Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
APRIL 2-8
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 26
“Vbene Ugie Alagberra Kevbe Ugie Ayere Ya Khọ Egbe Kevbe Vbene Iran Ya Lughaẹn Ne Egbe Hẹ”
(Matiu 26:17-20) Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe [Ugie] Eka Nọ Ma Hue, avbe erhuanegbe bu Jesu gha dee do nọ rẹn wẹẹ, “De ehe ne u hoo ne ima na mu egbe evbare ota Alagberra ye otọ khẹ ruẹ?” 18 Irẹn wanniẹn tama iran wẹẹ, “Wa bu okpia ọkpa vbe ẹvbo na, wa tama rẹn wẹẹ, ‘Ẹghẹ mwẹ sẹ nẹ, mẹ kevbe avbe erhuanegbe mwẹ ra do [do Ugie] Alagberra vbe owa ruẹ.”’” 19 Avbe erhuanegbe keghi ru zẹ vbene Jesu tama iran, iran keghi ya mu egbe evbare Alagberra ye otọ. 20 Ugbẹnvbe ọ ghi sẹ ẹghẹ ota, Jesu kevbe erhuanegbe iweva keghi gba tota gha rri evbare.
avbe efoto ra e vidio ni rre nwtsty
Evbare Ọghe Alagberra
Usun emwi na loo vbe a gha khian rri evbare Alagberra ọre: ohuan na tọẹn (sokpan ai khian bunnọ ugboloko ẹre) (1); ebrẹd na ma gua (2); kevbe oriwo (3). (Ẹks 12:5, 8; Nọm 9:11) Zẹvbe ne ebe ọkpa na tie ẹre Mishnah khare, ọ gha kẹ, oriwo na sẹtin vbe gha re lettuce, chicory, pepperwort, endive, ra dandelion. Ọ na vbe kha wẹẹ, egbọre oriwo na, yee Ivbi Izrẹl re rre vbekpae orriara ne iran ghaa ye vbe ẹghẹ ne iran na gha re eviẹn vbe Igipt. Jesu khare wẹẹ, ebrẹd na ma gua nii keghi mudia ye ihe egbe nọ gbae ne irẹn ghaa mwẹ zẹvbe ọmwa nagbọn. (Mat 26:26) Ukọ e Pọl keghi tie Jesu “Oteghe Ohuan Alagberra” ọghe ima. (1 Kọr 5:7) Vbe ọ ghi rre orre nokaro, ayọn (4) kegha rre usun emwi na ghae vbe a gha khian rri evbare Alagberra. Jesu khare wẹẹ ayọn na mudia ye ihe esagiẹn ne irẹn khian da kua ne emwa nagbọn.—Mat 26:27, 28.
(Matiu 26:26) Ugbẹnvbe iran ghi rri evbare, Jesu keghi mu ududu ebrẹd, ọ na erhunmwu ekpọnmwẹ, ọ bun ẹnrẹn, ọ keghi rhie ne avbe erhuanegbe ẹre, ọ wẹẹ, “Wa miẹn ne uwa rri ọre, [ọ mudia ye ihe egbe mwẹ. NW]”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 26:26
mudia ye ihe: Emwi na yae kha ighẹ ẹmwẹ e Grik na nọ re e·stinʹ ọre ‘emwi nọ mu ukhọmwẹ emwi.’ Avbe ukọ ọghe Jesu wa rẹn emwi ne ẹmwẹ na rhiema rhunmwuda, vbe Jesu ta ẹmwẹ na, te Jesu mudia ye odaro iran kevbe wẹẹ ebrẹd na ma gua ne iran khian ya do Ugie Alagberra vbe gha rre evba. Rhunmwuda ọni, nene ebrẹd i sẹtin gha re ikinnegbe ọghe Jesu. Ẹmwẹ e Grik na ẹre a vbe loo vbe ebe Mat 12:7. Ẹmwẹ ne Baibol nibun na zedu ẹre loo ro vbe ako na, ọre ‘ọ mudia ye ihe.’
(Matiu 26:27, 28, NW) Ọ keghi mu ukpu, ọ na kpọnmwẹ Osanobua, ọ keghi mu ne iran, ọ na wẹẹ, “Wa hia fẹẹrẹ, dae, 28 Rhunmwuda, ọna keghi mudia ye ihe esagiẹn mwẹ ne a ya gu uwa ta ile, ne I khian da kua ne emwa nibun mieke na gha mwẹ ayabọ ọghe orukhọ.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 26:28
esagiẹn mwẹ ne a ya gu uwa ta ile: Izọese ọghe Jesu ẹre a ya suigiẹ ye ile ne Jehova gu Ivbiotu e Kristi na hannọ zẹ ta. (Hib 8:10) Ẹmwẹ ne Jesu loo ro vbe ako na, ẹre Mosis vbe loo vbe ẹghẹ ne Jehova ya gu Ivbi Izrẹl ta ilẹ vbe Oke Sainai. (Ẹks 24:8; Hib 9:19-21) Esagiẹn ọghe ẹmila kevbe ẹwe ẹre a ya suigiẹ ye ile ne Osanobua gu Ivbi Izrẹl ta, sokpan esagiẹn ọghe Jesu ẹre a ya suigiẹ ye ile ọgbọn ne Jehova gu Ivbi Izrẹl ọghe orhiọn ta. Vbe ẹghẹ ne a ya do Ugie Pẹntikọst vbe ukpo 33 C.E ẹre a mu ile ọgbọn na gbọ.—Hib 9:14, 15.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 26:17) Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe [Ugie] Eka Nọ Ma Hue, avbe erhuanegbe bu Jesu gha dee do nọ rẹn wẹẹ, “De ehe ne u hoo ne ima na mu egbe evbare ota Alagberra ye otọ khẹ ruẹ?”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 26:17
Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe [Ugie] Eka Nọ Ma Hue: Vbe a gha ghi do Ugie Alagberra nẹ vbe Nisan 14, a ghi suẹn gha do Ugie Eka Nọ Ma Hue vbe Nisan 15. Ikpẹdẹ ihinrọn ẹre Ugie Eka Nọ Ma Hue ya vbe otọ. (Ghee App. B15 nọ rre New World Translation.) Vbọrhirhighayehẹ, vbe ẹghẹ ọghe Jesu, aro ọkpa ẹre emwa ghi ya gha ghee Ugie Alagberra kevbe Ugie Eka Nọ Ma Hue. Rhunmwuda ọni, iran kegha ka ẹdẹ ne a do Ugie Alagberra nọ re Nisan 14 bae ikpẹdẹ ihinrọn ne a ya do ‘Ugie Eka Nọ Ma Hue.’ (Luk 22:1) Odẹ ọvbehe na gha ya sẹtin ta ẹmwẹ na loo ro vbe ako na, nọ re “vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe . . . ” keghi re “ẹdẹ nọ gbe fi . . . ” (Ya ghee ebe Jọn 1:15, 30; ẹmwẹ ne Ivbi e Grik loo ye “okaro” nọ re proʹtos ẹre a loo ro vbe ebe Jọn 1:30. Ako nii khare wẹẹ, “irẹn rrọọ nẹ, a ke [proʹtos] do biẹ mwẹ.”) Ẹmwẹ e Grik na kevbe ilele ọghe Ivbi e Ju ya ima rẹn wẹẹ Nisan 13 ẹre avbe erhuanegbe Jesu nọ Jesu vbekpae vbene iran khian ya muegbe khẹ Ugie Alagberra hẹ. Vbe ẹghẹ avan vbe Nisan 13, avbe erhaunegbe Jesu keghi ru emwamwa yotọ khẹ Ugie Alagberra. Vbe ọ ghi “sẹ ẹdogbo ota,” ọni ọre omuhẹn ọghe Nisan 14, iran na ghi do Ugie na.—Mak 14:16, 17.
