Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 5-11
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 12
Ere Rrọọ Deghẹ A Na Wegbe Obọ
w16.06 30 ¶6
Uyinmwẹ Nọ Hin Usi Sẹ Okuta Ẹrọnmwọn
Emwi sẹtin gha lọghọ eguọmwadia e Jehova eso, sẹrriọ wẹẹ iran i miẹn igho ya ru emwi nọ da iran. Ne iran gha te ya gha gualọ igho vbe odẹ nọ ma khẹke, iran keghi hia ne iran wegbe obọ, iran ghi vbe mu aro ye iwinna. Odẹ vbenian iran keghi rhie ẹre ma wẹẹ, avbe uyinmwẹ ni khẹke Ivbi Otu e Kristi vbe na ghee na gha ta ẹmwata, ẹre ọ yẹẹ iran sẹ emwi ewe ọghe agbọn na.—Itan 12:24; Ẹfis 4:28.
w15 2/1 5 ¶4-6
Vbene U Gha Ya Sẹtin Sọyẹnmwẹ Iwinna Ruẹ Hẹ
Inọta nokiekie na wa ru ekpataki, rhunmwuda, ma ghaa bẹghe vbene iwinna ne ima ru ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe hẹ, ọ ghi gha ya ima sọyẹnmwẹ. E Jesu khare wẹẹ: “Na gha rhie ne emwa ọvbehe ẹre oghọghọ ye sẹ, na gha miẹn emwa re.” (Iwinna 20:35) Vbọ gberra enọ yan isiwinna ọghe ima, ra emwa ni tie ima vbe iwinna, emwa ọvbehe vbe rrọọ ni miẹn ere vbe iwinna ne ima ru. Usun emwa na kha na, ọre ẹgbẹe ima, ra emwa ni gualọ iyobọ.
Ẹgbẹe ima. Uhunmwuta ẹgbẹe ghaa hia nọ kpemehe ne ẹgbẹe ọre, odẹ eva rrọọ ne ẹgbẹe ọre gha ya miẹn ere vbọ. Vbe okaro, iran ghi gha mwẹ emwi ughughan na ya yin agbọn, vbe na ghee evbare, ukpọn, kevbe ehe ne iran gha dia. Odẹ vbenian, te uhunmwuta ẹgbẹe ru iwinna ne Osanobua wa ẹre, vbọ khare wẹẹ gha ‘kpemehe ne ẹgbẹe ruẹ.’ (1 Timoti 5:8) Nogieva, uhunmwuta ẹgbẹe gha mu aro ye iwinna, te ọ gi ẹgbẹe ọre rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran wegbe obọ. E Shane ne ima guan kaẹn vbe ako iruẹmwi nọ lae khare wẹẹ “Te erha mwẹ wa rhie igiemwi esi yotọ vbọ gha de ọghe na mu aro ye iwinna. Ọmwa ẹmwata ghaa nọ, te ọ wa vbe wegbe obọ, iwinna ekabita ẹre ọ wa mobọ gha ru. Emwi ne I ruẹ re vbe obọ ọre, ọre wẹẹ, te ọ khẹke ne I wegbe obọ. Nian, te I ghi sẹtin ya obọ mwẹ kun emwi ughughan ne emwa ọvbehe loo.”
Emwa ni gualọ iyobọ. Ukọ ighẹ Pọl keghi rhie igiọdu ne Ivbi Otu e Kristi ne iran “wegbe obọ . . . [ne iran] mieke na vbe miẹn emwi gha rhie ne ọmwa nọ gualọ iyobọ.” (Ẹfisọs 4:28) Vbene ẹmwata, ma gha wegbe obọ ne ima mieke na sẹtin gha kpemehe ne egbe ima kevbe ẹgbẹe ima, ẹkpotọ sẹtin vbe kie ne ima, ne ima ya ru iyobọ ne emwa ne obọ ma sẹ ọre. (Itan 3:27) Deghẹ ima na wegbe obọ, ma ghi gha sọyẹnmwẹ zẹvbe ne ima ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
ijwyp uhunmwuta 95 ¶10-11
Ọmwa Nọ Sẹtin Zin Egbe Emwi, Ẹre I Khin Ra?
● Gha ya aro nọ khẹke ghee ọlọghọmwa ne u ye. Hia ne u rẹn alughaẹn nọ rre ọlọghọmwa nọ wegbe kevbe nọ ma wegbe gbe. E Baibol wẹẹ: “Ohu gha mu akpa, ọ ghi wa rhie ẹre ma ẹgiẹgiẹ, adazẹ i zẹ ye ẹmwẹ ihẹn.” (Itan 12:16) Ẹ i re ọlọghọmwa hia fẹẹrẹ ẹre ọ khẹke nọ gbe ruẹ orhiọn mu otọ.
“Vbe owebe, emwa ghi wa gha kpokpo egbe ba ẹmwẹ emwi nọ ma sẹ emwi. Iran gha ghi mu ẹmwẹ na ma avbe ọse ne iran mwẹ vbe intanẹt, ọ ghi kue wa yae tua sayọ. Rhunmwuda ọni, iran i ghi sẹtin ya aro nọ khẹke ghee ọlọghọmwa ne iran ye.”—Joanne.
MAY 12-18
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 13
Ghẹ Gi “Ukpa Ọghe Emwa Dan” Mu Ruẹ Rẹrẹ
it-2 196 ¶2-3
Ukpa
Odẹ Ọvbehe Na Ya Loo Ẹre. Emwi ne ọmwa mu ẹtin yan nọ gha dia ẹre ye odẹ, keghi re na gie re zẹvbe ukpa. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Ebe Itan na gie alughaẹn nọ rre ẹkpo ọmwa esi kevbe ọmwa dan. Ọ khare wẹẹ: “Ukpa ọghe emwa esi keghi baa ẹsẹse, sokpan te ukpa ọghe emwa dan khian dọyọ.” (Itan 13:9) Te ukpa ọghe ọmwa esi baa yọ baa yọ. Ọ gha khọnrẹn nọ yevbe na miẹn wẹẹ, te ukpa ọghe emwa dan wa kakabọ baa kevbe wẹẹ agbọn maan iran, Osanobua gha dọ ukpa ọghe iran yọ vbe okiekie, emietẹmwẹ ghi rruan iran. Erriọ khian vbe gha ye ne ọmwaikọmwa nọ mu erhae vbe iyẹe rrovbiẹ.—Itan 20:20.
Emwi ọvbehe na yae kha na na wẹẹ ‘ukpa ọghe ọmwa gha dọyọ’ ọre wẹẹ, te a khian wabọ ọmwa nii rua. Ebe Itan vbe kha wẹẹ: “A gha wabọ emwa dan rua; ukpa ọghe emwa dan gha dọyọ.”—Itan 24:20.
w12 7/15 12 ¶3
Gha Ga Osa Nọ Kie Ẹkpotọ Yọ Ne Ima Ya Gha Zẹ Ne Egbe Ima
3 Adeghẹ Esu sẹtin ya orhunmwu eva ni gbae kevbe odibosa ni bun ya fi iyeke gbe Osanobua, inu ghi nọ ne ima? Esu ma he fi obẹlẹ nọ loo werriẹ. Ọ keghi hia nọ mu ima rẹrẹ, ne ima gha roro ẹre wẹẹ, avbe uhi ọghe Osanobua lọghọ gbe na lele, kevbe wẹẹ, ẹ i kie ẹkpotọ ne ima ya sọyẹnmwẹ egbe ima. (1 Jọn 5:3) Ma gha kue yọ ne iziro na gha lae ima ekhọe vbe ẹghẹ hia, ọ sẹtin ya ima sẹ e Jehova rae. Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ rre ukpo 24, nọ yin uyinmwẹ alama oghẹ vbe ẹghẹ eso nọ gberra khare wẹẹ, “Avbe ọse dan ni ghaa gu mu obọ keghi mu uyinmwẹ mwẹ rhia, rhunmwuda, ohan na gha mu mwẹ ne iziro mwẹ ghẹ do lughaẹn ne ọghe ihua mwẹ.” Ọ gha kẹ, emwi vbenian vbe sunu daa ruẹ nẹ.
