Ariñahani le lunbei lakutihóun lidan adamuridaguni Habagari Kristiánugu luma Heseriwidun
1-7 LIDAN ENERU
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | MATÉU 1-3
“Yarafaali larúeihan Bungiu”
(Matéu 3:1, 2.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 3:1, 2
apurichiha: Lidan fiu dimurei, “asubudiragüdüti uganu houn sun ha ladarirun ǘmada” mini lubéi dimurei güriegu apurichiha. Luágutima ligaburi lichugún uganu layanuha: liibe-agei dan, bóugudi lichugúa ani mama rúarügüti aban yanu hagibugiñe aban sétanu gürigia, iñurúarügüti umalali lun haganbuni sun gürigia.
arúeihani: Anihán furumiñeti wéiyaasu láfuachun dimurei güriegu basiléia. Yúsuati dimurei le lun ladimurehóun luagu lagumadihan aban urúei, fulasu le uágubei larúeiha hama gürigia ha lábugiñebaña lubafu. Sanñein-ǘrüwa-wein-bián wéiyaasu láfuachun dimurei güriegu le lidan fánreinti tídangiñeti Bíbülia le abürüdǘbei lidan güriegu, dariwati 55 wéiyaasu tidan liliburun Matéu, ani liibe-agei dan, ladimurehaña luagu Larúeihan Bungiu le siélubei. Wéiriti layusuruni Matéu dimurei le lidan ewanhéliu le labürüdübei darí lun gayara lan laguarún tun liliburun “ewanhéliu luáguti Arúeihani”.
arúeihani le siélubei: Fuati dimurei le kéiburi darandi wéiyaasu ani lídanrügüñein ewanhéliu le labürüdübei Matéu láfuacha. Lidan ewanhéliu le labürüdübei Márükosu luma le labürüdübei Lúkasi, yúsuati dimurei “larúeihan Bungiu” lun layanuhóun luagu ligiaméme katei, lun larufudúniwa lúmagiñeba lan siélugiñe lagumadiha “larúeihan Bungiu” (Mt 21:43; Mr 1:15; Lk 4:43; Dan 2:44; 2 Ti 4:18).
yarafaali: Lau dimurei le, lariñaguña madiseeli lan lachülaagun gürigia le lunbei Urúeibei lan lidan arúeihani le siélubei.
(Matéu 3:4.)
nwtsty dibuhu luma bidéu
Ligaburi lasansiragun luma laríawagun Huan le abadiseihabei
Lautu meha lura kameyu ladaüragun Huan ani güragu liña meha liranaagua lau aban béliti o agürügaü gueru, le meha uágubei gayara lan ladahirún lirahüñü burí katei. Ítara tiña meha giñe lanaagun profeta Elíasi (2 Ur 1:8). Súsutu meha daüguaü to adügǘboun lau lura kameyu ani gürigia meha gudemetiña ayusurubarun. Ánhaña méhati gürigia rísitiña, daüguaü meha to tautu gamisa seda o linu hadaürüboun (Mt 11:7-9). Másiñati meha masarúniwa lan lídiburi Huan ladüga nasaréu lan lúmagiñe lágurahoun. Arihúati meha lidan ligaburi lasansiragun luma lidan ligaburi laríawagun Huan yusu lani sun libagari lun ladügüni lugundan Bungiu.
Chagagaru
Dan le layusurún dimurei “chagagaru” tidan Bíbülia, layanuhóuña hawagu hawuyeri chagagaru ha chátibei hani antena, hátima aweiyasuhabaña lidan burí gúlunu. Arufudati aban akutihani le adügǘbei Herusalén proteína lan ǘrüwa-wein-keinsi hádangiñe kada san hawuyeri chagagaru ha lídanbaña fulasu mageirawati. Uguñe weyu, gidawati hachügü chagagaru, hayada, harüna luma haragei lubaragiñe heigín. Ábati lerederun haniguagu le gayaraabei leigín dandu héfeñu kei íñeuga. Ariñawagúati sandí lániña gürigia liyumulugu kéinaba dan le leigin isuru o hürü.