(Matiu 26:39) Irẹn keghi khian sikẹ odaro, ọ keghi wa mu aro rhu otọ, ọ keghi na erhunmwu wẹẹ, “Deghẹ ọ gia ru, Erha mwẹ, mu ukpu na hin mwẹ obọ rre, sokpan ẹi re vbene I mẹ hoo, sokpan vbene uwẹ hoo.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 26:39
mu ukpu na hin mwẹ obọ rre: Ugbẹnso e Baibol gha sunu yi “ukpu,” emwi nọ guan kaẹn ọre ahoo ọghe Osanobua ra “okhuo na fian” ne ọmwa. (ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 20:22.) Vbe ne ai na gbe awawẹ, ọ wa da Jesu sẹ ugboloko wẹẹ, uwu ọghẹe gha rhie ozan ye eni Osanobua rhunmwuda te a khian gbe irẹn rua zẹvbe ọmwa ne ọ rhooro kevbe ne ọ gbe eku ye ẹvbo. Ọna ẹre si ẹre ne ọ na rinmwian Osanobua ne ọ mu “ukpu” nii hin irẹn obọ rre.
E Baibol Na Tie
(Matiu 26:1-19) Jesu ghi ma avbe emwa emwi na hia fo nẹ, ọ tama avbe erhuanegbe ẹre wẹẹ, 2 “Wa rẹnrẹn ighẹ irakhue ọrọre ẹdẹ Emwiukpo Alagberra, a gha rhie Ovbi Ọmwa ladian ne a kan rẹn mu ugbugbe.” 3 Ẹghẹ ni ẹre avbe igiohen kevbe avbe ediọn avbe Ju na ya do iko vbe ẹguae Kaiafas ne Ogie Ohẹn. 5 Iran wẹẹ, “Ọ ma kei ne a ru ẹre vbe uwu Emwiukpo na, ne otutu ghẹ ya tu.” 6 Ugbẹnvbe Jesu ghi rre owa Saimọn ne ọkhọnmwoti vbe Bẹtani, 7 okhuo ọkpa keghi mu ovbi uru alabasta ọghe ori ne ọ winhin ẹsẹse gha dee, ọ keghi tuẹ ẹre yan Jesu uhunmwu vbe ehe ne ọ na rri evbare. 8 Ohu keghi mu avbe erhuanegbe vbe iran miẹn emwi na, iran wẹẹ, “Vbe a gu gheghe mu emwi na rhia vberriọ yi? 9 A gha te khiọn ori na ighobioye ghae ne avbe ivbiogue.” 10 Jesu rẹn emwi ne iran ta, ọ keghi khama iran wẹẹ, “Vbọzẹ ne uwa na kpokpo okhuo na yi. Emwi uyi nọkhua ẹre ọ ru mẹ na? 11 Ẹghẹ hia ẹre avbe ivbiogue gha ya gu wa gha rrọọ, sokpan mẹ i ra gha gu wa rrọọ ẹghẹ hia. 12 Emwi ne ọ ru na ọrọre wẹẹ te ọ ye ori na wuo mwẹ egbe khẹ ẹghẹ irorinmwi mwẹ. 13 Wa yi ẹre ero, ehe ne a rhirhi na kporhu iyẹn nọ maan na vbe uhunmwu otọ agbọn hia, a gha vbe gha ta emwi ne ọ ru na ne uyemwẹ ẹnrẹn.” 14 Ẹkponi ọre ọkpa vbe uwu iran ne erhuanegbe iweva, ne a tie ẹre Judas Iskariọt na bu avbe igie ohẹn gha khian. 15 Ọ tama iran wẹẹ, “I gha rhie Jesu ye uwa obọ, de emwi ne uwa gha rhie mẹ?” Iran keghi ka agiẹghẹ igho ẹrọnmwọ ọgban hẹ ye ọre obọ. 16 Ke ẹghẹ ni kpa Judas kegha gualọ ẹghẹ ne ọ ke sẹ ne ọ gha ya rhie Jesu maan. 17 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe Emwiukpo Eka nọ ma hue, avbe erhuanegbe bu Jesu gha dee do nọ rẹn wẹẹ, “De ehe ne u hoo ne ima na mu egbe evbare ota Alagberra ye otọ khẹ ruẹ?” 18 Irẹn wanniẹn tama iran wẹẹ, “Wa bu okpia ọkpa vbe ẹvbo na, wa tama rẹn wẹẹ, ‘Ẹghẹ mwẹ sẹ nẹ, mẹ kevbe avbe erhuanegbe mwẹ ra do ru Emwiukpo Alagberra vbe owa ruẹ.”’” 19 Avbe erhuanegbe keghi ru zẹ vbene Jesu tama iran, iran keghi ya mu egbe evbare Alagberra ye otọ.
APRIL 9-15
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 27-28
“Evbọzẹe Na Gha Na Ya Emwa Khian Erhuanegbe, Ehe Ne A Khian Na Ru Ẹre Kevbe Vbene A Khian Ya Ru Ẹre Hẹ”
(Matiu 28:18) Jesu tama iran wẹẹ, “A rhie ẹtin hia ni rre ẹrinmwi kevbe agbọn mẹ nẹ
w04 7/1 8 okhuẹn 4
‘Wa Ya Emwa Khian Erhuanegbe’
4 Jesu ọre uhunmwuta ọghe iko; ke ukpo 1914 gha dee ẹre ọ suẹn gha kha zẹvbe ọba ọghe Arriọba Osanobua. (Kọlose 1:13; Arhie Maan 11:15) Irẹn ọre ọkaolotu ọghe avbe odibosa; rhunmwuda ọni, ọkhọngborrie ọghe avbe odibosa ni rre ẹrinmwi keghi rre ototọ ọdakha ọghẹe. (1 Tẹsalonaika 4:16; 1 Pita 3:22; Arhie Maan 19:14-16) Erhae rhie asẹ nẹẹn ne ọ ya khọnmiotọ yan ‘avbe arriọba, ọdakha kevbe ẹtin hia’ ni gbodan ghee ilele ọghe Osanobua. (1 Kọrinti 15:24-26; Ẹfisọs 1:20-23) Ẹi re emwa ni rre agbọn ọkpa ẹre Jesu mwẹ ọdakha yan. Irẹn ọre ọbuohiẹn ọghe “emwa ni rre agbọn kevbe ni wulo nẹ.” Osanobua vbe rhie ẹtin nẹẹn ne ọ ya huẹn emwa ni wulo kpaegbe. (Iwinna 10:42; Jọn 5:26-28) Vbene ẹmwata, aro nọ ghaan ẹre ọ khẹke ne ima ya ghee iyi ọghe Ọmwa nọ mwẹ ọdakha vberriọ. Rhunmwuda ọni, te ima gha ya ekhọe hia lele iyi ọghe Jesu, ne ọ na wẹẹ ne ima ‘ya emwa khian erhuanegbe.’
(Matiu 28:19, NW) Wa gha khian ne uwa ya emwa ọghe agbẹnvbo hia khian erhuanegbe mwẹ, wa dinmwi iran ye amẹ vbe eni ọghe Erha, kevbe Ọmọ kevbe ọghe orhiọn nọhuanrẹn.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 28:19
ya emwa . . . khian erhuanegbe: Ẹmwẹ e Grik nọ re ma·the·teuʹo ẹre a ke zedu ẹmwẹ na ladian. Emwi na yae kha ọre na “maa ọmwa emwi” nọ mieke na do gha re erhuanegbe. (Ghee vbene a ya loo ẹmwẹ na hẹ vbe Mat 13:52.) Ne Jesu na wẹẹ na ‘dinmwi iran ye amẹ’ kevbe na ‘maa iran emwi,’ ya ima rẹn iwinna nọ lelẹe khian ighẹ na “ya emwa khian erhuanegbe.”
emwa ọghe agbẹnvbo hia: Ẹi wa re agbẹnvbo ẹre a guan kaẹn vbe ako na, sokpan emwa ni ke agbẹnvbo ughughan rre ẹre a guan kaẹn. Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ifiẹmwẹ na dinmwi iran ye amẹ ya ima rẹn wẹẹ emwa ẹre a guan kaẹn vbe ako na, ẹi re “agbẹnvbo.” Iyi ọghe na kporhu ma ‘emwa ọghe agbẹnvbo hia’ keghi re iyi ogbọn. Vbene ọ te sẹ ẹghẹ ne Jesu ya suẹn iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghẹe, Evbagbẹn Nọhuanrẹn ya ima rẹn wẹẹ Ivbi Izrẹl sẹtin miẹn iran yi ighẹ emwa ne ẹi re Ivbi e Ju, deghẹ iran na rre do ga e Jehova. (1 Ọba 8:41-43) Vbọrhirhighayehẹ, Jesu keghi tama erhuanegbe ẹre ne iran ya kporhu ma emwa hia uhiẹn ya sẹ egbe emwa nẹi re Ju. Ọna rhiema wẹẹ uhunmwu otagbọn hia ẹre a khian na kporhu iyẹn nọ maan.—Mat 10:1, 5-7; Arhie 7:9; ghee ayahọmwaehọ nọ dekaan Mat 24:14.
