Meyemé ya Bidima bi mame ya Kalate Zambe asu Kalate bisulan

NGONE ZANGBWALE 6-12

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 6-7

“Éyoñe ji w’aye yene jame m’aye bo Pharaon”

(Nkôlan 6:1) Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Éyoñe ji w’aye yene jame m’aye bo Pharaon. Amu a ye suu be a wo ô ne ngu, a titane fe be si jé a wo ô ne ngu.”

(Nkôlan 6:6, 7) “Ajô te, jô’ô bone be Israël na: ‘Me ne Yéhôva, m’aye vaa mia mi kôlô mimbe’e ya Beégyptien si, a vaa mia éto belo be be, a m’aye nyii mia a nsamane wo, a beta mintyi’ane mejô. ⁷ M’aye nyoñe mia mi bo ayoñe bôt be ma, a m’aye bo Zambe be mia, nde mi aye yeme na, me ne Yéhôva Zambe wônan, nyô a vaa mia mi kôlô mimbe’e ya Beégyptien si.

it-2 af. 309 ab. 5

Moïse

Bone b’Israël fe be nga tyendé nya abuii. Be nga taté kañese Moïse ane ntebe ôsu wop, ve éyoñe be kôlôya éjôé Pharaon si, be nga kobô Moïse menyiñ, nalé a nga bo na a wôk émien éngôngol; nde a nga ye’elane Yéhôva. (Nk 4:29-31; 5:19-23) Zambe ya Ngul Ése a nga ve nye ngule nyul éyoñ a nga kate nye na a zu bo na jam Abraham, Isaac a Jacob be nga to be yange’ e boban. A zu kôté bone b’Israël, a ve be si ya ntiñetan, a bo na be bo beta ayoñ, asu na bôte be tu’a yem atinane ya éyôlé jé, Yéhôva. (Nk 6:1-8) Akusa bo nalé, bone b’Israël be nji vô’ôlô Moïse. Ve be nga tyendé mvus ébubua ébulu, be nga taté na ba tôñe nye, a bo nye mewôk. Éyoñ ébubua awômô é nga man, Moïse a nga tebele be, a bo na be kôlô Égypte be to nta’an ane bezimbi.​—Nk 13:18.

(Nkôlan 7:4, 5) Ve Pharaon a ye bo te vô’ôlô mia, nde te wo wom w’aye nambe Égypte, a m’aye vaa minsamba miam, bôte bam bone b’Israël, si ya Égypte, a beta mintyi’ane mejô. ⁵ Nalé bôte ya Égypte b’aye yeme na, me ne Yéhôva, éyoñ m’aye same wo wom Égypte, a vaa bone be Israël vôm be to be be.”

it-2 af. 309 ab. 3-4

Moïse

Moïse a ke be Pharaon ya Égypte. Éyoñe Yéhôva a nga wosane bivuse bezambe ya Égypte, a nga belane Moïse ba Aaron. Pharaon nye a nga belane mingengañe mié, na a jeñ ngule bezambe bese ya Égypte mfa’a ya sengane ngule Yéhôva, Jannès ba Jambrès mbe be mbe bivete mingengañe mi Pharaon. (2Tim 3:8) Asimba ôsu Moïse a nga jô Aaron na a bo ôsu Pharaon e nga liti na Yéhôva a ne ngul abui a dañe bezambe ya Égypte, ve to’o nalé, Pharaon a nga tu’a bo nlem ayet. (Nk7:8-13) Ve éyoñ ébubua lale é nga lôt, to’o beprêtre be nga meme na: ‘Ônyui Zambe wu.’ Nde fe, éyoñ ya ébubua ya mot, be mbe ntya’an aval e ne na, teke môt éziñe ya be be a mbe ngule ya tebe Pharaon ôsu asu na a wosane Moïse.​—Nk 8:16-19; 9:10-12.

Bibubua bi nga bo na bôt béziñ be tyendé bevo’o ki be ngan. Moïse ba Aaron be mbe be za’a kate bôt éyoñ ébubua é nga zu. Ébubua ése é nga so aval Moïse a nga jô, nalé a liti na a mbe nlômane Yéhôva. Éyôlé Yéhôva é nga wume si ése ya Égypte, bôte béziñ be nye’e je, bevo’o ki be vini’i je. Bone b’Israël a b’Égyptien b’éziñ be nga bo Yéhôva mewôk, wônaa Pharaon a bôte bé be nga bo éngana’a. (Nk 9:16; 11:10; 12:29-39) Beégyptien be nji simesane na be nga bo mbia jam mise bezambe bap, ve be mbe be yeme’e na Yéhôva nnye a mbe a tyi’i bezambe bap mejô. Mvus ébubua ébulu, Moïse a nga taté na a bo “étua éwôlô si ya Égypte, mise bebo bisaé be Pharaon, a mise me bôt.”​—Nk 11:3.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 6:3) Me nga yené be Abraham, a be Isaac, a be Jacob, ane Zambe ya Ngul Ése; ve be nji yeme ma a jôé dam Yéhôva.

it-2 af. 1091 ab. 4-5

Ngul ése

Yéhôva a nga belane éyôlé mese’esa jé é ne na, “Zambe ya Ngul Ése” (ʼEl Shad·daiʹ) éyoñ a nga bo Abraham ngaka’a na a ye biaé mon a yôlé nye na Isaac. Asu na a futi ndi nleme jé ngaka’a éte, Abraham a nga yiane fo’o buni a ngule jé ése na, Zambe a ye tôé je. Yéhôva a nga belan éyôlé mese’esa éte éyoñ a nga botane Isaac, a Jacob, mbe bete be mbe benyoñe ngape ya élat Zambe a nga bo a Abraham.​—Met 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.

