Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
JUNE 4-10
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MAK 15-16
“Ẹmwẹ Akhasẹ Ni Mwẹ Amusẹ Vbe Egbe Jesu”
(Mak 15:3-5) Avbe igie keghi ba Jesu ifi ẹzọ emwi ni bun ẹsẹse. 4 Pailet keghi rhunmwuda ọnii dọlegbe nọ rẹn wẹẹ, “U i zẹ ne unu ruẹn ra? U ma họn ẹzọ ọrhẹnrhẹn ne iran gu ruẹ gui na!” 5 Jesu ma zẹdẹ guan hiehiere. Ọna keghi kpa e Pailet odin.
(Mak 15:24) Iran keghi kan rẹn mu [erhan irrioya, NW ], iran keghi gba ghae ukpọn ọnrẹn, iran na yan uta yọ ne a miẹn ehe na rẹn ne dọmwade ọghẹe gha rhie vbọ.
(Mak 15:29, 30) Avbe ilavbodẹ kegha fieghe uhunmwu, iran na gha ya ukpẹ sakan rẹn wẹẹ, “Ẹbẹe, u ma wẹẹ u gha dunmwu Ọgua Osa sẹ otọ ne u ya ikpẹdẹ eha mu ẹn kpa! 30 Tuorre vbe [erhan irrioya, NW] nian ne u miẹn egbe ruẹ fan!”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 15:24, 29
iran keghi gba ghae ukpọn ọnrẹn: Ebe Jọn 19:23, 24 keghi sunu yi emwi eso ne ebe Matiu, ebe Mak kevbe ebe Luk ma guan kaẹn: Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, te ivbiyokuo e Rom yan uta ye ukpọn e Jesu, ke ẹwu ọghẹe kevbe ukpọn nọ yọ ye uwu ẹre; iran keghi ghae ẹwu nọ rrọọ “ye ihe enẹ,” vbene dọmwadẹ iyokuo na rhie “ọkpọkpa”; rhunmwuda ne iran ma na hoo ne iran yanghan ukpọn nọ yọ ye uwu ẹre, iran keghi yan uta yọ ne iran mieke na rẹn ọmwa nọ khian rhie ẹre; emwi ne iran ru na, keghi muẹn sẹ ighẹ ẹmwẹ akhasẹ nọ rre Psm 22:18 nọ dekaẹn e Mẹzaia. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, vbe ẹghẹ nẹdẹ, ivbiyokuo e Rom gha khian gbe izigan rua, iran ghi bannọ iran ukpọn, iran ghi vbe miẹn iran emwi hia ne iran mwẹ; iran keghi ru ena hia, ne iran ya fa ọmwa nii rua iran ke gbẹ rua.
fieghe uhunmwu: Vbe ẹghẹ nọ bun sẹ, emwa ghaa fieghe uhunmwu iran, iran ghi vbe gha ta ẹmwẹ eso lelẹe, ne iran ya kpamisikan ku ọmwa. Avbe ilavbodẹ keghi muẹn sẹ ighẹ ẹmwẹ akhasẹ nọ rre ebe Psm 22:7 vbene iran ma na rẹn.
(Mak 15:43) Ọmwa kpataki wa nọ vbe uwu Iko ore ẹvbo. Irẹn keghi vbe re ọkpa vbe uwu emwa ni mudia khẹ ẹghẹ ne Arriọba Osanobua gha ya rre. Ọ kegha re ẹdẹ Imuegbe ye otọ (ọni nọ wẹẹ, ẹdẹ ne ọ ke aro ne Ẹdẹ Ikẹtin); Josẹf keghi bu Pailet gha khian, ọ nọ rẹn wẹẹ ne ọ mu ikun Jesu ne irẹn.
(Mak 15:46) Josẹf keghi dẹ ogbọnmwọkpa eto ovbiohuẹ, ọ ghi mu ikun ẹnrẹn sẹ otọ nẹ, ọ na ye ogbọnmwọkpa ni vbuẹ ọre, ọ keghi wa ẹre ye idin ne a fian ye uwu okuta, ọ keghi werriẹ okuta ne ọ kpọlọ rhu uvun ne a la la idin ni.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 15:43
Josẹf: Ne emwi ne Matiu, Mak, Luk kevbe Jọn gbẹn vbekpae Josẹf na lughaẹn ne egbe, ya ima rẹn wẹẹ ẹi re ẹghẹ ọkpa iran enẹ ni gbẹn ebe okha ọghe Jesu ya gbẹn ebe ọghe iran. E Matiu nọ ghaa re ọmwa nọ koko igho uhunmwu, keghi tie ẹre “okpia nọ fe”; e Mak nọ gbẹn ebe ọghẹe, katekate rhunmwuda Ivbi e Rom keghi tie ẹre “ọmwa kpataki . . . vbuwe iko ore ẹvbo” nọ mudia khẹ ẹghẹ ne Arriọba Osanobua khian ya rre; e Luk ne ọbo ebo keghi tie ẹre “adazẹ ne ekhọe esi” nọ ma rhie obọ bae ohiẹn ne iko buu gbe Jesu; e Jọn ọkpa ẹre ọ khare wẹẹ “ọrhuanegbe Jesu vbe nọ, sokpan ọ ma rhie egbe ladian rhunmwuda, ohan avbe Ju muẹn.”—Mat 27:57-60; Mak 15:43-46; Luk 23:50-53; Jọn 19:38-42.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Mak 15:25) Ihe ẹgogo ihinrin vbe owiẹ ẹre iran ya kanrẹn mu [erhan irrioya, NW ].