w04 7/15 31 ¶6
“Emwa Ni Wan, Te Iran Roro Emwi Nẹ Iran Ke Ru Ẹre”
Ọmwa esi ghaa ya ẹwaẹn nọ ke obọ Osanobua rre ru emwi, ọ gha miẹn afiangbe. E Sọlomọn gi ima rẹn wẹẹ: “Ọmwa esi miẹn re, ẹko ghi vbe vuọẹn, sokpan te ohanmwẹ gbe avbe emwa dan vbe ẹghẹ hia.” (Itan 13:25) E Jehova rẹn emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya gha gu ẹgbẹe ima, ra emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe. Ọ vbe rẹn emwi nọ gha ya ima gha mwẹ alaghodaro vbe ikporhu, ra vbe a gha gbe ima hin ọkhọ rre. Ma ghaa lele adia nọ rre Ẹmwẹ ọghẹe, ẹ i mwẹ agbọn ma maan ima.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 276 ¶2
Ahoẹmwọmwa
A gha sẹtin rhie ahoẹmwọmwa ma vbe odẹ nọ ma khẹke. Ọ dewarorua wẹẹ, deghẹ ọmwa hoo ne irẹn gele gha mwẹ ahoẹmwọmwa, te ọ khẹke nọ gha mwẹ orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua, ọ ghi vbe kie ẹkpotọ yọ ne Baibol gha dia irẹn. Vbe igiemwi, erha ọmọ sẹtin wa hoẹmwẹ ovbi ẹre ẹsẹsẹmwẹse. Sokpan, deghẹ ọ na wa gha ru emwi hia fẹẹrẹ ne ọmọ nii gualọ, a sẹtin miẹn wẹẹ te ọ rhie ahoẹmwọmwa ma vbe odẹ nọ ma khẹke. Ẹ i khian ghi vbe sẹtin loo asẹ nọ mwẹ zẹvbe erha, ya dia ọmọ nii ye odẹ, ra nọ ya gbe ẹre hin ọkhọ rre. (Itan 22:15) Ọ sẹtin gha yin uyinmwẹ na, rhunmwuda itẹngbemu ne ẹgbẹe nii mwẹ, ra rhunmwuda ne iran na rẹn ọghe enegbe iran ọkpa. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, ẹ i ahoẹmwọmwa ọmwa vberriọ rhie ma, sokpan ikhẹko ẹre nọ, rhunmwuda, emwi nọ ru na, i khian ya agbọn maan ovbi ẹre.—Itan 13:24; 23:13, 14.
MAY 19-25
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 14
Mu Emwi Ke Emwi Ne U Khian Ru Roro Vbe Odekun Ẹrhia Gha Sunu
Gha Ya Aro Nọ Ghaan Ghee Arrọọ Ne Osa Ya Ru Ima Ẹse
10 Ẹmwata nọ wẹẹ, ma i khian sẹtin ru ẹre ne emwi nọ wegbe nọ gha sẹtin miẹn ọmwa uhunmwu ghẹ sunu, vbe na ghee odekun ẹrhia, okpe emianmwẹ nọ vẹwae kevbe okhọn. Vbọrhirhighayehẹ, emwi vbenian gha sunu, emwi eso rrọọ nọ khẹke ne ima ru, ne ima mieke na miẹn uhunmwu. Ọ khẹke ne ima rhie owẹ lele adia nọ ke obọ arriọba rre, iran gha wẹẹ ne ima ghẹ kpa hin owa rre, ma ghi dia owa ya, iran gha vbe wẹẹ ne ima kpa, ma ghi vbe kpa. (Rom 13:1, 5-7) Ma gha sẹtin mu egbe khẹ emwi eso nọ gha sẹtin sunu, rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne ima rhie owẹ lele adia nọ ke obọ arriọba rre, nọ gha mu ima egbe khẹ odekun ẹrhia. Vbe igiemwi, ọ khẹke ne u hia na miẹn wẹẹ u mwẹ amẹ, evbare nẹi rherhe rhia kevbe ukhunmwu eso ne u gha sẹtin loo vbe emwi nọ wegbe gha sunu.
11 De emwi nọ khẹke ne ima ru vbe emianmwẹ ghaa vẹwae vbe ẹdogbo ne ima ye? Ọ khẹke ne ima rhie owẹ lele adia nọ ke obọ arriọba rre. Vbe igiemwi, iran sẹtin tama ima ne ima gha kpe obọ, ne ima ghẹ gha sikẹ emwa ọvbehe gbe, ne ima gha yọ e mask, kevbe ne ima dia efọnkpa ya vbe ẹghẹ eso. Ma gha zẹ owẹ lele avbe adia na vbobọvbobọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye arrọọ ne Osanobua ya ru ima ẹse.
12 Emwi nọ wegbe gha sunu vbe udemwurri, avbe ọse, emwa ni rre ẹdogbo ne ima ye kevbe ugha iyẹn sẹtin wa gha ta emwi eso nọ ma gba. Ne ima gha te ya gha ya “ẹmwẹ” hia ne ima họn yi, iyẹn nọ ke obọ avbe arriọba kevbe avbe ọbo ebo rre, ne ima rẹnrẹn wẹẹ, ima gha sẹtin ya ẹmwẹ ne iran ta yi, ẹre ọ khẹke ne ima gha danmwehọ ẹre. (Tie Itan 14:15.) Ẹbu Nọ Su kevbe avbe abotu i wa gheghe rhie adia ne ima, sokpan iran keghi kakabọ ru ezanzan, na mieke na miẹn wẹẹ, adia nọ khẹke ẹre iran khian rhie ne ima vbe nọ dekaẹn iko kevbe iwinna ikporhu. (Hib 13:17) Ma ghaa zẹ owẹ lele avbe adia na, te ima gbogba ga egbe ima kevbe emwa ọvbehe. Ẹi re ọni ọkpa, emwa sẹtin rhunmwuda ọni gha rhie ọghọ ne Avbe Osẹe Jehova vbe ẹdogbo ne ima ye.—1 Pit 2:12.
Gha Mwẹ Udinmwẹ Vbe Na Ghee Zadọk
11 Adeghẹ ẹkpotọ na kie ne ima ya ru iyobọ ne etẹn ima vbe ẹghẹ nọ wegbe, vbe ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ udinmwẹ vbe na ghee Zadọk? (1) Gha lele adia. Vbe egbe ẹghẹ vbenian, te ọ wa khẹke ne ima gha mwẹ akugbe. Gha lele adia nọ ke obọ otu rre. (Hib 13:17) Te ọ khẹke ne ediọn hia vbe ẹghẹ hia, ne iran gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee avbe adia ni dekaẹn vbene iran khian ya sẹtin mu egbe yotọ khẹ odekun ẹrhia kevbe emwi ne iran gha ru vbe odekun ẹrhia gha sunu. (1 Kọr 14:33, 40) (2) Gha mwẹ udinmwẹ sokpan gha begbe. (Itan 22:3) Gha ya ẹwaẹn ru emwi. Ghẹ ru emwi nọ gha mu arrọọ ruẹ ye ikpadede. (3) Mu ẹtin yan e Jehova. Yerre wẹẹ, e Jehova ma hoo ne emwi dan rhọkpa sunu daa uwẹ vbe etẹn. E Jehova gha gbaroghe ruẹ zẹvbe ne u ya hia ne u ru iyobọ ne etẹn.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 1094
Ẹwaẹn Na Ya Roro Emwi
Sokpan, emwa sẹtin vbe gha khẹko ọmwa nọ roro emwi ẹse. A sẹtin miẹn wẹẹ, ọna ẹre a ghaa guan kaẹn vbe ebe Itan 14:17, ako nii wẹẹ: “a keghi khẹko ọmwa nọ roro emwi.” Vbe ẹghẹ ni bun, emwa nẹi roro emwi keghi khẹko emwa ni loo ẹwaẹn ọghe iran vbe odẹ nọ khẹke. Deba ọni, erriọ ẹre a vbe ya khẹko emwa ni hia ne iran gha ya ẹwaẹn ọghe iran ru emwi ne Osanobua gualọ. E Jesu Kristi khare wẹẹ: “Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, wa i re ọghe agbọn na, rhunmwuda, I zẹ uwa hin agbọn na rre nẹ, ọna ẹre ọ si ẹre ne agbọn na khẹko uwa.” (Jọn 15:19) Vbene ẹmwata, ẹmwẹ na ighẹ “roro emwi” na zedu ẹre vbe ebe Itan 14:17 sẹtin vbe mudia ye ihe ọmwa nọ roro emwi dan. Nọnaghiyerriọ, a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, emwi ne ẹmwẹ nọ rre ako na demu ọre wẹẹ, ọmwa ghaa roro emwi dan, ra ọ na gha mwamwa emwi dan, emwa ghi gha khẹko ẹre. Vbe Baibol eso, a keghi zedu ako na vbenian: “A keghi khẹko ọmwa nọ roro emwi dan.”—JP, Ro.