Jôm éte nje Yéhôva a nga jô Moïse na: “Me nga yené be Abraham, a be Isaac, a be Jacob, ane Zambe ya Ngul Ése [beʼElʹ Shad·daiʹ]; ve be nji yeme ma a jôé dam Yéhôva.” (Nk 6:3) Nalé a nji tinane na be nji be be yeme’e éyôlé Yéhôva, amu be mbe be bela’ane je, to’o bemvamba bap. (Met 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Bia koone bifia “Ngul Ése” biyoñe bisamane kalate Metata’a, éyôlé Yéhôva ki biyoñe 172 e mintilane ya nkobô Hébreu. Ja’ane bebo bisaé be Zambe bete be nga yé’é yeme Zambe a mefulu mé, a yeme na a ne “Nyô a ne Ngul Ése,” be nji bi fane ya tu’a yeme nya atinane a mam me tii a éyôlé Yéhôva. Ajô te, Kalate The Illustrated Bible Dictionary (Vol. 1, af. 572) J. D. Douglas a nga tili mbu 1980, a jô na: “Mame Yéhôva a nga taté kate Abraham, Isaac, a Jacob, me mbe me tii a bengaka’a bé ba ye tôéban melu ma zu. Nalé a mbe a tina’ane na, be mbe be yiane tabe ndi na Zambe, Yahweh, a ne avale Zambe (ʼel) e ne ngule ya tôé (éko éziñ atinane da ya éfia sadday) bengaka’a bé. Mam a nga kate Moïse éyoñ a mbe a tele fefele mon élé a mbe a yôñe’e nduan ve teke dik, me mbe mbia édok, amu me mbe me liti’i na, éyôlé Yahweh ja liti ngule Zambe, aval a ba’ale bone b’Israël, a aval a zu ke ôsu a ba’ale be.”

(Nkôlan 7:1) Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Tame yen, me boya wo aval ane Zambe be Pharaon; a Aaron monyoñ a ye bo nkulu mejô wôé.

it-2 af. 308 ab. 6

Moïse

Moïse a nga be’e mbe’e wé, akusa bo a mbe a ko woñ. Moïse a nga taté ko woñ, a jô’ô na a ne étye’ebe. Ve a nga su’ulane tyendé. A nji beta bo Moïse a nga bôndé fek mimbu 40 mvuse na a zu kôté ayoñ Israël. A nga jeñe beamu ya bo teke bo ésaé Yéhôva a nga ve nye, ane a nga su’ulane kate Yéhôva na a nji bo ngule ya bo de. Akusa bo Zambe a nga wô’ô ôlun, ve a nji sase Moïse, a nga ve nye Aaron na a kobô señe jé. Moïse a mbe Aaron ane “Zambe” amu nnye Yéhôva a nga lôm, Aaron ki a mbe a kala’ane mejô mé. Mvuse ya valé, éyoñe Moïse ba Aaron be nga bo ékôan a bemvendé ya Israël, a éyoñe be mbe be kobô’ô Pharaon, a ne v’ane Zambe a mbe a va’a Moïse mebendé a metiñ, Moïse a kala’ane me Aaron, Aaron ki a kate’e me Pharaon (nyô a nga fole Pharaon Moïse a nga tup mimbu 40 mvus). (Nk 2:23; 4:10-17) Yéhôva a nga su’ulane jô na Aaron a ne “nkulu mejô” Moïse. Mbôle Moïse a mbe nkulu mejô Zambe, a bo’o nye mewôk; Aaron ki a mbe a yiane vô’ôlô Moïse. Yéhôva a nga kate fe Moïse na a boya nye “Zambe be Pharaon”, nalé a liti na a nga ve nye abime ngul a éjôé da lôte Pharaon nkôñ; Moïse a nji be fo’o a yiane ko njô bôte ya Égypte woñ.​—Nk 7:1, 2.

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 6:1-15) Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Éyoñe ji w’aye yene jame m’aye bo Pharaon. Amu a ye suu be a wo ô ne ngu, a titane fe be si jé a wo ô ne ngu.” ² Ane Zambe a nga kobô Moïse, a jô nye na: “Me ne Yéhôva. ³ Me nga yené be Abraham, a be Isaac, a be Jacob, ane Zambe ya Ngul Ése; ve be nji yeme ma a jôé dam Yéhôva. ⁴ Me maneya fe bo élate jam be be, na, me ve be si ya Canaan, si ya mintabane miap, vôm be nga to mintabe. ⁵ Nalé fe na, me wô’ôya mintate mi bone be Israël, mbe bôte ya Égypte be bili ane belo; a me simesaneya élate jam. ⁶ Ajô te jô’ô bone be Israël na: ‘Me ne Yéhôva, m’aye vaa mia mi kôlô mimbe’e ya Beégyptien si, a vaa mia éto belo be be, a m’aye nyii mia a nsamane wo, a beta mintyi’ane mejô. ⁷ M’aye nyoñe mia mi bo ayoñe bôt be ma, a m’aye bo Zambe be mia; nde mi aye yeme na, me ne Yéhôva Zambe wônan, nyô a vaa mia mi kôlô mimbe’e ya Beégyptien si. ⁸ A m’aye ke mia si me nga tiñeti na, m’aye ve Abraham, a Isaac, a Jacob; m’aye ve mia je é bo ngape jenan. Ma me ne Yéhôva.’” ⁹ Ane Moïse a nga kobô bone be Israël nalé. Ve be nji vô’ôlô Moïse amu minlem mintaé a mbia éto belo. ¹⁰ Ane Yéhôva a nga kobô Moïse, a jô na: ¹¹ “Kele’ be Pharaon, njô bôte ya Égypte, a jô nye na, a tame me’ete na, bone be Israël be kôlô si jé.” ¹² Ane Moïse a nga kobô asu Yéhôva na: “Tame yen, bone be Israël be nji wô’ô ma; nne Pharaon a ye viane wô’ô me aya, me to fe mbia biyaé?” ¹³ Ane Yéhôva a nga kobô Moïse ba Aaron, a jô be ngum njôan mfa’a ya bone be Israël, a mfa’a ya be Pharaon njô bôte ya Égypte, na, be vaa bone be Israël si ya Égypte. ¹⁴ Minlô menda me bôte ya beésa bap, mmie mi. Bone be Ruben, ntôle mon Israël: Hénoc ba Pallu, a Hetsron ba Carmi. Menda me bôte ya Ruben mme ma. ¹⁵ Bone be Siméon: Jemuel, a Jamin, a Ohad, a Jakin, a Tsochar, a Saül, mone ya ngone Canaan; menda me bôte ya Siméon mme ma.