Sírudu áraabuna
Tidan iyawaü to, arihatiwa aban haban maba áraabuna (1) luma aban mábadiga buin lau sírudu (2). Másiñati lídangiñe lan meha sírudu le híchugubei aban hawuyeri maba gíritiña Apis mellifera syriaca leiga Huan lugundun gíbetiña meha lidan fulasu ligía. Gayaraaguatiña hawuyeri maba ha houngua lun hawinwandun lidan lanarime lárouga luma lumabeigan le lídanbei fulasu mageirawati Hudéa. Siñati galügüniñawa hamá hawuyeri maba ha lugundun gáñitiña ani ásüha hamutiña gürigia. Íbini ítara, lúmounbei sígulu nefu lubaragiñe lidaani Kristu, añaheinhaña meha gürigia Ísüraeli ha agüriahatiña maba lidan burí ágeidinaü le lauti múa. Dariwaali saragu lárigirugu haban maba burí le lurageirugu fulasu le meha ñein lubéi aban uburugu (subudiwati uguñe weyu kei Tel Rehov), le lídanbei fulasu wayati ani gadunariti Hordán. Lídangiñe meha fulasu le subudiwabei uguñe weyu kei Turkía hayabin hawuyeri maba ha íchugubalin luwuyeri sírudu le adarirúbei lidan haban maba burí ligía.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
(Matéu 1:3.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 1:3
Tamarü: Furumiñetu hádangiñe seingü würiña ha líridubaña Matéu hadan linebanfangu Mesíasi. Ha híbiri gádürü: Raabü tuma Rudu, bián würiña mama ísüraelina (bérusu 5); Betüsawé, “to meha lúmari Uríasi” (bérusu 6); tuma María (bérusu 16). Genegeti iridúa hamá würiña ha haganagua inebanfangu ha burí ídanbei wügüriñarügüñanu lan iridúa ladüga aban lan sügǘ le hanarimeti adügübei lun hádangiñe hamá ladügawagun Hesusu.
(Matéu 3:11.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 3:11
nabadiseiraün: O “nabuluchagüdaün”. “Abuluchuni” mini lubéi dimurei güriegu baptízo. Arufudati amu burí bérusu tídangiñeti Bíbülia labuluchun lan gürigia sunsuinagubei lidan duna mini lubéi dimurei badisei. Luagu aban dan, badiseiti Huan gürigia lidan fulasu wayati ani gadunariti Hordán, “yarafa lun Salimü, ladüga ñeinñein lan saragu duna” (Hn 3:23). Dan le labadiseirunbalin Felipe etiopíana “aba hararirun biángubei hagía dúnarugun” (Adü 8:38). Tidan Septuahínta, yúsuati giñe dimurei güriegu le lidan 2 Urúeigu 5:14 dan le ladimurehóunbei luagu aba lan “labuluchun [Naamán] sedü wéiyaasu lidan Hordán”.
8-14 LIDAN ENERU
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | MATÉU 4, 5
“Le wafurendeirubei lídangiñe yanu le líchugubei Hesusu luagu wübü”
(Matéu 5:3.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 5:3
Fuleseiwatiña: “Gúndaatiña” mini lubéi dimurei güriegu le ásügürawagüdübei kei “fuleseiwatiña”. Mama layanuhóuña luagu masandirun lan gürigia idiheri kei lasuseredun dan le lásügürüña lan lubuidun dan lidan somu isebáhari. Lubaragiñe lira, dan le layusurún dimurei le lun layanuhóun hawagu gürigia, layanuhóuña luagu le lasandirubei gürigia le biní láalibei Bungiu, resibiléi lufuleseinhabu. Ligiaméme giñe dimurei güriegu ayusurúbei lun layanuhóun luagu Bungiu luma luagu Hesusu lidan uéiriguni le ídanbei habagarida buin lau ugundani (1 Ti 1:11; 6:15).