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 15:25
Ihe ẹgogo ihinrin vbe owiẹ: Emwa eso khare wẹẹ emwi nọ rre ebe Mak 15:25, lughaẹn ne emwi nọ rre ebe Jọn 19:14-16 nọ khare wẹẹ “te ọ ghi ra sẹ ogiavan” vbe ẹghẹ ne Pailet ya kpasẹ yọ wẹẹ na gbe Jesu rua. Ẹmwata nọ wẹẹ, Evbagbẹn Nọhuanrẹn ma wa tama ima taara emwi nọ si ẹre ne alughaẹn na rre ako eva na, sokpan muẹn roro: Ẹmwẹ ne ebe Matiu, Mak, Luk kevbe Jọn tae vbekpa emwi nọ sunu, vbe ọ bu ẹghẹ ne Jesu khian ya wu, keghi wa gua egbe ro. Ebe enẹ na keghi tama ima wẹẹ, vbe avbe igiohẹn kevbe ediọn ghi do iko nẹ vbe owiẹ fioro, iran keghi mu e Jesu gha rrie ọghe Pọntiọs Pialet nọ ghaa re Gọvina ọghe Rom. (Mat 27:1, 2; Mak 15:1; Luk 22:66–23:1; Jọn 18:28) Ebe Matiu, Mak, kevbe Luk khama ima wẹẹ, vbe a kan Jesu mu erhan nẹ, ebiebi keghi so gba otọ nii hia ke “odẹ ẹgogo iweva . . . rhinrin ya sẹ ẹgogo eha.” (Mat 27:45, 46; Mak 15:33, 34; Luk 23:44) Ọ gha kẹ, emwi ọkpa nọ si ẹre ne ẹghẹ na ya kan Jesu mu erhan, na sunu yi vbe ebe ni ta okha ọghe Jesu na lughaẹn ne egbe, ọre wẹẹ: Emwa eso yayi wẹẹ, ẹghẹ na ya suẹn gha ya asan gbe ọmwa na bu ohiẹn uwu gbe, ẹre a ke ka ẹghẹ na ya gbe ọmwa nii rua. Ugbẹnso, ugbemwẹ nii wegbe sẹrriọ wẹẹ, ọmwa nii sẹtin wa la evba. Ugbemwẹ ne iran gbe Jesu re wegbe sẹrriọ wẹẹ, Jesu ma ghi sẹtin mu erhan irrioya ne a khian kan rẹn yi, ọmwa ọvbehe ẹre ọ ghi gu ẹre muẹn. (Luk 23:26; Jọn 19:17) Adeghẹ ẹmwata nọ wẹẹ, ẹghẹ na ya suẹn gha ya asan gbe ọmwa na bu ohiẹn uwu gbe, ẹre a ke ka ẹghẹ na ya gbe ẹre rua, ọni rhiema wẹẹ, vbe iran ya asan gbe Jesu nẹ, iran ma wa kan rẹn mu erhan vbobọvbobọ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne ebe Mat 27:26 kevbe ebe Mak 15:15 na tama ima wẹẹ, vbe iran ghi gbe Jesu asan nẹ, iran na ya kan rẹn mu erhan. Nọnaghiyerriọ, emwa ughughan sẹtin gha mwẹ iziro ughughan vbe nọ dekaan ẹghẹ na ya gbe Jesu rua; eso sẹtin ka ẹghẹ na ya gbe ẹre asan ba ẹghẹ na ya gbe ẹre rua, vbene eso gha na kha wẹẹ ẹghẹ na ya kan rẹn mu erhan ẹre a ya gbe ẹre rua. Ọ gha kẹ, ọna ẹre ọ si ẹre ne ọ na yan e Pailet unu ruan vbe ọ họn wẹẹ, Jesu ma zẹdẹ gbe ẹghẹ vbe erhan irrioya, ọ ke kpan udu. (Mak 15:44) Gberra ọni, vbe ẹghẹ nẹdẹ, te emwa wa gha ghae ikpẹdẹ ọkpa ye ihe erẹnrẹn, vbene abọ ọkpa vbọ na mwẹ awa eha (ughaẹdẹ eha). Emwamwa na ẹre emwa ni gbẹn e Baibol vbe lele. Ọna ẹre ọ si ẹre ne ako eso vbe Baibol na mobọ sunu ye ẹgogo ihinrin, ẹgogo iweva kevbe ẹgogo eha; odẹ ẹgogo ehan vbe owiẹ, vbe ovẹn gha wa suẹn gha yan rre ẹre iran ke ka ughaẹdẹ na. (Mat 20:1-5; Jọn 4:6; Iwinna 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Deba ọni, emwa ma gha mwẹ ẹgogo vbe ẹghẹ nii. Ọna ẹre ọ si ẹre ne iran ma na sẹtin gha sunu yọ taara inu ẹgogo ne emwi ya sunu; ẹmwẹ ne iran mobọ gha loo ọre, “odẹ ẹgogo . . . ” Egbe ẹmwẹ na ẹre a loo ro vbe ebe Jọn 19:14. (Mat 27:46; Luk 23:44; Jọn 4:6; Iwinna 10:3, 9) Uhunmwu ẹmwẹ na hoo na rhie ladian ọre wẹẹ: Ọ gha kẹ, te Mak ka ẹghẹ ne a ya suẹn gha ya asan gbe Jesu ba ẹghẹ ne a ya kan Jesu mu erhan, vbene Jọn na sunu ye ẹghẹ na wa ya kan Jesu ọkpa. Ne Mak na kha wẹẹ “ihe ẹgogo ihinrin vbe owiẹ” vbene Jọn na kha wẹẹ “te ọ ghi ra sẹ ogiavan,” rhiema wẹẹ iran eveva ma wa sunu ye ẹghẹ na ya gbe Jesu zẹẹ. Ughaghe, ena hia ẹre ọ si ẹre ne ẹghẹ ne Mak vbe Jọn sunu yi, na lughaẹn ne egbe. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne Mak gbẹn ebe ọghẹe, e Jọn ke do gbẹn ọghẹe, kevbe wẹẹ ẹghẹ ne iran eveva sunu yi lughaẹn ne egbe, ọ rhiema wẹẹ ẹi re ebe Mak ẹre Jọn loo ro ya gbẹn ọghẹe.
(Mak 16:8) Iran keghi ye ulẹ ladian vbe idin rhunmwuda ohan vbe orrirri ne ọ gbe ku iran, iran ma gu ọmwa rhọkpa guan rhunmwuda ohan mu iran.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mak 16:8
rhunmwuda ohan mu iran: Zẹvbe na miẹn ọnrẹn vbe manuskript eso ni ghi khian ọmaẹn sẹ, uviẹn 8 ẹre ebe Mak uhunmwu ẹnrẹn 16 na fo. Emwa eso keghi wa si agbada vbe unu tae wẹẹ, ẹmwẹ nokiekie na ya khui ebe Mak i khian wa sẹtin ye kuẹi vberriọ. Sokpan ẹmwẹ ne iran ta nii ma de yọ rhunmwuda wẹẹ, ma gha gele ghee vbene Mak ya gbẹn ebe ọghẹe, ọ ma mobọ loo ẹmwẹ nọ bun gbe. Deba ọni, e Jerome kevbe Eusebius ni rri egie ebe vbe orre nogienẹ keghi kha wẹẹ, ne ifiẹmwẹ, “rhunmwuda ohan mu iran” ẹre a ya khui ebe Mak.
E Baibol eso na ya obọ gbẹn vbe urhuẹvbo e Grik kevbe eso na zedu ẹre ghee urhuẹvbo ọvbehe, keghi rhie ifiẹmwẹ eso nọ taẹn kevbe ifiẹmwẹ eso ne kuẹi ba uviẹn 8. U gha miẹn ifiẹmwẹ ni taẹn (ni rre uviẹn 12 ọvbehe) ne iran rhie ba re vbe Codex Alexandrinus, Codex Ephraemi Syri rescriptus, kevbe Codex Bezae Cantabrigiensis; orre nogie isẹn ẹre a gbẹnnẹ iran. U gha vbe miẹn ọnrẹn vbe Latin Vulgate, Curetonian Syriac, kevbe Syriac Peshitta. Vbọrhirhighayehẹ, avbe uviẹn ne iran rhie ba re i rre Codex Sinaiticus kevbe Codex Vaticanus na gbẹn vbe orre nogie enẹ; ẹi vbe rre Codex Sinaiticus Syriacus na gbẹn vbe odẹ orre nogie enẹ ya sẹ nogie isẹn; u i khian vbe miẹn ọnrẹn vbe Sahidic Coptic na ka gha gbẹn vbe orre nogie isẹn. Erriọ vbe ye, uviẹn 8 ẹre ebe Mak na ka wa gha gbẹn vbe urhuẹvbo Armenia kevbe Georgia na fo.
Vbene ẹghẹ ya khian, avbe Baibol na ya urhuẹvbo e Grik gbẹn kevbe na ghi zedu ẹre ghee urhuẹvbo ọvbehe keghi rhie ifiẹmwẹ ne kuẹi eso ba re. Codex Regius na gbẹn vbe orre nogie erẹnrẹn ghi rhie ifiẹmwẹ eso ne kuẹi ba uviẹn 8 nẹ, iran na vbe rhie ifiẹmwẹ eso nọ taen ba re. Ẹmwẹ ne iran ya muẹn so ighẹ orriete na ọre wẹẹ, agharhemiẹn wẹẹ e Baibol eso rhie avbe ifiẹmwẹ na ba re, iran ma yayi wẹẹ ọ gele gba.
UFOMWẸ NỌ MWẸ UVIẸN NE KUẸI
Ifiẹmwẹ eso ne kuẹi ne emwa rhie ba Mak 16:8 ma deba ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne Osanobua dia emwa ya gbẹn. Ọ tiere wẹẹ:
Ikhuo ni keghi bu e Pita kevbe avbe esiọre. Iran keghi ya vbọlọ tama iran vbe uwu ẹmwẹ ne a tama iran. Vbe iyeke ọna, Jesu keghi tobọ ọre ya ẹmwẹ etẹbitẹ eteghori ọghe imiẹnfan ne ẹi mwẹ ọfo gie avbe erhuanegbe ẹre uhunmwu ke ọlarre owẹn ya sẹ ọlarrie ẹre.