MAY 26–JUNE 1
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 15
Ru Iyobọ Ne Emwa Ọvbehe Ya Gha Sọyẹnmwẹ
w10 11/15 31 ¶16
Te Ima Gha Hia Ne Ima Mudia Ẹse Vbe Ugamwẹ E Jehova!
16 Ọmwa nọ wa gha mu ọghọ ye emwa egbe, ẹre Job ghaa khin. (Job 31:31, 32) Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima ma fe, ma gha vbe sẹtin gha “mu ọghọ ye [emwa] egbe.” (Rom 12:13) Ma gha sẹtin ru ọna vbene ẹtin ima sẹ, ẹ i re esalẹbẹ wẹẹ, te ima khian la evbare ọbọbọtizọ, yerre wẹẹ, “a hẹko gu emwa na hoẹmwẹ ọnrẹn la lọ uwọnmwẹ, ẹre ọ maan sẹ na ya gu ọmwa ne ẹko ẹre i maan rri emwiowo nọ maan sẹ.” (Itan 15:17) Ma ghaa gu ọmwa nọ mudia ẹse vbe ugamwẹ e Jehova rri evbare, ẹ i mwẹ ma ma sọyẹnmwẹ ọnrẹn, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ẹ i re evbare ikuanzọ. Deba ọni, ma ghi vbe sẹtin rhie igiọdu ne egbe.
Uwa Gi Ima Gha Rhie Igiọdu Ne Egbe Sayọ
16 Deghẹ ọmwa ne ekhue mu ma khin ra ọmwa ne ẹmwẹ i kẹ ọre ne a taa, ọni rhiema wẹẹ ima i sẹtin rhie igiọdu ne emwa ọvbehe ra? Hiehie! Ẹi wa re emwi nọ lọghọ ne a rhie igiọdu ne emwa ọvbehe. U ghaa tuọ ọmwa, u sẹtin muẹnmuẹn ogiẹ daa re. Deghẹ ọmwa nii ma muẹnmuẹn ogiẹ daa ruẹ, u ghi la evba rẹn wẹẹ, emwi ma de yọ. U gha rhie ehọ ne ọmwa vberriọ taa yi, ọni sẹtin fu ẹre ẹko rre.—Jems 1:19.
17 Ọ keghi da ọvbokhan okpia ọkpa ne a tie ẹre Henri sẹ ugboloko, vbe etiẹn ọnrẹn vbuwe ẹgbẹe kevbe erhae, nọ te gha re ọdiọn ne a rhie ọghọ na vbe iko, kpa hin otu e Jehova rre. Ọgbaroghe ọghe otako ẹre ọ ghi rhie igiọdu nẹẹn. Ọna rhiẹre ladian ne iran gba ya wọn eti. Ọgbaroghe ọghe otako nii keghi rhie ehọ ne Henri taa yi. Ẹmwẹ igiọdu na, ẹre ọ ghi ye Henri do rẹn wẹẹ, irẹn gha mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata, ẹre irẹn khian na sẹtin ru iyobọ ne ẹgbẹe ọre ni defua vbe odẹ ọghe ẹmwata. Ọ keghi miẹn ifuẹko vbe ọ tie ebe Psalm 46; Zẹfanaia 3:17; kevbe Mak 10:29, 30.
18 Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Marthe kevbe Henri? Emwi ẹwaẹn ọghe iran rhiẹre ma wẹẹ, ma hia gha sẹtin rhie igiọdu ne etẹn ima nikpia kevbe nikhuo. Ọba e Solomọn keghi kha wẹẹ: “U miẹn vbe ọ rhiẹnrhiẹn hẹ, a deghẹ a miẹn ẹmwẹ nọ guae ro ya gie vbene emwi ye hẹ zẹẹ. Aro ni mumu ogiẹ ghi gha ya ẹko ọmwa rhiẹnrhiẹn, iyẹn esi ghi gha ye ọmwa rran sayọ.” (Itan 15:23, 30) Ọmwa ne iro han rẹn gha miẹn ifuẹko vbe ọ gha tie ebe Owa Ọkhẹ ra ebe iyẹn ọghomwa vbe jw.org. Ukọ e Pọl vbe gi ima rẹn wẹẹ, ihuan Arriọba ne a so kugbe gha sẹtin rhie orhiọn ye ima iwu. Ọ keghi kha wẹẹ: “Wa gha ye ẹwaẹn ma egbe emwi, ne uwa vbe gha yae bu egbe ude. Wa gha ye Psalm so ihuan, wa gha so ihuan kevbe ihuan ni huanrẹn, wa gha ye ekhọe oghọghọ so ihuan ghe Osanobua uwa.”—Kọl 3:16; Iwinna 16:25.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
ijwbq uhunmwuta 39 ¶3
Ovbi Otu E Kristi Gha Sẹtin Ya Rhie Ukhunmwu Vbe Owa Isinmwiegbe Ra?
2. Ọ khẹke ne I nọ emwa ọvbehe ọta vbekpa odẹ ne I khian ya gbaroghe egbe mwẹ, vbe I ghaa khuọnmwi ra? “Avbe ọbude nibun” gha wa sẹtin ru iyobọ nuẹn, ne u mieke na rẹn emwi nọ khẹke ya ru, katekate deghẹ emianmwẹ nọ wegbe ẹre u khuọnmwi.—Itan 15:22.
JUNE 2-8
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 16
Inọta Eha Ni Gha Ru Iyobọ Ne Ima Ya Ru Azẹ Nọ Khẹke
w14 1/15 19-20 ¶11-12
Gha Ru Azẹ Nọ Khẹke Vbe U Ghaa Rre Igbama
11 Emwi nọ ghi ya ima sọyẹnmwẹ sẹ, ọre ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova. (Itan 16:20) Ọ khọ wẹẹ, e Barọk ne akọwe ọghe Jerimaia ma ghi te ye ọna rre. Vbe asẹ ọkpa, ọ ma ghi gha sọyẹnmwẹ ugamwẹ nọ rhie ne Jehova. E Jehova keghi tama rẹn wẹẹ: “Te uwẹ ghi hoo na ya obọ ughaẹn kpataki mu ruẹ ra? Ghẹ danmwẹ ọnrẹn ghee. Te I khian gi ọkhọ rruan emwa nagbọn hia, sokpan, vbene ọ rhirhi a gha ye hẹ, wẹ gha miẹn uhunmwu, wẹ kevbe ikpakpa uhunmwu ruẹ ọkpa vbe ehe ne u rrie.” (Jer 45:3, 5) Vbua yayi wẹẹ, ọ gha gele ya e Barọk gha sọyẹnmwẹ, nọ gha gualọ emwi ewe ne egbe ẹre nọ ra, ra nọ miẹn uhunmwu vbe ọfuan ọghe Jerusalẹm?—Jems 1:12.
