Ye mebô’ô mese ma ve Zambe nleme mvaé?

1. Jé bia yiane bo asu na Yéhôva a kañese ékaña’a bia ve nye, amu jé?

YÉSUS a nga jô na: “Bôte ba kañe Zambe nya nkañane ba ye kañe Tate a nsisim a [benya mejôô]; amu Tate a yi na avale bôte te e kañe nye.” (Jean 4:23, Mfefé Nkôñelan; Jean 6:44) Môt ase ya be bia a yiane fase “mam me ne mvaé mfa’a Tate.” (Beéphésien 5:10) Ve biyoñe biziñ, nalé a nji bo tyi’ibi. Satan a jeñ a mezene mese na, a tindi bia na bi bo mame ma ve Yéhôva nlem abé.​—Nlitan 12:9.

2. Jé é nga bobane bebé Nkôle Sinaï?

² Mezene mevé Satan a belane me? A bo na bi bo teke tu’a yeme nsela’ane a ne zañe mame me ne mvaé a ma me ne abé. Jam e nga kui ayoñ Israël éyoñe be mbe bebé Nkôle Sinaï da yemete de. Moïse a nga bete nkôle yôp, b’Israëlite ke be yange’e nye. Ane be nga mé ngulemelan a or é funa’ane mon ényaka. Be taté ñhe na ba bo beta abôk. Be jeme’e fefele ngulemelan éte a kute je meboñ. Be nga bele jô na Yéhôva nnye ba kañ. Be nga jô na, ba bo ‘abôk asu Yéhôva.’ Ve e mise me Yéhôva be mbe be kañe’e bivuse bezambe (Nkôlan 32:1-6, 10, 28) Nlañ ôte wo ye’ele bia jé? Wo ye’ele bia na bi bo teke du’uban. Bi nji yiane ‘nambe jôm é ne mvin,’ bi jô’é Yéhôva nnye a ye’ele bia nsela’ane ane zañe mame me ne mvaé a ma me ne abé.​—Ésaïe 52:11; Ézéchiel 44:23; Begalate 5:9.

3, 4. Amu jé é ne mfi ya yeme vôme beta mebô’ô méziñe ma so?

³ Éyoñe Yésus a mbe si va, a nga ye’ele minlômane mié mfi ya liti mbamba éve’ela a lat a mfuban ékaña’a. Mvus awu dé, minlôman mi nga ke ôsu a ye’ele beyé’é bevok miñye’elane mi Yéhôva. Ve éyoñe minlômane mise mi nga mane wu, mbia beye’ele be nga taté na ba ye’ele akônda Bekristene bivuse miñye’elan, évus ékaña’a, a mebô’ Zambe a vini. Be nga tyendé biyôlé bi mbia be mame méziñ be mbe be bo’o évuse ñyebe a nyiñeli me akônda été. (2 Bethéssalonicien 2:7, 10; 2 Jean 6, 7) Abui mebô’ô ya été e ngenane den, da wumulu bivuse miñye’elan, da wumulu wumulu fe nkañane mimbia minsisim.a​—Nlitan 18:2-4, 23.

⁴ Si ése meku’u menyin, mebôk me ne nya mfi asu abui bôt. Ve ane wo ye ke ôsu a yem avale Yéhôva a yene mam, wo ye yene na, e ne nya mfi na ô sôan ôsimesane wôé a lat a mebô’ô méziñ. A nji ve’ele bo tyi’ibi jam, ve tabe ndi na Yéhôva a ye volô wo. Bi tame zu yene vôme mebô’ô méziñ ma so, nalé a ye volô bia na bi yem avale Yéhôva a yene me.

VÔM ABÔ’Ô KILISIMIS DA SO

5. Jé ja yemete bia na Yésus a nji bialé Ngon awôm a baa é too melu 25?

⁵ Abui bevôm, bôte ba jeme Kilisimis Ngon awôm a baa é too melu 25, amu ba buni na môs ôte ô ne môs abialé Yésus. Bible a nji kate bia môs ôbien Yésus a nga bialé, ve a kate bia mam méziñ a lat a éyoñ jam ete e nga boban. Luc a nga tili na, môse Yésus a nga bialé Bethléhem, “beba’ale mintômba be nga to mefup,” be ba’ale biyeme biap. (Luc 2:8-11) Bia ke bia kôme yeme na, Ngon awôm a baa, avep é ne nya ngulu e Bethléhem, amu veñ ja noñ abui, neige a ku fe, amu nalé, ngon éte, beba’ale mintômba be nji be ngule ya lôte ngumba alu nseñ a mintômba miap. Nalé a ye’ele bia na, Yésus a nji bialé Ngon awôm a baa, a nga bialé ngon avep é nji bo abui. Bible a nkañete ya émo be ne tyiñe jia na, Yésus a nga bialé zañe Ngon ébulu a Ngon awômô.