NGONE ZANGBWALE 13-19

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 8-9

“Yéhôva a nga belane mebune me Pharaon na a tôé nsôñane wé”

(Nkôlan 8:15) Ve éyoñ Pharaon a nga yene na, jam ete e tebeya, a nga beta bo nlem ayet, te fe vô’ôlô be; aval ane Yéhôva a nga jô.

it-2 af. 431

Éngana’a

Yéhôva Zambe a jaéya zu a jibi bôt, akusa bo ba yian awu, a jô’é na be ke ôsu a nyiñ. (Met 15:16; 2P 3:9) Nté bôte béziñ be nga sili bebiene si a bo na Yéhôva a ko be éngôngol (Jos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), ba bevok be nga ke ôsu a bo melo akekui be nga wosane Yéhôva a bebo bisaé bé. (Dt 2:30-33; Jos 11:19, 20) Mbôle Yéhôva a nji kamane be na be bo éngana’a, Bible a jô na ‘a nga ve be nlem ayet’. Ve éyoñ ése a tyi’i na éyoñe ya yaa be é kpwaneya, a wô’ô liti be beta ngule wé, nalé a bo na jôé dé é wum.​—Ve’e ôsimesan ôte a Nk 4:21; Jn 12:40; Bero 9:14-18.

(Nkôlan 8:18, 19) Ane mingengañ mi nga bo fe aval ete a mesimba mape na, be bo nyin, ve te ke ngule ya bo. Nyin é nga to be bôt, a biyem. ¹⁹ Éyoñ éte mingengañ mi nga jô Pharaon na: “Ônyu Zambe vi.” Nleme Pharaon ve bo ayet, te vô’ôlô be, aval ane Yéhôva a nga jô.

(Nkôlan 9:15-17) Amu me nga ye same wo, a wôé mia be bôte bôé a ébubua ôkon, a ô nga ye jañe si nyô. ¹⁶ Amu m’abele fo’o na, amu éfia ji nje me nga kañese na ô tebe, na, me liti wo ngule jam, nde fe na, jôé dam d’aye katebane si se. ¹⁷ Ye ô ngenan ô bete’e womiene yôp a sengane bôte bam, vôm w’abene suu be?

it-2 af. 240-241

Abé

Nde fe, Yéhôva a bo mam aval e ne na mbia be bôt be bo nkômbane wé, bebien be teke yeme na nkômbane wé le be nga bo. Akusa bo ba wosane nye, Zambe a ne bo na ngule jap é bi minné asu na bebo bisaé bé be ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye, a ne fe ngule ya belane mam bôte bete ba bo asu na zôsôô wé a kôme yené ne fômelé. (Bero 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Bs 76:10) Bia koon ôsimesan ôte Minkana 16:4: “Yéhôva a boya jôm ése é ke asu’ulane dé, ya, ja’ane bôt be ne abé mfa’a ya mbia môs.”

Bi bili éve’ela Pharaon. Yéhôva a nga lôme Moïse ba Aaron be ke jô nye na a suu bone b’Israël. Sake Zambe nnye a nga bo na Pharaon a bo mbia môt, ve a nga jô’é na a ke ôsu a nyiñ, a nga telé fe nye bité bi nga bo na a kuli abé e mbe nye nlem, a liti na a yian awu. Nkôlan 9:16 a kate bia nsôñane Yéhôva éyoñ a bo’o de, a jô na: “Amu éfia ji nje me nga kañese na ô tebe, na, me liti wo ngule jam, nde fe na, jôé dam d’aye katebane si se.”

Ngule Yéhôva é nga yené ne fômelé éyoñ bibubua awôm bi nga nambe si ya Égypte, a éyoñ Pharaon a nkane bita wé be nga mane wu Évele Mañ. (Nk 7:14–12:30; Bs 78:43-51; 136:15) Meyoñ me nga ke ôsu a kobô ajô ete abui mimbu mvus, nalé a nga bo na éyôlé Zambe é wume si ése. (Jos 2:10, 11; 1Sa 4:8) Nge a nga ye wôé Pharaon été été, ngule Jé, duma Dé, a aval a nga kôté bebo bisaé bé e nji ye wum aval ete.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 8:21) Nalé, nge ô bo te suu bôte bam, tame yen, m’aye lôm minsôm minlo be wo, a be bebo bisaé bôé, a be bôte bôé, a ke menda môé été. Menda me bôte ya Égypte m’aye jaé a minsôm minlo ne lut, nalé fe si vôm mi né.

it-2 af. 1039

Élui

Bi nji tu’a yem avale biloñelaloñelan ba jôô bie nkôbô Hébreu éyoñe ba kobô ajô ya ébubua nyini é nga nambe si ya Égypte, ji ôsu é nji nambe bone b’Israël e Goshen. Minkôñelane ya Bible mife mia kôñelan éfia ʽA·rovʹ na “asun” (Ce; Jé; MN; Os), “bone minlo” (Pl), “bilui” (Sg), “bidañ” (TOB), “binyônyoñ” (Ch), “betit be ne ézezam” (ZK), nge ke “minlô bemvu.”​—LXX.

Éfia “minsôm minlo” be nga belane je Kalate Zambe nkobô Bulu ja tinane fe na “bilui” nge ke “bivulabebas.” Ngal élui a tup bikôp bi tit a bôt asu na a vili metyi. Éyoñ bi ngenane bitum, bilui bia nyiñe bevôm ayôñ e né. Ébubua ya “minlo” é nga yiane fo’o ju’u Beégyptien a biyeme biap nya abuii, bevok ya été be nga yiane fe wu.

(Nkôlan 8:25-27) Ane Pharaon a nga loene Moïse ba Aaron mfa’a be nga to, a jô na: “Kelan, mi ke tyi’i Zambe wônane biôm si nyô.” ²⁶ Ane Moïse a nga jô na: “E nji yiane bo nalé; amu bi aye tyi’i Yéhôva Zambe wongane biôm bi ne mbia be biôm be bôte ya Égypte. Tame yen, ye bi ne tyi’i biôm bi ne mbia be biôm be bôte ya Égypte, mise map me lô, be bo te lume bia mekok? ²⁷ Bi aye ke [nkôte si] nté dulu melu mela, a tyi’i Yéhôva Zambe wongan biôm, aval ane a ye lepe bia.”

w04 15/3 af. 25 ab. 9

Miñye’elane ya kalate Nkôlan

8:26, 27:​—Amu jé Moïse a nga jô na metuna’a me bone b’Israël ma ye bo “mbia be biôm be bôte ya Égypte”? Beégyptien be mbe be kañe’ abui betit. Moïse a nga yeme fo’o bo éyoñ a nga jô Pharaon na a suu bone b’Israël be ke bo Yéhôva metuna’a vôme mfe.