12 Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Ramiro, te ọ wa sọyẹnmwẹ rhunmwuda nọ na ru iyobọ ne emwa ọvbehe. Ọ khare wẹẹ: “Ẹgbẹe ne obọ ma sẹ ọre, ẹre I ke rre vbe igue ọkpa nọ rre Andes Mountains. Ẹkpotọ nọkhua keghi kie mẹ, vbe ọtẹnmwẹ nọdiọn tama mwẹ wẹẹ, irẹn gha zẹ igho mẹ ne I ya yo e university. Sokpan, vbe ẹghẹ na kha na, te I da wa dinmwiamẹ zẹvbe ọkpa vbe Osẹe Jehova, ọtẹn ọkpa nọ re arọnde na vbe gie na tie mwẹ, ne I do deba irẹn gha kporhu vbe igue nekherhe ọkpa. Ẹre I na ghi gha rhie evba, I na ruẹ vbene a ya gbe etọ hẹ, I na vbe kie barbershop ne I mieke na sẹtin gha gaga egbe mwẹ. Emwa ni bun vbe igue nii, keghi ya ekhọe hia kue yọ ne ima do gha gu iran ruẹ e Baibol. Vbe iyeke ọni, I na ghi deba iko ọkpa na da mu gbọọ, na na zẹ urhuẹvbo mwẹ. Ukpo igbe ẹre ọ ghi ye na, ne I ke ru iwinna arọnde ọghe ẹghẹ hia. Iwinna ọvbehe i rrọọ ne I gha ya sẹtin gie iwinna ne I ru na. Ọyẹnmwẹ nọ sẹ mwẹ i gia gie zẹvbe ne I ya ru iyobọ ne emwa ya gha họn iyẹn nọ maan vbe urhuẹvbo ne iran rẹn otọ re.”
w13 9/15 17 ¶1-3
Wẹ Fi Werriẹ Nẹ Ra?
Vbene a ya koko ima waan, ẹdogbo ne ima na waan, avbe ọse ne ima gu mu obọ, ra ilele na lele vbe ẹvbo ne ima ke rre, keghi rhiegbe ma vbe odẹ ne ima ya ru emwi. Ọna ẹre ọ si ẹre na na miẹn wẹẹ, evbare eso rrọọ nọ yẹẹ ima; odẹ ne ima ya mu egbe, ra uyinmwẹ ima sẹtin vbe lughaẹn.
2 Sokpan, emwi eso rrọọ ni ru ekpataki sẹ aro evbare, ra aro ukpọn nọ yẹẹ ima. Vbe igiemwi, vbe ima waan de, ọ mwẹ emwi eso na tama ima wẹẹ ọ maan ra ẹ i maan. Vbọrhirhighayehẹ, aro ughughan ẹre emwa ya ghee emwi nọ maan kevbe nẹi maan. Vbene ekhọe ima ye hẹ keghi rhiegbe ma vbe azẹ ne ima ru. E Baibol khare wẹẹ, vbe ẹghẹ ni bun ‘ivbi agbẹnvbo nẹi mwẹ uhi ne iran lele, keghi ya ekhọe obọ iran ru emwi ne uhi khare.’ (Rom 2:14) Sokpan, te ọna ghi rhie ma wẹẹ, deghẹ Osanobua ma gbe uhi ye emwi eso, ma gha sẹtin lele ilele na ya koko ima waan, ra ne emwa mobọ lele vbe ẹdogbo ne ima ye ra?
3 Emwi eva rrọọ nọ si ẹre nọ ma na khẹke ne Ivbi Otu E Kristi ru vberriọ. Vbe okaro, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ: “Emwi ne [emwa nagbọn] roro wẹẹ ọre odẹ ẹmwata, sẹtin gha re odẹ nọ rrie uwu.” (Itan 16:25) Rhunmwuda ne ima na re emwa ni ma gba, ma i sẹtin dia ukpowẹ ọghe ima vbe odẹ nọ gbae. (Itan 28:26; Jer 10:23) Nogieva, e Baibol khare wẹẹ, Esu nọ re “osa ọghe agbọn na” ẹre ọ dia ilele ọghe agbọn na kevbe emwi ughughan ni rre atẹ. (2 Kọr 4:4; 1 Jọn 5:19) Nọnaghiyerriọ, deghẹ ima hoo ne Jehova gha ghọghọ kevbe nọ fiangbe ima, te ọ khẹke ne ima zẹ owẹ lele ẹmwẹ nọ rre Rom 12:2.—Tie ẹre.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 629
A Gha Gbe Ọmwa Hin Ọkhọ Rre
Evba lae miẹn vbe a gha miẹn ọnrẹn yi, kevbe deghẹ a ma na miẹn ọnrẹn yi. Avbe emwa dan, avbe akpa kevbe emwa ni yin uyinmwẹ nọ kẹkẹ i miẹn ọnrẹn yi vbe Jehova gha gbe iran hin ọkhọ rre. (Psm 50:16, 17; Itan 1:7) Rhunmwuda uyinmwẹ ukọnmwẹ ne iran yin rin na, e Jehova ghi dọlegbe gbe iran hin ọkhọ rre, vbe ẹghẹ ni bun oya nọ wegbe ẹre iran ghi re vbe okiekie. Ebe Itan khare wẹẹ: “Avbe akpa keghi rri oya ye ukọnmwẹ ọghe iran.” (Itan 16:22) Iran sẹtin ya obọ iran si ogue, emietẹmwẹ, emianmwẹ, ra uwu ọghe udemwurri. Okha ọghe Ivbi Izrẹl wa so igiẹ ye ọna. E Jehova kegha loo avbe akhasẹ ọghẹe ya rhie adia ne iran, sokpan iran ma miẹn ọnrẹn yi. Rhunmwuda ọni, e Jehova ma ghi gha gbaroghe iran, ọ ma ghi vbe gha fiangbe iran. Vbe okiekie, iran na rri oya ọghe ọhanabe, a na khọn ẹvbo iran mu otọ, a na vbe viọ iran gha rrie imu zẹvbe ne Jehova tae yotọ.—Jer 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Hos 7:12-16; 10:10; Zẹf 3:2.
JUNE 9-15
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 17
Gha Mwẹ Ọfunmwegbe Vbe Orọnmwẹ Ruẹ
g 9/14 11 ¶2
Evbọ Gha Ru Iyobọ Nuẹn Ne U Ghẹ Gha Rhie Ẹmwẹ Ye Ẹko
Kakabọ ghee egbuẹ ghee. E Baibol khare wẹẹ, emwa eso rrọọ ne “egbe balọ” kevbe ne “ohu rherhe mu.” (Itan 29:22) Egbe ọmwa vberriọ, ẹre uwẹ khin ra? Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Ọmwa ne ohu rherhe mu ẹre imẹ khin ra? Emwi rherhe sọnnọ mwẹ ra? Mẹ gi emwi nọ ma sẹ emwi gha si ẹzọ ne imẹ vbe ọmwa ra?’ E Baibol wẹẹ “te ọmwa nọ hie erhẹn ye ẹmwẹ si iwannegbe ye uwu ẹkpo avbe ọse ni gu obọ egbe.” (Itan 17:9; Asan-Ibo 7:9) Ọna gha sẹtin sunu daa emwa ni ru orọnmwẹ nẹ. Nọnaghiyerriọ, adeghẹ ọmwa ne ohu rherhe mu ẹre u khin, nọ egbuẹ wẹẹ, ‘I gha sẹtin gha mwẹ izinegbe sayọ vbe egbe arowa mwẹ, ra ọvbokhan mwẹ ra?’—Ilele nọ rre Baibol: 1 Pita 4:8.
w08 5/1 10 ¶6–11 ¶1
Vbene A Ya Sọfurre Ye Ẹzọ Hẹ
1. Wa zẹ ẹghẹ kọ, ne uwa guan kaẹn emwi nọ si ẹzọ. “Emwi hia mwẹ ẹghẹ ọre, . . . ẹghẹ rrọọ na ya hunwan, ẹghẹ vbe rrọọ na ya guan.” (Asan-Ibo 3:1, 7) Zẹvbe ne ima bẹghe ẹre ban, ẹzọ eso gha sa kua, ohu ghi wa gha mu ọmwa. Adeghẹ ọna na sunu, te ima gha hia ne ima dia egbe ima, ma ghi “hunwan,” ọni nọ wẹẹ ma ghi gbe ibiẹ rrie. U gha sẹtin gha mwẹ ọfunmwegbe vbe orọnmwẹ ruẹ, deghẹ u na lele adia nọ rre Baibol, nọ khare wẹẹ: “Te ọmwa nọ suẹn imuaẹnmwẹ, yevbe ọmwa nọ ha iso vbe ẹghẹ orhọ; vbene imuaẹnmwẹ nii te si ẹzọ, u ghi fẹko kpa.”—Itan 17:14.
