Mojañ Rutherford a bo mesikôte beta étôkane ya Cedar Point, e Ohio, mbu 1919

1919—Den a nto mimbu ntet

BETA bita bi ôsu bi nga mane mbu 1919, valé bi tabeya a lôte mimbu minyin. Mbu wua mvus, meyoñe me mbe me teléya mewosan, a Ngon ôsu é too melu 18 ya mbu 1919, beta ékôan a nga bobane Paris, nsôñan ô too na be fas avale be ne soo mvo’é émo. Jame da ya mam ékôan éte é nga bo é ne na é nga sane Traité de Versailles. Jam ete e nga bobane mbu 1919, Ngone samane é too melu 28.

Be nga bôndé fe mfefé ékôan a loone je na Société des Nations. Nsôñane ya ékôan éte ô mbe na “meyoñ me bo mame fufulu, ndembene mvo’é é yené si se.” Abui miñyebe e nga su’u ékôan éte. Conseil fédéral des Églises du Christ ya Amelka a nga lu’u Société des Nations a jô’ô na ékôan éte é ne “éji’an Éjôé Zambe si va.” Conseil fédéral ate a nga lôme mingume mi bôte beta ékôan a nga bobane Paris mfa’a ya liti na ba su’u Société des Nations. Môte wua ya ba bivuse bekristene bite bi nga lôm a nga jô jô na ékôan éte “ja ye soo mimfefé mi mam émo minlañ ése.”

Mimfefé mi mam mi nga ye fo’o so, ve sa ke avale môt ate a nga buni. Mbu 1919, mimfefé mi mam mi nga viane boban ékôane Yéhôva, amu mbu ôte, Yéhôva a nga ve bebo bisaé bé ngule ya kañete avale be mbe be ngenane te tame kañete mbu ôfe. Ve be nga taté tôbane beta minjuk.

BA YEME NA BE BO AYA

Be mbe na ba bo vôte bedirecteur ya Société Watch Tower mbu 1919, môse nkul éwônga, Ngon ôsu é too melu 4. Joseph F. Rutherford nnye a mbe a wulu’ ékôane Yéhôva éyoñ éte, ve be nga vañe bi ba be bobejañe befe zangbwal, a fete be mimbô’ô Atlanta e Georgie, si ya Amelka. Nsili ô mbôô ñhe na: Ye ba yiane ba’ale bobejañe ba bedirecteur éyoñ be nto mimbô’ô ji? Nge ke na ye be jibi telé bôte befe?

Mojañe Rutherford a mbe a tyelé’é nleme yôp asu ékôane Yéhôva. A mbe a yeme’ na bobejañe béziñe ba simesane na ba yiane telé kaso mfe. Nde a nga tili be kalate a lebe be na be telé Mojañ Evander J. Coward kaso señe jé. Rutherford a nga kate be na Mojañ Coward a ne “évôvoé,” “zôsôô mise me Tate,” a na a “nji bo ékobôkobô.” Ve bobejañ béziñ be nji yebe de, ane be nga sili nge vôt ôte ô vo’o jibi boban éyoñ éfe, mvuse ngon ésaman. Beloya be bobejañe be mbe mimbôk ve kañese. Ane zô’é é nga taté.

Mvuse ya valé, étua jam é nga boban, Mojañ Richard H. Barber a nga jô na jam ete e mbe ve ane môt a ‘sôé mendime ma’a me nduan.’ Mojañ wua a nga nyoñe nkobô a jô na: “Me se ke loya, ve éyoñ jame da fombô metiñ, ma yeme jôme ja tinane na e bo zôsôô. Zambe a yi na bi bo zôsôô. Nne bi ne fo’o kôme jô na bi ne zôsôô mise me Zambe aya, nge bia bo vôt, éyoñ éte bia bele vaa Mojañe Rutherford éto kaso?”—Bs. 18:25.