UFOMWẸ NỌ MWẸ UVIẸN NỌBUN
Ifiẹmwẹ eso ni taẹn ne emwa rhie ba Mak 16:8 ma deba ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne Osanobua dia emwa ya gbẹn. Ọ tiere wẹẹ:
9 Ugbẹnvbe Jesu ghi rhiọkpaegbe nẹ vbe idin, vbe owiẹ vbirhivbirhi ọghe Ẹdẹ Izọla, ọ keghi ka rhie egbe ma Meri Magdalen, ọmwa ne ọ khu orhiọn esu ihinrọn ladian vbe egbe ẹre. 10 Irẹn keghi ya na iyẹn ma ivbi otu ẹre. Iran ni gha viẹ, iran na vbe gha khiẹ. 11 Irẹn ghi tama iran ighẹ Jesu rre agbọn ighẹ irẹn ye aro irẹn miẹn ọẹn, iran ma yae yi. 12 Vbe iyeke ọnọna, Jesu keghi vbe la odẹ ọvbehe rhie egbe ma eva vbe uwu avbe erhuanegbe ẹre vbe iran rrie igue ọkpa. 13 Iran keghi werriegbe vbe odẹ gha dee do na iyẹn ma e nekpa, sokpan iran ma yae yi. 14 Vbe okiekie ehia, Jesu keghi rhie egbe ma avbe erhuanegbe ne owọrọ vbe ehe ne iran na gha rri evbare, ọ keghi gu iran gui ba ẹmwẹ ne iran i na mwẹ iyayi kevbe wẹẹ ekhọe iran mu rri sẹ vberriọ ne iran ma na ya emwa ne ọ miẹn ọẹn vbe ọ rhiọre nẹ yi. 15 Ọ tama iran wẹẹ, “wa gha rrie uwu agbọn hia ne uwa vbe ya kpe orhu iyẹn ne ọ maan ma emwa hia. 16 Ọmwakọmwa ne ọ yayi, a na vbe samẹ nẹẹn, ọ gha miẹn imiẹnfan. Ọmwakọmwa ne ọ ma yayi, a gha bu abe gbẹe. 17 A gha rhie ama ẹtin na ne avbe emwa ni yayi. Iran gha ya eni mwẹ khulo avbe esu ladian. Iran gha zẹ ẹvbo ne iran ma rẹn. 18 Iran gha ya obọ mu ẹyẹn ra te iran rri erruan, ẹ i ru iran emwi rhọkpa. Iran gha viọ obọ iran yan avbe ọkhọnmwọ, egbe ghi rran iran.”
19 Ugbẹnvbe Nọyaẹnmwa Jesu ghi gu iran guan nẹ, a keghi tọn ẹn mu gha rrie ẹrinmwi, ọ na tota ye obọ erha ọmwa Osanobua. 20 Avbe erhuanegbe keghi ladian ya gha kpe orhu lele ehe hia khian. Nọyaẹnmwa keghi rhie obọ ba iwinna iran, ọ kegha ye ama kevbe ẹtin rhie ma wẹẹ, orhu ẹmwata ọre iran kpee.
E Baibol Na Tie
(Mak 15:1-15) Vbe owiẹ vbirhivbirhi avbe igie ohẹn kevbe avbe ediọn keghi ya gu iran ni ma emwa Uhi kevbe avbe eghaẹvbo do iko ẹgiẹgiẹ, ne iran mwamwa emwi ne iran gha ru. Iran keghi rro eghan ye Jesu obọ, iran na si ẹre bu Pailet. 2 Pailet keghi nọ rẹn wẹẹ, “Wẹ ọrọre ọba avbe Ju ra?” Jesu wanniẹn tama rẹn, “Erriọ u kha re.” 3 Avbe igie ohẹn keghi ba Jesu ifi ẹzọ emwi ni bun ẹsẹse. 4 Pailet keghi rhunmwuda ọnii dọlegbe nọ rẹn wẹẹ, “U i zẹ ne unu ruẹn ra? U ma họn ẹzọ ọrhẹnrhẹn ne iran gu ruẹ gui na!” 5 Jesu ma zẹdẹ guan hiehiere. Ọna keghi kpa e Pailet odin. 6 Ẹghẹ Ugie Alagberra hia ọre Pailet ya fan oghunmwu ọkpa ne ọ ghi yẹẹ iran fua ne iran. 7 Ẹghẹ na, okpia ọkpa ne a tie ẹre Barabbas kegha rre ẹwẹdọ deba avbe etẹ eso ni de izigha vbe ẹghẹ ne iran na si okhọn igbinna ẹvbo. 8 Ugbẹnvbe avbe emwa ghi gbe ẹbu nẹ, iran keghi suẹn gha tama Pailet wẹẹ nọ ya ẹmwẹ lekhue iran vbene ọ ka ru ẹre dee ẹdẹ. 9 Pailet keghi nọ iran wẹẹ, “Wa hoo ne I fan ọba avbe Ju fua ne uwa ra?” 10 Irẹn wa rẹn wẹ ikhuiwu ọre avbe igie ohẹn ya si Jesu bu irẹn gha dee. 11 Sokpan avbe igie ohẹn keghi kpikpi emwa ni gbe ẹbu ye evba wẹẹ ne iran khama Pailet wẹẹ Barabbas iran hoo ne ọ fan fua ighẹ ẹi re Jesu. 12 Pailet keghi dọlegbe gu iran guan wẹẹ, “Vbe uwa ghi wẹẹ ne I ru ọmwa ne uwa tie ẹre ọba avbe Ju hẹẹ?” 13 Iran datu wẹẹ, “Kan rẹn mu ugbugbe.” 14 Pailet keghi nọ iran wẹẹ, “De emwi dan ne ọ mobọ ru?” Iran keghi wa dọlegbe kakabọ datu wẹẹ, “Kan rẹn mu ugbugbe.” 15 Pailet keghi hoo ne ọ ru emwi nọ gha yẹẹ iran, ọ na rhunmwuda ọnii fan Barabbas fua ne iran. Ọ ghi wẹ ne iran gbe Jesu asan nẹ, ọ keghi rhie ẹre ne iran ne iran ya kan rẹn mu ugbugbe.
JUNE 11-17
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LUK 1
“Gha Mwẹ Imuegberriotọ Vbene Meri Ghaa Ye”
(Luk 1:38) Meri keghi kha wẹẹ, “Ọguọmwadia ọre I khin, gie ẹre gele sẹ vbe egbe mwẹ vbe ne u khare na.” Odibosa nii keghi kpa sẹ ọre rae.
ia 149 okhuẹn 12
‘Ọviẹn E Jehova Ẹre I Khin!’
12 Ẹmwẹ ne Meri tae keghi rhiẹre ma wẹẹ ọmwa imuegberriotọ, nọ muegbe ne ọ ya họn ẹmwẹ ne Osanobua ẹre irẹn ghaa khin; egbe ekhọe vbenia ẹre emwa hia ni mwẹ amuẹtinyan vbe mwẹ. Meri keghi tama e Gabriẹl wẹẹ: “Ọguọmwadia ọre I khin, gie ẹre gele sẹ vbe egbe mwẹ vbe ne u khare na.” (Luk 1:38) Ovbiogue sẹlẹkẹ ẹre ọmokhuo nọ re ọviẹn khin vbe ẹghẹ nẹdẹ. Ẹi mwẹ ẹmwẹ obọre vbọ gberra ọghe enarẹn. Aro vberriọ ẹre Meri ya ghee egbe ẹre vbe odaro e Jehova. Ọ rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha miẹn agbẹkunsotọ vbe obọ e Jehova; ọ vbe rẹn wẹẹ e Jehova i khian fiyeke gbe emwa ni re ọghẹe. Deba ọni, e Meri rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha ya ekhọe hia ru iwinna ne Jehova mu ne irẹn, agharhemiẹn wẹẹ ẹi khuẹrhẹ, irẹn gha miẹn afiangbe ọghe Jehova.—Psm 18:25.