Vbọrhirhighayehẹ, “ẹghẹ vbe rrọọ na ya guan.” Te ẹzọ yevbe ihunmwu, a gha sẹrae, ọ ghi sọn gba ehe hia. Rhunmwuda ọni, ẹzọ gha de rre, ghẹ wa ya aro tilae rua, ne u gha roro ẹre wẹẹ ọ gha wa fo vberriọ. Adeghẹ te uwẹ vbe ogieva ruẹ guan kaẹn ẹmwẹ nọ rre otọ, u na ghi we nọ ka dobọ yi nẹ, rhunmwuda emwi eso, hia ne u gualọ ẹghẹ ọvbehe ne uwa mieke na rherhe guan kaẹn ẹmwẹ nii nọ rre otọ. U gha ru ọna, te uwa eva zẹ owẹ lele ẹmwẹ nọ rre Baibol nọ khare wẹẹ: “Wa sẹtin mu ohu, sokpan, wa ghẹ ru orukhọ; wa ghẹ gi owẹn de, vbene ohu na ye rre uwa ẹko.” (Ẹfisọs 4:26) Vbene ẹmwata, te ọ khẹke ne u mu ẹmwẹ ne u ta sẹ.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 790 ¶2
Aro
Vbene aro ima ye hẹ, gha sẹtin ya emwa rẹn emwi nọ rre ima ekhọe. Ọ sẹtin ya emwa rẹn deghẹ ima mwẹ ẹnina, ra ima i mwẹ (Diut 19:13); emwa sẹtin gha ‘bunnọ’ aro, vbe iran gha khian ya ọmwa gbe ogiẹ, ra vbe iran gha khian mu ọmwa rẹrẹ. (Psm 35:19; Itan 6:13; 16:30) Ọmwa nẹi gbarokotọ, ra ọmwa nọ ma hoo nọ ru iyobọ ne emwa ọvbehe, a gha sẹtin kha wẹẹ, te ọmwa vberriọ fi aro rua, ra te ọ mimi aro. (Mat 13:15; Itan 28:27) E Baibol wẹẹ “aro ọghe akpa ghi wa gha rre ehe hia,” ọni nọ wẹẹ, ẹ i rhie aro ye ehe ọkpa, ekhọe ọre ghi wa gha rre ehe hia, ẹ i ghi sẹtin rhie ekhọe ye emwi nọ khẹke. (Itan 17:24) Vbene aro ọghe ọmwa ye hẹ vbe uhunmwu, ẹre a ya rẹn deghẹ ọmwa ghọghọ, deghẹ ẹrhiọn rre ọre iwu, ra deghẹ egbe rran rẹn. (1 Sam 14:27-29; Diut 34:7; Job 17:7; Psm 6:7; 88:9) Ọba ighẹ Jehosiafat keghi tama Jehova vbe erhunmwu wẹẹ: ‘Aro ruẹ ma ghee.’—2 Krọ 20:12.
JUNE 16-22
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 18
Gha Rhie Ifuẹko Ne Emwa Ni Khuọnmwi
Ẹwaẹn Ọghe Ẹmwata Gha Go Tie Emwa
17 Gha roro ẹmwẹ nẹ, u ke tae. Deghẹ ima ma begbe, ẹmwẹ ne ima ta sẹtin si obalọ ye emwa ọvbehe egbe. E Baibol khare wẹẹ: “Te ẹmwẹ ekpọ balọ vbene a miẹn wẹẹ te a ya abẹ so ọmwa, sokpan ẹmwẹ nọ ke unu ọmwa ẹwaẹn ladian, gha sẹtin mu ọmwa egbe rran.” (Itan 12:18) Ma ghaa hia ne ima ghẹ gha ta emwa ọvbehe ọtakhọ rhunmwuda abakuru ọghe iran, ma ghi gha gu emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe. (Itan 20:19) Deghẹ ima hoo ne ẹmwẹ ne ima ta gha fu emwa ẹko rre, te ọ khẹke ne ima gha tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha mu emwi ne ima tie roro. (Luk 6:45) Ma ghaa ru vberriọ, ẹmwẹ ọghe ima ghi do yevbe na ghee “ehe ne ẹwaẹn ke rre nọ furre zẹvbe amẹ ẹzẹ,” nọ ya egbe rọkhọ emwa ọvbehe.—Itan 18:4.
mrt uhunmwuta 19 ẹkpẹti
Emwi Ni Gha Ru Iyobọ Ne Ima Vbe Emianmwẹ Gha De Rre
Gha gbehọkotọ danmwehọ. Odẹ ọkpa nọ ghi maan sẹ, ne u gha ya sẹtin ru iyobọ ne ọse ruẹ, ọre ne u gha danmwehọ vbe ọ ghaa hoo nọ guan. Ọna ma rhie ma wẹẹ, emwi hia nọ tae, ẹre u khian guan yi. Emwi nọ mobọ gualọ ọre ne u rhie ehọ nẹẹn ta yi. Hia ne u rẹn otọ emwi nọ hoo nọ tama ruẹ, ghẹ gha bu ohiẹn ọnrẹn. Ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, u wa rẹn vbene emwi ye ọse ruẹ hẹ, katekate deghẹ ọ wa rhie egbe ma vbe egbe ẹre wẹẹ, ọ khuọnmwi.—Itan 11:2.
Gha ta ẹmwẹ nọ maan. A sẹtin miẹn wẹẹ, u ma rẹn ẹmwẹ ne u khian ta, sokpan deghẹ ẹmwẹ kherhe kẹkan ẹre u tama ọse ruẹ nọ khuọnmwi, ẹre ọ maan sẹ wẹẹ, u ma zẹdẹ ta ẹmwẹ rhọkpa. Deghẹ u ma miẹn ẹmwẹ ta, u sẹtin kha wẹẹ “I ma rẹn ẹmwẹ ne I gha ta, sokpan, I hoo ne I gu ruẹ rẹn wẹẹ, ẹmwẹ ruẹ wa rrọọ mwẹ ekhọe.” U ghi tae vbe odẹ nọ gha yae rẹn wẹẹ, u gele mwẹ ẹmwẹ irẹn vbe ekhọe. Ghẹ gha ta egbe ẹmwẹ vbenian, “Ọ gha te khọ sẹ ọna” ra “U ma ghọghọ wẹẹ erriọ ẹre ọ sẹ?”
U gha vbe sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, u mwẹ ẹmwẹ ọse ruẹ vbe ekhọe, deghẹ u na hia ne u rẹn vbekpa emianmwẹ nọ khuọnmwi. Ọ gha wa gbọyẹmwẹ yọ, u ghi vbe sẹtin ta ẹmwẹ ni gha ru iyobọ nẹẹn. (Itan 18:13) Sokpan, gha begbe, ne u ghẹ ya bu ọre ude nọ ma khẹke.
U ghi gha ru iyobọ nẹẹn. Ne u gha te ya gha roro ẹre wẹẹ u rẹn emwi ne u gha ru, u sẹtin nọ rẹn aro iyobọ nọ gualọ. Ọ sẹtin wẹẹ ne u ghẹ gbe okhuo, rhunmwuda, ọ ma hoo nọ ya ọghẹe ye ọmwa egbe. Adeghẹ erriọ nọ, u ghi gi ẹre rẹn emwi eso ne u gha sẹtin gu ẹre ru, vbe na ghee, ẹki na yo, ikpolo, ukpọn na họ, ra emwi ọvbehe vberriọ.—Galetia 6:2.