6, 7. (a) Abui mam bôte ba bo Kilisimis da so vé? (b) Jé ja yiane tindi bia na bi bo akap?

⁶ Nde ñhe abô’ô Kilisimis da so vé? Da so mebô’ô ya meyoñe me nji be me kañe’ Zambe, ane abô’ô be mbe be loone na Saturnal Romain. Be mbe be jeme’e de asu Saturne, zambe ya bisaé mefup. Encyclopedia Americana a jô na: “Saturnal a ne abô’ô ya Rome é mbe é boba’ane ézezañe ya Ngon awôm a baa, abui ya mam bôte be mbe be bo’o abôk ete ma bobane fe abô’ô Kilisimis. Abôk ete, bôte be mbe be bo’o beta mimvôman, be dasé’ bôte biôm, be bo’é fe bebougie.” Bôte ya Perse be mbe fe be jeme’ abôk abialé Mithra, zambe ya nlô jôbô Ngon awôm a baa é too melu 25.

⁷ Ve, den bôt abui ba jeme Kilisimis teke bisi vôm abôk ete da so. Asu dap, Kilisimis a ve be fane ya lôt éyoñ a nda bôte jap, éyoñe ya di mbamba bidi, a dasé bôte biôm. E ne été na bia nye’e nda bôte jangan a bemvôé bangan, a na Yéhôva a yi na bebo bésaé bé be bo akap wua a nyu mbok. Nga kalate 2 Becorinthien 9:7 a kate bia na: “Zambe a nye’e nyô a ve a mevak”? Ve Zambe a nji yi na, bi yange ngumba éyoñ asu na bi bo akap. Bebo bésaé be Yéhôva be ne akap éyoñ ése, ba nye’e fe ba lôt mbamba biyoñ a bemvôé bap a nda bôte jap éyoñ ése be ne bo de, teke yange na be bulane be mvaé ba bo. Nye’ane ñwô wo tindi be na be bo akap.​—Luc 14:12-14.

8. Ye beyeme mam be nga ke ve Yésus biôm e zu koen a ndeme bialé? Jé ja liti nalé?

⁸ Bôt abui ba jô na ba yiane bo akap môse Kilisimis amu na, beyeme mam bela be nga ke ve Yésus biôm valé a ndeme bialé. Bôt be nga ke fo’o jome Yésus, a ve nye biôm, Bible a jô nalé. Melu mete, metum me mbe me tindi’i bôte na be dasé bôte be bili nkôñ éziñ. (1 Bejô Bôt 10:1, 2, 10, 13) Ve ye wo yeme fo’o na Bible a liti na bôte bete be mbe be bela’ane mimbia minsisim, be bo’o magik, be nji be be kañe Yéhôva? Nde fe, beyeme mam bete be nji ke jome Yésus éyoñ a mbe a ngenane ntyene mon, a bôô nda biyem bia di. Be nga ke jome nye a ntoo nda, abui éyoñ mvus abialé dé.​—Matthieu 2:1, 2, 11.

JÉ BIBLE A JÔ A LAT A ABÔK ABIALÉ?

9. E Bible ase, beza be nga jem abôk abialé dap?

⁹ Môse mon a bialé ô ne môse mevak. (Besam 127:3) Ve nalé a nji tinane na bia yiane bo abôk amu bia simesane môs abialé. Tame fase jame di: E Bible ase, bia koone ve minkañete mibaé mia kobô ajô ya bôte be nga jem abôk abialé dap. Nkañete ôsu ô ne wu Pharaon ya Égypte, wu baa ke wo kañete abôk abialé Njô bôt Hérode Antipas. (Lañe’e Metata’a 40:20-22; Marc 6:21-29.) Bese bebane be nji be bebo bésaé be Yéhôva. Nya ajôô a ne na, teke nkañete éziñe ya Bible wo kate bia na mbo ésaé Zambe éziñ a nga jem abôk abialé dé.