(Luk 1:46-55) Meri keghi kha wẹẹ: “Ekhọe mwẹ rho Nọyaẹnmwa vbe uyi, 47 ẹko mwẹ vbe sọyẹnmwẹ ghe Osanobua Ọmiọnmwafan mwẹ, 48 rhunmwuda, ọ ye imẹ rre, mẹ ne ọguọmwadia ẹre ne ẹi mwẹ esa! Ke ẹghẹ na gha khian nian, agbọn hia gha tie mwẹ ena fiangbe, 49 Rhunmwuda, emwi nọkhua ne Osanobua ne ọ kpọlọ ru mẹ. Ne ọ huanrẹn ẹre eni ẹnrẹn vbe khin. 50 Ọ tohan iran hia ni mu ohan rẹn. Ke orre ya sẹ orre.51 Ọ niẹn obo ẹre ne ọ wegbe ladian. Ọ keghi zagha iran ni tọn egbe mu kevbe emwamwa iran kua. 52 Ọ silo iran ne ọba nekhua hin ẹkete iran rre. Ọ keghi tọn avbe emwa ne ẹi mwẹ esa mu. 53 Ọ ye emwi ni maan koko iran ne ohanmwẹ gbe ne ẹko vuọn. Ọ keghi gie iran ni fe fi abọ gha rrie. 54 Ọ mu eyan ne ọ yan ma avbe erha mwa odede sẹ. Ọ rre do ye Izrẹl ne eguọmwadia ẹre obọ. 55 Ọ yerre ne ọ ya mwẹ itohan ghe Ebraham. Kevbe uniẹn ivbi ẹre ẹdẹdẹmwẹdẹ!”
ia 150-151 okhuẹn 15-16
‘Ọviẹn E Jehova Ẹre I Khin!’
15 E Meri na ghi suẹn gha guan. Ẹmwẹ nọ tae keghi rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn do fi ẹdẹnẹrẹ. (Tie Luk 1:46-55.) Vbuwe ẹmwẹ hia ne Meri tae vbe Baibol, ọna ẹre ọ ghi taan sẹ; ẹmwẹ nọ tae na keghi ya ima rẹn aro ọmwa ne Meri khin. Ọ ya ima rẹn wẹẹ, e Meri gbọyẹmwẹ ye ukpamuyọmọ ne Jehova mu nẹẹn zẹvbe iye Mẹzaia. E Meri keghi kha wẹẹ e Jehova keghi gbe iran kotọ ighẹ emwa itengbemu, vbene ọ na ru iyobọ ne emwa imuegberriotọ kevbe emwa ne obọ ma sẹ ọre. Ẹmwẹ na keghi ya ima rẹn vbene amuẹtinyan ọghe Meri wegbe sẹ hẹ kevbe vbene ọ mwẹ irẹnmwi sẹ hẹ. Ezanzan ọkpa na ru rhiẹre ma wẹẹ, ọ gberra igba 20 ne Meri sunu ye emwi eso ni rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Hibru Gbẹn!
16 Ọdewarorua wẹẹ, te Meri wa gha ru erria yan Ẹmwẹ Osanobua. Ọrheyerriọ, ọ ma gha mwẹ ẹghẹ nọ ya tọn egbe mu; ne ọ gha te ya gha zẹ ẹmwẹ obọ re ta, emwi nọ rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn ẹre ọ ghaa sunu yi. Ọmọ nọ biẹ vbe gha mwẹ egbe ekhọe vberriọ; vbe nene ọmọ ghi waan nẹ, ọ na kha wẹẹ: “Emwi ne I ma emwa re ẹi re ọghe obọ mwẹ, sokpan obọ Osanobua ne ọ gie mwẹ ẹre ọ ke rre.” (Jọn 7:16) Inọta nọ ghi khẹke ne ima nọ egbe ima ọre wẹẹ: ‘Mẹ ya aro nọ ghaan vberriọ ghee Ẹmwẹ ọghe Osanobua ra? Ra ẹmwẹ obọ mwẹ ẹre imẹ ya maa emwa emwi?’ Te Meri gele rhiẹre ma wẹẹ aro nọ ghaan ẹre irẹn ya ghee Ẹmwẹ Osanobua.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Luk 1:69) Ọ gie Ọmiọnmwafan nọ wegbe ọkpa zọ ladian ne ima, vbe uwu uniẹn Devid ne ọguọmwadia ẹre.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 1:69
ọmiọnmwafan nọ wegbe: Ra ‘igho ọghe imiẹnfan.’ Vbe Baibol, igho ọghe aranmwẹ keghi mudia ye ẹtin kevbe akhọnmiotọ. (1 Sam 2:1; Psm 75:4, 5, 10; 148:14) Deba ọni, igho ọghe aranmwẹ vbe mudia ye ihe avbe ọba, uniẹn ọghe avbe ọba, emwa esi kevbe emwa dan. Kevbe wẹẹ e Baibol vbe tian iran deghẹ iran na khọnmiotọ zẹvbe emwa ni ya igho ọghe aranmwẹ gbinna. (Diut 33:17; Dan 7:24; 8:2-10, 20-24) Zẹvbe na ya loo ‘igho ọghe imiẹnfan’ vbe ako evbagbẹn nọhuarẹn na, e Mẹzaia nọ re ọmiọnmwafan nọ wegbe ẹre a guan kaẹn.
(Luk 1:76) Wẹ ne ovbi mwẹ, akhasẹ Osanobua Ne Ọ Yo Sẹ, ẹre a gha tie ruẹ. Wẹ gha ke aro ne Nọyaẹnmwa. Ne u ya zẹ odẹ ye otọ khẹ ọre.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 1:76
Wẹ gha ke aro ne Nọyaẹnmwa: Ne Baibol na wẹẹ, Jọn ne Baptist “gha ka aro ne Nọyaẹnmwa,” ọni rhiema wẹẹ irẹn ẹre ọ khian gbẹn odẹ yotọ khẹ Jesu nọ re ọmwa ne Jehova ya zihe egbe.—Jọn 5:43; 8:29; ghee ayahọmwaehọ nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn na nọ dekaan e Jehova.