Ghẹ gi egbe wọọ ruẹ. Zẹvbe ne ọse ruẹ ya gu emianmwẹ na vẹn, a sẹtin miẹn wẹẹ, emwamwa ne uwa gba mwamwa ma ghi mwẹ uhunmwu, ra ẹ i ghi mobọ hoo nọ gha gu ruẹ guan. Gha mwẹ izinegbe, u ghi vbe hia ne u rẹn vbene emwi ye ẹre hẹ. Ye gha gaga ẹre.—Itan 18:24.
wp23.1 14 ¶3–15 ¶1
Vbene U Gha Ya Ru Iyobọ Ne Emwa Ne Iro Hanrẹn
“Gha ta ẹmwẹ nọ fu ọmwa ẹko rre.”—1 TẸSALONAIKA 5:14.
Ọse ruẹ sẹtin gha si osi, ọ sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ irẹn i mwẹ esa ne irẹn ye. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, u ma wa rẹn ẹmwẹ ne u khian tama rẹn, u na gha tama rẹn wẹẹ, u mwẹ ẹmwẹ ọnrẹn vbe ekhọe, u gha sẹtin rhie ifuẹko kevbe igiọdu nẹẹn.
“Ọse ọghe ẹmwata keghi rhie ahoẹmwọmwa ma vbe ẹghẹ hia.”—ITAN 17:17.
Gha ru iyobọ nẹẹn. Ne u gha te ya gha roro ẹre wẹẹ u rẹn emwi ne u gha ru, u sẹtin nọ rẹn aro iyobọ nọ gualọ. Ọ ghaa lọghọ ẹre nọ tama ruẹ emwi nọ gualọ, u sẹtin tama rẹn ne uwa gba ru emwi eso kugbe, vbe igiemwi, uwa sẹtin gba khian yo khian rre. U sẹtin gu ẹre yo ẹki, ra u ghi gu ẹre họ ukpọn, u sẹtin vbe gu ẹre dọlọ owa ẹre yi, ra iyobọ ọvbehe vberriọ.—Galetia 6:2.
“Gha mwẹ izinegbe.”—1 TẸSALONAIKA 5:14.
A sẹtin miẹn wẹẹ ọse ruẹ ma hoo nọ gu ọmwa rhọkpa guan. Gi ọse ruẹ rẹn wẹẹ u mu egbe ne u ya rhie ehọ nẹẹn ta yi, deghẹ ọ gualọ ọmwa nọ gha hoo nọ gu guan. Rhunmwuda ne ọse ruẹ na khuọnmwi, ọ sẹtin ta emwi eso, ra ọ ghi ru emwi eso nọ gha da ruẹ. Ọ sẹtin vbe kha wẹẹ emwamwa ne uwa gba mwamwa i khian ghi mwẹ uhunmwu, ohu sẹtin vbe gha rherhe muẹn. Gha mwẹ izinegbe, u ghi vbe hia ne u rẹn vbene emwi ye ẹre hẹ, zẹvbe ne u ya ru iyobọ nẹẹn.—Itan 18:24.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 271-272
Uta, I
Emwa wa gha yan uta vbe ẹghẹ nẹdẹ, ne iran ya zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ. Vbene emwa ya gha yan uta vbe ẹghẹ nẹdẹ ọre wẹẹ, iran ghi viọ ikpẹ okuta ra iku erhan ye uwu ukpọn ne iran vbuọ ẹre, ra uwu akhe, iran ghi suẹn gha weghẹ. Ọmwaikọmwa ne ọghẹe ghi de fi otọ, ẹre ọ yan emwi nii na yan uta yi. Emwa vbe gha na erhunmwu vbe iran ghaa yan uta, zẹvbe ne iran vbe ru ẹre vbe iran ghaa vẹn ihẹn. Ugbẹnso, iran sẹtin na erhunmwu nii ladian, ne iran ya nọ iyobọ vbe obọ e Jehova. Emwa wa gha yan uta, deghẹ emwi rrọọ na hoo na ghae, iran vbe gha yae ru igiemwi.—Jọs 15:1; Psm 16:5; 125:3; Aiz 57:6; Jer 13:25.
Emwi Na Yan Uta Yi. Ebe Itan 16:33 khare wẹẹ: “Emwa nagbọn ghi gha yan uta ne iran miẹn ehe na rẹn emwi nọ rre Osa ekhọe, sokpan, e Jehova ẹre ọ tobọre ta vbene uta nii gha kha hẹ.” Evbọzẹe na na mobọ gha yan uta vbe otọ Izrẹl vbe ẹghẹ nẹdẹ, ọre na ya zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ: “Uta na yan ẹre a ya sọfurre ye ẹzọ, ẹre a vbe ya sọfurre ye ẹmwẹ nọ rre ẹkpo orhunmwu eva ni wegbe.” (Itan 18:18) A ma gha yan uta ye iku isasegbe, uzọgbẹn, ra emwi ọvbehe vberriọ. A ma vbe gha yan uta ye etẹtẹ na fi ne obọ mieke na ke ukhunmwu ne ọmwa. A ma gha yae khuan igho na khian gha loo vbe ọgua Osa, ra na vbe yae gha khuan igho ne avbe ohẹn. Ọna rhie ma wẹẹ, ne ivbiyokuo e Rom na yan uta ye ẹwu ne Jesu yọ ke odukhunmwu, zẹvbe na tae yotọ vbe Psalm 22:18, ekhọe emwidanmwẹ ẹre ọ ya iran ru ẹre.—Mat 27:35.
JUNE 23-29
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 19
Gha Re Ọse Ẹmwata Ne Etẹn Ne Uwa Gba Ga E Jehova
Emwi Nọ Gha Ya Ahoẹmwọmwa Ne Ima Mwẹ Ne Egbe Gha Wegbe Sayọ
16 Gha rhie aro tua uyinmwẹ esi ọghe etuẹn, ghẹ gha rhie aro tua ako ne iran i na hia. Gia ghee igiemwi ọkpa. Gia kha wẹẹ, uwẹ vbe etẹn eso gba ya sọyẹnmwẹ egbe, ọ ghi bu ẹghẹ ne uwa khian ya kpa, uwa hia na gba mu efoto. U keghi mu efoto nii sẹ igbaha, a i rẹn deghẹ ọkpa ma na gha maan vbọ. Nian, efoto eha ẹre u ghi mwẹ nian. Sokpan, u na bẹghe ẹre wẹẹ, ọtẹn nokpia ọkpa wa suku aro ye uhunmwu vbe ọkpa vbe efoto ne u mu. Vbua khian ghi ru efoto nii hẹ? U ghi delete ẹre, rhunmwuda u ye mwẹ efoto eva ọvbehe ne emwa hia na gha mumu ogiẹ, uhiẹn ya sẹ egbe ọtẹn nokpia na.
17 Ma gha sẹtin ya avbe efoto nii gie emwi ne etẹn ru ima re. Vbe ẹghẹ nibun ima vbe etẹn vbe gba sọyẹnmwẹ egbe, egbe ẹghẹ vberriọ wa vbe ya ima ghọghọ. Sokpan gia kha wẹẹ, vbe uwu ẹghẹ na, ọtẹn ọkpa na ta ẹmwẹ eso ra ọ na ru emwi nọ sọnnọ ruẹ. Vbọ khẹke ne u ru? Ẹ i re te ọ vbe khẹke ne u rhie ẹre hin ekhọe rre, zẹvbe ne u vbe ya delete efoto nii ra? (Itan 19:11; Ẹfis 4:32) Ma gha sẹtin mianmian emwi nọ ma sẹ emwi ne ọtẹn ima ru ima re, rhunmwuda ọtẹn nii vbe ru emwi esi nọ ya ima gha ghọghọ. Ọni ẹre ọ khẹke ne ima gha yerre, ẹre ọ vbe khẹke ne ima gha rhie aro tua.