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 8:1-19) Ane Yéhôva a nga kobô Moïse na: “Kele’ vôm Pharaon a to, a jô nye na: ‘Avale di nde Yéhôva a jô, na: “Su’u bôte bam, be ke bo me ésaé ² Nge w’abene suu be, tame yen, m’aye ndamane minné mise ya si jôé a minkongo. ³ Ôsôé vi aye jaé minkongo ne lut, mmie mi aye bet a kui nda jôé, a kui étun w’abômbô, a kui énoñe jôé, a ke fe nda bebo bisaé bôé, a be bôte bôé, a nyine mimbuñ b’ayame fembé, a bibabe’e b’ako’o je. ⁴ A minkongo mite mi aye bete nyôle jôé, a menyôle me bôte bôé, a bebo bisaé bôé bese.”’” ⁵ Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Jô’ô Aaron na: ‘Same’e wo wôé a ntum mfa’a ya asôé yôp, a atôñ, a bibata’a, ô bo’o na, minkongo mi bete si ya Égypte.’” ⁶ Ane Aaron a nga same wo wé mendime ya Égypte yôp; ane minkongo mi nga bet a yiane si ya Égypte ne miañ. ⁷ Ane mingengañ mi nga bo fe aval ete a mesimba map, a dutu minkongo mi zu si ya Égypte. ⁸ Éyoñ éte Pharaon a nga loene Moïse ba Aaron mfa’a be nga to, a jô na: “Ye’ela’ane Yéhôva na, a vaa me minkongo, a be bôte bame fe; wôna m’aye suu bôt be kôlô, a ke tyi’i Yéhôva biôm.” ⁹ Ane Moïse a nga jô Pharaon na: “Nyoñe’ duma di na, ô dañeya ma, éyoñ évé m’ayiane ye’elan ajô dôé, a ajô bebo bisaé bôé, a bôte bôé, na, minkongo mi jañe be womien, a mfa’a ya menda môé, mi li’i ve ôsôé étam?” ¹⁰ Nye na: “Akiti.” Ane a nga jô na: “E bo’ ane w’ajô; ndemben w’aye yeme na, Zambe mfe a nji bo ane Yéhôva Zambe wongan. ¹¹ Minkongo mi aye kôlô be womien, a menda môé été, a be bebo bisaé bôé, a be bôte bôé; mi aye li’i ve ôsôé étam.” ¹² Ane Moïse ba Aaron be nga kôlô vôm Pharaon a nga to, ane Moïse a nga ye’elane Yéhôva ajô minkongo, mmie a nga lôm be Pharaon. ¹³ Nde Yéhôva a nga bo ane Moïse a nga jô; a minkongo mi nga wu mfa’a ya menda, a minseñ, a mefup. ¹⁴ Ane be nga kôane mie mevis; si se ve nyum. ¹⁵ Ve éyoñ Pharaon a nga yene na, jam ete e tebeya, a nga beta bo nlem ayet, te fe vô’ôlô be; aval ane Yéhôva a nga jô. ¹⁶ Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Jô’ô Aaron na: ‘same’ ntum, ô bibi mbulu’u ya si, ajô te w’aye bo nyin si se ya Égypte.’” ¹⁷ Ane be nga bo nalé; nde Aaron a nga same wo a ntum, a bibi mbulu’u ya si, nalé nyin é nga kui be bôt, a biyem; mbulu’ ôse ya si ô nga veñesane nyin vôm ase si se ya Égypte. ¹⁸ Ane mingengañ mi nga bo fe aval ete a mesimba mape na, be bo nyin, ve te ke ngule ya bo. Nyin é nga to be bôt, a biyem. ¹⁹ Éyoñ éte mingengañ mi nga jô Pharaon na: “Ônyu Zambe vi.” Nleme Pharaon ve bo ayet, te vô’ôlô be, aval ane Yéhôva a nga jô.

NGONE ZANGBWALE 20-26

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 10-11

“Moïse ba Aaron be nga liti na be bili fulu ayo’o nlem”

(Nkôlan 10:3-6) Ane Moïse ba Aaron be nga ke vôm Pharaon a nga to, a jô nye na: “Avale di nde Yéhôva, Zambe ya Behébreu, a jô, na: ‘Ntaa vé w’aye bene suu womiene si asu dam? Su’u bôte bam, be ke me bo ésaé. ⁴ Amu na, nge w’abene suu bôte bam, tame yen, akiti m’aye zu bitandak minné miôé. ⁵ Bi aye dipe si ne ti! Ajô te môt a ye bo te ngule ya yene si, a bi aye di mebuka’a ya biôm bi nga nyiñ, ma me nga li’i mfa’a ya meta’a, a bi aye di fe élé ése j’afaa mia mefup. ⁶ Menda môé m’aye jaé, a menda bebo bisaé bôé bese, a menda me bôte bese ya Égypte; avale jam to beéso bôé, to bimvam biôé be nji tame yen ataté môs be nga tabe si nyô azukui môse wu.’” Ane a nga kôñelan, a kôlô vôm Pharaon a nga to.

w09 15/7 af. 20 ab. 6

Bia yiane kañete a ayôñ ese ane Yésus

Tame simesan abim ayo’o nlem Moïse a nga bi éyoñ a nga ke kobô Pharaon, nnye ate bôte be mbe be jô’ô na, a ne nlômane bezambe ya Égypte, émien a too fe zambe, mone Râ, zambe nlô jôbô. A ne v’ane Pharaon ate a mbe a kañe’ émien, aval ane bepharaon bevok. Njôane Pharaon ô mbe ane atiñ, a va’a bôte ve mebendé. Pharaon a mbe ngul, mebun a éngana’a, teke kañese na bôte befe be kate nye jôme a yiane bo. Avale môte ete nde Moïse, éngôngole mba’ale mintômba, a mbe a yiane ke yen biyoñ biyoñ, teke na ba te bañete nye. Foé fé Moïse a mbe a yiane ke kate nye? Na mbia bibubua bia zu jimbi Égypte. A jé Pharaon a mbe a yiane bo? A mbe a yiane suu bemillion belo bé, a ve be éto fili! Teke vaa nge beté, Moïse a mbe a yiane bo ayo’o nlem!​—Nb. 12:3; Beh. 11:27.