E Baibol Na Tie
(Luk 1:46-66) Meri keghi kha wẹẹ: “Ekhọe mwẹ rho Nọyaẹnmwa vbe uyi, 47 ẹko mwẹ vbe sọyẹnmwẹ ghe Osanobua Ọmiọnmwafan mwẹ, 48 rhunmwuda, ọ ye imẹ rre, mẹ ne ọguọmwadia ẹre ne ẹi mwẹ esa! Ke ẹghẹ na gha khian nian, agbọn hia gha tie mwẹ ena fiangbe. 49 Rhunmwuda, emwi nọkhua ne Osanobua ne ọ kpọlọ ru mẹ. Ne ọ huanrẹn ọre eni ẹnrẹn vbe khin. 50 Ọ tohan iran hia ni mu ohan rẹn. Ke orre ya sẹ orre. 51 Ọ niẹn obo ẹre ne ọ wegbe ladian. Ọ keghi zagha iran ni tọn egbe mu kevbe emwamwa iran kua. 52 Ọ silo iran ne ọba nekhua hin ẹkete iran rre. Ọ keghi tọn avbe emwa ne ẹi mwẹ esa mu. 53 Ọ ye emwi ni maan koko iran ne ohanmwẹ gbe ne ẹko vuọn. Ọ keghi gie iran ni fe fi abọ gha rrie. 54 Ọ mu eyan ne ọ yan ma avbe erha mwa odede sẹ. Ọ rre do ye Izrẹl ne eguọmwadia ẹre obọ. 55 Ọ yerre ne ọ ya mwẹ itohan ghe Ebraham. Kevbe uniẹn ivbi ẹre ẹdẹdẹmwẹdẹ!” 56 Meri ghi gbe uki eha vbe ehe ne Elizabẹt ye nẹ, ọ na gha rrie owa. 57 Uki ghi sẹ Elizabẹt nẹ, ọ keghi biẹ ọmọ okpia. 58 Avbe emwa ẹdogbo kevbe etiọnrẹn ni họn vbene Nọyaẹnmwa ru ẹre ẹse hẹ keghi gu ẹre ghọghọ ẹsẹse. 59 Ọ ghi rre uzọla ọkpa ne a biẹ ọre, iran keghi rre do rhuẹ ọmọ nii, iran te ra wa he ẹre Zẹkaraia ne a vbe tie erhae. 60 Sokpan iyẹe wanniẹ wẹẹ, “Ẹn o, Jọn ẹre a gha he ẹre re.” 61 Iran wanniẹn tama rẹn wẹẹ, “Wa i he mwẹ eni na vbe ẹgbẹe.” 62 Iran keghi ye obọ zẹ edu nọ erhae eni ne ọ hoo ne a he ọmọ okpia ni re. 63 Zẹkaraia keghi nọ uhanhan ne a gbẹn emwi yi, ọ keghi gbẹn wẹẹ, “Jọn ẹre a tie ẹre.” Unu keghi wa yan iran hia. 64 Vbe ọwarọkpa ni Zẹkaraia keghi suẹn dọlegbe gha guan, ọ kegha rho Osanobua vbe uyi. 65 Emwi na keghi wa mu ẹdogbo nii hia ohan, ọ keghi wa titi gba ẹvbo uhunmwu oke Judia hia. 66 Emwa ni họẹn hia kegha rria ẹre wẹẹ, “De emwi ne ọmọ na ra khian?” Rhunmwuda aro dae wẹẹ ẹtin Nọyaẹnmwa gu ẹre rrọọ.
JUNE 18-24
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LUK 2-3
“Avbe Igbama—Uwa Mwẹ Alaghodaro Vbe Odẹ Ọghe Orhiọn Ra?”
(Luk 2:41, 42) Ukpukpo ẹre avbe evbibiẹ Jesu ya gha ru [Ugie] Alagberra vbe Jerusalẹm. 42 Jesu ghi rre ọmọ ukpo iweva, iran keghi vbe gha khian zẹ vbe ne iran ka ru ẹre de yi.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 2:41
Ukpukpo ẹre avbe evbibiẹ Jesu: Agharhemiẹn wẹẹ, Uhi e Mosis ma wẹẹ ne ikhuo gha yo Ugie Alagberra, te Meri wa gha lele Josẹf ye Jerusalẹm ukpo ukpo, vbe ọ gha khian ya do ugie na. (Ẹks 23:17; 34:23) Okhian ne Josẹf vbe ẹgbẹe ọre khian vbe ukpo ukpo, sẹ odẹ ibiriki 190.
(Luk 2:46, 47) Vbe ikpẹdẹ nogieha, iran keghi do vba ẹre vbe uwu Ọgua Osa, ọ tota ba avbe emamwaemwi e Ju, ọ gha danmwehọ iran, ọ keghi vbe gha nọ iran ọta. 47 Unu keghi yan emwa hia ni danmwehọ ẹre ye ẹwaẹn ne ọ ya rhie ewanniẹn ye inọta.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 2:46, 47
ọ keghi vbe gha nọ iran ọta: Ne ẹmwẹ ne Jesu tae na yan emwa unu ruan, ọ ya ima rẹn wẹẹ ẹi re ọta ọghe ọvbokhan ẹre Jesu ghaa nọ iran re. (Luk 2:47) Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹre ladian ighẹ ẹmwẹ na, “nọ iran ọta” sẹtin dekaan inọta na zọlọ ọmwa re vbe a ghaa gui ẹzọ vbe owa ẹzọ. (Mat 27:11; Mak 14:60, 61; 15:2, 4; Iwinna 5:27) Ọtokha eso khare wẹẹ, a gha ghi do ugie fo nẹ, avbe ọkaolotu ugamwẹ eso ghi ye gha rre onurho Ọgua Osa gha maa emwa emwi. Emwa ni tota lẹga iran ghi gha danmwehọ iran, iran ghi vbe gha nọ iran ọta.
Unu keghi yan emwa hia: Ẹmwẹ e Grik na loo ro mwa ya ima rẹn wẹẹ, ẹi re emwi nọ sunu uhukpa ẹre a gie re vbe ako na.
(Luk 2:51, 52) Jesu keghi lele iran dọlegbe gha rrie Nazarẹt, ọ kegha họn ẹmwẹ ne iran. Iyẹe keghi ye emwi na hia ẹro. 52 Jesu kegha wan vbe ikinnegbe kevbe ẹwaẹn, ẹmwẹ ọnrẹn kegha yẹẹ Osanobua kevbe emwa ne agbọn.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 2:51, 52
kegha họn ẹmwẹ: Ẹmwẹ e Grik na loo ro mwa ya ima rẹn wẹẹ, vbe Jesu ghi rhiẹre ma avbe ọmamwaemwi ni rre Ọgua Osa vbene irẹn mwẹ irẹnmwi Osanobua hẹ, ọ kegha rrie owa, vbene ọ na ye gha mu egbe rriotọ ne evbibiẹ ọre. Odẹ ne Jesu ya họn ẹmwẹ ne evbibiẹ ọre lughaẹn ne vbene emọ ọvbehe ya họn ẹmwẹ ne evbibiẹ iran; te Jesu muẹn sẹ emwi nọ rre Uhi e Mosis zẹẹ.—Ẹks 20:12; Gal 4:4.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Luk 2:14) “Uyi nọ ne Osanobua vbe ẹrirnmwi ne ọ yo sẹ. Kevbe ọfumwegbe ne emwa ne ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn ghe vbe agbọn!”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 2:14
Kevbe ọfumwegbe ne emwa ne ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn ghe: Evbagbẹn nọhuanrẹn eso na ya obọ gbẹn keghi zedu ẹre vbenia: “kevbe vbe otagbọn, ọfumwegbe kevbe itohan gu emwa rrọọ.” Ifiẹmwẹ na ẹre Baibol nibun na zedu ẹre vbe loo. Sokpan ifiẹmwẹ ne New World Translation loo ro ẹre ọ gba sẹ rhunmwuda ọ gu manuskript nibun ro. Ẹmwẹ ne odibosa ya wewe ma rhiema wẹẹ emwa hia, ke nọ maan kevbe nẹi maan ẹre ọ khian miẹn akueyi ọghe Osanobua. Nọghayayerriọ, emwa ni khian miẹn akueyi ọghe Osanobua keghi re emwa ni gele mwẹ amuẹtinyan kevbe ni lele Ovbiẹre.—Ghee ayahọmwaehọ nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn na, nọ dekaan emwa ne ẹko [Osanobua] rhiẹnrhiẹn ghe.
