Nnôme viek étek ô be’e éyôlé môte ya Bible
Mbu 2012, beyeme mam be nga some viek étek éziñ ô bili mimbu 3 000. Viek ôte ô mbe ngum aval. Amu jé ô mbe ngum aval? Sa ke viek ôbien ñwô ô mbe ngum aval, ve mam me mbe ntilan été.
Éyoñe beyeme mam ba vune si be nga tabe na ba fase viek ôte, be nga kui na ba lañe bifia bi mbe ntilan été, a mbe nnôme nkobô Becananéen. Bifia bite bi mbe bi jô’ô na: “Eshba’al Ben [mone] Beda’.” Éyoñ ôsu le beyeme mam ba vune si ba koon éyôlé éte nnôme viek étek.
Kalate Zambe a kobô ajô môte mfe a mbe jôé na Eschbaal, mone wua ya bone be njô bôte Saül. (1 Mka. 8:33; 9:39) Ñyeme mam Yosef Garfinkel a mbe môte wua ya ba be nga fas viek ôte. A nga jô na: “A ne fo’o jame ya semé na éyôlé Eschbaal é ne Kalate Zambe été, éyoñe ji bia koone fe je e minnôm mi biôm bi nga som, biôme ya melu me njô bôt David.” Bôt abui ba simesane na melu mete, éyôlé éte é mbe ngumba aval éyôlé. Sa ke éyoñ ôsu le jôm éziñ ya melu mvus ja liti na Kalate Zambe a kobô betotyii.
Eschbaal nnye kalate Samuel baa a loone na Isch-Boscheth, be nga vaa “baal” a futi “boscheth.” (2 Sa. 2:10) Amu jé be nga bo nalé? Beyeme mam ba jô na, “E kalate Samuel baa, a ne ve ane bôt be nji be be nye’e éyôlé Eschbaal, amu Becananéen be mbe be kañe zambe ya ôkôs ba loone na Baal, . . . ve kalate Minkañete a nga ba’ale éyôlé éte, avale be mbe be loone je melu mvus.”