Seme’ene bôte bevok

1. Amu jé môt ase ya be bia a nye’e éyoñe ba semene nye? (Minkana 22:1)

YE WO nye’e éyoñe bôte bevo’o ba semene wo? Teke bisô na wo nye’e jam éte. Amu môt ase a yi na be semene nye. Bi ne mevak éyoñe ba semene bia. Jôm éte nje Kalate Zambe a jô na: “[Ésemé] é ne jame ya top a dañe argent a or”!—Lañe’e Minkana 22:1.

2-3. Bité bivé bia yiane dañe liti na bia semene bôte bevok?

² Biyoñe biziñ, é ne bo ayaé na bi semene bôte bevok. Jam ôsu, é ne amu bia yene bikobe bi bôte bevok. Nde fe, bia nyiñe biyoñe bôte ba semene ki ba bevok. Ve bi bia yiane liti na bia selan a bôte bevok. Amu jé? Amu Yéhôva a yi na bi semene “kane bôt ése.”—1 P. 2:17.

³ Ayé’é di, bia zu yene jôme ja tinane na e semene bôte bevok, a aval avé bi ne bo de asu (1) bibu’a ya menda me bôte mangan, asu (2) bekristene bevok, a asu (3) bôte be nji kañe Yéhôva. Bia zu fe yen avale bi ne liti na bia semene bôte bevo’o to’o éyoñe nalé a nji bo tyi’ibi.

JÉ JA TINANE NA E SEMENE BÔTE BEVOK?

4. Jé ja tinane na e semene bôte bevok?

⁴ Éfia ésemé ja liti avale bia yene bôte bevok, a avale bia nyoñe be. Éyoñe bia yene môt a bili mbamba mefulu nge ke a bo’o mbamba be mam, é wô’ô bo tyi’ibi na bi semen avale môt éte. Bia bo fe de a nleme wongan ôse.—Matt. 15:8.

5. Jé é ne volô bia na bi semene bôte bevok?

⁵ Yéhôva a yi na bi semene bôte bevok; jôm éte nje a jô bia na bi semene “bijôé.” (Rom. 13:1, 7) Ve bôte béziñe be ne jô na: “Nge môt a yi na me semene nye, a yiane taté semene émien.” Ye avale mfasan éte é ne mvo’é? Momo. Mbôle bi ne bebo bisaé be Yéhôva, bia kôme yeme na sa ke mame môt a bo mme ma yiane tindi bia na bi semene nye, bia semene bôt amu Yéhôva a yi na bi semene be.—Josué 4:14; 1 P. 3:15.

6. Ye bi ne ngule ya semene môt a biasé bia? Timi’in. (Fombô’ô fe fôtô ékô’ôla.)

⁶ Bôte béziñe be ne sili bebiene na, ‘ye me ne ngule ya semene môt a biasé ma?’ Ôwé ô ne ngule ya bo de. Bi tame nyoñe bone bive’an. Njô bôte Saül a nga samele mone wé Jonathan e bôt été. (1 Sam. 20:30-34) Ve akusa bo nalé, Jonathan a nga ke ôsu a semen ésa wé a su’u nye bita akekui môse Saül a nga wu. (Nkôl. 20:12; 2 Sam. 1:23) Beta Prêtre Éli a nga bôte Anne ajô na a so’o meyok. (1 Sam. 1:12-14) Ve to’o nalé, Anne a nga yalan Éli a ésemé ése, akusa bo ayoñ Israël ése é mbe é yeme’e na Éli a nji bo mbamba ésa nge mbamba prêtre. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Bôte ya Athènes ki, be nga ta nlômane Paul, a loone nye na “mfôfobe môt.” (Mame mi. 17:18) Akusa bo meta mete, Paul a nga kobô be a ésemé ése. (Mame mi. 17:22) Bive’ane bi bia liti bia na, éyoñe bia kôme nye’e Yéhôva bi ko fe nye woñ, jam éte é ne tindi bia na bi semene bôte bevok, to’o éyoñe nalé a nji bo tyi’ibi. Éyoñe ji bi tame zu yene bôte bia yiane semé a amu jé bia yiane de bo.