ha asubudirubalin luagu megei hamani lídehan Bungiu: Lidan bérusu le, dan le layusurún dimurei güriegu le ásügürawagüdübei kei “ha asubudirubalin”, —lidan sun lúgubu dimurei “ha gudemebaña (mégeihabubaña, fugiabugu, arihadihatiña)”—, layanuhóuña hawagu gürigia ha asubudirubalin luagu megei hamá aban katei ani gabaroun hamuti buidu buidu. Dimureiméme le ayusurúbei lidan Lúkasi 16:20 luma 22 dan le layanuhóunbei luagu aban “gudemeti” gíriti Lásaru. Adügati dimurei güriegu le hásügüragüdübei saragu kei “gudemetiña tidan hanigi” lun wasaminarun luagun gürigia le gabarounbalin megei lan gamadagua lan luma Bungiu ani megei lani lídehan.
(Matéu 5:7.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 5:7
ha gudemehabubaña: Mámarügüñein luagun gudemehabu le arufudúbei dan le ferudunawa lan lichara aban gürigia lidan aban guséi mini lubéi dimurei le ásügürawagüdübei tidoun Bíbülia kei “le gudemehabubei” luma “gudemehabu”. Liibe-agei dan, ladimurehóuña luagu gudemehabu le ínchahabalin gürigia lun líderaguniña ha mégeibalin ídemuei ligía.
(Matéu 5:9.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 5:9
ha awadigimaridubaña luagu darangilaü: Mámarügüñein hawagu gürigia ha darangilubaña layanuha, layanuhaña giñe hawagu ha adügübalin sun hayaraati lun ñein lan darangilaü le ñein lumuti ua lan.
w07-S 1/12 páh. 17
Arufudaha humá houn hisaanigu lun gürigia hamá ha awadigimaridutiña luagu darangilaü
Áfaaguatiña agübürigu ha seriwibaña lun Heowá lun harufudahan houn hasaanigu lun háluahani darangilaü luma lun hafalaruni (1 Féduru 3:11). Inarüni gürewei lan houn irahüñü hárügüdagun houngua dan le hasandirun machouruni, safaguaü o igañi. Gama lumoun, dan hasandiruni ru lan hawadigimaridun luagu darangilaü ugundani houn ariha hamuti merede lan háfaagun lidan ni kata.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
(Matéu 4:9.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 4:9
áhuduragua: Dimurei güriegu le ásügürawagüdübei kei “áhuduragua” bürüwati lidan aban igaburi le arufuduti susere lan lidan dan ani lougua lan lidura. Dan le lásügürawagüdün kei “áhuduragua ábanrügü wéiyaasu”, arufudati amuriaha lan Mafia luma Hesusu lun láhuduragun lun ábanrügü wéiyaasu, mama saragu wéiyaasu ni luagu saragu dan.
(Matéu 4:23.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 4:23
arufudaheina [...] lapurichihani: Mama ligiaméme lapurichihan gürigia luma larufudahan, lugundun mama rúrügüti le arufudahabei somu uganu; ruti giñe adundehani, afuranguagüda lumuti katei, yúsuti dimurei le adügüti lun hasaminarun gürigia, arufudaléi ka lan uagu inarüni lubéi le larufudahabei.
15-21 LIDAN ENERU
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | MATÉU 6, 7
“Sigí wamá áluahei Larúeihan Bungiu furumiñe”
(Matéu 6:10.)
