Ye Zambe a kañese miñyebe mise?

1. Mevale miñyebe mibaé mivé Mejô me Zambe ma liti?

YÉSUS a nga jô na: “Nyi’an mbé ô ne tyôtyoé: amu mbé ô ne anen, a zen é ne ndam, je ake vôm bôt be ajañ, a bôt be ake wôé abui. Amu mbé ô ne tyôtyoé, a zen é ne zôsô, je ake vôm bôt be anyiñ, a bôt be ayene je be ne tyôtyoé.” (Matthieu 7:13, 14) Mejô me Zambe ma liti na miñyebe mi ne ve mibaé mibaé: wua ô ne zôsôô, wu vok ô ne ékotekot; wua ô ne mvoé, wu vok ô ne abé; wua wo ke bôt ényiñ, wu vok wo ke bôte njañ.

2. Aval avé Mintilane mia liti na Zambe a nji kañese miñyebe mise?

² Bôte béziñe ba buni na Zambe a kañese miñyebe mise. Ve bifuse ya Kalate Zambe bi, bi aliti na ôsimesane te ô nji bo zôsôô:

• “Ane bone be Israël be nga beta bo mam me me ne abé mise me Yéhôva, a bo Bebaal ésaé, a Beastarté, a bezambe ya Syrie, a bezambe ya Sidon, a bezambe ya Moab, a bezambe ya bone be Ammon, a bezambe ya Bephilistin; be nga li’i Yéhôva, te ke bo nye ésaé. Ane Yéhôva a nga yaa Israël.” (Betyi’i Mejô 10:6, 7) Nge bia kañe bengunemelan, nge zambe mfe, bi li’i kañe nya Zambe, bia ye ke ve Yéhôva nleme mvaé.

• “Bôte ba be awumu me biyaé, ve minlem miap mi ne ôyap. Be akañe me momo nkañan, amu be aye’ele bôt mejô me ne mejô me bôt.” (Marc 7:6, 7) Nge bôte ba jô na ba kañe Zambe ba ye’ele asimesane dap, ékaña’a jap é ne momo. Zambe a vo’o je kañese.

• “Zambe a ne Nsisim: a bôt be akañe nye, be ayiane kañe nye a nsisim a benya mejôô.” (Jean 4:24) Ékaña’a jangane ja yiane bo tyiñe jia a benya mejôô ma so Mejô me Zambe.

Mam évuse ñyebe ja bo

3. Jé é ne volô bia na bi kandé nya ñyebe a évuse ñyebe?

³ Aval avé bi ne yem nge ñyebe wo bo nkômbane Zambe nge momo? Yésus a nga jô na: “Élé ése é ne mvaé je awum bibuma bi ne mvaé; ve élé é ne abé je awum bibuma bi ne abé . . . Ajô te mi aye yemelane be a bibuma biap.” Nalé a tinane na, nge ñyebe wo so be Zambe, wo ye wum mbamba bibuma; ve nge wo so be Satan, wôna wo ye wum bibuma bi ne abé.​—Matthieu 7:15-20.

4. Fulu fé bekañe Yéhôva ba yiane liti?

⁴ Nya ñyebe a bo na bôte y’été be nye’esan a bo fe na be nye’e bôte bevok. Nalé a ne amu Yéhôva émien a ne Zambe ya nye’an. Yésus a nga jô na: “Zene nyô bôte bese be aye yeme na mi ne beyé’é bam, nge mi anye’esan.” Miñyebe mi ne bo aya nge mi a kômbô bi ndeme ya nya ñyebe?​—Jean 13:35; Luc 10:27; 1 Jean 4:8.

5. Aval avé encyclopédie éziñ a kobô ajô nkuane bone ya Afrika?

⁵ Bi tame nyoñ éve’an ajô ya nkuane be bialé-bialé ya Afrika. Kalate ba loene na La Nouvelle Encyclopédie britannique a jô na: “E zañ mbu 650 akekui mbu 1905, bone ya Afrika bebé million 18 be nga kuabane e be bekus alo ya Sahara a ba ya Océan Indien. E zañe mimbu 1400, bôte ya Europe be nga taté na ba bo makit ékôte mañe ya Afrique de l’Ouest. Mbu 1867, valé ate be lômeya bone ya Afrika e zañe 7 000 000 a 10 000 000 na be ke bo alo si ya Amelka.”

6. Aval avé nde ñyebe ô nga fubu nkuan alo?

⁶ Éyoñe bôte ya Afrika, befam, binga a bongô, be nga bili pkwatôla a kandane menda me bôte map be be’e megôkop mo a mebo, a kuaban aval ane mbame betit, miñyebe mi nga yene jamete aya? Bethwell Ogot a nga tili e kalate mefoé Daily Nation ya Nairobi (Kenya), na: “Bekristen a bebuni ya ñyebe mewusa ba ye’ele na bôte bese be ne avale da; ve jame da, be fe be nga taté nkuane bôt a soñôlô ziñ e zañe bivindi a mintangan. . . . Bia yiane meme mekua ya ñyebe mewusa a wu bekristen ajô ya étibila’a be bialé-bialé ya Afrika be nga tôban je.”

