ọghe ima fo nẹ, vbe na miẹn we Jehova i khian ghi miẹn ima yi, rhunmwuda wẹẹ, ma mwẹ iziro dan. Gele muẹn roro, de ọmwa ne ọghẹe gele fo nẹ? Ẹ i re Setan nọ? E Jehova bu ohiẹn uwu gbe ẹre nẹ, ẹ i khian sẹtin gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ. (Gẹn 3:15; Arhie 20:10) E Setan hoo ne ima tobọ ima vbe gha roro ẹre wẹẹ, ọghe ima fo nẹ, rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, ma gha sẹtin gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ, ọni ọre emwi ne irẹn ya obọ irẹn mu fua. Sokpan, ma i yevbe ọre. Uhiẹn, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ, e Jehova hoo nọ ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ. “Irẹn ma hoo ne ọmwa rhọkpa fuan, sokpan, irẹn hoo ne emwa hia roro iro fi uyinmwẹ werriẹ.”​—2 Pit 3:9.

⁷ Nọnaghiyerriọ, adeghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ ra we ọghe ima fo nẹ, ọni rhie ma wẹẹ, iziro ne Setan mwẹ ẹre ima mwẹ. Ugbẹnvbe ima ghi rẹn ọna nẹ, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha gbodan ghee Setan.​—1 Pit 5:​8, 9.

VBENE Ọ YE IMA HẸ RHUNMWUDA NE IMA NA RE EMWA ORUKHỌ

8. Vbọ gberra na gha ru emwi dan, de emwi ọvbehe ne orukhọ demu? (Psalm 51:5) ) (Vbe ya ghee “Ẹmwẹ Na Rhan Otọ Re.”)

⁸ Vbọ gberra e Setan, ọ mwẹ emwi ọvbehe nọ gha sẹtin ya ima gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ kevbe wẹẹ, ọghe ima fo nẹ. Vbe ọni ra khin? Ọni ọre orukhọ ne ima re vbe ukhu vbe obọ evbibiẹ ima nokaro.b​—Job 14:4; tie Psalm 51:5.

9-10. (a) De vbene emwi ghaa ye Adam vbe Ivi hẹ vbe iran ghi ru orukhọ nẹ? (Vbe ya ghee efoto.) (b) De vbene ọ ye ima hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ rhunmwuda ne ima na re emwa orukhọ?

⁹ Gi ima guan kaẹn, vbene emwi ghaa ye hẹ ne Adam vbe Ivi vbe iran ghi ru orukhọ nẹ. Iran ghi ru orukhọ nẹ, iran na ya lẹre, iran na vbe viọ emwi gue egbe iran. Vbe Insight on the Scriptures ghi guan kaẹn emwi ne iran ru na, ọ na kha wẹẹ: “Orukhọ keghi ya ekhọe iran gha bu abe gbe iran, osi na gha si iran, ekhue na vbe gha mu iran.” Te ọ yevbe na miẹn wẹẹ, a khui Adam vbe Ivi ye owa nọ mwẹ ughugha eha. Emwi ọkpa ne iran gha sẹtin ru ọre wẹẹ, iran gha sẹtin ke ughugha ọkpa la ọvbehe, sokpan iran i khian sẹtin kpa hin owa nii rre. Ọna rhie ma wẹẹ, ẹ i mwẹ vbene iran gha hia sẹ hẹ emwa orukhọ ẹre iran ye gha khin.

¹⁰ Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, ma i wa yevbe Adam vbe Ivi. Izọese adẹwerriegbe i khian sẹtin ru iyobọ ne iran, sokpan ọ gha sẹtin kpe orukhọ ọghe ima kua, ọ ghi vbe ya ima gha mwẹ ekhọe nọ hianrẹn. (1 Kọr 6:11) Ọrheyerriọ, te ima rri orukhọ vbe ukhu. Ẹ i khabe ne ekhọe ima na vbe bu abe gbe ima, ne osi na si ima, kevbe ne ekhue na mu ima. Uhiẹn, e Baibol kue kha wẹẹ, te orukhọ mu emwa nagbọn gba. Erriọ ẹre ọ wa ye ne emwa hia, “uhiẹn ya sẹ egbe emwa ni ma ru orukhọ vbene Adam ru.” (Rom 5:14) Ma gha mu ọna roro, ọ sẹtin ya egbe wọọ ima, sokpan, ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne orukhọ ra we ọghe ima fo nẹ. Ma gha sẹtin rhie iziro dan hin ekhọe ima rre. Odẹ vbo?