(Matiu 28:20) Wa maa iran re ne iran gha yin zẹ vbene I yi ẹre iyi ne uwa. Wa yerre wẹẹ, I gha gu uwa gha rrọọ vbe ẹghẹ hia rhinrin ya sẹ ufomwẹ agbọn.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 28:20
maa iran re: Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian keghi dekaan na rhie adia ne ọmwa, na rhan otọ emwi ma ọmwa kevbe na ru iyobọ ne ọmwa ya bẹghe emwi nọ suigiẹ ye emwi nọ ruẹ. (Ghee ayahọmwaehọ nọ rre Mat 3:1; 4:23.) Ne Jesu na wẹẹ na maa iran re ne iran gha yin zẹvbe ne [irẹn] yi iyi ẹre ne [ima], rhiema wẹẹ iwinna ọghe na ya emwa khian erhuanegbe i re iwinna ẹdẹ ọkpa; ọ keghi dekaan na gi iran rẹn emwi ne Jesu maa ima re, ne iran sẹtin gha rhie ẹre ye uyinmwẹ kevbe ne iran sẹtin gha ya egbe taa igiemwi ọghẹe.—Jọn 13:17; Ẹfis 4:21; 1 Pit 2:21.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 27:51) Ẹghẹ nii, ẹre ukpọn na tan ya fian Ọgua Osa na wa sọ ye iheva ke odukhunmwu do sẹ otọ. Otọ keghi mu rueghe, okuta kegha valọ.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 27:51
ukpọn na tan: Ukpọn ne mose mose na, ẹre a ya ghae Ehe Nọ Huanrẹn kevbe Nọ Huan Sẹ Ehia vbuwe Ọgua Osa. Zẹvbe ne okha ọghe Ivbi e Ju khare, ukpọn na wa mwẹ ẹmi ẹi re nekherhe (ọ sẹ 2.9 inches). Utanmwẹ ọnrẹn keghi re ibata 60, vbene uvbẹmwẹ ọnrẹn na re ibata 30. Te Jehova ye ukpọn na tan ye Ọgua Osa na nọ sọ ye ihe eva, ya rhie izohu ọghẹe ma emwa ni gbe Ovbi ẹre rua. Gberra ọni, te Jehova vbe yae rhiẹre ma wẹẹ, te ekpotọ ghi kie ne emwa na hannọ zẹ, ne iran ya sẹtin la ẹrinmwi.—Hib 10:19, 20; ghee Glossary nọ rre New World Translation.
Ọgua Osa: Ẹmwẹ e Grik nọ re na·osʹ ẹre a ke zedu ẹmwẹ na ladian. Ọ keghi re owa nọkhua nọ mwẹ Ehe Nọ Huanrẹn kevbe Nọ Huan Sẹ Ehia.
(Matiu 28:7) Wa zẹgiẹ gha khian, ne uwa ya khama avbe erhuanegbe ẹre wẹẹ, ‘A huẹn ọnrẹn kpaegbe vbe idin nẹ, wanwanna nian, irẹn ke odaro ne uwa, ọ rrie Galili, wa gha miẹn ọnrẹn vbe odẹ.’ Wa ghẹ mianmian ẹmwẹ ne I tama uwa.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 28:7
khama avbe erhuanegbe ẹre wẹẹ, a huẹn ọnrẹn kpaegbe vbe idin nẹ: Gberra wẹẹ, ikhuo na ẹre a ka tama wẹẹ Jesu rhiọkpaegbe, iran ẹre a vbe gie bu erhuanegbe nikẹre ya khama iran wẹẹ Jesu rhiọkpaegbe nẹ. (Mat 28:2, 5, 7) Vbe ilele ọghe Ivbi e Ju, ai kue ne ikhuo sosẹ vbe owa ẹzọ. Sokpan obọ ne avbe odibosa ya mu ikhuo na keghi lughaẹn. Avbe odibosa keghi mu uyi ye iran egbe, lekpae ne iran na waa iran iwinna nọ sẹ ọmwa ọyẹnmwẹ.
E Baibol Na Tie
(Matiu 27:38-54) Iran kevbe kan izigan eva ba Jesu, ọkpa vbe obọ erha ọmwa kevbe nọkpa vbe obọ iye ọmwa. 39 Avbe ilavbodẹ kegha fieghe uhunmwu iran, iran keghi vbe gha ya ukpẹ sankan Jesu wẹẹ 40 “Ẹi re uwẹ ẹre ọ wẹẹ, u gha guọghọ Ọgua Osa sẹ otọ, ne u vbe dọlọ ẹre bọ vbe ikpẹdẹ eha! Adeghẹ Ovbi Osanobua u gele khin, fan egbe ruẹ fua nian. Tuorre vbe ugbugbe!” 41 Erriọ zẹẹ iran ne avbe igie ohẹn, iran ni ma emwa Uhi kevbe avbe ediọn vbe yae gbe ogiẹ wẹẹ, 42 “Ọ miẹn emwa ọvbehe fan, ọ ma sẹtin miẹn egbe ẹre fan. Ẹi irẹn ọrọre Ọba Izrẹl ra? Ọ gha tuorre vbe ugbugbe banbanna, ma gha wa ya ẹre yi. 43 Ọ mu ẹtin yan Osanobua, ọ wẹẹ Ovbi Osanobua irẹn khin. Wa gia dia gha ghe deghẹ Osanobua gha do miẹn rẹn fan nian.’” 44 Erriọ zẹẹ, avbe izigan ne a kan mu ugbugbe ba ọre vbe gha ye ukpẹ sankan rẹn. 45 Owẹn ghi wa sẹ adesẹ ukhunmwu, ebiebi keghi wa so vbe ẹvbo ni hia, ọ keghi so ya omwa ẹgogo eha. 46 Ọ ghi sẹ odẹ ihe ẹgogo eha, Jesu keghi datu, “El, El, lema sabaktani?” Ne a zẹ edu ẹre wẹẹ, “Osanobua mwẹ, Osanobua mwẹ, vbọzẹe ne u na he mwẹ ye otọ?” 47 Emwa eso ni mudia vba ghi họn, iran wẹẹ, “Gha họn vbe ọ tie Elaija.” 48 Ọkpa vbe usun iran keghi wa zẹgiẹ rhulẹ ya rhie ihiọn ihuawa, ọ dinmwi ẹnrẹn ye uwu ayọn, ọ keghi rhie ẹre ye ukpẹ ọkpọ erhan mu nẹ, ne ọ hiẹnhiẹn ọnrẹn wọn. 49 Sokpan iran nekpa keghi wẹẹ, “Wa zin egbe, wa gia dia gha ghe deghẹ Elaija gha do miẹn rẹn fan.” 50 Jesu keghi dọlegbe ya urhu nọ la datu, ọ keghi hẹwẹ fo. 51 Ẹghẹ nii, ẹre ukpọn ne a tan ya fian Ọgua Osa na wa sọ ye iheva ke odukhunmwu do sẹ otọ. Otọ keghi mu rueghe, okuta kegha valọ. 52 Idin nibun keghi we unu ruan, emwa Osanobua nibun ni ka wulo yi keghi rhiọkpaegbe53 Iran kpa hin idin rre. Iyeke vbe Jesu ghi rhiọrre nẹ vbe idin, iran kegha rrie Ẹvbo nọ huanrẹn nii, emwa ni bun keghi miẹn iran. 54 Ugbẹnvbe ọkaokuo kevbe ivbi-yokuo ẹre ni mudia gha ghe Jesu ghi miẹn igbohiotọ kevbe emwi hia ni sunu, ohan keghi mu iran, iran wẹẹ, “Vbe ẹmwata, Ovbi Osanobua te gele nọ.”