BIA YIANE SEMENE BIBU’A YA MENDA ME BÔTE MANGAN

7. Jé é ne bo na bi yen ayaé ya semene bibu’a ya menda me bôte mangan?

⁷ Amu jé é ne bo ayaé ya semé bibu’a ya menda me bôte mangan? Bia lôt abui éyoñ a bôte ya menda me bôte mangan. Jam éte da bo na bi yene mbamba mefulu a abé mefulu be bili. Bôte béziñe ya menda me bôte mangane be ne bo mintutuñ, a jam éte é ne bo ayaé na bi nyoñe ngap a be. Ba bevo’o ki be ne kone nlô. Bevo’o be ne jô nge bo mame me ne taé bia nlem. Nleme wo yiane bômbô bia si éyoñe bi ne nda bôte été. Ve éyoñe bibu’a ya nda bôte bia biasé bi bivok, nalé a so ôlun. A jam éte é wô’ô bo na bibu’a ya menda me bôte bi bo teke beta wô’an. Bi ne ve’e nda bôt a bibu’a ya nyule môt, éyoñe môt a bili ôkon éziñ ane akañ, nalé a ne bo na bibu’a ya nyule jé bi kate saé nge wulu mvo’é. Aval éte da da, nge ésemé é nji bo nda bôte été, nalé a ne bo na bibu’a ya nda bôte bi tyaman. Ve, fo’o ve avale be ne ngule ya saé akañ, bibu’a ya menda me bôte bi ne fe yé’é na bia liti ésemé zañe jap.

8. Amu jé é ne mfi na bi semene bibu’a ye menda me bôte mangan? (1 Timothée 5:4, 8)

⁸ Amu jé bia yiane semene be? (Lañe’e 1 Timothée 5:4, 8.) E kalate ôsu Paul a nga tili Timothée, a liti aval avé bibu’a ya menda me bôte bia yiane nyoñe ngap a bi bivok. Paul a nga jô na jame da yiane bia tindi na bi nyoñe ngap a bibu’a ya menda me bôte mangan é ne amu bia bo “Zambe ésaé a nleme wongan ôse” sa ke amu bi ne ntindane ya bo de. Nalé a tinane na bia bo de amu bia nye’e Yéhôva a amu jam éte é tii é ékaña’a bia ve nye. Yéhôva nnye a ne mbôndé ya nda bôt. (Éphé. 3:14, 15) Ajô te, éyoñe bia semene bibu’a ya menda me bôte mangan, bia semene fe Yéhôva nnye ate a nga bôndé nda bôt. (1 Timothée 5:4.) Bi bili fo’o nya amuu ya semene bibu’a ya menda me bôte mangan!

9. Aval avé nnôme ba ngale be ne liti ésemé zañe jap? (Fombô’ô fe befôtô.)

⁹ Avale bi ne liti be ésemé. Nnôm a semé minga wé, a liti nye na a ne édima mise mé éyoñe be ne bôt été, to’o éyoñe be ne ve bebaé. (Mink. 31:28; 1 P. 3:7) A ve’ele ke nye bôm, a samele ke nye, nge bo na a wô’ôtane na a ne zezé jôm. Ariel,a mojañ éziñ a nyiñe Argentine, a jô na: “Mbôle minga wom a kon, é wô’ô kui biyoñe biziñe na a jô mame ma taé ma nlem. Éyoñe nalé a kui, me wô’ô jô mamiene na bifia bié bi nji tu’a bo mam a simesan. Éyoñe mam me nji wulu mvo’é zañe jangan, me wô’ô simesane 1 Becorinthien 13:5, éfus éte ja volô ma na me kobô nye a ésemé ése sa ke a ôlune nlem.” (Mink. 19:11) Minga a ne ésemé a kobô mbamba be mam a lat a nnôm, éyoñ a ne a bôte befe. (Éphé. 5:33) A sa’ale nkobô ébiasé, ékpwe’ela, nge ke meta, amu a yeme na avale mboon éte é ne ndamane nda alu’u jé. (Mink. 14:1) Sita éziñ a nyiñ Italie a bili nnôm a kone nlô, a jô na: “Biyoñe biziñ, me mbe me yene’e ve ane nnôme wom a beté ôdo’é. Ôsusua, bifia biam a avale me mbe me bo’o asu, bi mbe bi liti’i abim avé ma biasé nye. Ve me nga su’ulane yene na éyoñe ma wulu a bôte be ne ésemé, nalé a volô ma na me semé nnôme wom.”