11. De emwi nọ khẹke ne ima ru deghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ kevbe wẹẹ, vbọzẹ? (Rom 6:12)

¹¹ Adeghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ọghe ima fo nẹ, we ima i khian sẹtin lẹẹ ne iziro dan, te ọ khẹke ne ima ghee ẹre wẹẹ, orukhọ nọ rre ima egbe ẹre ọ “guan,” rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima danmwehọ ẹre. Vbọzẹ? Rhunmwuda, e Baibol ma ima re wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gi orukhọ gha “khaevbisẹ yan” ima. (Tie Rom 6:12.) Ọna rhie ma wẹẹ, ma gha sẹtin dia egbe ima, ne iziro dan nọ rre ekhọe ima ghẹ ya ima ru orukhọ. (Gal 5:16) E Jehova mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ, ẹre ọ si ẹre nọ na tama ima ne ima ru vberriọ. (Diut 30:​11-14; Rom 6:6; 1 Tẹs 4:3) Ma bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, ma gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ.

12. Adeghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ, vbọ khẹke ne ima ru, kevbe wẹẹ, vbọzẹ?

¹² Erriọ ẹre ọ vbe ye, adeghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ kevbe wẹẹ, e Jehova gha rhunmwuda ọni yangbe ima, te ọ khẹke ne ima gha ghee ẹre wẹẹ, orukhọ nọ rre ima egbe ẹre ọ “guan,” ọ ma khẹke ne ima danmwehọ ẹre. Vbọzẹ? Rhunmwuda, e Baibol ma ima re wẹẹ, e Jehova rẹnrẹn wẹẹ, emwa orukhọ ẹre ima khin. (Psm 103:​13, 14) E Jehova “rẹn emwi hia” vbekpa ima, ya sẹ egbe odẹ ughughan ne orukhọ ne ima re vbe ukhu ya ya edọmwadẹ ima mwẹ iziro dan. (1 Jọn 3:​19, 20) Aro nọ maan ẹre Jehova khian ya gha ghee ima adeghẹ ima ma kue ne iziro dan nọ rre ima ekhọe ya ima ru orukhọ. Vbọzẹ ne ima na kha vberriọ?

13-14. Iziro dan gha la ima ekhọe ọ rhie ma wẹẹ, e Jehova ma ghi miẹn ima yi ra? Rhan otọ re.

¹³ E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, alughaẹn rrọọ ne ọmwa ya iziro dan nọ rrọọ re ekhọe ru emwi, kevbe ne ọmwa wa gha mwẹ iziro dan kẹkan. Ma i khian sẹtin ru ẹre ne iziro dan ghẹ zẹdẹ la ima ekhọe sokpan, ma gha sẹtin dia egbe ima ne ima ghẹ ya iziro dan nọ rre ima ekhọe ru emwi. Vbe igiemwi, etẹn eso ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ ka gha gu ikpia ra ikhuo ne ihua iran ru emwi ọdọ vbe amwẹ. E Pọl khare wẹẹ: “Erriọ ẹre eso vbe uwu uwa te ka gha ye.” Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, ọ ma gha mwẹ ẹghẹ ọkpa nọ ya dọlegbe la iran ekhọe ne iran gu okpia ra okhuo ne ihua iran ru emwi ọdọ vbe amwẹ ra? A sẹtin miẹn wẹẹ, iziro vberriọ dọlegbe la iran ekhọe, rhunmwuda, ọ wa lọghọ ne emwa ni ka yin egbe uyinmwẹ vbenian sẹtin rhie iziro na hin ekhọe rre. Sokpan, nọ ne etẹn eso ni sẹtin dia egbe iran, ni ma ya iziro dan vberriọ ru emwi, e Jehova keghi miẹn iran yi. Ọ na gha ghee iran zẹvbe emwa na ‘khuẹ huan hin orukhọ ọghe iran rre nẹ.’ (1 Kọr 6:​9-11) Uwẹ gha vbe sẹtin gha yerriọ.

¹⁴ U gha sẹtin gban egbe ne iziro dan nọ rhirhi gha khin nọ gha sẹtin ya ruẹ ru orukhọ. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, u ma sẹtin wa rhie ẹre hin ekhọe rre, u gha sẹtin dia egbuẹ, ne u ghẹ ru “emwi ke emwi ne egbe [ruẹ] kevbe ekhọe [ruẹ] hoo.” (Ẹfis 2:3) De emwi nọ khẹke ne u ru, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin gban egbe ne iziro dan?