APRIL 16-22
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MAK 1-2
“A Ya Orukhọ Ruẹ Bọọ”
(Mak 2:3-5) Ikpia eso keghi dada ọmwa ọkpa ne arọ kinmwi bu ẹre rre, iran enẹ ẹre ọ muẹn. 4 Sokpan iran ma miẹn ehe la sẹ ehe ne Jesu ye ba u bun mwẹ ẹvbo. Iran keghi ya ha ihie vbe odukhunmwu ehe ne Jesu ye. Iran ghi vbẹ ọre nẹ, iran keghi mu okpia ni la evba tuorre, ke irẹn kevbe ewa. 5 Jesu ghi miẹn vbene iran mwẹ iyayi hẹ, ọ tama ọmwa ne arọ kinmwi ni wẹẹ, “Ovbi mwẹ, a ya orukhọ ruẹ bọọ.”
jy 67 okhuẹn 3-5
“A Ya Orukhọ Ruẹ Bọọ”
Vbe Jesu ghi maa emwa emwi vbe ughugha ọkpa ne emwa vuọn, ikpia enẹ keghi dada uke ọkpa rre. Te iran gha hoo ne Jesu mu ọse iran na egbe rran. Sokpan, ne emwa nibun na ma ga e Jesu, iran “ma miẹn ehe la sẹ ehe ne Jesu ye.” (Mak 2:4) U miẹn vbene ọ da iran hẹ! Iran keghi hin odukhunmwu ọghe owa nii, iran na vbe gbe uvun ye ihie nọ rrọọ. Ẹre iran na ghi ke odukhunmwu mu uke nii tuorre la ughugha ne Jesu ye.
Ohu mu Jesu ye emwi ne iran ru na ra? Hiehie! Ẹko wa rhiẹnrhiẹn Jesu ye amuẹtinyan ne iran ghaa mwẹ. Ọ keghi tama nene uke wẹẹ: “A ya orukhọ ruẹ bọọ.” (Matiu 9:2) Sokpan, Jesu gele mwẹ ẹtin na ya ye orukhọ bọ ọmwa ra? Ohu keghi mu emwa ni maa emwa uhi kevbe Ivbi e Farisi rhunmwuda ẹmwẹ ne Jesu tae. Iran na kha wẹẹ: “Vbọzẹe ne oko na na guan ẹmwẹ ihan ghe Osanobua vberriọ yi? Gha ọ sẹtin ya orukhọ bọ ọmwa vbe ẹi re Osanobua ọkpa?”—Mak 2:7.
Rhunmwuda ne Jesu na rẹn emwi nọ rre iran ekhọe, ọ keghi tama iran wẹẹ: “Vbọzẹe ne uwa na zẹ iro vberriọ yi? De ne ọ fu egbe sẹ vbọ? Ne a khama okpia ne arọ kinmwi na wẹẹ, ‘A ya orukhọ ruẹ bọọ,’ ra ne a kha wẹẹ, ‘Kpaegbe, kie ewa ruẹ ne u gha khian’?” (Mak 2:8, 9) Vbene ẹmwata, rhunmwuda izọese ne Jesu do ru ne emwa nagbọn, ọ keghi mwẹ asẹ ne a ya ye orukhọ bọ ọmwa.
(Mak 2:6-12) Eso vbe uwu iran ni ma emwa Uhi ni tota ye evba kegha ro vbe uwu ekhọe iran, 7 “Vbọzẹ ne oko na na guan ẹmwẹ ihan ghe Osanobua vberriọ yi? Gha ọ sẹtin ya orukhọ bọ ọmwa vbe ẹi re Osanobua ọkpa!” 8 Jesu wa rẹn vbe ọwarọkpa emwi ne ọ rre iran ekhọe, ọ keghi tama iran wẹẹ, “Vbọzẹe ne uwa na zẹ iro vberriọ yi? 9 De nọ fu egbe sẹ vbọ? Ne a khama okpia ne arọ kinmwi na wẹẹ, ‘A ya orukhọ ruẹ bọọ,’ ra ne a kha wẹẹ, ‘Kpaegbe, kie ewa ruẹ ne u gha khian?’ 10 Mẹ ra rhie ma uwa nian ighẹ Ovbi Ọmwa mwẹ ẹtin ne a ya ye orukhọ bọ ọmwa vbe agbọn.” Irẹn keghi tama ọmwa ne arọ kinmwi ni wẹẹ, 11 “Mẹ tama ruẹn nian, kpaegbe, kie ewa ruẹ ne u gha rrie owa.” 12 Ehe ne iran hia na ghe ẹre nii, okpia ni keghi guakpa, ọ kie ewa ẹre, ọ na giẹgiẹ gha rrie. Unu keghi yan iran hia, iran rho Osanobua vbe uyi wẹẹ, “Aro ima ma he vbe sẹ egbe ọna ẹdẹ.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 2:9
De nọ fu egbe sẹ vbọ?: Ẹi zẹdẹ lọghọ na tama ọmwa wẹẹ ima gha sẹtin ya orukhọ ọghe iran bọ iran, rhunmwuda osẹ rhọkpa i rrọọ na gualọ vbe obọ ima na ya rhiẹre ma wẹẹ, ima gele mwẹ ẹtin vberriọ. Sokpan ne Jesu do tama okpia nii wẹẹ Kpaegbe . . . ne u gha khian, gha rhiẹre ma wẹẹ Jesu gele mwẹ ẹtin ne a ya ye orukhọ bọ ọmwa. Okha na kevbe emwi nọ rre ebe Aiz 33:24 ya ima rẹn wẹẹ, ne ima na re emwa orukhọ ẹre ọ si ẹre ne ima na khuọnmwi.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Mak 1:11) Urhu ọkpa keghi ke ẹrinmwi rre wẹẹ, “Wẹ ọrọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn, ọmwa ne ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghe ẹsẹsẹmwẹse.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 1:11
Urhu ọkpa keghi ke ẹrinmwi rre: Zẹvbe ne ima miẹn ọnrẹn tie vbe ebe Matiu, Mak, Luk kevbe Jọn, vbuwe igba eha ne Jehova tobọre guan ke ẹrinmwi rre, ọna ọre okaro vbọ.—Ghee ayahọmwaehọ nọ dekaan Mak 9:7; Jọn 12:28.
Wẹ ọrọre Ovbi mwẹ: Zẹvbe ọmọ orhiọn vbe ẹrinmwi, Ovbi Osanobua ẹre Jesu ghaa khin. (Jọn 3:16) Ẹghẹ ne a ya biẹ Jesu zẹvbe ọmwa nagbọn, a kegha tie ẹre “ovbi Osanobua,” zẹvbe ne Adam vbe gha ye, ọ te ru orukhọ. (Luk 1:35; 3:38) Vbọrhirhighayehẹ, ẹi re te Osanobua wa ta ẹmwẹ na, ne emwa mieke na rẹn wẹẹ ovbiẹre ẹre Jesu khin. Ne irẹn na kha wẹẹ “wẹ ọre ovbi mwẹ,” kevbe ne ọ na tue orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe yan Jesu, irẹn keghi rhiẹre ma wẹẹ, agharhemiẹn wẹẹ ọmwa nagbọn ẹre Jesu ghaa khin vbe ẹghẹ nii, irẹn zẹ ọre nẹ zẹvbe ọmọ orhiọn na dọlegbe ya orhiọn nohuanrẹn biẹ kevbe wẹẹ irẹn vbe zẹ ọre nẹ nọ gha re Ọba kevbe Ogie Ohẹn.—Ya ghee Jọn 3:3-6; 6:51; Luk 1:31-33; Hib 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.