10. Bekristene b’ôsu be mbe be yene’ abôk abialé aya?

¹⁰ Kalate The World Book Encyclopedia a jo na, Bekristene ya ntete mimbu ôsu “be mbe be yeme’e na abôk abialé é tii a metume ya bôt be nji kañe Yéhôva.” Metume mete me mbe me so’o bivuse miñyebe. Éve’an é ne na, Begrec ya melu mvus be mbe be buni’i na môt ase a bili nsisim wo ba’ale nye, na mon a bi nsisim ôte éyoñ a bialé. Be mbe fe be buni’i na éyoñe mon a bialé, zambe éziñe fe a bialé. Abôk abialé é tii fe a ñyemane mam wo jô na, ateté e ne liti bia asu’ulane ya ényiñe môt, nge ke amu jé a bili mefulu méziñ.

11. Yéhôva a wô’ô aya éyoñe bi ne akap éyoñ ése?

¹¹ Bôt abui ba jô na, môse be nga bialé ô ne ngum avale môs, jôm éte nje ba yi na bôte be wumulu be a liti be na, ba nye’e be. Ve bi ne liti bemvôé bangan a nda bôte jangane na bia nye’e be éyoñ ése, teke yange ngume môs. Yéhôva a yi na bi bo akap a mbamba nlem éyoñ ése. (Lañe’e Mam Minlôman 20:35.) Bia ve nye akiba amu a ve bia ényiñe môs ôse, sa ke ve môse bi nga bialé.​—Besam 8:3, 4; 36:9.

12. Aval avé môse bia wu ô ne bo mvaé a dañe wu bi nga bialé?

¹² Écclésiaste 7:1 a jô na: “Mbamba jôé a ne mvaé a dañ mbon ô ne édima; a môse ya awu, a dañe môse ya abialé.” Aval avé môse bia wu ô ne bo mvaé a dañe wu bi nga bialé? Môse bi nga bialé, môt éziñ a nji be a yeme’ avale môt bia ye bo, nge mbamba môt, nge mbia môt. Ve nge bia bo Yéhôva ésaé, a bo bôte bevo’o mbamba be mam, bia ve biabebiene “mbamba jôé,” Yéhôva aye ke vuane bia to’o mvus awu dangan. (Job 14:14, 15) Bebo bésaé be Yéhôva be ne teke jem abôk abialé dap, be ne fe teke jem abôk abialé Yésus. Abôk étame Yésus a nga jô be na be jem é ne Mesimesa’ane ya awu dé.​—Luc 22:17-20; Behébreu 1:3, 4.

VÔM ABÔ’Ô PASKA DA SO

13, 14. Abô’ô Paska é tii a évus ékaña’a évé?

¹³ Bôt abui ba jô na Paska a ne mesimesa’ane ya ñwômane Yésus, ve nya ajôô a ne na, abôk ete da so évuse ñyebe. Abui biôm bôte ba belane de abô’ô Paska ane lapin a metyi me kup, be mbe fe be bela’ane de asu Eostre, zambe minga b’Anglo-Saxon, zambe ya melendé me tyé a éngôn ôyôn. Aso melu mvus, bôt ba yeme na, bivuse miñyebe bi mbe bi bela’ane lapin ane ndeme ya abiaé. Dictionnaire éziñ a jô fe na metyi me kup ba belane me asu Paska ma so metume bôte be mbe be bo’o asu na bôt be fôé. Nalé a liti fo’o na Paska a nji ve’ele bo mesimesa’ane ya ñwômane Yésus.

¹⁴ Éyoñe Yéhôva a yen ane bôte ba tôñe metume ya évuse ñyebe, a jô na ba simesane môse Mone wé a nga wômô, ye nalé a ve nye nleme mvaé? Momo. (2 Becorinthien 6:17, 18) A too ki na, a nji jô bia môs éziñe na bi simesane môse Yésus a nga wômô.