10. Aval avé bisoé bi ne liti na bia semé bebiaé bap?

¹⁰ A bisoé, tôñané metiñe bebiaé benane ba te telé. (Éphé. 6:1-3) Éyoñe wo kobô a bebiaé bôé, bo’o de a ésemé ése. (Nkôl. 21:17) Nté ba yômbô, bebiaé benane be ne dañe yi na mi nyoñe ngap a be. Va’a ngule jôé ése asu na ô nyoñe ngap a be. Bi tame nyoñ éve’ane María, nnye ate a bili ésa a nji bo Ngaa Yéhôva. Éyoñ ésa a nga fame ôkon, é nji be tyi’ibi na María a nyoñe ngap a nye. A jô na: “Me mbe me ye’ela’ane sa ke ve asu na me semé ésa wom, me mbe fe me sili Yéhôva na a volô na ésa wom a kôme wô’ôtan a zene ya mimboone miame na ma semene nye. Me nga fase na nge Yéhôva a jô ma na me semé bebiaé bam, a ye fe ma ve ngule ya bo de. Ane éyoñ é nga lôt, me nga kôme wô’ô na ma yiane semene ésa wom to’o a tyendé ki mefulu mé.” Éyoñe bia semé bibu’a ya menda me bôte mangane to’o éyoñe jam éte é ne ayaé, bia liti na Yéhôva nnye bia semé amu nnye a ne mbôndé ya nda bôt.

SEME’ENE BOBEJAÑ A BESITA YA ÉKÔANE BEKRISTEN

11. Amu jé é ne bo ayaé na bi semé bobejañe bevok?

¹¹ Amu jé é ne bo ayaé ya semene bobejañ a besita ya ékôane bekristen? Bobejañ a besita ba ve ngule ya tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe binyiñe biap. Ve bobejañe béziñ, be ne jô mame ma taé bia nleme nge dimine tyi’i bia ajô. Nge bi bili nya amuu ya wô’ô kristen éziñ ôlun, bi ne yene ayaé ya ke ôsu a semene je. (Col. 3:13) Jé é ne bia volô avale biyoñ éte?

12. Amu jé é ne mfi na bi ke ôsu a semé bekristene bevok? (2 Pierre 2:9-12)

¹² Amu jé bia yiane semene be? (Lañe’e 2 Pierre 2:9-12.) E kalate baa nlômane Pierre ô nga tili, wo jô été na bôte béziñe ya ékôane bekristene ya ntete mimbu ôsu be nga “kobô bitôto’o bi bôt,” nge ke bemvendé ya ékôane bekristen a ébiasé ésé. Aval avé beéngele ba wulu ba’aba’a a Zambe be nga bo éyoñe be nga yene jam éte? “Amu ba semé Yéhôva,” be nji ve’ele kuli mbia éfia éziñ a lat a bôte bete. A ne fo’o jame ya kam! A lôte na mimfufube beéngele bete be kobô bôte bete a ébiasé ése, be nga jô’é na Yéhôva émiene nnye a tyi’i be mejô a foñôsô be. (Rom. 14:10-12; ve’e a Jude 9.) Beéngele bete ba ve bia mbamba éve’ela. Nge bi nji yiane biasé bôte ba wosane bia, ngumane ki bobejañ a bekale ya nsisim. Bi nji yiane biasé be ve bia yiane bo “bôte be ôsu” ba semé be. (Rom. 12:10) Éyoñe bia bo nalé, bia liti na bia semé Yéhôva.

13-14. Aval avé bi ne liti na bia semé bôte ya ékôane bekristen? Va’a bive’an. (Fombô’ô fe befôtô.)

¹³ Avale bi ne liti be ésemé. A bemvendé, éyoñe mia ye’ele, va’ané mengule ya bo de a nye’an ôse. (Philém. 8, 9) Nge da sili na mi ve môt éziñe melep, bo’ane de a mbamba nleme sa ke ôlun été. A besita, mi ne ngule ya bo na ésemé é ke ôsu a yené zañe bibu’a ya ékôane bekristen éyoñe mia sa’ale fulu ékobôkobô nge mfuk. (Tite 2:3-5) Bia bese bi ne liti na bia semé bemvendé ya ékôane bekristen éyoñe bia saé fufulu a be, a ve be akiba asu ngul ése ba ve na be tebele bisulan, be nyoñe ngap ésaé nkañete, a volô ba bese ba te nyoñe “mbia abo dulu.”—Gal. 6:1; 1 Tim. 5:17.

¹⁴ Sita Rocío a nga yen ayaé ya semene mvendé é nga lebe nye. A jô na: “Me nga wô’ôtane ve ane a nji jeñe na a tebe été jam. Éyoñe me mbe nda, me mbe me lamesa’ane nye. To’o me nji be me liti’i de ne fômelé, ve nleme wom été, me mbe me sili’i mamiene nge nye’ane ñwô fo’o ô nga tindi nye na a zu ma ve melep, a nya ajôô a too fe na me nji be me kômbô’ô tôñe melebe mé.” Jé é nga volô Rocío? A jô na: “Nlañane Kalate Zambe wom, me nga lañe 1 Bethessalonicien 5:12, 13. Éyoñe me nga yemelane na me nji semene mvendé nyu, mone môte ya nleme wom a nga taté na a bôme ma. Me nga ye’elane Yéhôva a bo fe minjeñan asu na me yene mame me ne volô ma na me sôan abo dulu dam. Me nga su’ulane yeme na sa ke mvendé éte nje é mbe ajô, ve a mbe mebune mam. Ma kôme yem éyoñe ji na ma yiane bo éjote nyul asu na me semene bôte bevok. É ne été na ma yiane ke ôsu a biban asu na me liti bôte bevok ésemé, ve nté ma bo de, ma kôme yene bibotane bi Yéhôva.”