(Nkôlan 10:24-26) Ane Pharaon a nga loene Moïse, a jô na: “Kelan, mi ke bo Yéhôva ésaé; ve mimbam mienan, mintômba a binyaka, mi aye li’i. Mi kelane fe ayôme bone denan nsamba wônan.” ²⁵ Ane Moïse a nga jô na: “W’ayiane fe ve biôme ya tyik a biôme ya di’i nduan mo mangan, nde te bia ye tyi’i Yéhôva Zambe wongane biôm. ²⁶ Biyeme biangan bi aye fe ke nsamba wongan; te ke ébo’os j’aye li’i mvus; amu bi ayiane nyoñe biôme ya été a kañe bie Yéhôva Zambe wongan; amu bi ne te yeme jôm bi aye kañe je Yéhôva, ve éyoñ éte bi kuiya wôé.”

(Nkôlan 10:28) Nde Pharaon a nga jô nye na: “Kôlô’ô vôm me to, tabe’e ntye, te beta yen asu dam. Amu môs w’aye beta yen asu dam, w’aye wu.”

(Nkôlan 11:4-8) Ane Moïse a nga jô na: “Avale di nde Yéhôva a jô, na: ‘Afôla ya zañ alu, m’aye kôlô si a ke Égypte été; ⁵ a mintôle mi bone mise mi ne si ya Égypte mi aye wu, ataté ntôle mone Pharaon ô too éto njôô jé, akui ntôle mon mbo ésaé a ne minga ô to mvus ako’o b’ako’o de bidi; a mintôle mi bone ya biyem mise. ⁶ Beta ñyôn a ye bo mimfa’a mise si se ya Égypte, aval ñyôn ete e nji tame bo, nalé fe d’ɑye fe beta bo ôsu. ⁷ Te ke mvu j’aye bañ ôyem mfa’a ya bo bone be Israël jam, to môt, to tit, nde te mi aye yem aval ane Yéhôva a kandé zañe bôte ya Égypte a Israël.’ ⁸ A bebo bisaé bôé bana bese b’aye zu kui be ma, a kumbu fe si be ma, a jô na: ‘Kôlô’ô, a bôte bese b’atôñe wo.’ Mvus éte m’aye kôlô.” Ane a nga kôlô vôm Pharaon a nga to a abui ayaa.

it-2 af. 309-310

Moïse

E tebe Pharaon ôsu a mbe a sili’i ayo’o nlem a mbunan. Moïse ba Aaron be nga bo jame Zambe a nga sili be fo’o ve amu a nga ve be ngule jé a nsisime wé. Tame simesane nda Pharaon, njôô bôt a mbe a dañe bi duma si ése éyoñ éte. Nda jé é mbe étua abeñ, émien a to mebun, bôte be jô’ô na a ne zambe, a to mbôma’ane a bevee melep, bivet ya minkane bita, bezimbi ba ba’ale nye a belo. Betebe ôsu ya miñyebe a mingengañ be mbe fe valé, mbe be mbe be dañe wosane Moïse. Bôte bete bese be mbe be su’u Pharaon mfa’a ya wumulu bezambe ya Égypte. Moïse ba Aaron be nga ke tebe ôsu Pharaon sake ve éyoñe jia, ve abui biyoñ, nleme Pharaon ô nga bo ayet éyoñ ése, amu a nga tyi’i na a vo’o ve Behébreu éto fili môs éziñ. Nde fe, éyoñ Moïse ba Aaron be nga yôtane foé ya ébubua mwomô, Pharaon a nga titane be. Mvuse ébubua ébulu, Pharaon a nga ve be abendé na te ba beta jeñe na be yen asu dé, a za wôé be.​—Nk 10:11, 28.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 10:1, 2) Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Kele’ vôm Pharaon a to, amu me boya nleme wé ayet, a minlem bebo bisaé bé, nde te m’aye liti mendeme mame ma zañe jap, nde te fe ô ne kate foé ya mam me nga bo Égypte, a mendeme mam me nga bo zañe jap, melo me mone wôé, a melo me nda jôé; nalé ate mi aye yeme na, me ne Yéhôva.”

w95 1/9 af. 11 ab. 11

Bengaa ba wosane bivuse bezambe

Éyoñ bone b’Israël be mbe be ngenan Égypte, Yéhôva a nga lôme Moïse be Pharaon a jô na: “Kele’ vôm Pharaon a to, amu me boya nleme wé ayet, a minlem bebo bisaé bé, nde te m’aye liti mendeme mame ma zañe jap, nde te fe ô ne kate foé ya mam me nga bo Égypte, a mendeme mam me nga bo zañe jap, melo me mone wôé, a melo me nda jôé; nalé ate mi aye yeme na, me ne Yéhôva.” (Nkôlan 10:1, 2) B’Israëlite be mbe mewôk be mbe be yiane kate bone bap beta be mame Yéhôva a nga bo. Bone bap ki be mbe be yiane kate émbap, akekui miaé mise mivok. Be mbe be yiane bo nalé asu na bôt be bo teke vuane bitua mimboone mi mam mi Yéhôva. Aval ete fe den, bebiaé be bili mbe’e ya ye’ele bone bap mimboone mi mam mi Yéhôva.​—Deutéronome 6:4-7; Minkana 22:6.