METUME ME TII A BEWU

15. Amu jé benya Bekristene ba sa’ale metume me tii a awu?

¹⁵ Benya Bekristene ba sa’ale metume me tii a awu. Éyoñe môt a wu, bôte be wô’ô yôn, a tabe ébeñese ngumba alu. Bôte béziñ ba mane buti befôtô be môt a te wu bubutu, nge ke solé be, ba solé fe bengobô, ba bôé mbim ngum avale éjô’ôba, bevo’o ba tyi bidi asu môt a te wu. Ba bo abui mam afe mimôs, bengon, nge ke mimbu mvus awu môt ate. Ba bo mame mete mese amu ba buni na, bewu be ne volô be, nge ke bo be mbia jam éziñ. Ve Bible a jô bia na, bewu be “ne te yeme jam.” Nde ñhe bôte ba kômbô ba’ale bebiene nye’ane Zambe été be nji yiane bo jam éziñ da liti na, ba buni na bewu be ne beta bo jam éziñ.​—Écclésiaste 9:5, 10.

ÉLAT ALUK JA VE ZAMBE NLEME MVAÉ

16, 17. Jé bia yiane fas éyoñe bia kômesane élat aluk?

¹⁶ Môse fam ba minga ba lat aluk ô ne fo’o môse mevak. Si ése, bôte ba lu’an ba lat alu’u dap mevale meval. Teke bisi vôme metume ba tôñ ma so, ajô te, be nji yeme na, mame ba bo ma so bivuse miñyebe. Ve éyoñe Bekristene ba kômesan alu’u dap, ba jeñe na be ve Yéhôva nlem avak. Nge ba yem vôm metum me tii a aluk ma so, b’aye nyoñ mbamba mintyi’an a lat a aluk dap.​—Marc 10:6-9.

¹⁷ Metume méziñe ya élat aluk me bili nsôñane ya ve beluk ‘ma’a.’ (Ésaïe 65:11) Bevôme béziñ, bôte ba wua beluk ôlis nyul, nge ke jôm éfe. Ba buni na nalé a ye bo na be biaé abui bon, be nyiñe mevak été, na alu’u dap é libii, a na mbia minsisim mi bo teke ndeñele be. Ve Bekristen ba tabe avale mam ete ntyel, ba sa’ale metume mese me tii a évus ñyebe.​—Lañe’e 2 Becorinthien 6:14-18.

18. Miñye’elane ya Bible mivé mife mi tii a élat aluk?

¹⁸ Bekristen ba lu’an ba yi na môs ba lat alu’u dap ô bo mbamba éyoñ ya vak, a éjijine asu môt ase. Ajô te, bôt ba te bañete abôk aluk ba yiane sa’ale minkobô mi ne balé bôte bevok, nge ke mvite minkobô, ba yiane fe sa’ale avale fianga é ne samele bôte ba luk, nge ke bôte bevok. (Minkana 26:18, 19; Luc 6:31; 10:27) Aluk Kristen é nji yiane wumulu akum môt a bili. (1 Jean 2:16) Nge wo kômesan abô’ô aluk, te vuane na Yéhôva a yi na abôk aluk é soo wo abui mevak, sa na ô jôban éyoñ ése wo simesan môs ô nga lat aluk.​—Lañe’e Ayemé 28.

E BETE ÉLAÉ YÔP ÔSUSUA NA WO NYU MEYOK

19, 20. Melu mvus amu jé bôte be mbe be bete’ élaé meyo’o yôp ôsusua na ba nyu me?

¹⁹ Bôt abui ba bete élaé meyo’o yôp ôsusua na ba nyu, ba bo de éyoñ be ne abôk aluk nge ke abôk afe. Bevo’o ke ba taté sôé abime meyok éziñe si, ôsusua na ba kee élaé anyu. Amu jé Bekristen be nji yiane bo mam mete?

²⁰ Kalate éziñ, (International Handbook on Alcohol and Culture) a jô na, mboon ôte wo yiane so bivuse miñyebe ya melu mvus. Be mbe be va’a bivuse bezambe meyok nge ke metyi metuna’a asu na, be vô’ôlô meye’elane map. Éyoñe be sôéya meyo’o si éyoñ éte ba jô na: ‘Nyiñe’ ayap!’ nge ke na, ‘tabe’e mvo’é!’ Melu mvus bôte be mbe be bete’e élaé meyo’o jap yôp asu na bezambe be botane be. Ve sa ke zene Yéhôva a belane je le na a botane bia.​—Jean 14:6; 16:23.