emwa ne ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn ghe: Emwa ni mwẹ akueyi ọghe Osanobua, ẹre avbe odibosa guan kaẹn vbe ako na. Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian ọre eu·do·kiʹa. Emwi na yae kha ọre “itohan ra akueyi.” A vbe loo ẹmwẹ nọ khọ eu·do·kiʹa nọ re eu·do·keʹo vbe ebe Mat 3:17; Mak 1:11; kevbe Luk 3:22 (ghee ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 3:17; Mak 1:11). Ẹmwẹ na ẹre Osanobua loo ro vbe ọ gu Ovbiẹre guan vbe iyeke idinmwiamẹ ọghẹe. Emwi na yae kha ọre, “na kue ye emwi; na gha mwẹ ẹkorhiẹnrhiẹnmwẹ daa emwi; na ya aro nọ maan ghee emwi ne emwi gha sẹ ọmwa ọyẹnmwẹ.” Zẹvbe na ya loo ẹre vbe ako na, emwi ne ifiẹmwẹ na “emwa ne ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn ghe” (an·throʹpois eu·do·kiʹas) rhiema ọre emwa ni mwẹ akueyi ọghe Osanobua kevbe “emwa ne irẹn ya aro nọ maan ghee.” Ne odibosa na guan kaẹn emwa ne ẹko Osanobua rhiẹnrhiẹn ghee vbe ẹghẹ nii, ẹi re emwa nagbọn hia ẹre ọ ghaa kha, sokpan emwa nọ dekaẹn ọre emwa ni ghaa ru emwi nọ yẹẹ Osanobua lekpae amuẹtinyan ọghe ẹmwata ọghe iran kevbe ni ghaa hoo ne iran gha re erhuanegbe ọghe Ovbiẹre. Agharhemiẹn wẹẹ ugbẹnso ẹmwẹ e Grik na nọ re eu·do·kiʹa sẹtin vbe gha re akueyi ọghe emwa nagbọn (Rom 10:1; Fil 1:15), vbe ẹghẹ nibun ọ keghi dekaẹn akueyi ọghe Osanobua ra ẹkorhiẹnrhiẹnmwẹ ne irẹn mwẹ ra odẹ ne irẹn kpasẹ yi (Mat 11:26; Luk 10:21; Ẹfis 1:5, 9; Fil 2:13; 2 Tẹs 1:11). A keghi loo ẹmwẹ na ginna ‘akueyi’ ọghe Osanobua vbe Septuagint vbe ebe Psm 51:18 [50:20, LXX].
(Luk 3:23) Ọmọ ukpo ọgban ẹre Jesu gha ye vbe ọ suẹn iwinna. Zẹ vbene emwa te ro ighẹ ọ khin, rẹn keghi re ovbi e Josẹf ne ovbi e Heli.
wp16.3 9 okhuẹn 1-3
U Ka Rẹn Ra?
De Ọmwa Nọ Re Josẹf?
E Josẹf ne kabita nọ ghaa rre Nazarẹt ẹre ọ mu Jesu ye ọmọ biẹ. Sokpan de ọmwa nọ ghaa re erha e Josẹf? Vbe Matiu ghi guan kaẹn uniẹn ne Jesu ke rre, ọ na wẹẹ okpia ọkpa na tie ẹre Jekọb ọre erha e Josẹf. Sokpan e Luk na wẹẹ Josẹf keghi re “ovbi e Heli.” Vbọsiẹ ne alughaẹn na rre ẹmwẹ ne iran eveva tae?—Luk 3:23; Matiu 1:16.
Ebe Matiu khare wẹẹ: “Jekọb na ẹre ọ biẹ e Josẹf.” Ẹmwẹ e Grik ne Matiu loo ro mwa rhiema wẹẹ e Jekọb ẹre ọ naa ẹko e Josẹf. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ uniẹn ne Josẹf gele ke rre ẹre Matiu ghaa guan kaẹn; uniẹn Ọba e Devid ẹre Josẹf ke rre, nọ rhiema wẹẹ ọmọ ne Josẹf mu biẹ keghi mwẹ asẹ nọ khian ya tota ye ẹkete ọghe Devid.
Sokpan ebe Luk khare wẹẹ: “Josẹf ne ovbi e Heli.” Odẹ ọvbehe ne ima gha ya rẹn otọ ẹmwẹ nii ọre ‘Josẹf ne orruan e Heli.’ A vbe loo egbe ẹmwẹ vbenia vbe ebe Luk 3:27. Vbe ako nii ghi guan kaẹn e Shealtiẹl, ọ na tie ẹre “ovbi e Neri” agharhemiẹn wẹẹ erhae ne erhae ọre Jehoiakin. (1 Krọnikol 3:17; Matiu 1:12) Ọ khọ wẹẹ, ovbi e Neri nokhuo ọkpa, ne Baibol ma sunu ye eni ẹnrẹn ẹre Shealtiẹl rhie re zẹvbe amwẹ. Ọni rhiema wẹẹ orruan e Neri ẹre Shealtiẹl ghaa khin. Erriọ vbe gha ye, ne Josẹf na rhie Meri ne ovbi e Heli zẹvbe amwẹ ẹre ọ si ẹre ne Baibol na tie Josẹf “ovbi e Heli.” Ọni rhiema wẹẹ, “uniẹn” Jesu ne ebe Luk guan kaẹn keghi re ọghe iyẹe ighẹ e Meri. (Rom 1:3) Ma bẹghe ẹre nia wẹẹ, te Baibol wa guan kaẹn ẹgbẹe ne obọ erha kevbe ẹgbẹe ne obọ iye ọghe Jesu.
E Baibol Na Tie
(Luk 2:1-20) Ẹghẹ nii, Ọgbaisi Ọgọstọs keghi yi iyi wẹẹ ne emwa ni rre otọe irẹn hia ya gbẹnnẹ eni ye otọ vbene a ra ya ka ẹvbo. 2 Vbe ẹghẹ ne a na ka ẹvbo okokao na, Kirenios ẹre ọ ghaa khaemwisẹ vbe Siria. 3 Dọmwade ọghọe keghi rhunmwuda ọnii ya gha gbẹn eni ye otọ vbe ẹvbo ne a na bie ọre. 4 Josẹf keghi rhunmwuda ọnii kpa vbe Nazarẹt ne Galili gha die Bẹtlẹhẹm ẹvbo ne a na biẹ Devid, vbe otọe Judia. Emwi nọ ye Josẹf gha rrie evba ọrọre wẹẹ, uniẹn Devid ọre irẹn khin. 5 Ọ keghi ya gbẹnnẹ eni ọghẹe kevbe ọghe Meri ne a ya nẹẹn ne ọ vbe hanmwa vbe ẹghẹ ni ye otọ. 6 Ẹghẹ ne iran na gha rre Bẹtlẹhẹm na, ẹdẹ ne ọ gha ya biẹ keghi sẹ. 7 Ọ keghi biẹ ọmọ ọdiọn ọmọ okpia, ọ keghi ye ukpọn vbuẹ ọre, ọ keghi wa ẹre vbe aza emwirri rhunmwuda owa ekhẹn ma ghi gua iran. 8 Avbe Ọsuohuan eso keghi rre otọe ẹvbo nii, iran kegha gbe aro ghe ohuan iran vbe oha vbe asọn. 9 Odibosa e Nọyaẹnmwa rhie egbe ma iran, awanwan Nọyaẹnmwa keghi wan lẹga iran, ohan keghi mu iran ẹsẹse. 10 Sokpan odibo e Nọyaẹnmwa ni tama iran wẹẹ, “Wa ghẹ gie ohan mu uwa rhunmwuda iyẹn oghọghọ ne ọ gha sẹ emwa hia ọyẹnmwẹ, ọre I do na ma uwa. 11 Vbe ẹdẹnẹrẹ na, a biẹ Kristi Nọyaẹnmwa ne ọre Ọmiọnmwafan uwa, vbe ẹvbo Devid. 12 Ne uwa miẹn ehe ne tie ẹre ẹmwata, wa gha do vba ọmọ obọ ne a ye ukpọn vbuẹ vbe a muẹn lovbiẹ vbe aza emwirri.” 13 Vbe udemwurri, ivbiyokuo ni bun ọghe odibosa ni rre ẹrinmwi keghi rhie egbe ma ba odibosa nii, iran kegha rho Osanobua vbe uyi wẹẹ: 14 Uyi nọ ne Osanobua vbe ẹrinmwi ne ọ yo sẹ. Kevbe ọfumwegbe ne emwa ne ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn ghe vbe agbọn!” 15 Ugbẹn vbe avbe odibosa ni ghi kpa sẹ iran rae gha rrie ẹrinmwi nẹ, avbe ọsuohuan keghi gba tae wẹẹ, “Wa gie ima gha rrie Bẹtlẹhẹm ne a ya ghe emwi ne Nọyaẹnmwa do tama ima na ighẹ ọ sunu.” 16 lran keghi zẹgiẹ gha khian, iran keghi do vba Meri kevbe Josẹf, iran keghi vbe miẹn ọmọ nii ne ọ lovbiẹ vbe eza emwirri. 17 Ugbẹn vbe avbe ọsuohuan ghi miẹn ọnrẹn, iran na iyẹn emwi ne avbe odibosa tama iran vbe ekpa ọmọ nii ma iran. 18 Iyẹn ne avbe ọsuohuan naẹn ma iran na keghi yan emwa hia ni họẹn unu ruan. 19 Meri ma mianmian avbe emwi na, ọ keghi hẹko gha rria iran vbe ekhọe ẹre. 20 Avbe ọsuohuan keghi werriegbe, iran kegha so ihuan rho Osanobua rhunmwuda emwi ne iran họẹn kevbe ne aro iran sẹe ne ọ wa gha ye zẹ vbene avbe odibosa tama iran.