Mojañ Macmillan nye fe a mbe mimbô’ô éyoñ éte. A nga laane na môs ô nga tôé zô’é bia jôô je nyi, Mojañ Rutherford a nga zu kute mbé ya nda mimbô’ô jé a jô nye na: “Same mo môé.” Ane a nga kalane nye télégramme. Nné ane Mojañ Macmillan a nga lañe mone foé a mbe ntilan été, a nga wô’ô nye éyoñ jia jia. Foé éte nyi: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY A SPILL DIRECTEUR BELALE BETEBELE NYE’E MIA BESE.” Nalé a tinane na ba te beta mane telé bese bedirecteur, a na Joseph Rutherford ba William Van Amburgh mbe be ne betebele. Ane Mojañ Rutherford a nga ba’ale éto kaso.

BA KUI MIMBÔK!

Nté bobejañe muome ba be mbe mimbôk, bobejañe be mbe nseñe be nga ke ba yene bôte na be san afep asu na éjôé é suu bobejañ. Bôt a lôte 700 000 be nga san afeb ete. Ane be nga suu Mojañ Rutherford a bobejañe bevo’o môse Nté wua, Ngone lale é too melu 26 ya mbu 1919.

Mojañe Rutherford a nga kate bobejañe be nga zu tame nye mbamba nsoane na: “Ma buni na jam e ndeme kui bia le da kômesane bia asu beta minju’u mife. . . . Mi nji wu nju’u ve asu na bobenyañe benane be kui mimbôk. . . . Jame mia te bo le da dañ asu duma Yéhôva, a môt ase a te nyoñe ngab a jam ete a ye bi abui bibotan.”

Mam me nga boban éyoñe bobejañe be nga tôbane meve’ele mete ma liti na Yéhôva émien a mbe a be. Mbu 1919, Ngone tane é too melu 14, court d’appel a nga jô na: “Be nga dimine kobô ajô bôte ba, ékotekot é nga yené abui été, ajô ete ntyi’an ôsu ô ne momo.” Be nga bôte fo’o bobejañ bitua mejô, ajô te, e nji be e sili’i ve na éjôé é jamé be fo’o ve ane be nga bo mbia jam, nge na é sé’é tañe mimbu be nga ve be, jam é mbe é sili’i e mbe ve na be mane tyam ajô te. Be nga jô na bobejañ be nji bo jam éziñ é too abé. Ane Mojañ Rutherford a nga bi ôva’a ngule ya bo loya bebo bisaé be Yéhôva Court Suprême ya États-Unis, a nga bo ésaé éte ôbe nté éyoñ a kuiya mimbôk.”

BE BILI ÉVA’A YA KAÑETE

Mojañ Macmillan a nga jô na: “Bi nji be bi yiane yange na Tate a loone bia yôp bi ba’a mo. Bi nga yiane yemelane nkômbane Tate a bo wô.”

Ve bobejañe ya tin ékôane ya éyoñ éte be nji be ve ke ésaé be nga taté je mimbu ya mvus ôsu. Amu jé? Amu éyoñ be mbe mimbôk, bôte be nga mane tyame menda mese be mbe be bela’ane me na ba kôñelane bekalate. Jam ete e nga te’e bobejañe nyul angôndô, be nga ye viane buni na ésaé nkañete é tebeya.

Ye bôte be mbe fo’o ve beta bisi foé Beyé’é Bible ya éyoñ éte be mbe be kañete’e nga? Mojañ Rutherford a nga jô na a zu bo mesikôt asu na be yemelane jam ete. Ane be nga taté na ba bañete bôt asu mesikôt mete. Mojañ Macmillan nye’e na: “Nge môt a teke so, yeme na ésaé nkañete é tebeya fo’o.”