VBENE IMA KHIAN YA SẸTIN GBAN EGBE NE EDANMWẸ HẸ

15. Vbọzẹ nọ ma na khẹke ne ima gha rẹrẹ egbe ima adeghẹ ima hoo ne ima lẹẹ ne edanmwẹ?

¹⁵ Ne u mieke na sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ, ọ ma khẹke ne u gha mu egbuẹ rẹrẹ, ọ khẹke ne u rẹn eke ne u na vburriẹ. Ọ khẹke ne ima gha begbe ne ima ghẹ do gha ya iziro nọ ma gba “rẹrẹ” egbe ima. (Jems 1:22) Vbe igiemwi, ọmwa sẹtin gha gualọ emwi nọ khian mu na vbe ọ gha ru emwi dan, ọmwa nọ da ayọn gbe egbe sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ‘Emwa ọvbehe rrọọ ni da ayọn sẹ mwẹ,’ ra ọmwa nọ ghee ughe ne emwa na bannọ ruan sẹtin gha kha wẹẹ, ‘I i ghẹ te ya ghee ughe ne emwa na bannọ ruan akpawẹ ọvbokhan mwẹ gele rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ mwẹ.’ Ọmwa nọ mwẹ egbe iziro vbenian sẹtin rherhe de ye edanmwẹ. Rhunmwuda ọni, ghẹ gha gualọ emwi ne u khian mu na vbe u gha ru emwi dan, ghẹ kue zẹdẹ gi iziro vberriọ la ruẹ ekhọe. Ọ khẹke ne u rẹn wẹẹ, obọ ruẹ ẹre emwi hia ye.​—Gal 6:7.

16. De emwi ne ima gha ru ne ima mieke na sẹtin rẹn emwi nọ khẹke ya ru vbe edanmwẹ gha de rre?

¹⁶ Ẹmwata nọ wẹẹ, ọ khẹke ne u rẹn eke ne u na vburriẹ, sokpan, te ọ khẹke ne u hia vbe odẹ ke odẹ, ne u ghẹ de ye edanmwẹ. (1 Kọr 9:​26, 27; 1 Tẹs 4:4; 1 Pit 1:​15, 16) Hia ne u rẹn emwi nọ wa re edanmwẹ nuẹn, kevbe ẹghẹ nọ ya mobọ rhiegbe ma. A sẹtin miẹn wẹẹ, ọ wa mwẹ edanmwẹ ne u werriẹ aro daa ra ọ mwẹ ẹghẹ ne edanmwẹ na ya rhiegbe ma nọ yae lọghọ ne u sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ na. Vbe igiemwi, ẹghẹ ne egbe ya wọọ ruẹ ra ẹghẹ asọn ọre ẹghẹ ne u mobọ ya vburriẹ ra? Hia ne u rẹn edanmwẹ ne u gha sẹtin werriẹ aro daa, u ghi ruẹ ọre ye otọ emwi ne u gha ru deghẹ edanmwẹ nii na gele rre. Vbene edanmwẹ na te rre ẹre ọ khẹke ne u ya ru ọna.​—Itan 22:3.

17. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Josẹf? (Gẹnẹsis 39:​7-9) (Vbe ya ghee avbe efoto.)

¹⁷ Gi ima guan kaẹn emwi ne Josẹf ru vbe ọvbokhan e Pọtifa ghaa hoo nọ gu ẹre ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Vbobọvbobọ ẹre Josẹf wa ya tama rẹn wẹẹ, irẹn i kue ye ọre, e Josẹf ma vbe roro ẹre igbava. (Tie Gẹnẹsis 39:​7-9.) Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? E Josẹf ka rẹn emwi nọ khẹke ne irẹn ru nẹ, ọvbokhan e Pọtifa ke do danmwẹ ọnrẹn ghee. Erriọ ẹre ọ vbe ye, ọ vbe khẹke ne u rẹn emwi nọ khẹke ne u ru vbene edanmwẹ te de rre. Ẹghẹ nii, edanmwẹ gha ghi rre, ọ ghi gha khuẹrhẹ nuẹn ya ru emwi nọ khẹke rhunmwuda u ka mu egbe ye otọ nẹ.