ọmwa ne ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghe: ra “nọ ya ọyẹnmwẹ sẹ mwẹ.” Ẹmwẹ na ẹre a vbe loo vbe Mat 12:18. Vbe ako na, e Matiu keghi ya unu kaan emwi nọ rre ebe Aiz 42:1 nọ dekaan e Mezaia ra e Kristi. Ne Osanobua na tue orhiọn nọhuanrẹn yan Jesu kevbe ne ọ na tama rẹn wẹẹ “Wẹ ọre ovbi mwẹ,” rhiẹre ma wẹẹ Jesu ọre nene Mẹzaia na wẹẹ ọ dee.—Ghee ayahọmwaehọ nọ dekaan Mat 3:17; 12:18.
(Mak 2:27, 28) Jesu keghi kha wẹẹ, “Te a mwamwa Ẹdẹ Ikẹtin rhunmwuda ọmwa, a ma yi ọmwa ne Ẹdẹ Ikẹtin. 28 Rhunmwuda ọni, Ovbi Ọmwa ẹre ọ yan Ẹdẹ Ikẹtin.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 2:28
Ovbi Ọmwa ẹre ọ yan Ẹdẹ Ikẹtin: Te Jesu ta ẹmwẹ na gie egbe ẹre (Mat 12:8; Luk 6:5), ne ọ ya gi emwa rẹn wẹẹ, irẹn gha sẹtin winna iwinna ne Erhae nọ rre ẹrinmwi waa irẹn re vbe Ẹdẹ Ikẹtin. (Ya ghee Jọn 5:19; 10:37, 38.) Jesu ru iwinna ọyunnuan nibun ne kpataki vbe Ẹdẹ Ikẹtin; vbe igiemwi ọ mu emwa egbe rran vbe Ẹdẹ Ikẹtin. (Luk 13:10-13; Jọn 5:5-9; 9:1-14) Iwinna ọyunnuan ne Jesu ru vbe Ẹdẹ Ikẹtin ya ima rẹn vbene egbe khian rọkhọ emwa nagbọn hẹ vbuwe ẹghẹ nọ khian ya gha khaevbisẹ yan uhunmwu otagbọn hia.—Hib 10:1.
E Baibol Na Tie
(Mak 1:1-15) Ọna ọrọre Iyẹn Nọ maan vbekpa Jesu Kristi ne Ovbi Osanobua. 2 Ọ suẹn rẹn zẹ vbene Aizaia ne akhasẹ gbẹn wẹẹ; “Osanobua khare wẹẹ, ‘Ghe ọmwa ne I gie ẹre uhunmwu, mẹ gha gi ẹre ke odaro ruẹ, ne ọ ya zẹ odẹ ye otọ khẹ ruẹ.’ 3 Arhunmwu ọkpa gha vannọ vbe uwu ato: ‘Wa zẹ odẹ ye otọ khẹ Nọyaẹnmwa, wa zẹ odẹ ne ọ diae nẹẹn la.’” 4 E Jọn keghi rhie egbe ma vbe uwu ato, ọ kegha samẹ ne emwa, ọ keghi vbe gha kpe orhu ma iran wẹẹ, “Wa zobọ vbe orukhọ ne a ru, ne a samẹ ne uwa, Osanobua gha ya orukhọ uwa bọ uwa. 5 Emwa hia keghi ke isoko Judia kevbe ore Jerusalẹm rre dee do danmwehọ Jọn. Iran miẹn orukhọ iran kue, irẹn keghi samẹ ne iran vbe ẹzẹ Jọdan. 6 E Jọn kegha rhuan ukpọn ne a ya eto aranmwẹ do, ọ na vbe ya ugbẹkun ohian gba ẹkun; ọ kegha rri irhiso kevbe owọn oha. 7 Irẹn kegha tama emwa wẹẹ, “Ọmwa ne ọ ra rre lele mwẹ kpọlọ sẹ mwẹ ẹsẹse, mẹ ma sẹ ne ọ gha vbẹrre ban re ibata vbe owẹ. 8 Amẹ ọre I mẹ ya samẹ ne uwa, sokpan irẹn gha ya orhiọn nọ huanrẹn samẹ ne uwa.” 9 Vbe ọ ma ghi kpẹe, vbe iyekọni, Jesu keghi ke Nazarẹt ne ọ rre isoko Galili gha dee, Jọn keghi samẹ nẹẹn vbe ẹzẹ Jọdan. 10 Ọwarọkpa vbe Jesu wa ke uwu amẹ ladian, irẹn keghi miẹn vbe ẹrinmwi kie ye otọ, Orhiọn Osanobua keghi tuorre yan rẹn, ọ ye vbe idu. 11 Urhu ọkpa keghi ke ẹrinmwi rre wẹẹ, “Wẹ ọrọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn, ọmwa ne ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghe ẹsẹsẹmwẹse.” 12 Vbe ọwarọkpa nii, Orhiọn Osanobua gban ẹre uhunmwu gha rrie uwu ato. 13 Irẹn kegha rre evba vbe ikpẹdẹ iyeva, Setan keghi danmwẹ ọnrẹn ghe. Avbe aranmwẹ oha kevbe gha rre evba, sokpan avbe odibosa keghi rre do ru iyobọ nẹẹn. 14 Ugbẹnvbe iran ghi mu Jọn ye eghan nẹ, Jesu kegha rrie Galili, ọ keghi ya kpe orhu iyẹn nọ maan ọghe Osanobua 15 Ọ wẹẹ, “Ẹghẹ wa sẹ nẹ nian, Arriọba Osanobua sẹ otọ fo! Wa zobọ vbe orukhọ ne a ru, ne uwa vbe do ya iyẹn ne ọ maan yi.”
APRIL 23-29
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MAK 3-4
“Jesu Mu Ọmwa Egbe Rran Vbe Ẹdẹ Ikẹtin”
(Mak 3:1, 2) Jesu keghi werriegbe gha rrie [sinagọg,] okpia ọkpa ne obọ ẹre sikuẹn kegha rre evba. 2 Emwa eso ni gualọ ehe ne iran gha na mu ẹmwẹ kuan Jesu keghi vbe rre evba. Rhunmwuda ọnii iran kegha bae deghẹ ọ gha sinmwi ọkhọnmwọ nii vbe Ẹdẹ Ikẹtin.
jy 78 okhuẹn 1-2
De Emwi Nọ Khẹke Na Ru Vbe Ẹdẹ Ikẹtin?
Vbe Ẹdẹ Ikẹtin ọvbehe, Jesu kegha rrie sinagọg ọkpa. Ọ gha kẹ, e Galili ẹre Sinagọg na ghaa ye. Ọ ghi sẹ evba, ọ keghi miẹn ọkpia ọkpa ne oberhọmwa rẹn sikuẹn. (Luk 6:6) Ivbi e Farisi kevbe emwa ni maa emwa uhi kegha baba Jesu. Vbọsiẹ? Iran keghi vọre rua ighẹ emwi nọ rre iran ekhọe vbe ẹghẹ ne iran na nọ Jesu wẹẹ: ‘Uhi ma sie kha wẹẹ na ghẹ mu omwa egbe rran vbe Ẹdẹ Ikẹtin ra?’—Matiu 12:10.
Avbe ọkaolotu ugamwẹ e Ju yayi wẹẹ, ọ ma khẹke na mu ọmwa egbe rran vbe Ẹdẹ Ikẹtin, sokpan wẹẹ te arrọọ ọghe ọmwa nii rre ikpadede. Vbe igiemwi, deghẹ ugboloko ọghe ọmwa na bun, ai khian sẹtin koo ẹre, amaiwẹ te a khian ru iyobọ ne ọmwa nọ huan owẹ vbe Ẹdẹ Ikẹtin rhunmwuda arrọọ ọghẹe i rre ikpadede. Ọ dewarorua wẹẹ, ẹi re te Ivbi e Farisi kevbe iran ni maa emwa uhi mwẹ amuroro daa okpia nii nọ khuọnmwi vbe iran nọ Jesu ọta nii. Te iran ghaa gualọ ẹkpotọ ne iran khian ya buohiẹn gbe Jesu.