JUNE 25–JULY 1
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LUK 4-5
“Lẹẹ Ne Edanmwẹ Vbene Jesu Ru Ẹre”
(Luk 4:1-4) Jesu keghi werriegbe ke Jọdan gha dee, Ọ vuọn ne Orhiọn Ne ọ huanrẹn, Orhiọn keghi gban ẹre uhunmwu gha rrie uwu ato. 2 Ehe ne Esu na ya danmwẹ ọnrẹn ghe la ikpẹdẹ iyeva. Vbe uwu ẹghẹ na hia, ọ ma rri evbare rhọkpa, sẹrriọ ne ohanmwẹ ghi na gha gbe ẹre vbe a ghi do ehia fo nẹ. 3 Esu keghi tama rẹn wẹẹ, “Adeghẹ Ovbi Osanobua uwẹ khin, tama okuta na ne ọ khian ebrẹd.” 4 Jesu wanniẹn wẹẹ, “Ebe tae wẹẹ, ‘Ebrẹd ọkpa i sẹ ọmwa ye egbe yan.’”
w13 8/15 25 okhuẹn 8
De Aro Ọmwa Nọ Khẹke Ne U Gha Khin?
8 Obẹlẹ na ẹre Setan vbe loo vbe ọ danmwẹ Jesu vbuwe ato. Vbe Jesu ghi mu awẹ nẹ vbe ọwara ikpẹdẹ 40, e Setan keghi ya ẹmwẹ evbare danmwẹ Jesu. Setan keghi tama Jesu wẹẹ “Adeghẹ Ovbi Osanobua uwẹ khin, tama okuta na ne ọ khian ebrẹd.” (Luk 4:1-3) Vbe edanmwẹ na, emwi eva rrọọ ne Jesu gha sẹtin ru: Nokaro, ọ sẹtin loo ẹtin ne Osanobua rhie nẹẹn ya ru ọghe enegbe ẹre. Nogieva ọ sẹtin zẹ ne egbe ẹre nẹ ghẹ loo ẹtin na vbe odẹ vberriọ. Jesu rẹnrẹn wẹẹ ọ ma khẹke ne irẹn loo ẹtin ne Osanobua rhie nẹẹn ya ru ọghe enegbe ẹre. Agharhemiẹn wẹẹ obọ ohanmwẹ wa gha dae, asikẹgbe nọ gu e Jehova mwẹ ẹre ọ ye mu ye okaro. Jesu keghi tama e Setan wẹẹ, “Ebe tae wẹẹ ‘Ebrẹd ọkpa i sẹ ọmwa ye egbe yan.’”—Luk 4:4.
(Luk 4:5-8) Esu keghi tọn rẹn mu, ọ keghi ya ye ifuanro ọkpa rhie arriọba otọ agbọn hia ma rẹn. 6 Esu tama rẹn wẹẹ, “A viọ ena hia mẹ nẹ, mẹ sẹtin vbe viọ iran ne ọmwa ne ọ yẹẹ mwẹ, mẹ gha viọ ẹfe kevbe ẹtin na hia nuẹn. 7 Adeghẹ u diguẹ mẹ, ehia ghi gha re ọwuẹ.” 8 Jesu wanniẹn tama rẹn wẹẹ, “Ebe khare wẹẹ, ‘Osanobua Nọyan ruẹn ọkpa wẹ gha ga, ne u gha vbe gha ye uhunmwu rhanmwa otọ na!’”
w13 8/15 25 okhuẹn 10
De Aro Ọmwa Nọ Khẹke Ne U Gha Khin?
10 Jesu de ye edanmwẹ ọghe Setan ra? Setan keghi “ye ifuanro ọkpa rhie arriọba otọ agbọn hia ma [Jesu]; Esu tama rẹn wẹẹ ‘. . . Mẹ gha viọ ẹfe kevbe ẹtin na hia nuẹn.’” (Luk 4:5, 6) Jesu i khian sẹtin ya aro kẹkan bẹghe arriọba hia ni rre agbọn uhukpa, sokpan te Setan ghaa roro ẹre wẹẹ irẹn gha mu avbe arriọba na ma Jesu vbe umian, ẹi mwẹ ọ ma viẹn ye Jesu aro. Vbene ekhue ma na mu e Setan, ọ na gha tama Jesu wẹẹ: “Adeghẹ u diguẹ mẹ, ehia ghi gha re ọwuẹ.” (Luk 4:7) Jesu ma hoo ne ọ de ye ifi ne Setan khuan khẹ ọre. Vbe ọwarọkpa nii, ọ keghi tama e Setan wẹẹ: “Ebe khare wẹẹ, ‘Osanobua Nọyan ruẹn ọkpa wẹ gha ga, ne u gha vbe gha ye uhunmwu rhanmwa otọ na!’”—Luk 4:8.
(Luk 4:9-12) Esu keghi vbe muẹn gha rrie Jerusalẹm, ọ keghi muẹn yan ehe ne o yo sẹ vbe Ọgua Osa, ọ tama rẹn wẹẹ, “Adeghẹ Ovbi Osanobua wẹ khin, ke evba san fi otọ. 10 Rhunmwuda Ebe tae nẹ wẹẹ, ‘Osanobua gha gie avbe odibo ẹre ne iran gha gbe aro ghe ruẹ,’ 11 kevbe wẹẹ, ‘iran gha da obọ rra ruẹ vbene a gha na miẹn ighẹ u ma ghi mu owẹ gbe okuta.’” 12 Jesu wanniẹn tama rẹn wẹẹ, “Ebe tae nẹ ‘Ohan i gie uwẹ danmwẹ nọyan ruẹn Osanobua ruẹ ghe.’”
avbe efoto ra e vidio ni rre nwtsty
Ehe Nọ Yo Sẹ Vbe Ọgua Osa
Ọ gha kẹ, te Setan gele rhie Jesu gha rhie “ehe nọ yo sẹ vbe Ọgua Osa,” ọ na wẹẹ ne ọ ke evba san tuorre. Sokpan ima ma wa rẹn ehe ne Jesu wa mudia yi zẹẹ. Ẹmwẹ na ighẹ “Ọgua Osa” na loo ro mwa sẹtin dekaan ehe hia vbe Ọgua Osa. Ọ gha kẹ, odẹ ahọ ẹre Jesu mudia yi vbe uhunmwu Ọgua Osa (1). A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, ehe ọvbehe vbe nene Ọgua Osa ẹre Jesu mudia yi. Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, ọmwa gha ke evba dee, ẹi khian sẹtin miẹn uhunmwu, vbe ẹi re te Jehova ru iyobọ nẹẹn.
w13 8/15 26 okhuẹn 12
De Aro Ọmwa Nọ Khẹke Ne U Gha Khin?