“WA YE GHA GUALỌ OTỌ EGBE UWA GHEE”

18. Vbọ khẹke ne u ru ne u ghẹ mieke na ya iziro dan nọ rrọọ ruẹ ekhọe ru emwi? (2 Kọrint 13:5)

¹⁸ Ne u ghẹ mieke na ya iziro dan nọ rrọọ ruẹ ekhọe ru emwi, te ọ khẹke ne u “ye gha gualọ otọ egbe [ruẹ] ghee,” ọni nọ wẹẹ, ẹghẹ hia ẹre u khian ya gha ghee egbuẹ ghee ne u mieke na rẹn vbene u he mwẹ alaghodaro sẹ hẹ. (Tie 2 Kọrint 13:5.) Kẹ ẹghẹ ya fi ẹghẹ, u ghi gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee uyinmwẹ ruẹ kevbe iziro ruẹ, u ghi vbe ru afiwerriẹ nọ khẹke deghẹ esa na gha rrọọ. Vbe igiemwi, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, u sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ ne u te werriẹ aro daa, u sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ: ‘De vbene ọ kpẹẹ sẹ hẹ vbe otọ I ke sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ na?’ Adeghẹ u na bẹghe ẹre wẹẹ, u ma rherhe lẹẹ ne edanmwẹ nii, ghẹ gi egbe wọọ ruẹ. Nọghayayerriọ, hia ne u ru emwi nọ gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin gha mwẹ alaghodaro. Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Iziro dan gha la mwẹ ekhọe I gha hia ne I gha rherhe rhie ẹre hin ekhọe mwẹ rre ra? Emwi ne I ya rọkhọ egbe yae lọghọ mwẹ ne I sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ ra? I gha bẹghe ughe nọ ma khianrẹn I rhie aro fua vbobọvbobọ ra? Mẹ rẹnrẹn wẹẹ, umanmwẹ ọghe egbe mwẹ nọ ra, vbe I gha hia vbe odẹ ke odẹ ne I dia egbe mwẹ, ne I mieke na sẹtin ru emwi ne Jehova gualọ ra?’​—Psm 101:3.

19. De vbene emwi eso ne ima ghee re wẹẹ, ọ ma sẹ emwi gha ya sẹtin zẹ ẹbe?

¹⁹ Ghẹ mu egbuẹ rẹrẹ. E Baibol khare wẹẹ: “Emwi ọvbehe nọ rẹrẹ ọmwa vbene [ekhọe ọmwa nagbọn] ye i rrọọ, ọ khuọnmwi gberra nọ gia sinmwi nẹ.” (Jer 17:9) Jesu khare wẹẹ, “uwu ekhọe, ẹre iziro dan ke rre.” (Mat 15:19) Vbe igiemwi, ọmwa nọ ka gha ghee ughe ne emwa na bannọ ruan, gha ghi ban uyinmwẹ na nẹ, vbe ẹghẹ eso gha ghi gberra nẹ, ọ sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, “ọ ma de emwi nọ rhia” deghẹ irẹn na ghee ughe ne emwa ma na wa bannọ ruan fo. Ra, ọ sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ‘Ọ ma de emwi nọ rhia deghẹ I na gha mu emwi nọ ma khẹke roro, sokpan I ma ghi ya ru emwi nii.’ Ọ gha gia na kha wẹẹ, te ekhọe ọmwa nii “zẹ iro vbene [irẹn] khian ya ru emwi ne egbe [ẹre] gualọ” hẹ. (Rom 13:14) Vbọ khẹke ne u ru ne emwi vbenian ghẹ mieke na sunu? Gha begbe ne u ghẹ mieke na gha mwẹ obọ vbe emwi eso ne u ghee re wẹẹ, ọ ma sẹ emwi nọ gha sẹtin si ọlọghọmwa nọkhua vbe okiekie, vbe na ghee na ya iziro dan nọ rre ima ekhọe ru emwi.c Gban egbe ne iziro ke iziro ra “iziro dan” nọ gha ya ruẹ gha gualọ emwi mu na vbe u gha ru emwi dan.

20. De emwi ne ima ya aro yi, kevbe wẹẹ, de ọmwa nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima nian?

²⁰ Zẹvbe ne ima he ruẹ ọre sin, e Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya lẹẹ ne edanmwẹ. Vbe deba ọni, rhunmwuda ne Jehova na mwẹ itohan daa ima, ma ya aro yọ wẹẹ, ma gha sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ vbe agbọn ọgbọn. U miẹn vbene ọyẹnmwẹ khian gha sẹ ima hẹ vbe ima ghaa ya ekhọe nọ hianrẹn ga e Jehova! Vbene ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin lẹẹ ne edanmwẹ kevbe wẹẹ, ọghe ima ma he fo. E Jehova gha fiangbe ẹrhiọn ne ima loo, ne ima mieke na sẹtin musọe!