(Mak 3:3, 4) Jesu keghi khama ọmwa ne obọ ẹre luẹluẹ nii wẹẹ, “Gberra ghe odaro,” 4 Irẹn keghi nọ avbe emwa nii wẹẹ, “De emwi ne uhi ima fan obọ ẹre ne ọmwa ne a gha ru vbe Edẹ Ikẹtin yi? Emwi dan ra emwi esi? Ne a sinmwi ọmwa ye agbọn ra ne a fuẹn ọnrẹn ruan?” Sokpan iran ma zẹ ẹmwẹ wanniẹn ọnrẹn.
jy 78 okhuẹn 3
De Emwi Nọ Khẹke Na Ru Vbe Ẹdẹ Ikẹtin?
Vbọrhirhighayehẹ, Jesu wa rẹn iziro dan nọ rre iran ekhọe. Ọ rẹnrẹn wẹẹ iziro nọ la ghee ihan, nọ ma gua ilele evbagbẹn nọhuanrẹn ro ẹre iran mwẹ, vbe nọ dekaan emwi nọ ma khẹke na ru vbe Ẹdẹ Ikẹtin. (Ẹksọdọs 20:8-10) Ọna i re ẹghẹ okaro ne emwa he ya zaan Jesu ye iwinna esi ọghẹe. Nia, Jesu wa muegbe nọ ya ru emwi uzaromiẹn ye iran aro. Ọ keghi tama ọkpia nii ne obọ ẹre sikuẹn wẹẹ: “Gberra ghe odaro.”—Mak 3:3.
(Mak 3:5) Ohu keghi mu Jesu vbe ọ wa ghe iran lẹga sokpan ọ keghi vbe dae ẹsẹse ne iran, rhunmwuda iran ba odẹ ku, iran keghi vbe ze vbe ẹkokoudu rhunmwuda ọni, irẹn tama ọmwa ne obọ ẹre sikuẹn ni wẹẹ, “Niẹn obọ rua.” Irẹn keghi niẹn rẹn, ọ na do gha maan.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 3:5
Ohu keghi mu Jesu . . . ọ keghi vbe dae ẹsẹse: Ebe Mak ọkpa ẹre ọ tama ima vbene ohu mu Jesu hẹ vbe ọ bẹghe vbene avbe ọkaolotu ze vbe ẹkokoudu hẹ. (Mat 12:13; Luk 6:10) Ọ gha kẹ, e Pita nọ re ọmwa ne emwi rherhe gbe ẹre egbe, ẹre ọ gie ẹre ma e Mak vbene ohu mu Jesu hẹ vbe ẹdẹrriọ.—Ghee “Omuso Ọghe Ebe Mak.”
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Mak 3:29) Sokpan ọmwa ne ọ kpa unu ghe orhiọn nọhuanrẹn, ai ra ya bọ ẹre ẹdẹdẹmwẹdẹ rhunmwuda orukhọ etẹbitẹ ẹre ọ ru.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 3:29
kpa unu ghe (ra fi unu gie) orhiọn nọhuanrẹn: Na kpa unu ghe Osanobua, rhiema wẹẹ na gha ta ẹmwẹ ekpọ ra na gha fi unu gie Osanobua ra emwi nọ huanrẹn. Obọ Osanobua ẹre orhiọn nọhuanrẹn ke rre, rhunmwuda ọni, deghẹ ọmwaikọmwa na mema gbodan ghee ẹtin ọghe orhiọn nọhuanrẹn, ọmwa nii kpa unu ghe Osanobua nẹ. Zẹvbe ne ima miẹn ọnrẹn tie vbe ebe Mat 12:24, 28 kevbe ebe Mak 3:22, avbe ọkaolotu ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju bẹghe vbene orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua loo Jesu hẹ ya winna iwinna ọyunnuan; ọrheyerriọ, iran na gha kha wẹẹ ẹtin Esu ẹre Jesu loo.
orukhọ etẹbitẹ ẹre ọ ru: Ọ khọ wẹẹ orukhọ na mema ru kevbe orukhọ nẹi mwẹ ayabọ ẹre a guan kaẹn mwa; izọese rhọkpa i rrọọ ne ọmwa gha ru, nọ khian yae miẹn ayabọ ọghe orukhọ vberriọ.—Ghee ayahọmwaehọ nọ rre Mak 3:29 nọ dekaan kpa unu ghe orhiọn nọhuanrẹn kevbe ayahọmwaehọ nọ rre Mat 12:31.
(Mak 4:26-29) Jesu keghi kha wẹẹ, “Arriọba Osanobua ye vbe okpia ọkpa ne ọ ya kọ emwi ye ugbo ẹre. 27 Asọn gha ghi rre, ọ ghi ya lovbiẹ, ẹdẹ gha gbe, ọ ghi vbe gha ru nọ sẹ ọre egbẹ, vbe uwu ẹghẹ na hia, emwiokọ nii ghi gha zọ, ọ ghi vbe gha wan. Sokpan, ọ ma rẹn vbene ọ ya sunu hẹ. 28 Otọ tobọ ẹre ọ ya nene emwiokọ zọ, ne ọ na vbe mọ; okaro, ọ ghi zọ ukhu ladian, vbe iyeke ọni, ọ ghi gbe ihiagha, vbe okiekie ehia, ọka ne ọka ghi ladian. 29 Emwiokọ ghẹ ghi wo nẹ, rẹn ghi rhie emwi ne a ya rhọ emwiokọ ladian, rhunmwuda ẹghẹ emwiorhọ sẹ nẹ.”
w14 12/15 12-13 okhuẹn 6-8
Uwẹ “Rẹn Otọ” Re Ra?
6 De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe erre na? Okaro, ọ khẹke ne ima rẹn wẹẹ ima i mwẹ ẹtin ne ima gha ya ru ẹre, ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn. Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gha kpikpi emwa ne ima gu ruẹ emwi, ne iran dinmwiamẹ. Ma keghi hia vbene ẹtin ima sẹ ne ima ya rhie iyobọ nọ khẹke ne ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol, sokpan ma rẹnrẹn wẹẹ ọmwa nii tobọre ẹre ọ khian zẹ ne egbe ẹre deghẹ ọ gha ya egbe fiohan ne Jehova. Ahoẹmwọmwa ne ọmwa mwẹ ne Osanobua ẹre ọ khian gua ẹre kpa, ne ọ ya ye egbe fiohan ne Osanobua. Adeghẹ ọmwa na ya egbe fiohan ne Jehova, vbene ọ ma na ke ọre ekhọe rre, e Jehova i khian miẹn ọnrẹn yi.—Psm 51:12; 54:6; 110:3.
7 Nogieva, erre na gha ru iyobọ ne ima, ne egbe ghẹ wọọ ima deghẹ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghe ima ma wa biẹ ọmọ esi vbobọvbobọ. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe. (Jems 5:7, 8) Adeghẹ ikpẹ ọghe ẹmwata ne ima kọ ye ekhọe ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol ma biẹ ọmọ esi, agharhemiẹn wẹẹ ima hia re vbene ẹtin ima sẹ, ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ọ mwẹ ako ne ima ma na musọe. Emwa ni mwẹ ekhọe imuegberriotọ ọkpa kevbe ni muegbe ne iran ya fiwerriẹ, ẹre Jehova ru iyobọ na ne ikpẹ ọghe ẹmwata zọ vbe ekhọe ọre. (Mat 13:23) Rhunmwuda ọni, ẹi re inu emwa ne ima ru iyobọ na ya la odẹ ẹmwata, ẹre ọ khian tae deghẹ iwinna ikporhu ọghe ima biẹ ọmọ esi. Ẹi vbe re vbene emwa ya miẹn ikporhu ọghe ima yi, ẹre ọ khian vbe tae deghẹ ima musọe vbe aro ọghe Jehova. Adeghẹ emwa miẹn iwinna ikporhu ọghe ima yi, ra iran ma miẹn ọnrẹn yi, e Jehova keghi gbọyẹmwẹ ye ẹrhiọn ne ima loo ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan.—Tie Luk 10:17-20; 1 Kọrinti 3:8.