Yarafagüda lumutiwa afurieiduni lun Bungiu
12 Katei burí luáguti Heowá lunbei súdinitima lan lidan wafurieidun. Ígiraguati resun lun walawahani luma lun wíchugun seremei lun tídangiñe sun wanigi luagu óunwenbu lareini (1 Krónikasi 29:10-13). Lidan Matéu 6:9-13, darí wamuti furíei le ladügübei Hesusu lun wáyeihani. Lidan, arufudahóuati woun lun wamuriahan lun inebewa lan liri Bungiu, mini lan le lun louserún kei sánduti o sagüráuti (aliiha huméi). Lárigiñe aba wamuriahani liabin Larúeihan Bungiu luma lun ladügǘn lugundan ya ubouagu keisi ladügǘniwa sielu. Ariha wamuti lárigiñe lan ladimurehan Hesusu luagu katei burí súdiniti le luáguti Heowá, ligía líriduni katei burí le lunbei wamuriahani wawougua. Ánhawa ígira lun Bungiu lan anügei lúgaaru le súdinitimabei lidan wafurieidun, arufuda wamuti mámarügüñein lan wawouguoun wasaminara.
(Matéu 6:24.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 6:24
leseriwidun: Lidan güriegu ladimurehóuña luagu aban gürigia le eseriwidubei kei idamuni lúnrügü aban iyubudiri. Lariñaguña meha Hesusu lau lira siñá lan leseriwidun aban kristiánu lun Bungiu tau sun lanigi keisi yu lan lun anhein layusuruñein lubéi liibe-agei lidaani ibiha umegeguni.
(Matéu 6:33.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 6:33
Áluaha huméi: Lidan ligaburi labürüdǘniwa dimurei le lidan güriegu adügati lun lasaminarúniwa luagu aban katei le adügǘbei mararamagunga ani gayaraati lásügürawagüdün kei “sigí humá áluaha”. Máluahan hamuti lani Hesusu disipulugu Larúeihan Bungiu luagu fiu dan, ani lárigiñe, aba hetenirun lun amu katei. Lubaragiñe lira, mosu Larúeihanba lan Bungiu anügei furumiñeti lúgaaru lidan habagari.
liricha Bungiu: Ha áluahabalin liricha Bungiu adüga hamuti le lubeibei lau sun hagundan ani gaganbaditiña lun lugumadin libügürü le buídubei luma le wuribabei. Wéiriti meha amu lan arufudahani le luéi le harufudahabei fariséugu, ha meha áluahabaña lun ladügǘniwa lérügü hasaminarubei ligía lan richabei (Mat 5:20).
Áluaha waméi Larúeihan Bungiu, mamalá umegeguni wáluaha
18 (Aliiha huméi Matéu 6:33). Anhein wíchiga Larúeihan Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru, füramaseti Heowá líchugubei lan sun le wemegeirubei woun. Ka uagu chouru wabalin ítara luba lan? Afuranguagüdati Hesusu lidan Matéu 6:32: “Anihein húguchi Bungiu sielu le subudihabúbalin katei lan hemegeirubei”. Lubaragiñe wasubudiruni le wemegeirubei subudi laali Heowá (Filipuna 4:19). Subudi lumuti ka lan tuwuyeri daüguaü luma ka lan éigini wemegeirubei. Ani subudi lumuti giñe megei hamá waduheñu aban muna lun hawinwandun. Ani ladügüba lun wibihini létima wemegeirubei.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
(Matéu 7:12.)
w14 1/5 páh. 16, 17 pár. 14-16
Buidulá wóuserun lidan wani ministeriu
14 Samina humá lun hamuga lagúarun aban gürigia le ibidiñeti hun luéigiñe gágamuru ani aba lálügüdünün ka lan luwuyeri éigini hínsiñebei hun. Hálügüdaguña hamuga hungua: “Katei funa san gürigia le ani ka labusenrubei?”. Lúnrügü harufuduni galeskuelan humá, háfuga hayanuhan luma murusun oura, gama lumoun, murusun oura lárigiñe, ábame hadüraaguni yanu. Luagu amu oubaü, samina humá dan le lan lagúarun gürigia ligía aba lariñagun hun lawadigimariduña lan lidan luáguti lounigirún átuadi ani aba líchugun aban ariñahani le huuti hun. Haganbuñein hamuga, adián? Hínsiñeti woun lun hadimurehan gürigia wama lau inebesei ani furangu. Gayaraati san warufuduni ligiaméme igaburi hama gürigia ha wadarirubaña lidan ministeriu?