Gi Ahoẹmwọmwa Ne U Mwẹ Gha Wegbe Sayọ
10 Ọ vbe khẹke ne ima vbe gha gualọ vbene ima khian ya ru iyobọ ne etẹn ima. (Hib 13:16) Gia guan kaẹn Anna, na ka guan kaẹn vbe ako iruẹmwi nọ lae. Ọ mwẹ ẹghẹ ọkpa ne okpe ẹhoho ya la, ọtẹn nokhuo na kevbe ọdafẹn ọnrẹn na ya tuẹ ẹgbẹe ọkpa ni re Osẹe Jehova, iran ghi sẹ evba, iran keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹhoho wa mu iran owa. Rhunmwuda ọni, ukpọn hia ne iran mwẹ vbe owa na wa gbiruẹn. Anna khare wẹẹ: “Ma keghi viọ avbe ukpọn na, ma na ya họ ẹre, ma na lọ ẹre, ma na vbe vbuọ ọre, ma ke viọ ọre gie iran. Te ima wa gha ghee ẹre wẹẹ, emwi ne ima ru na ma sẹ emwi rhọkpa, sokpan ọ keghi ya ima do khian ọse ne kankankan do sẹ ẹdẹnẹrẹ.” Ahoẹmwọmwa ne Anna vbe ọdafẹn ọnrẹn mwẹ ne etẹn na, ẹre ọ gua iran kpa ya ru iyobọ nọ khẹke ne etẹn na.—1 Jọn 3:17, 18.
11 Ma ghaa rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ emwa ọvbehe, ma na vbe gha ya obọ esi mu iran, aro iran mobọ dae wẹẹ, ma hia ne ima gha ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya roro emwi kevbe odẹ nọ ya ru emwi. Iran sẹtin gbọyẹmwẹ ye ẹse ne ima ru ne iran, vbe odẹ ne ima ma te ya aro yi. E Khanh ne ima ka guan kaẹn sin, ma mianmian emwa ni ru iyobọ nẹẹn. Ọ khare wẹẹ: “I wa ya ekhọe hia kpọnmwẹ etẹn hia ni rhie mwẹ lele egbe gha rrie ikporhu. Owa, ẹre iran na do gha mu mwẹ, iran ghi vbe wẹẹ ne ima gba ya rri emwi vbe evan, a gha vbe zobọ nẹ, iran ghi vbe mu mwẹ gha rrie owa. I do bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, ẹ i re iwinna ne kherhe ẹre iran ghaa ru. Ekhọe hia ẹre iran wa ya gha ru ẹre.” Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, ẹ i re emwa hia ẹre ọ khian kpọnmwẹ ima ye ẹse ne ima ru ne iran. Vbe Khanh ghi guan kaẹn emwa ni ru iyobọ nẹẹn, ọ na kha wẹẹ: “Akpawẹ I gha sẹtin san iran ẹse ye emwi ne iran ru mẹ, sokpan I ma wa rẹn eke ne dọmwadẹ iran ye. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova rẹn eke ne iran ye, erhunmwu ne I na, ọre nọ fiangbe iran mẹ.” Ẹmwata ẹre Khanh wa ta. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwi kherhe ma ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, e Jehova i rhie aro gberra ẹre. Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ẹre, ọ vbe ghee ẹre zẹvbe emwi na rhie ne irẹn mọmọ, nọ khian ha werriegbe.—Tie Itan 19:17.
Wa Ye Gha Mwẹ Ahoẹmwọmwa Nẹi Beghe Daa Egbe
6 Gia kha wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne ọmwa ke winna vbe isiwinna ọkpa. Ke obọ ne ọ ya winna vba, ọ ma he ya aro kaan emwa ni ta ẹmwẹ nọ sẹ vbe isiwinna nii. Ẹghẹ ke ẹghẹ na ya gbe uhi vbe isiwinna nii, ọ ghi vbe lele ẹre, agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re ẹghẹ hia ẹre ọ ya kue yọ vbe uwu ekhọe ọre. Vbene a ya ru emwi vbe isiwinna nii i yẹẹ ọre, sokpan ọ ye winna vba rhunmwuda igho ne ọ miẹn vbọ. Te ọ khian ye gha winna vba, ọ te ya zeki, ra ọ te ya miẹn iwinna nọ maan sẹ ọni.
7 Zẹvbe ne ima miẹn ọnrẹn vbe okhuẹn 6, alughaẹn nọ rre ọmwa ne ọ mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe kevbe ọmwa ne ọ rhikhan mu emwi, keghi hẹnhẹn egbe yan emwi nọ rre ọmwa nii ekhọe. Vbọzẹ ne eguọmwadia e Jehova ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ, na gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa egbe? Ẹi re te a muẹn kpan ye iran egbe, sokpan ekhọe obọ iran ẹre iran ya ru vberriọ. Gia ya e Devid ru igiemwi. Ekhọe hia ẹre Devid ya gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa e Jonatan, agharhemiẹn wẹẹ, erhae ghaa hoo ne ọ gbe Devid rua. Uhiẹn vbe Jonatan ghi wu nẹ, te Devid ye gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa ovbi e Jonatan na tie ẹre Mẹfibosiẹt.—1 Sam 20:9, 14, 15; 2 Sam 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 515
Ibude, Ọbude
E Jehova ọre ẹzi ọghe ẹwaẹn. Irẹn ọkpa ọre ọmwa nẹi gualọ ibude vbe obọ ọmwa rhọkpa. (Aiz 40:13; Rom 11:34) Ovbi ẹre ighẹ Jesu ọre “Ọbude Ọyunnuan,” irẹn ẹre ọ rhie adia ne ima, irẹn ẹre ọ vbe bu ima ude, rhunmwuda, ọ lele adia kevbe ibude ne Erhae rhie nẹẹn, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua vbe gu ẹre rrọọ. (Aiz 9:6; 11:2; Jọn 5:19, 30) Ọna rhie ma wẹẹ, adeghẹ ima hoo ne ibude ne ima rhie ne ọmwa biẹ ọmọ esi, te ọ khẹke nọ gu ahoo ọghe Jehova ro. Ibude ke ibude nọ gbodan ghee emwamwa ọghe Jehova ne Udazi, i mwẹ esa hiehie. Ẹ i mwẹ evbọ gia ya ru.—Itan 19:21; 21:30.
JUNE 30–JULY 6
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 20
Emwi Nọ Gha Ru Iyobọ Ne Ivbi Otu E Kristi Ni Si Egbe Obọ
Emwi Nọ Gha Ru Iyobọ Ne Ivbi Otu E Kristi Ni Si Egbe Obọ
3 Agharhemiẹn wẹẹ, ẹghẹ ne okpia vbe okhuo ya si egbe obọ wa rhiẹnrhiẹn, ẹghẹ nọ wa kakabọ ru ekpataki ẹre nọ rhunmwuda, ọ gha ya iran rẹn deghẹ iran gha sẹtin rọnmwẹ egbe. Vbe ẹdẹ orọnmwẹ, ọdọ vbe amwẹ ghi ru eyan vbe odaro e Jehova wẹẹ, iran gha hoẹmwẹ egbe, iran ghi vbe gha rhie ọghọ ne egbe ya sẹ ota. Vbene ima te ru eyan rhọkpa, ọ khẹke ne ima ka mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹre. (Tie Itan 20:25.) Ọ wa vbe khẹke na mu ukpa mu uwerhẹn ghee eyan ọghe orọnmwẹ. Ẹghẹ na ya si egbe obọ keghi kie ẹkpotọ yọ ne okpia vbe okhuo ya rẹn egbe sayọ, iran ghi vbe sẹtin ru azẹ nọ khẹke. Ugbẹnso, azẹ ne iran gha ru ọre ne iran ru orọnmwẹ, ra ne iran sẹ egbe rae. Deghẹ okpia vbe okhuo nọ si egbe obọ na sẹ egbe rae, ọ ma rhie ma wẹẹ, iran gbokhuẹre. Nọghayayerriọ, ẹghẹ ne iran ya si egbe obọ nii keghi ru iyobọ ne iran ya rẹn deghẹ iran gha sẹtin rọnmwẹ egbe.