8 Nogieha, deghẹ ọmwa na gha ru afiwerriẹ vbe arrọọ ọghẹe, ẹi wa rherhe vẹ ne ima rẹn vbe ugbẹnso. Vbe igiemwi, ọ ghaa mwẹ ọdọ vbe amwẹ ọkpa, ne arọndẹ ọkpa nọ ga vbe isi gu gha ruẹ e Baibol. Vbe ẹdẹ ọkpa, iran keghi ya tama arọndẹ na wẹẹ iran hoo ne iran suẹn gha ya iyẹn wewe. Nene arọndẹ keghi tama iran wẹẹ, deghẹ iran hoo ne iran sẹtin suẹn gha ya iyẹn wewe, te iran gha ban esiga na si. Egbe na wa wọọ arọndẹ na, vbe iran tama rẹn wẹẹ, uki eso ẹre ọ ghi ye na, ne iran ghi ya ban esiga na si. De emwi nọ ya iran dobọ esiga na si yi? Iran na do rẹn wẹẹ, deghẹ emwa ọvbehe ma bẹghe iran vbe iran ghaa si esiga, e Jehova keghi bẹghe iran kevbe wẹẹ, uyinmwẹ okeke keghi sọnọ e Jehova. Rhunmwuda ọni, iran keghi kha wẹẹ, ne iran gha te ya gha si esiga lẹre, ne arọndẹ nọ gu iran ruẹ emwi ghẹ rẹn, iran gha wa dobọre yi fẹfẹfẹ. Ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova ẹre ọ ru iyobọ ne iran ya ru atamuolọyan nọ khẹke. Iran keghi suẹn gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn, agharhemiẹn wẹẹ, arọndẹ nọ gu iran ruẹ e Baibol ma na rẹn vbekpa re.
E Baibol Na Tie
(Mak 3:1-19a) Jesu keghi werriegbe gha rrie ọgua ediọn, okpia ọkpa ne obọ ẹre sikuẹn kegha rre evba. 2 Emwa eso ni gualọ ehe ne iran gha na mu ẹmwẹ kuan Jesu keghi vbe rre evba. Rhunmwuda ọnii iran kegha bae deghẹ ọ gha sinmwi ọkhọnmwọ nii vbe Ẹdẹ Ikẹtin. 3 Jesu keghi khama ọmwa ne obọ ẹre luẹluẹ nii wẹẹ, “Gberra ghe odaro,” 4 Irẹn keghi nọ avbe emwa nii wẹẹ, “De emwi ne uhi ima fan obọ ẹre ne ọmwa, ne a gha ru vbe Ẹdẹ Ikẹtin yi? Emwi dan ra emwi esi? Ne a sinmwi ọmwa ye agbọn ra ne a fuẹn ọnrẹn uan?” Sokpan iran ma zẹ ẹmwẹ wanniẹn ọnrẹn. 5 Ohu keghi mu Jesu vbe ọ wa ghe iran lẹga sokpan ọ keghi vbe dae ẹsẹse ne iran rhunmwuda iran ba odẹ ku, iran keghi vbe ze vbe ẹkokoudu rhunmwuda ọnii, irẹn tama ọmwa ne obọ ọre sikuẹn ni wẹẹ, “Niẹn obọ rua.” Irẹn keghi niẹn rẹn, ọ na do gha maan. 6 Vbe ọwarọkpa nii avbe Farisi keghi kpa vbe ọgua ediọn rre, iran keghi ya gu eso vbe uwu avbe ekpayẹ Hẹrọd si uma vbene iran gha ya gbe Jesu hẹ. 7 Jesu kẹ kevbe erhuanegbe ẹre kegha rrie ọkpẹn odighi e Galili, emwa ni bun keghi wa vbe bi lele ẹre, eso ke Galili rre eso ke Judia rre. 8 Ke Jerusalẹm kevbe isoko Idumia, kevbe ẹvbo ni rre iyeke nọkpa ọghe Jọdan kevbe iwewe Taia kevbe Saidọn. Emwi ne ọ ya iran na hia gha dee ọrọre otiti Jesu ne iran họn ẹn. 9 Emwa bun sẹrriọ zẹẹ ne Jesu ghi na wẹẹ ne avbe erhuanegbe mu okọ ne irẹn, ne emwa ghẹ ya khuakhua ẹre gbe rua. 10 Ọ ka sinmwi avbe ọkhọnmwọ ni bun nẹ, rhunmwuda ọnii, avbe ọkhọnmwọ hia kegha yẹn egbe bu ẹre ne iran miẹn ehe na ya obọ kan rẹn. 11 Iran ne orhiọn esu rre uwu iran gha wa bẹghe ẹre, iran ghi de fianmwẹ otọ, iran ghi datu wẹẹ, “Wẹ ọrọre Ovbi Osanobua.” 12 Jesu keghi yi iyi ne avbe orhiọn esu ni khuankhuankhuan ne iran ghẹ ta ọmwa ne irẹn khin ma emwa. 13 Jesu keghi hin uhunmwu oke, ọ keghi tie iran ne ọ yẹ ọre rrie egbe, iran keghi bu ẹre gha khian. 14 Irẹn keghi hannọ iran iweva, ọ keghi tie iran Ukọ, ọ tama iran wẹẹ,“Te I zẹ uwa ne uwa tota ke mwẹ, I gha vbe gha gie uwa ne uwa ya gha kporhu. 15 Wa gha vbe gha mwẹ asẹ ne a ya khulo avbe orhiọn esu ladian.” 16 Iran iweva ne ọ zẹẹ ọrọre Saimọn (Jesu keghi he ẹre Pita), 17 Jems kẹe kevbe Jọn ne ọtẹn ọnrẹn (Jesu keghi he iran Boanigis, ọni nọ wẹẹ, “Ivbi Avan Nukhunmwu”), 18 Andru, Filip, Batolomiu, Matiu, Tọmọs, Jems ne ovbi Alfiọs, Tadiọs, Saimọn ne oya-aya-sinmwi-ẹvbo-ọmwa,19 kevbe Judas Iskariọt ne ọ ghi do rhie ẹre maan.
APRIL 30–MAY 6
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MAK 5-6
“Jesu Mwẹ Ẹtin Nọ Khian Ya Huẹn Emwa Ima Ni Wulo Kpaegbe”
(Mak 5:38) Ọ ghi sẹ owa ọdafẹn nii, Jesu keghi do vba owogho nọkhua ọghe eve kevbe ugomwẹ.
(Mak 5:39-41) Irẹn keghi la uwu owa, ọ tama iran wẹẹ, “De esa ne oyanghan na khin yi! De emwi ne uwa viẹ ba? Ọmọ nii ma wu, ovbe ẹre ọ vbiẹ kẹkan.” 40 Iran keghi suẹn gha giẹ ọre. Rhunmwuda ọnii ọ keghi khulo iran hia ladian, ọ keghi rhie erha ọmọ nii kevbe iyẹe deba avbe erhuanegbe ẹre eha, ọ na gha rrie ehe ne ọmọ ni lovbiẹ yi. 41 Ọ keghi rhie ẹre obọ, ọ tama rẹn wẹẹ, “Talita, koum” ọ nii nọ wẹẹ, “Ọmọ okhuo, I tama ruẹn, kpaegbe!”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 5:39
Ọmọ nii ma wu, ovbe ẹre ọ vbiẹ kẹkan: E Baibol mobọ ya ovbe ya gie uwu. (Psm 13:3; Jọn 11:11-14; Iwinna 7:60; 1 Kọr 7:39; 15:51; 1 Tẹs 4:13) Ọ gha kẹ, rhunmwuda ne Jesu khian na huẹn ọmọ nii kpaegbe ẹre ọ si ẹre ne ọ na kha wẹẹ te ọ vbiẹ; te irẹn ghaa hoo ne irẹn rhiẹre ma wẹẹ, vbene a gha sẹtin huẹn ọmwa nọ rre irriovbe kpaegbe, a gha vbe sẹtin huẹn ọmwa nọ wu kpaegbe. Obọ Erhae ẹre Jesu na miẹn ẹtin ne ọ ya huẹn ọmọ okhuo nii kpaegbe rhunmwuda, Erhae ọre “Osanobua ne ọ huẹn ne ọ wu kpaegbe, ne ẹmwẹ ọnrẹn ye emwi ne ẹ i te ka rrọọ khian ne ọ ghi rrọọ.”—Rom 4:17.