SEME’ENE BÔTE BA KAÑE KI YÉHÔVA

15. Amu jé é nji bo tyi’ibi na bi semene bôte ba kañe ki Yéhôva?

¹⁵ Amu jé é ne bo ayaé ya semé bôte ba kañe ki Yéhôva? Éyoñe bi ne ésaé nkañete, bi wô’ô jaé tôbane bôte be nji nye’e benya mejôô. (Éphé. 4:18) Bôte béziñe be wô’ô bene vô’ôlô foé bia kômbô be kañete amu ba buni mame be nga ye’ele be aso bongô. Bi ne yen ayaé ya semene bemasa bangan, beye’ele be sikôlô béziñ, bongô be sikôlô bevok, nge ke bôte bia be be bia saé vôme wua amu be ne jô nge bo mame ma taé bia nlem. Ane éyoñe ja lôt, bi ne yen ayaé ya ke ôsu a semé avale bôt éte a nyoñe be avale bia fe bia yi na be nyoñe bia.

16. Amu jé é ne mfi na bi semene bôte be ngenane teke nyoñe ntyi’ane ya kañe Yéhôva? (1 Pierre 2:12; 3:15)

¹⁶ Amu jé bia yiane semene be? Bi nji yiane vuane na Yéhôva a kôme fombô avale bia nyoñe bôte ba kañe ke nye. Nlômane Pierre ô nga ba’alane bekristene na mbamba ntabane wop a ne bo na bôte béziñe be zu ve “Zambe duma.” Ajô te, a nga jô be na be kamane mbunane wop “a évôvoé nlem a beta ésemé.” (Lañe’e 1 Pierre 2:12; 3:15.) Nge da kui na be kamane mbunane wop ôsu bijôé, nge ôsu bôte befe, bekristene ba yiane de bo a ésemé ése, fo’o ve ane Yéhôva a ne valé. Te bia vuane na Yéhôva a yeme jame bia jô, a avale bia jô de. Beta amu ya semene bôte ba kañe ki Yéhôva nnye ñhe le!

17. Aval avé bi ne liti na bia semene bôte ba kañe ki Yéhôva?

¹⁷ Avale bi ne liti be ésemé. Éyoñe bi ne nkañete, bi nji yiane liti na bia biasé bôte be nji bi abui ñyemane ya Kalate Zambe, ve bia yiane be yen ane bôte be ne édima mise me Yéhôva a kañese na ba dañe bia. (Aggée 2:7; Philip. 2:3) Nge môt éziñ a ta bia amu mame bia buni, bi nji yiane ku ôlame ya yalane nye abé. (1 P. 2:23) Nge da kui na bi kuli bifia bi nji yian, bia yiane sili njaman été été. Aval avé bi ne liti na bia semene bôte bia be be bia saé? Bia yiane bo ésaé jangane nya mboone a semé bôte bia be be bia saé a masa wongan. (Tite 2:9, 10) Éyoñe ô ne mbo ésaé a ne zôsô ô saé fe a ngule jôé ése, bôte be ne nye’e wo nge momo, ve jame wo yiane ba’ale é ne na wo ve Yéhôva nlem avak.—Col. 3:22, 23.

18. Amu jé bia yiane jeñe na bi bi fulu ésemé a liti na bia semene bôte bevok?

¹⁸ Bi bili mbamba beamu ya jeñe na bi bi fulu ésemé a liti na bia semene bôte bevok! Éyoñe bia semene bibu’a ya menda me bôte mangan, bia liti na bia semé Yéhôva nnye ate a ne nlô ya nda bôte jangan. Avale da fe, éyoñe bia semé bekristene bevok, bia liti na bia semé Ésa wongane ya yôp. A éyoñe bia semene bôte ba kañe ki Yéhôva, bia ve be fane ya ve beta Zambe wongane dume a ésemé. To’o bôte béziñe ba biasé bia, é ne angôndô ya mfi na bi bi fulu ésemé a liti na bia semene be. Amu jé? Amu Yéhôva a ye botane bia. A ka’ale na: “Ba ba wumu ma mbe ma ye wumulu.”—1 Sam. 2:30.