15 Lidan saragu fulasu lunti wariñaguni furangu lun gürigia le eresibirubaliwa ka lan lébunabei wachülürün lúbiñoun. Inarüni barǘ wamá ariñahani huuti lun ani úati luma, íbini ítara, samina humá sódini lan wachülürün ayanuha luma sin wabusurun ani míridun waméi ka lan wáluahabei ani aba wálügüdüni: “Lun hamuga gabafu humá lun hagidarun somu lídangiñe turóbuli le ubouagubei, kaba hamuga hagidara?”. Subuditi woun busenrügütiwa lan wasubudiruni ka lan lisaminanbei lun aba lan wanügüni tidoun Bíbülia. Gama lumoun gayaraati lasaminarun gürigia: “Káteigia gürigia le, ani ka uagu ladügei álügüdahani le nun? Ka san labusenrubei?”. Ligíati, adüga wamá lun buidu lan lasandiragun lungua (Fili. 2:3, 4). Ida luba wadügüni?
16 Anihán ladügübei aban óunigiruti sirkuitu ani buiti lidin lun. Lárigiñe labusuragun houn gürigia ani iridaléi liri, aba líchugun aban tiraüraü garüdia houn to gíriboun Hínsiñeti hamuga san hun hasubudiruni inarüni? Aba lariñagun: “Uguñe wederegeruña aban ubanaü tídangiñe to houn sun gürigia ha wadarirun. Tayanuhaña luagu sisi álügüdahani le burí hadügübei gürigia hóuniwagua. Níchigaaru to hun”. (Ariñagati íbiri le aba lan darangilu hamá saragu gürigia dan le hasubudiruni ka lan gabügürübalin, ani ménrengunhali lan lasigirun ayanuha hama.) Ábati lasigirun íbiri le ariñaga: “Adügañahaadün san aban lídangiñe álügüdahani le húniwagua?”. Anhein arufuda gürigia ligía aban lídangiñe álügüdahani le tídanbei garüdia, aba ladaarunu íbiri garüdia ani aba larufuduni lun ka lan tariñagubei Bíbülia luagu álügüdahani le. Anhein marufudun ni aban, aba lanúadirun íbiri ligía aban lídangiñe aba lasigirun ayanuha. Ítara liña, gíbeti luwuyeri lagumeserún yanu. Lidan fiu fulasu agurabúati saragu katei lubaragiñe wariñaguni ka lan lébunabei wabisidahan. Lun wibihin lubuidun resultóu hama gürigia ha únbaña wapurichiha lunti wayanuhan lidan aban igaburi le adügüti lun busén hamá hasigirun afurendeira.
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 7:28, 29
ma lueirin hanigi: Dimurei güriegu le ásügürawagüdübei kei “ma lueirin hanigi” gayaraati giñe mini lan “taweiridun hanigi darí lun hásiñaragun houngua”. Bürüwati lidan aban igaburi le arufudubei másügürün lan hawéi, arufudati lira chülǘ lan meha le lariñagubei Hesusu tidoun hanigi lani disipulugu.
le larufudahabei: Lau dimurei burí le, layanuhóuña luagu ligaburi larufudahan Hesusu, katei burí le layusurubei lun larufudahan kéiburi hénpulu luma álügüdahani, luma luagu sun le larufudahabei lidan yanu le líchugubei luéigiñe wübü.
mama kei arufudahatiña lilurudun Moisesi: Héchutiña meha ha arufudahabalin lilurudun Moisesi arufudahei katei burí le hariñagubei máisturugu wéirigutiña, ánheinti Hesusu, lau meha ubafu larufudaha keisi óunagülei le adimurehabei lidan liri Heowá, tídangiñeti meha Lererun Bungiu sun le larufudahabei (Hn 7:16).