(Nkôlan 11:7) Te ke mvu j’aye bañ ôyem mfa’a ya bo bone be Israël jam, to môt, to tit, nde te mi aye yem aval ane Yéhôva a kandé zañe bôte ya Égypte a Israël.’

it-1 af. 849 ab. 6

Nkôlan

A zene ya beta be mame a nga bo, Yéhôva a nga liti ngule jé éyoñ a nga wumulu jôé dé a kôté ayoñ Israël. Éyoñ be kuiya kindik ya Évele Mañ, mfa’a jôp d’atôô, Moïse a bone b’Israël be nga yia jia, nté kale jé Miriam, nkulu mejô minga, a mbe a jeme’e a binga befe, be bili mengome mo, be fe be yia bia ane befam bevok. (Nk 15:1, 20, 21) Bone b’Israël be mbe be kandaneya besiñe bap éyoñ jia ya biyoñ bise. Éyoñ be kôlô’ô minkôme ya Égypte, jôm éziñ é nji ndeñele bone b’Israël to môt nge ke tit; teke atañ mvu é nga bañ ôyem mfa’a ya bo be jam. (Nk 11:7) Nlañe ya kalate Nkôlan ô nji jô na Pharaon émien a nga wu mañ été ba minkane bita mié, ve Besam 136:15 a jô na, Yéhôva a nga “sô’ôlô Pharaon a nsamba mewosane wé Évele Mañ été.”

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 10:1-15) Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Kele’ vôm Pharaon a to, amu me boya nleme wé ayet, a minlem bebo bisaé bé, nde te m’aye liti mendeme mame ma zañe jap, ² nde te fe ô ne kate foé ya mam me nga bo Égypte, a mendeme mam me nga bo zañe jap, melo me mone wôé, a melo me nda jôé; nalé ate mi aye yeme na, me ne Yéhôva.” ³ Ane Moïse ba Aaron be nga ke vôm Pharaon a nga to, a jô nye na: “Avale di nde Yéhôva, Zambe ya Behébreu, a jô, na: ‘Ntaa vé w’aye bene suu womiene si asu dam? Su’u bôte bam, be ke me bo ésaé. ⁴ Amu na, nge w’abene suu bôte bam, tame yen, akiti m’aye zu bitandak minné miôé, ⁵ bi aye dipe si ne ti! Ajô te môt a ye bo te ngule ya yene si, a bi aye di mebuka’a ya biôm bi nga nyiñ, ma me nga li’i mfa’a ya meta’a, a bi aye di fe élé ése j’afaa mia mefup. ⁶ Menda môé m’aye jaé, a menda bebo bisaé bôé bese, a menda me bôte bese ya Égypte; avale jam to beéso bôé, to bimvam biôé be nji tame yen ataté môs be nga tabe si nyô azukui môse wu.’” Ane a nga kôñelan, a kôlô vôm Pharaon a nga to. ⁷ Ane bebo bisaé be Pharaon be nga jô nye na: “Môte nyô a ye bo bia ôlam ntaa vé? Su’u bôte bete, be ke bo Yéhôva Zambe wop ésaé. Ye ô ngenan te yeme na si ya Égypte é ndamaneya?” ⁸ Ane be nga beta zu Moïse ba Aaron be Pharaon, ane a nga jô be na: “Kelan, mi ke bo Yéhôva Zambe wônan ésaé; ve beza beza b’aye ke?” ⁹ Moïse na: “Bi aye ke a minkeñelé a minnôm miangan; bi aye ke fe bo be fam a bo be binga bangan, a mimbam mintômba a binyaka, amu bi ayiane bo Yéhôva fête.” ¹⁰ Ane a nga jô be na: “Yéhôva a tabe’e be mia, avale fe ane m’aye suu mia, a ayôme bone denan, tuka’a fomban; amu abé e ne mia ôsu. ¹¹ Sa nalé! mia befam kelan éyoñe ji, a bo Yéhôva ésaé; amu jam ete nde mi akômbô.” Ane be nga titane be vôm Pharaon a nga to. ¹² Ane Yéhôva a nga jô Moïse na: “Same’e wo wôé mfa’a ya si ya Égypte, bitanda’a bi zu, nalé ate bi aye zu a bete si ya Égypte, a di bilo’o bise ya si éte, bi bise meta’a me nga lik.” ¹³ Ane Moïse a nga sam ntum mfa’a si ya Égypte, a Yéhôva a nga tindi évuñulu é so’o mfa’a jôp d’atôô, é zu si éte, é vuñ ngume môs ôte, a ngum alu ôte; éyoñ tyé é nga lende, évuñulu éte é so’o mfa’a jôp d’atôô, é nga zu bitandak. ¹⁴ Ane bitanda’a bi nga ke bi abet si se ya Égypte, a tabe minné mise ya Égypte; bi mbe étua abé; mvuse jap avale bitanda’ ete e nji tame bo, nalé fe d’ɑye beta bo ôsu. ¹⁵ Amu bi nga dipe si se, nde te si é nga bo dibi ne lumeti! Ane bi nga di bilo’o bise ya si éte, a bibuma bise ya bilé meta’a me nga lik; te ke évindi kaé jôm é nga li’i, to élé to élo’o ya fé, si se ya Égypte.

NGONE ZANGBWALE 27–NGONE MWOMÔ 2

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 12

“Abô’ô Pâque da tinan aya asu Bekristen?”

(Nkôlan 12:5-7) Mone kabate wônan aye bo mvo’é ne selem, nnôm a nto mbu wua. Mi aye nyoñe nye mintômba, nge bikela. ⁶ A mi aye ba’ale nye akui ngon éte é to melu awôm a menyin; a ésulan ése ya nsamba bôte ya Israël j’aye wôé nye mam me ngô’é. ⁷ B’aye nyoñe metyi ya été, a wo’o me mekône mebaé ya mefefele me mbé, a mbô’ô mbé ya yôp, menda b’aye di nye.

w07 1/1 af. 20 ab. 4

“Mia yiane bo ve mevak”

Yésus a nga wu Ngone Nisan é to melu 14 mbu 33 É.J. Ngone Nisan é to melu 14 é mbe môse mevak ayoñ Israël, a mbe môs abô’ô Pâque. Mbu ôse, môs ôte, nda bôt ése ya ayoñ Israël é mbe é ja’a mone ntômba a to mvo’é ne selem, teke éyem. A zen éte, be mbe be simesa’an aval avé metyi me ntômba me nga nyii mintôle mi bone ya Israël éyoñ éngele Yéhôva a nga mane wôé mintôle mi bone ya Égypte Ngone Nisan é too melu 14, mbu 1513 Ô.É.J. (Nkôlan 12:1-14) Mone ntômba be mbe be wôé Pâque a mbe nsisiñe ya metuna’a me Yésus, nlômane Paul a nga jô na: “Pâque wongane fe a maneya veban ane metuna’a, nnye a ne Krist.” (1 Becorinthien 5:7) Aval ane metyi me mone ntômba ya Pâque, metyi me Yésus ma nyii bôt abui.​—Jean 3:16, 36.