(Mak 5:42) O keghi kpaegbe vbe ọwarọkpa, ọ kegha khian yo khian rre. (Ọmọ ukpo iweva nọ.) Ugbẹnvbe emwi na sunu, unu keghi yan emwa hia.
jy 118 okhuẹn 6
Ọmọ Okhuo Nọ Wu Rhiọkpaegbe!
Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne Jesu ya mu emwa eso egbe rran, ọ na wẹẹ ne iran ghẹ tama ọmwa rhọkpa vbekpa re. Erriọ vbe tama evbibiẹ ọmọ ne ọ huẹn kpaegbe. Ọrheyerriọ, ọ ma ye gi iran ya zin; rhunmwuda ọyẹnmwẹ nọ ghaa sẹ iran, iran keghi ya emwi ọyunnuan na wewe la “otọ ni hia.” (Matiu 9:26) Deghẹ ọmwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn ẹre ọ rhiọkpaegbe, ẹi re te u khian vbe gha ya ọyẹnmwẹ tama emwa ọvbehe vbekpa re? Ọna keghi re arhiọkpaegbe nogieva ne Jesu ru, ne Baibol guan kaan.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Mak 5:19, 20) Sokpan Jesu ma kue ye ọre re, ọ tama rẹn wẹẹ, “werriegbe bu avbe etuẹn gha rrie owa, ya tama iran vbene emwi ne Nọyaẹnmwa ru nuẹn kpọlọ sẹ hẹ, kevbe vbene ọ tohan ruẹn sẹ hẹ.” 20 Rhunmwuda ọnii, okpia na keghi kpa, ọ keghi [gha rrie De·capʹo·lis,] ọ na gha na iyẹn emwi ne Jesu ru ne irẹn, unu keghi yan emwa hia ni họn ẹn.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 5:19
ya tama iran: Jesu gha ru emwi ọyunnuan, ọ ghi wẹẹ na ghẹ tama ọmwa rhọkpa vbekpa re (Mak 1:44; 3:12; 7:36). Sokpan vbe ẹghẹ na nia, Jesu keghi tama okpia na ne ọ ya tama etiẹn ọnrẹn emwi nọ sunu. Ọ gha kẹ, ne ivbi ẹvbo nii na wẹẹ ne Jesu kpa hin ẹvbo iran rre, ẹre ọ si ẹre ne Jesu na wẹẹ ne okpia nii ya tama etiẹn ọnrẹn vbekpa iwinna ọyunnuan ne irẹn ru, nọ gha re osẹ ne iran; ọna sẹtin vbe fi iran ekhọe werriẹ ighẹ emwa ni họn iyẹn ọghe vbene ọghẹn esiebo ya wulo hẹ.
(Mak 6:11) Wa gha sẹ ẹvbo ighẹ emwa ma rhan obọ miẹn uwa ra iran ma rhie ehọ ne uwa ta yi, wa bọnmwẹ ebubẹ nọ rre uwa owẹ ye evba ne uwa ladian vbe evba. Ọna gha re ama emwi nọ dee ne iran.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 6:11
bọnmwẹ ebubẹ nọ rre uwa owẹ: Te Jesu tama erhuanegbe ẹre ne iran bọnmwẹ ebubẹ nọ rre iran owẹ, ne iran ya rhiẹre ma wẹẹ, iran kpe obọ iran huan vbe egbe emwa ni ma rhie ehọ ne iran ta yi. Egbe ẹmwẹ na vbe rre ebe Mat 10:14; Luk 9:5. Ebe Mak kevbe ebe Luk keghi rhie tẹ wẹẹ ‘nọ mieke na gha re osẹ ne iran.’ E Pọl vbe Banabas keghi lele adia na vbe iran rre Pisidian Antiọk (Iwinna 13:51); e Pọl keghi ru emwi nọ khọ ọna vbe ẹghẹ ne ọ ya bọnmwẹ ukpọn ọnrẹn vbe Kọrinti. Ọ keghi kha wẹẹ: “Adeghẹ uwa ghi fuan, uhunmwu uwa ọre uwa gha ya muẹn, I ma rẹn ọkpa I ma rẹn eva vbọ.” (Iwinna 18:6) Ilele na i re ọghe ọgbọn ne erhuanegbe Jesu. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, Ivbi e Ju gha la ẹvbo ọvbehe, iran ghi bọnmwẹ ebubẹ nọ rre iran owẹ, iran ke dọlegbe la ẹvbo iran. Vbọrhirhighayehẹ, emwi ọvbehe ẹre Jesu ghaa mwẹ vbe ekhọe vbe ẹghẹ ne ọ na tama erhuanegbe ẹre ne iran bọnmwẹ ebubẹ nọ rre iran owẹ.
E Baibol Na Tie
(Mak 6:1-13) Jesu ghi kpa vbe evba rre, rẹn vbe avbe erhuanegbe ẹre keghi gba gha rrie ẹvbo ẹre. 2 Ọ ghi sẹ Ẹdẹ Ikẹtin, ọ kegha ma emwa emwi vbe uwu ọgua ediọn. Emwa nibun wa rre evba, unu keghi yan iran hia vbe iran họn ẹmwẹ ne unu ẹnrẹn. Iran keghi suẹn gha nọ wẹẹ, “De ehe ne ọ na ruẹ ena hia yi. De egbe ẹwaẹn ne ọ na khin ne a rhie nẹẹn na. Vbe ọ ya winna iwinna ọyunnuan hẹ. 3 Ọ na i re owinna ne ovbi Meri, ọtẹn e Jems, Jose, Judas kevbe Saimọn? Etiọnrẹn nikhuo i vbe gu ima rre emwa na?” Rhunmwuda ọnii, iran ma rhan obọ miẹn ọnrẹn. 4 Jesu khama iran wẹẹ, “A i miẹn ehe ne a i na ya ọghọ ne akhasẹ sokpan ẹvbo ẹre ọkpa, kevbe uwu ẹgbẹe ọre, kevbe emwa owa ẹre.” 5 Ọ ma sẹtin winna iwinna ọyunnuan rhọkpa vbe evba gberra wẹ, ọ viọ obọ yan avbe ọkhọnmwọ eso, ọ keghi mu iran egbe rran. 6 Ọ keghi kakabọ yan ẹre unu ruan rhunmwuda ighẹ iran i mwẹ iyayi. 7 Irẹn kegha rrie avbe igue ni lẹga evba, ọ kegha ma emwa emwi. Irẹn keghi tie iran ne avbe erhuanegbe iweva si koko, ọ kegha gie iran eveva ladian. Ọ rhie ẹtin ne iran, ne iran ya gha khaemwisẹ vbe egbe avbe orhiọn ni ma huan, ọ yi iyi ne iran wẹẹ, 8 Wa ghẹ rhie emwi rhọkpa mwẹ vbe okhian na gberra ọkpọ, wa ghẹ rhie eka ra okpan ọvbu evbare, wa ghẹ rhie igho ye ẹkpo. 9 Wa gba ibata, sokpan, wa ghẹ rhie ẹwu ọvbehe ya gba khua.” 10 Ọ khama iran wẹẹ, “Wa gha la ẹvbo, wa ghi di owa ọmwa ne ọ rhirhi miẹn uwa yi ya rhinrin wa te do kpa vbe ẹvbo nii. 11 Wa gha sẹ ẹvbo ighẹ emwa ma rhan obọ miẹn uwa ra iran ma rhie ehọ ne uwa ta yi, wa bọnmwẹ ebubẹ ne ọ rre uwa owẹ ye evba ne uwa ladian vbe evba. Ọna gha re ama emwi nọ dee ne iran.” 12 Rhunmwuda ọnii, iran ladian ya kporhu wẹẹ ne emwa zobọ vbe emwi dan ne a ru. 13 Iran khulo orhiọn esu nibun kua, iran kevbe nọnọ ori yan uhunmwu avbe ọkhọmwọ ni bun, iran keghi sinmwi iran.