Kalate mefoé a mbe a kobô’ô ajô nkañete Rutherford a nga bo Los Angeles mbu 1919, ô too nlô ajô na: “Ndi nlem asu bôte ba tat” — Kalate mefoé a yôtane mesikôte Mojañ Rutherford é bo Los Angeles, e Californie, mbu 1919, me too nlô ajô na: “Ndi nlem asu bôte ba tat”

Akusa bo a mbe nya nkôkonôô, Mojañ Rutherford a nga ke Los Angeles, e Californie môse Sondô, Ngone tane é too melu 4, mbu 1919, na a ke bo mesikôt; nlô ajô ya nkañete wé ô mbe na: “Ndi nlem asu bôte ba tat.” (“Un espoir pour l’humanité affligée”) Bôte bebé 3 500 be nga tabe mesikôt mete, ve mintete mi bôt mi nga bulan, amu mi nji bi vôme ya tabe. Môs ô nga tôé, bôte 1 500 be nga vô’ôlô nkañete Mojañ Rutherford. Ane bobejañ be nga yeme na bôte be ngenane be kômbô’ô vô’ôlô be.

Jam bobejañ be nga bo mvuse ya valé da volô Bengaa be Yéhôva ésaé nkañete jap azukui melu mangane ma.

ÉKÔANE YÉHÔVA É NE NKÔMESAN NA JA BI ABUI BÔT

Nkume mmombô a bete ya mbu 1919, Ngone muomô é too alu 1 a mbe a yôta’ane na beta étôkan a ye bobane Cédar Point, e Ohio Ngon ébulu. Mojañ Clarence Beaty a mbe Ñyé’é Bible ya Missouri éyoñ éte, a nga jô na: “Môt éziñ a nji be a kômbô’ô bu’i étôkan éte.” Bobejañ a besita e lôte 6 000 be nga tabe étôkan éte, jam môt a nji bunan. Wônaa ava’a dab é nga lôte nné éyoñe bôte 200 a mvuk be nga dubane biwome ya Lac Érié.

Ékô’ôla ya L’Âge d’Or ôsu, a nga kui Ngon awômô 1, mbu 1919 — Bobejañ be ne Brooklyn, e New York, be tele ôsu metua a too njalan a *L’Âge d’Or*

Wônaa môse tane ya Ngon ébulu, valé étôkan é boya fe melu metan, Mojañ Rutherford a nga yôtane na mfefé nsoé kalate ô kuiya: L’Âge d’Or.a A nga jô na kalate ate “a ye kobô ajô mam ma boban émo, a liti jôme Bible a jô a lat a mam mete.”

Be nga jô bobejañe na be ve ngule ya belane mfefé ékpwelé ôte nkañete. Be nga tili be ngume kalate ô liti’i aval avé ésaé nkañete ja yiane boban, kalate ate a mbe a jô’ô na: “Môt ase ya be mia a dubaneya a yiane yeme na e kañe Yéhôva a ne angôndô ya beta ébotan, a na a yiane ve ngul ése na a kañete émo.” Abui bôt ve zu nyoñe ngab ésaé nkañete! Ngon awôm a baa, bôt a lôte 50 000 be nga tili na ba kômbô bi mfefé nsoé kalate ôte.

Bobejañe be ne Brooklyn, e New York, be tele fefele metua a too njalan a L’Âge d’Or — Afebe ya ékô’ôla ya *L’Âge d’Or* ôsu, a nga kui Ngon awômô 1, mbu 1919

Memane ya mbu 1919 me nga zu koone bebo bisaé be Yéhôva be nto nta’an a ayôñ ésaé jap. Abui minkulane mejô a lat a melu ya asu’ulan mi nga tôébane fe éyoñ éte. Nkômane kalate Malachie 3:1-4 a mbe a jô’ô wô ô nga boban. Ane bebo bisaé be Yéhôva be nga kôlô minkôme ya “Beta Babylone,” Yésus a telé fe ‘Ôlo ô ne mewôk a fek.’b (Nli. 18:2, 4; Mt. 24:45) Bebo bisaé be Yéhôva ve zu bo ngômôtô asu ésaé Yéhôva.

a Be nga su’ulane loone L’Âge d’Or na Consolation mbu 1937, wônaa ataté mbu 1946, ba loone nye na Vee ôyo!

b Fombô’ô Nkume mmombô a bete ya mbu 2013, Ngone zangbwale é too melu 15, af. 10-12, 21-23, a nyi ya Ngone lale ya mbu 2016, af. 29-31 (nkobô fulasi.)