(Nkôlan 12:12, 13) Amu m’aye lôtane si ya Égypte alu te, a wôé mintôle mi bone mise si ya Égypte, bôt a betit bebaane; m’aye liti bezambe bese ya Égypte mintyi’ane mejô. Ma me ne Yéhôva. ¹³ A metyi mete m’aye bo mia ndem, menda vôm mi né, éyoñ m’aye yene metyi mete, m’aye lôte mia yôp, te ke ébubua jam j’aye zu be mia, a jiane mia, éyoñ m’aye bibi si ya Égypte.

it-2 af. 485 ab. 7

Pâque

Mam méziñe bone b’Israël be mbe be bo’o abô’ô Pâque me nga tôéban be Yésus. Jame da e ne na, metyi bone b’Israël be nga wo’o mekône ya mimbé miap, me nga nyii mintôle mi bone miap mo me éngele ya awu. Paul a nga jô na Bekristene be ne miñwo’an be ne akônda ya mintôle mi bon (Beh 12:23), a na Krist a nga kôté be a metyi mé. (1Bet 1:10; Beép 1:7) Bone b’Israël be nji be be yiane bu’u bives bi mone ntômba ya Pâque. Nkulan ajô ô nga jô na bives bi Yésus bia ye ke bu’i ô nga tôéban éyoñ a nga wu. (Bs 34:20; Jn 19:36) Bible a jô na abui mame ya Atiñ Moïse e mbe nsisiñe ya mam ma zu, mam mete me mbe me yiane jalebane be Yésus, “Mone Ntômba Zambe.” Abô’ô Pâque e mbe jame da ya été.​—Beh 10:1; Jn 1:29.

(Nkôlan 12:24-27) “Mi aye ba’ale jame di atiñe ya nnôm éto, mfa’a wôé a mfa’a ya bo be fam bôé. ²⁵ A ye bo na, éyoñ mi kuiya si Yéhôva a ye ve mia, aval ane a nga tiñeti, mi aye ba’ale jame ya nkañane di. ²⁶ A ye fe bo na, éyoñ bone benan b’aye sili mia na, ‘Jame ya nkañane di d’asu’ulane mia aya?’ ²⁷ Mi aye jô na, ‘E ne ntyi’ane Pâque ya Yéhôva, nnye a nga lôte menda me bone be Israël yôp Égypte, éyoñ a nga wôé bôte ya Égypte, a nyii menda mangan.’” Ane bôte bete be nga lui mesu si a kañ.

w13 15/12 af. 20 ab. 13-14

‘Môse wu w’aye bo mia môse ya simesan’

Ane miaé mi bôte mi nga ye ke ôsu, bebiaé be nga yiane ve bone bap abui miñye’elan. Wua ô too na, Yéhôva a ne ngule ya ba’ale bebo bisaé bé. Bebiaé be mbe be ye’ele’e bongô na Yéhôva a nji bo aval Zambe be se ngule ya yem, nge subu bebé. Yéhôva a ne vevea Zambe, a nyoñ ngap a bebo bisaé bé. A nga liti de éyoñ a nga ba’ale mintôle mi bone ya Israël, ‘a wôé mi ya Égypte.’ A nga nyii mintôle mi bon.

¹⁴ Den Bekristene be bili bone ba kate ki be atinane ya abô’ô Pâque mbu ôse. Ve, ye wo ye’ele fo’o bone bôé mbu ôse na Zambe a ba’ale bebo bisaé bé? Ye wo liti be na womien ô too ndi na, Yéhôva a ne fo’o nya mba’ale bebo bisaé bé? (Bs. 27:11; És. 12:2) Éyoñ wo bo de, ô wô’ô bo aya? Ye ô wô’ô fo’o de bo mevak été, sake ane wo kañete be zezé nlañ? Va’a ngule ya ye’ele bone bôé na Zambe a ba’ale bebo bisaé bé asu na be yaé nsisim.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 12:12) Amu m’aye lôtane si ya Égypte alu te, a wôé mintôle mi bone mise si ya Égypte, bôt a betit bebaane; m’aye liti bezambe bese ya Égypte mintyi’ane mejô. Ma me ne Yéhôva.

it-2 af 484 ab. 2

Pâque

Yéhôva a nga belane bibubua awôm na a tyi’i bezambe ya Égypte mejô, e dañe dañ ébubua awômô, éyoñ a nga wôé mintôle mi bone ya Égypte. (Nk 12:12) Nnôme ntômba ô mbe étyi mise me zambe Râ, ajô ete éyoñe bone b’Israël be nga futi metyi me bone mintômba mimbé miabe yôp, a mbe v’ane ba biasé bezambe Beégyptien. Nnôm ényaka fe ô mbe étyi, jôm éte nje awu mintôle mi bone binyaka e mbe ôsame asu zambe be mbe be loone na Ôsiris. Be mbe be kañe’e Pharaon émien, be jô’ô na a ne mone zambe ba loone na Râ. Éyoñe ntôle mone Pharaon ô nga wu, nalé a nga liti Râ ba Pharaon émiene na be ne atek.