22-28 LIDAN ENERU
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | MATÉU 8, 9
“Hínsiñetiña meha gürigia lun Hesusu”
(Matéu 8:1-3.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 8:3
laguurun Hesusu luagu: Lidan Lúrudu le ederegerúbei lun Moisesi, rúati meha gumadi libügürü lunti lan hounahóun ha gawagutiña lépüra aganawa dise hawéi ha híbiri gürigia luéi haluguruniña lau hasandi (Fad 13:45, 46; 1 Lu 5:1-4). Ánhaña méhati lábutigu hani huríu relihión, fosu hamutiña meha gürigia lun hafalaruni halurudun wügüriña libügürü katei le. Aban hénpulu, rútiña meha gumadi luagu mosu lan herederun gürigia kéiburi 1,8 méturu (6 ugudi) dise luéi gürigia le gawagubei lépüra. Ánheinti láfuhaña lubéi meha garabali weyu ligía, mosu meha herederun dise kéiburi 45 méturu (150 ugudi). Adügati meha gumadi burí le lun houserúniwa gürigia ha gawagutiña lépüra wuriba. Tidan burí líburu to ídanboun labürüdǘwa hechun huríu, adimurehóuati buidu luagu aban máisturu le meha héchubei aramudagua hawéi gawagutiña lépüra luma luagu aban le meha achamuragubei dübü hawagun mayarafadun hamaamuga luagun. Ánheinti Hesusu, ñuluguatu lanigi luagu le lamuriahabei wügüri ligía luma darí lun ladügün aban katei le maweiyasunti amu huríu adügei: laguurun luagu. Guruti meha Hesusu luagu lau sun meha gayara lan lareidaguagüdüni láurügü lariñaguni dimurei (Mt 8:5-12).
Busentina: Mama aganbarügü lumuti Hesusu le lamuriahabei wügüri ligía luma, arufuda lumuti giñe busén lan líchuguni le lamuriahabei luma lun, ítara liña larufuduni mama lan ladügüñein katei ladügarügü mosu lan ladügüni.
(Matéu 9:9-13.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 9:10
ñun liña Hesusu eiga: Dan meha lañuurun gürigia eiga hama amu luagu dábula, arufudati meha lira gamadagua hamá. Ligía meha maweiyasun habéi huríu ha meha awinwandubaña lidaaniwagu Hesusu añuura eiga hama gürigia ha mama huríu.
aguburahatiña liseinsuna gumadi: Nadagimeintiña meha saragu huríu houn gumadimatiña rómana aguburahei liseinsuna gumadi. Iyereegutiña meha gürigia ha adügübalin wadagimanu le houn huríu ladüga meha hídehaña lan hama gumadimatiña terencha ha iyereegubaña houn ani aguburahatiña meha lóugiñe seinsu le yuubei lun laguburahóun. Ani lau sun meha huríu lan giñe aguburahatiña liseinsuna gumadi hagía, iyereegutiña meha houn hiibe-agei huríu háledigu ani ariha hamutiña meha kei harihiniña gafigountiña hama horu (Mt 11:19; 21:32).
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 9:36
hagudemedagun: Úarati dimurei güriegu (splagkhnísomai) le ayusurúbei ya luma dimurei “isasaü” (splagkhna) ani luagu katei le lasandirubei gürigia lidan tilulin-agei lanigi ladimureha. Anihán aban lídangiñe dimurei güriegu létima afuranguagüdübalin le mini lubéi gudemehabu.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
(Matéu 8:8-10.)
