YE WO TOO Ô YEME’EK?
Aval avé bebrique be nga koone be nnôma Babylone a avale be nga kôme be da liti na mame Kalate Zambe a jô me ne benya mejôô?
E BABYLONE, beyeme mame ba vune bili’i be nga yen abui miñyamane bebrique si été. Bôte be mbe be bela’ane be asu na be lôñe tison. Ñvunu bilik éziñ a ne jôé na Robert Koldewey, a jô na bebrique bete be nga kômbane mimbe’e mi nduane mi “nji be tison été, vôme mbamba étek a calasini . . . bi mbe abui.”
Minnôme bekalate mia liti na bôte ya Babylone be mbe be saék ngovina be mbe fe be bela’ane mimbe’e mi nduan asu na be bo mbia be mam. Paul-Alain Beaulieu, a ye’ele Assyriologie e Université ya Toronto a jô na: “Abui mintilane ya Babylone da liti na . . . njô bôt a nga jô na môt a ye bo nye melo, nge bo teke kañe beta éve’ela a nga telé a ye wuabane mbe’e nduan.” Kalate éziñe ya melu me Njô bôte Nebucadnetsar a mbe a bili bifia bi: “Wuané be, diané be, yamané be, . . . Akekui ba bé . . . Bo’ané na ôtita wop ô bete yôp a wuané be mbe’e nduan.”
Jam éte da bo na bôte ba lañe Kalate Zambe be simesane beta be mame be ne ntilane kalate Daniel kabetôlô 3. Nkañete ôte wo jô na, Njô bôte Nebucadnetzar a nga kôme beta éve’ela or nje’ese ya Dura—nseñe ya Babylone. Éyoñe bisoé bi bobefame bilale Schadrac, Méschac, a Abed-Nego be nga bene kute éve’ela meboñe si, njô bôt a nga wô’ô angôndô ya abé, ane a nga jô na “be bo mbe’e nduan ayôñ, mebime zañbwa, a dañ abime be mbe be bo’ok,” a bo na be “wua be mbe’e nduan wo yôñ été.” Ane éngele Yéhôva a nga zu nyii be mfôm awu.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Éyôlé Nebucadnetzar é ne ntilane ñyamane brique
Bebrique bia koone be Babylone ba liti fe na minkañete ya Kalate Zambe mia kobô benya mejôô. Abui bebrique ya été é bili ayôme bone mintilane da wumulu njô bôt. Ntilan éziñe ya été wo jô na: “Nebucadnetzar, Njô ya Babylone . . . Ma, beta njô bôt, me nga lôñe beta nda njô bôt . . . Asu na mvoñe bôte jam é jôé été nnôm éto.” Mejô mete ma funane mejô bia koone me kalate Daniel 4:30 angôndô ya bui, vôme njô bôt a wumulu émien angôndô a jô’ô na: “Ke beta Babylone nyô, nnye me maneya lôñ a bo vôme njô bôt a tabe, a beta mboane ya ngule jam, amu duma ya étôto’o jam?”