(Nkôlan 12:14-16) “‘Môse wu w’aye bo mia môse ya simesan, a mi aye ba’ale wô fête be Yéhôva. Miaé mienan mise mi aye ba’ale wô fête, amu atiñe ya nnôm éto. ¹⁵ Mi aye di fembé é ne te mvusan melu zañbwa; môse ya ôsu mi aye vaa jôm j’avusu fembé menda menan, amu môt ase a ye di fembé é ne mvusan ataté môse ya ôsu akui môse zañbwale, môt ate a ye tyi’ibane Israël été. ¹⁶ Môse ya ôsu mi aye bo nya ésulane ya étyi, a môse zañbwale fe nya ésulane ya étyi. Te ke aval ésaé afe d’aye bobane melu mete, ve di ya na, môt ase a yiane di, nde étam e ne ngule ya bobane be mia.

it-1 af 207 ab. 1

Bitôkan

E “benya bisulane bi ne bityi” bite, bôte be nji be be bo’o ngule bisaé, nalé a mbe fo’o ngum avale jam. Éve’an é ne na, môs ôsu a môse zangbwale ya abô’ô ya Fembé é ne te mvusan, be mbe be bo’o “benya bisulane bi ne bityi.” Yéhôva a nga jô a lat a bisulane bite na: “Te ke aval ésaé afe d’aye bobane melu mete, ve di ya na, môt ase a yiane di, nde étam e ne ngule ya bobane be mia.” (Nk 12:15, 16) Môse bisulane bite, beprêtre be mbe be bo’o ésaé ya ve Yéhôva metuna’a (Lv 23:37, 38), teke biasé atiñ e mbe e jô’ô na, be nji yiane bo bisaé biap bivok. A nji be môse ya ba’a mo, bone b’Israël be mbe be yemete’ élate jap a Yéhôva. Sondô ase, môse Sabbat, bôte be mbe be sula’ane vôme wua mfa’a ya yé’é Mejô me Zambe. Éyoñ éte, be mbe be bili fane ya wô’ô atinane ya Mejô me Zambe; be nga su’ulane bo be bo’o de besynagogue été. (Mam 15:21) Nalé a mbe a boba’an, mbôle bôte be nji be be bo’o ngule bisaé môse Sabbat, nge éyoñ ya “benya bisulane bi ne bityi,” be mbe be bili abui éyoñ ya ye’elane Nté wop a bindi memvinda mé.​—Lañe’e fe ASSEMBLÉE.

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 12:1-20) Ane Yéhôva a nga kobô Moïse ba Aaron si ya Égypte, a jô na: ² “Ngone nyô j’aye bo mia atata’a ya bengon. J’aye bo mia ngon j’ataté mbu. ³ Koba’an nsamba ôse ya Israël, a jô na; ‘Éyoñ ngone nyô é nto melu awôm, môt ase ya été a ye nyoñe mone kabat, aval ane menda beésa bap me né, nda bôt ése mone kabate wua. ⁴ Nge nda bôt éte é ne tyôtyoé, te yiane mone kabat, éyoñ éte môt ba môt be ne bisu bi nda, b’aye nyoñe wua aval ane tañe bôte jap é né; aval ndian môt ase a di, nde mi aye lañe be tañ mfa’a ya mone kabat ate. ⁵ Mone kabate wônan aye bo mvo’é ne selem, nnôm a nto mbu wua. Mi aye nyoñe nye mintômba, nge bikela. ⁶ A mi aye ba’ale nye akui ngon éte é to melu awôm a menyin; a ésulan ése ya nsamba bôte ya Israël j’aye wôé nye mam me ngô’é. ⁷ B’aye nyoñe metyi ya été, a wo’o me mekône mebaé ya mefefele me mbé, a mbô’ô mbé ya yôp, menda b’aye di nye. ⁸ B’aye di minsône ya été alu te, mbubane ya nduan, a fembé é ne te mvusan; nalé fe b’aye di nye a bilo’o bi ne ayô. ⁹ Te diane nye nyumi, nge ñyaman a mendim, ve mbubane ya nduan; nlô a binam a miñya ya été. ¹⁰ Mi aye bo te bu’u jôme ya été akekui mam me tyé; ve jôm j’aye bu’ été akekui mam me tyé, mi aye di’i je nduan. ¹¹ Avale dina mi aye di nye, a mesese mintiñetan, a bikôndé mebo, a ntume mo; mi aye di nye avô. A ne Pâque ya Yéhôva. ¹² Amu m’aye lôtane si ya Égypte alu te, a wôé mintôle mi bone mise si ya Égypte, bôt a betit bebaane; m’aye liti bezambe bese ya Égypte mintyi’ane mejô. Ma me ne Yéhôva. ¹³ A metyi mete m’aye bo mia ndem, menda vôm mi né, éyoñ m’aye yene metyi mete, m’aye lôte mia yôp, te ke ébubua jam j’aye zu be mia, a jiane mia, éyoñ m’aye bibi si ya Égypte. ¹⁴ “‘Môse wu w’aye bo mia môse ya simesan, a mi aye ba’ale wô fête be Yéhôva. Miaé mienan mise mi aye ba’ale wô fête, amu atiñe ya nnôm éto. ¹⁵ Mi aye di fembé é ne te mvusan melu zañbwa; môse ya ôsu mi aye vaa jôm j’avusu fembé menda menan, amu môt ase a ye di fembé é ne mvusan ataté môse ya ôsu akui môse zañbwale, môt ate a ye tyi’ibane Israël été. ¹⁶ Môse ya ôsu mi aye bo nya ésulane ya étyi, a môse zañbwale fe nya ésulane ya étyi; te ke aval ésaé afe d’aye bobane melu mete, ve di ya na, môt ase a yiane di, nde étam e ne ngule ya bobane be mia. ¹⁷ “‘Mi aye ba’ale fête ya fembé é ne te mvusan; amu môse wuna fo’o me vaaya minsamba mienan si ya Égypte. Ajô te mi aye ba’ale môse wu miaé mienan mise amu atiñe ya nnôm éto. ¹⁸ Ngone ya ôsu, éyoñ ngon éte é nto melu awôm a menyin, mam me ngô’é, mi aye di fémbé é ne te mvusan, akekui éyoñ ngon éte é nto melu mewôm mebaé a da, mam me ngô’é. ¹⁹ Nté melu zañbwa, jôm j’avusu fembé, b’aye bo te koé je menda menan, amu môt ase a di jôm é ne mvusan, môt ate a ye tyi’iban nsamba ya Israël été, ja’an a ne ntabe, ja’an a ne mbialane ya si éte. ²⁰ Mi aye bo te di jôm é ne mvusan; mi aye di fembé é ne te mvusan bitaba’a bienan bise.’”