4 Vbọzẹ nọ na ru ekpataki na gha ya aro nọ khẹke ghee ẹghẹ na ya si egbe obọ? Rhunmwuda, ọ gha ru iyobọ ne avbe okhiọnkpa, ne iran ghẹ gha si egbe obọ vbene iran na rẹn wẹẹ, iran ma he mu egbe ne iran khian ya ru orọnmwẹ. Sokpan, ẹ i re avbe okhiọnkpa ọkpa ẹre ẹmwẹ na dekaẹn, ọ khẹke ne emwa hia rẹn evbọzẹe na na si egbe obọ. Vbe igiemwi, emwa eso keghi roro ẹre wẹẹ, deghẹ okpia vbe okhuo na gha si egbe obọ, ẹ i mwẹ iran ma rọnmwẹ egbe. De ọlọghọmwa ne ọna gha sẹtin si ne Ivbi Otu e Kristi ni ma he ru orọnmwẹ? Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ re okhiọnkpa na tie ẹre Melissa nọ rre United States khare wẹẹ: “Ọtẹn nokpia kevbe ọtẹn nokhuo ghaa si egbe obọ, etẹn eso ghi wa ya aro yọ wẹẹ, ẹ i mwẹ iran ma rọnmwẹ egbe. Ọna keghi yae lọghọ ne iran sẹ egbe rae, ọ gha khọnrẹn ne iran rẹn wẹẹ, iran eva ma gua obọ egbe. Iziro na ẹre ọ vbe si ẹre ne avbe okhiọnkpa eso i na zẹdẹ hoo ne iran gu ọmwa rhọkpa gha si egbe obọ.”
Vbene U Gha Ya Sẹtin Miẹn Ọmwa Esi Ne Uwa Gha Gba Ru Orọnmwẹ
8 Vbua khian ya sẹtin gele gbarokotọ rẹn ọmwa hẹ? Vbe iko ọghomwa kevbe ẹghẹ na ya si egbe koko sọyẹnmwẹ egbe, u sẹtin do rẹn emwi eso vbekpa nene ọmwa, vbe na ghee, uyinmwẹ ọnrẹn, vbe nọ ya ru emwi hẹ kevbe deghẹ ọ hoẹmwẹ e Jehova. De emwa nọ gu mu obọ, de emwi nọ mobọ guan kaẹn? (Luk 6:45) Emwi ne u hoo ne u ya ẹdagbọn ruẹ ru, ẹre irẹn vbe hoo ne irẹn ya ẹdagbọn irẹn ru ra? U sẹtin nọ avbe ediọn ni rre iko ọghẹe ọta vbekpa ẹre, ra etẹn eso ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn ni vbe rẹn ọnrẹn sẹ owa. (Itan 20:18) U sẹtin nọ vbekpa uyinmwẹ ọnrẹn kevbe aro ne emwa ya ghee ẹre. (Rut 2:11) Zẹvbe ne u ya gbarokotọ ne u mieke na rẹn ọmwa na, ghẹ ru emwi nẹi khian ya orhiọn ọnrẹn sotọ. Ẹ i re ẹghẹ hia ẹre u khian wa ya gha rre eke nọ ye, ghẹ vbe gha hia ne u wa rẹn emwi hia fẹẹrẹ vbekpa ẹre.
Emwi Nọ Gha Ru Iyobọ Ne Ivbi Otu E Kristi Ni Si Egbe Obọ
7 Vbua khian ya sẹtin rẹn aro ọmwa ne ọmwa ne uwa gba si egbe obọ gele khin? Odẹ ọkpa ọre ne uwa gha fannọ otọ ẹko ma egbe, uwa ghi gha nọ egbe uwa ọta, uwa ghi vbe gha gbehọkotọ danmwehọ egbe. (Itan 20:5; Jems 1:19) Ne uwa mieke na sẹtin ru ọna, uwa ghi hia ne uwa gha ru emwi nọ gha kie ẹkpotọ ne uwa ya gha gu egbe guan. Vbe igiemwi, uwa sẹtin rri evbare kugbe, uwa ghi gba khian ẹlẹ vbe idagbo, uwa sẹtin vbe gba yo ikporhu. Uwa gha vbe sẹtin rẹn egbe uwa sayọ, adeghẹ uwa na gha deba avbe ọsie uwa kevbe emwa ọghe uwa vbe uwu ẹgbẹe sọyẹnmwẹ egbe. U sẹtin vbe hia ne uwa ru emwi nọ gha ya ruẹ rẹn vbene ogieva ruẹ gha ya yin hẹ, adeghẹ emwi eso na fi werriẹ kevbe vbe ọ ghaa rre uwu ẹbu emwa ọvbehe. Ghee emwi ne ọtẹn nokpia na tie ẹre Aschwin nọ ke Netherland rre ru, vbe irẹn vbe ọtẹn nokhuo na tie ẹre Alicia si egbe obọ. Ọ khare wẹẹ: “Ma keghi hia ne ima gha ru emwi nọ gha kie ẹkpotọ ne ima ya rẹn egbe sayọ. Vbe ẹghẹ nibun, avbe emwi na i re emwi nọ lọghọ gbe, vbe igiemwi, ma ghi le evbare kugbe, ma ghi vbe ru iwinna owa kugbe. Sokpan, zẹvbe ne ima ya gha ru avbe emwi na kugbe, ma na do gha bẹghe ako ne ima na hia kevbe ako ne ima i na hia.”
8 Uwa gha vbe sẹtin rẹn egbe sayọ deghẹ uwa na gha tie Baibol kugbe. Wa gha ru orọnmwẹ nẹ, te uwa gha hia ne uwa gha ru iruẹmwi ẹgbẹe, ne Jehova mieke na gha re ọmwa nọ ghi ru ekpataki sẹ vbe orọnmwẹ ọghe uwa. (Asan 4:12) Rhunmwuda ọni, uwa sẹtin gualọ ẹghẹ ne uwa khian ya gha tie Baibol kugbe nian, zẹvbe ne uwa ya si egbe obọ. Vbene ẹmwata, okpia vbe okhuo ni si egbe obọ i re ọdọ vbe amwẹ, nene okpia ma he khian uhunmwuta ọghe nene okhuo. Ọrheyerriọ, adeghẹ uwa na gha tie Baibol kugbe, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn vbene ogieva ruẹ sikẹ e Jehova sẹ hẹ. Ọtẹn nokpia Max kevbe ọvbokhan rẹn ighẹ Laysa ni rre United States wa ta vbene ọna ya ru iyobọ ne iran hẹ. Ọtẹn nokpia Max khare wẹẹ: “Vbe ima da suẹn gha si egbe obọ, ma na gha tie ebe ughughan ne otu e Jehova gbẹnnẹ ladian, ni gha ru iyobọ ne emwa ni si egbe obọ, kevbe ni guan kaẹn orọnmwẹ kevbe ẹgbẹe. Zẹvbe ne ima ya gha tie avbe ebe na, ẹkpotọ na ghi kie ne ima ya gha guan kaẹn emwi nibun ni ru ekpataki, nọ gha te lọghọ ima na ta.”
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 196 ¶7
Ukpa
Zẹvbe nọ rre ebe Itan 20:27, “uhiọnmwẹ ọghe ọmwa nagbọn ọre ukpa ọghe Jehova, ọ ghi gha gualọ otọ emwi nọ rre ekhọe ọmwa.” “Uhiọnmwẹ” ọghe ọmwa, ra ẹmwẹ ne ọmwa ta ladian vbe unu, ọ maan ra ẹ i maan, ẹre a ya rẹn aro ọmwa nọ khin, ra emwi nọ rre ọre ekhọe.—Yae taa ebe Iwinna 9:1.