“A MIA BÔT MI ANYE’E YÉHÔVA, VINA’AN ABÉ”

21. Avale mebôk avé afe Bekristene ba yiane sa’ale?

²¹ Ôsusua na wo ke abôk éziñ, taté’é fase jame abôk ete da wumulu. Amu na mebôk méziñ, bôte ba jem a bo mam ma wumulu minkômbane ya bisôk, ba nyu meyok a lôte nné, ba bo bo fe mvine mame ya bisôk. Avale mebôk ete e ne wumulu fatan ényiñe befame ba jô’ôbô befame bevok, a binga ba jô’ôbô binga bevok ba nyiñ, nge ke tindi bôte na be nye’e ayoñe dap a lôte nné. Nge bia nyoñe ngap a avale mebôk ete, ye bi ne fo’o jô na bi ngenane bi vini’i mame Yéhôva a vini nga?​—Besam 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Jé é ne volô Kristene na é top abôk éziñ?

²² Bekristen ba yiane tabe nya ntyele ya ve Yéhôva éyôlé mvit. Nlômane Paul a nga tili na: “Ja’ane mi adi, nge nyu, nge jam ese mi abo, bo’ane mam mese mfa’a ya duma Zambe.” (1 Becorinthien 10:31; lañe’e Ayemé 29.) Ve nge abôk éziñ e nji tyam atiñe Yéhôva éziñ, nge da so ki évus ékaña’a, a mame me pôlitik, nge é nji tindi bôte na be wumulu ayoñe dap, Kristen ése nje ja yiane tyik nge ja ye bo abô’ô ete, nge momo. Ve a yiane fe tabe ntyele ya kolé bôte bevok ôbak a ntyi’an a nyoñ.

MEJÔ MÔÉ A MIMBOANE MIÔÉ MI VA’A ZAMBE DUMA

23, 24. Aval avé ô ne yalane bôte ya nda bôte jôé, nge ba sili wo amu jé wo tyi mebô’ô méziñ?

²³ Éko éziñe na ô tyiya mebôk ma ve jôé Yéhôva mvit. Ve bibu’a ya nda bôt jôé bi nji bo Bengaa be Yéhôva bi ne simesan na ô nji beta nye’e bie, a na ô nji kômbô beta lôt éyoñ a bie. Be ne simesane na mebôk etam mme me ne mbamba éyoñe ya yene bibu’a ya nda bôt. Nde ô ne bo ajô ete aya? Ô ne bo abui mame na ô bôé be nleme si, na ô liti be na wo nye’e be a na be ne nya mfi asu dôé. (Minkana 11:25; Écclésiaste 3:12, 13) Ô ne bañete be nda jôé éyoñ éfe.

²⁴ Nge bôte ya nda bôte jôé ba sili wo amu jé wo tyi mebô’ô méziñ, ô ne belane bekalate bangan, nge ke anjeñe mefoé dangane ya jw.org na ô yalane be. Te bo na be buni na, wo wo dañe yem, nge ke na wo tindi be na be yene mam ane wo. Volô’ô be na be yeme na, ô nga kôme nyoñ éyoñe ya fas a nyoñe ntyi’ane wôé womien, môt a nji tindi wo. Kate’ be de a évôvoé ése, te vuane na, ‘mejô môé ma yiane bo éyoñ ése ma me ne mvam, a ntyitan a nku.’​—Becolossien 4:6.

25, 26. Jé bebiaé be ne bo nge ba kômbô volô bone bap na be nye’e memvinda me Yéhôva?

²⁵ E ne mfi na môt ase ya be bia a yem amu jé a jem abô’ éziñ nge momo. (Behébreu 5:14) Bia kômbô ve Yéhôva nleme mvaé. Nge bi ne bebiaé, bia yiane nyoñ éyoñe ya volô bone bangane na be yem, a nye’e miñye’elane ya Bible. Nge Yéhôva a ne vevee mis map, ba ye bi nkômbane ya ve nye nleme mvaé.​—Ésaïe 48:17, 18; 1 Pierre 3:15.

²⁶ Yéhôva a ne meva’a ya yene ngul ése bia ve asu na ékaña’a bia ve nye é bo mfuban a zôsôô. (Jean 4:23) Ve émo ji é ne njalan a abui mam e ne kamane môte na a bo zôsôô. Kabetôlô a zu a ye kobô ajô ete.