Ñyebe a bita

7. Ngabe mekua fé bivete ya menda me Zambe bi bili ajô bita?

⁷ Mbia bibuma ya évuse ñyebe bi a beta yéné aval afe. Kalate Zambe a jô na “nyeke’e bôte befe.” Bivete ya menda me Zambe ke bia tindi a suk mam mese me tii a bita.​—Matthieu 22:39.

8. (a) Aval avé betebe ôsu ya menda me Zambe be nga ndôñôlô ñwôéane bôte bita ya Afrika? (b) Éyoñe bita bi nga bo Nigéria, jam avé pasteur éziñ a nga kobô mfa’a ya bivete ya menda me Zambe?

⁸ Môt ase a kôme yeme na, betebe ôsu ya nda Zambe katôlôs be bili beta ngabe mekua ñwôéane bôte ya Rwanda mbu 1994. Mbia ésaé ñyebe a yene fe bita bivok bi nga bobane si ya Afrika. Beta éve’an a so bia bita bi nga kuli metyi abui e Nigéria. Miñyebe ya mengame mebaé me nga bo bita, mi nga tindi bebuni bap na be ke bita ôsu. Éyoñ bita bite bi nga ke memane, pasteur éziñ a nga jô bivete ya menda me Zambe na “be beneya ésaé Zambe a nga ve be.” Ane a nga beta jô na: “Bia ba loene na bebo bésaé be Zambe, bi veñesaneya bebo bésaé be Satan.”

9. Jam avé Kalate Zambe a jô mfa’a ya bebo bésaé be Satan?

⁹ Kalate Zambe fe a kobô avale da: “Satan a veñesan émien ane ange ya éfufup. Ajô te, e nji bo beta jam nge bebo bisaé bé fe be aveñesane bebien aval ane bebo bisaé ya zôsô.” (2 Becorinthien 11:14, 15) Aval mbia be bôte be ne jô na ba bo mame me ne mvaé, nde fe Satan a belane bebo bésaé ba jô na be ne zôsôô, mefulu a mimboane miap ke mi too abé ane ébol ébuma.

10. Vôme mbé bi ne jô na bivete ya menda me Zambe bi nga bene Zambe?

¹⁰ E si ése, bivete ya menda me Zambe bi aye’ele na bôte be nye’esan, be tabe mvo’é, a bo mame me ne mvaé. Ve bebiene ke ba viane bo ziñ, bita a mbia mbe mam. Kalate Zambe a kôme fe liti avale bôt avé be né éyoñ a jô na: “Be ajô na, be ayeme Zambe; ve be akate nye a mimboane mi mam miap.”​—Tite 1:16.

Kuiane “Beta Babylone” atan

11. Kalate Zambe a jô na évuse ñyebe ja funane jé?

¹¹ Bi ne kôme yem ôsimesane Yéhôva ajô évuse ñyebe éyoñe bia lañe kalate Nlitan. Kalate ate a jô na évuse ñyebe ja funane minga ba loene na “Beta Babylone.” (Nlitan 17:5) Tame yen ane Zambe a kate bia aval a né:

• “Beta minga a ne bijabô . . . Be nye bejô bôte ya si be nga bo mejian.” (Nlitan 17:1, 2) Éyoñ évuse ñyebe ja yiane bo nkômbane Zambe, ja viane bo politik, a é wô’ô kui na ja kate bijôé mam bijôé bite bi ayiane bo.

• “Amu be nga koone metyi bekulu mejô, ma mimfufup a ma me ba bese be nga wôéban e si nyô be wo.” (Nlitan 18:24) Évuse ñyebe é nga tibili a wôé bebo bésaé be Zambe. É bili fe mekua mfa’a ya bemillion be bôte ba wu bita.

• “A nga wumulu émien, a dañe mias abui biôme dé.” (Nlitan 18:7) Évuse ñyebe é bili abui akum a bivete y’été bi abelane de asu na be nyiñe mefok été.

• “Amu meyoñe mese me nga du’uban a bemvi’i [bé].” (Nlitan 18:23) Amu wo ye’ele na ékôkôma’a é nji tu’a wu, évuse ñyebe é nga yoé mvi’i a ngbwele mbé a vôñôlô woñ a ékaña’a ya bewu.

12. Jé Kalate Zambe a bendé mfa’a ya évuse ñyebe?

¹² Asu na meyoñe mese me kandane a évuse ñyebe, Kalate Zambe a yôtane na: “Kuian atan, a bôte bam, mi kôlô’ô be nye, nde mi bo te fulane mam abé mé été, nde fe na, mi bo te nyoñ ngape ya bibubua bié.”​—Nlitan 18:4, 5.

13. Jam avé da ye kui évuse ñyebe a bôte be ne été?

¹³ Ana’ana, ébundane bivuse miñyebe mise ya émo ba loene na Beta Babylone a ye jañ ne meññ. Kalate Zambe a jô na: “Bibubua bié bi aye zu môse wua, awu, a ôlun, a mfum bale ya zaé; a a ye di’iban a nduan ne meññ; amu Tate Zambe, nnye a nga tyi’i nye ajô, a ne ngu.” (Nlitan 18:8) Nge bi nji kômbô nyoñe ngabe ya bibubua bi, bi ayiane tup évuse ñyebe a jô’é mame mese ya été: mebô’ô mé a mimbunane Zambe a vini. Te bo fianga. A ne ajô ya ényiñe jôé!​—2 Becorinthien 6:14-18.