w02-S 15/8 páh. 13 pár. 16
“Rúhadina aban hénpulu hun”
16 Ítarameme, subudi lumuti meha Hesusu lichara hábuti súdaragu —másiñati rómana lan meha ani mama huríu— le amuriahabei luma lun lareidaguagüdüni lumusun. Lidoun meha dan ligía, másiñati meha adügaali lan aban gumadan kei lira saragu katei wuribati, áfarahaali ani hudugua ligía houn búngiugu mama inarünitiña. Lau sun lira, téniti Hesusu lun katei buiti le luágubei gürigia ligía: lanarime lafiñen (Matéu 8:5-13). Dan lárigiñe, dan le layanuhanbei Hesusu luma gürigia wuribati le meha dibiñubei luagu wagabu lóubagiñe, madeinhanti lun luagu wuribani le meha ladügübei, lubaragiñe lira, ruti dǘgüdaguaü lun lau layanuhan lun luagu anihein lan emenigini lubá ámuñegü (Lúkasi 23:43, TNM). Subudi lumuti meha Hesusu buidu adügarügübei lan lun heferidiruni gürigia haguraasun anhein asaminara wuriba hawagu ayanuha ligía wuriba luagu le hadügübei. Chóuruti adüga lan lagurabun buiti hámagiñe amu lun háfaagun lun buídutima lan hadügüni katei.
jy-S páh. 70 pár. 6
Ka uagu mayunarun habéi lani Hesusu disipulugu?
Busenti Hesusu líderaguniña lani Huan le abadiseihabei disipulugu lun gunfuranda hamani mama lan mosu hafalaruni hafiñen huríu, kéiburi le lánina ayunaruni. Mama liábiña Hesusu aransehei binadu ligaburi háhuduragun huríu le málühalibei anhein maha Bungiu lun. Lubaragiñe lira, adüga lumuti sun liyaraati lun lawanseragüdün aban luwuyeri áhuduraguni le mítaranti kei hani huríu relihión le ídanbei lafalarúa harufudahan gürigia. Uá, málugunti láfadahan daüguaü binaduharu tau gamisa iseri o léserun diwéin to iserigiru lidoun aban agei gueru le binaduhali.
29 LIDAN ENERU DARÍ 4 LIDAN BIÁN-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | MATÉU 10, 11
“Ruti meha Hesusu awalidaguni houn gürigia”
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 10:29, 30
harahüñü dunuru: Yúsuati dimurei güriegu strouthíon lun ladimurehóun hawagu furumiñeguarügü hawuyeri harahüñü dunuru, ani liibe-agei dan, yúsuati dimurei le lun layanuhóun hawagu chichanfé (o chigili kaaná), dunuru geigúaditiña hátima maserunbaña.
luagu aban murusun seinsu: Según ligaburi labürüdǘn, “luagu aban asarión” ligía meha líribei seinsu le lagañeirubei aban gürigia lárigiñe lawadigimaridun luagu bián-wein-seingü minutu (ariha humóun sgd, seksióun 18). Aban weyu, dan meha ladügüñein lubéi Hesusu lǘrüwan luéiyasun lánina apurichihani Galiléa, ariñagati aban lan meha asarión hebegibei bián chichanfé. Amu weyu, genegeti aban lan irumu lárigiñe, dan le lapurichihaña lubéi Hudéa, ariñagati gayara lan meha hagañeihóun seingü chichanfé “luagu bián gáwanaü” (Lk 12:6). Dan le warihini abahüdaguni le lumoun le aban, furendeitiwa luagu mebegi hamá meha chichanfé houn alugurahatiña darí lun edeweharügü hamanu to tiseingün.