12 Te Jesu wa lughaẹn ne Ivi; ọ keghi rhie igiemwi esi yotọ vbe nọ dekaan imuegberriotọ! Setan vbe gha hoo ne ọ loo obẹlẹ ọvbehe ya danmwẹ Jesu, sokpan Jesu ma zẹdẹ hoo ne irẹn ru emwi ọyunnuan nọ gha mu Osanobua ye edanmwẹ. Akpawẹ Jesu ru vberriọ, ọ gha te rhiema wẹẹ ọmwa itengbemu ẹre irẹn khin! Nọghayayerriọ, Jesu na wa tama e Setan wẹẹ: “Ebe tae nẹ, ‘Ohan i gie uwẹ danmwẹ nọyan ruẹn Osanobua ruẹ ghe.’”—Tie Luk 4:9-12.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Luk 4:17) Iran keghi we ebe Aizaia ne akhasẹ nẹẹn ne ọ tie, ọ ghi rhan iki ebe ni, ọ miẹn eke ne a gbẹn ọnrẹn yi wẹẹ:
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 4:17
ebe [na kiri ọghe] Aizaia ne akhasẹ: Avbe ebe na kiri ọghe Aizaia na miẹn vbe ọkpẹn Okun Nọ Wu (Dead Sea Scroll of Isaiah) keghi re ipapa ebe 17 na ku kugbe. Ọ gha sẹ ibata 24 vbe utanmwẹ vbe a gha waa re yotọ; avbe ipapa ni rre ebe na kiri na keghi re na ghae ye uviẹn 54 (54 columns). Ọ gha kẹ, utanmwẹ ọghe ebe na kiri, na ghaa loo vbe sinagọg nọ rre Nazarẹt vbe taan sẹ vbenia. Vbe orre nokaro, a ma he ghae evbagbẹn nọhuanrẹn ye dọmwadẹ uhunmwu ebe kevbe uviẹn. Ọni rhiema wẹẹ, te Jesu tobọre gualọ ako nọ khian tie. Sokpan ne Jesu na sẹtin miẹn ako na gbẹnnẹ ẹmwẹ akhasẹ Aizaia yi, rhiẹre ma wẹẹ ọmwa nọ tie Ẹmwẹ Osanobua vbe ẹghẹ hia ẹre Jesu khin.
(Luk 4:25) Wa danmwehọ mwẹ, wa rẹnrẹn wẹẹ avbe ẹgbẹ wa bun vbe Izrẹl vbe ẹghẹ Elaija, ẹkpo ne amẹ ma na rhọ vbe ukpo eha vbe ukhiọnmwẹ, ne ukhunmwu nọkhua na vbe gha fi vbe otọe nii hia.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Luk 4:25
vbe ukpo eha vbe ukhiọnmwẹ: Vbe ebe 1 Ọba 18:1, Elaija keghi yae wewe “vbe ọ ghi rre ukpo eha” wẹẹ, uyunmwu nii gha dobọ yi. Rhunmwuda ọni, emwa eso keghi kha wẹẹ, ẹmwẹ ne Jesu tae kevbe ẹmwẹ nọ rre ebe 1 Ọba ma gua egbe ro. Vbọrhirhighayehẹ, Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Ọghe Hibru Gbẹn ma kha wẹẹ, uyunmwu nii ma gbe sẹ ukpo eha. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, ẹghẹ na ya suẹn gha ka “ukpo eha” ne Baibol guan kaẹn, keghi re ẹghẹ okaro ne Elaija ya tama Ehab wẹẹ, amẹ i khian ghi rhọọ. (1 Ọba 17:1) Ọ gha kẹ, ẹghẹ uyunmwu ẹre Elaija ya ta ẹmwẹ na. Odẹ uki ehan ẹre uyunmwu mobọ ya vbe otọ; sokpan, ọ sẹtin vbe gberra vberriọ. Gberra ọni, uyunmwu nii ma wa dobọ yi vbe ọwarọkpa ne Elaija ya gu e Ehab guan “vbe ọ ghi rre ukpo eha.” Sokpan emwi uzaromiẹn nọ rhiegbe ma vbe Oke Kamẹl sunu nẹ, uyunmwu nii ke dobọ yi. (1 Ọba 18:18-45) Nọnaghiyerriọ, ẹmwẹ ne Jesu tae kevbe ẹmwẹ ne ọtiẹn ọnrẹn ighẹ Jems tae vbe ebe Jems 5:17 keghi guaero ighẹ emwi nọ rre ebe 1 Ọba 18:1.
E Baibol Na Tie
(Luk 4:31-44) Jesu kegha rrie Kapaniọn ne ọ rre otọ Galili, irẹn kegha ma iran emwi vbe Ẹdẹ Ikẹtin. 32 Vbe ne ọ ya ma iran emwi keghi yan iran unu ruan rhunmwuda asẹ wa rre ẹmwẹ ọnrẹn. 33 Okpia ọkpa keghi rre uwu ọgua ediọn ne orhiọn Esu dan rre uwu ẹre, ọ keghi davan rhanrhananrhan: 34 “De! vbọso mwa suẹ Jesu ne ovbi e Nazarẹt? Te u do fuẹn ima ruan ra? I rẹn ruẹn, odibo Osanobua ne ọ huanrẹn!” 35 Jesu keghi wa fian ẹmwẹ nii ye ọre unu wẹẹ, “Gue unu ruẹn ne u ladian vbe uwu okpia na.” Esu nii keghi wa sirra iran hia rhie okpia nii fianmwẹ otọ, ọ keghi lahin uwu ẹre rre vbe ne ọ ma na kuan rẹn hiehie. 36 Unu keghi yan emwa hia, iran keghi kha wẹ, “Vbe a tie ena vbe emwi? Ẹtin kevbe asẹ ọre okpia na ya gu avbe orhiọn esu guan, iran ghi gele ladian.” 37 Ẹmwẹ Jesu keghi titi gba ehe hia vbe ikinkin nii. 38 Jesu ghi kpa vbe ọgua ediọn rre, ọ kegha rrie owa Saimọn. Evbirraro keghi ru iye amwẹ Saimọn, iran na tama Jesu. 39 Irẹn keghi ya mudia ye ọkpẹn ukpo ne ọ lovbiẹ yi, ọ keghi gu evbirraro ni guan, Evbirraro ni na sẹrae, ọwarokpa nii, okhuo ni keghi guakpao, ọ na do gha mu ọghọ ye iran egbe. 40 Ovẹn ghi dero nẹ, emwa hia ni ghi mwẹ ọmwa ne ọ khuọnmwi emianmwẹ ne ọ rhirhi ghi khin keghi viọ iran bu Jesu gha dee, ọ keghi viọ Obọ ẹre yan dọmwade ọghọe vbe uwu iran, ọ keghi mu iran hia egbe rran. 41 Avbe orhiọn Esu kegha tu utumwẹ obalọ vbe iran a ladian vbe egbe emwa ni bun wẹẹ, “Wẹ ọrọre Ovbi Osanobua.” Jesu keghi gbe eta ye iran unu, ọ ma gie iran guan rhunmwuda iran rẹnrẹn ighẹ irẹn ọrọre nene Mẹzaia. 42 Ugbẹnvbe ẹdẹ ghi gbe, Jesu keghi ladian hin ore ẹvbo rre, ọ na gha rrie ehe ne ọ divbiẹ. Emwa nii keghi suẹn gha gualọ ẹre, ugbẹn vbe iran ghi miẹn ọnrẹn, iran ma ghi te ra gie ẹre kpa. 43 Sokpan irẹn khama iran wẹẹ, “Ẹi mwẹ I ma ya kpe orhu Iyẹn Ne ọ maan na ọghe Arriọba Osanobua vbe avbe ẹvbo ọvbehe rhunmwuda, ọnii ọre Osanobua gie mwẹ ne I do ru.” 44 Rhunmwuda ọnii, irẹn keghi vbe ya kpe orhu vbe avbe ọgua ediọn ni rre Judia.