íbini ídiburi le hábulugubei, abahüdǘwati aban aban: Adandiahóuati anihein lan lóugiñe san-milu lugule ídiburi hábulugu hiibe-agei gürigia. Lau wasubudiruni luagu subudi lani Heowá íbini lira adügati lun wachoururuni berese lan lau kada aban hádangiñe lani Hesusu disipulugu.
nwtsty dibuhu luma bidéu
chichanfé
Chichanfé meha maseruntimabaña hádangiñe sun dunuru geigúaditiña ha alugurahóubaña mágidurugu. Gayaraati meha hagañeihóun biama láurügü seinsu le lagañeirubei gürigia luagu lawadigimaridun bián-wein-seingü minutu. Lau dimurei güriegu le ayusurúbei ya, layanuhóuña hawagu saragu hawuyeri dunuru ha ñǘbüritiña ani haganagua, añahein chichanfé ha kamanibaña (Passer domesticus biblicus) hama chichanfé ha únbaña laguarúa moruno (Passer hispaniolensis) ha gíbegiñabaña Ísüraeli.
(Matéu 11:28.)
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 11:28
lihürü hanügün: Amisuraha lumutiña Hesusu gürigia ha buchaañabaña uagu lárigi “lihürü hanügün” ladüga idiheri luma liibe wadagimanu. Sandí hamuti meha gürigia áhuduraguni lun Heowá kei aban ihürügu ladüga mígisiguawaali lan meha Lúrudu le ederegerúbei lun Moisesi lau saragu arufudahani le hámagiñeti gürigia (Mt 23:4). Ani ábanhali meha giñe ihürügu luéyuri emeraaguni houn gürigia lau sun meha lun lan yebe hasandirun awalidaguni ladireirúa weyu ligía (Afu 23:12; Mr 2:23-28; Lk 6:1-11).
emeraaguagüda náamugaün: Yúsuati giñe dimurei güriegu le ásügürawagüdübei kei “emeraaguagüda” lun ladimurehóun luagu lañuurun gürigia, labalachun o larounrun lun lemeraagun murusun (Mt 26:45; Mr 6:31) luma luagu lichugún awalidaguni lun gürigia lídangiñe liibe lifisiute ragüya láamuga erei (2 Ko 7:13; Fil 7). Keiti layanuhaña lan le aban bérusu luagu líchaagun gürigia lungua lábugiñoun lani Hesusu “yugu” (Mt 11:29, TNM) layanuhóuña luagu eseriwiduni, mama luagu emeraaguni. Arufudati ligaburi labürüdǘniwa dimurei güriegu le luagu lan Hesusu layanuhóua ani anihein lan ladüga, íderagua lumutiwa lira arihei ligía lan íchugubei erei houn ha buchaañabaña uagu lun busén hamá híchaagun houngua lábugiñoun lani yugu le huálibei ani madereti.
nwtsty abürüdǘni lau lanwoun ariñahani luagu Mt 11:29
Resibi huméi narufudahan: Yusu lumuti Hesusu dimurei “yugu” keisi hénpulu lidan dimurei güriegu le ásügürawagüdübei ya kei “resibi huméi narufudahan” lun layanuhan luagu lerederun gürigia lábugiñe lererehan amu. Anhein meha lasaminaruña lubéi Hesusu luagu aban yugu le biánguati, aban le líchugubei Bungiu luagu, mini lan lira lamisurahañanu lan Hesusu lani disipulugu lun híchaagun houngua lábugiñoun ligiaméme yugu úara luma ani líderagubaña lan lau. Anhein ítara liña lubéi, gayaraati lásügürawagüdün dimurei le kei: “Rugua humá hungua lábugiñoun nani yugu úara numa”. Ánheinti luagu lubéi yugu le líchugubei Hesusu hawagu amu layanuha, mini lan lira luagu layanuhaña lan luagu wíchaagun woungua lábugiñoun lererehan Kristu, falá wameime ladundehan keisi lani disipulugu.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
jy-S páh. 96 pár. 2, 3
Le labusenrubei Huan laganbun lúmagiñe Hesusu
Ma lámuñe álügüdahani le ladügübei Huan, adián? Aban meha wügüri le deregeguati lungua lun Bungiu ligía. Dan le labadiseirunbei Hesusu, yarafa lun bián irumu lubaragiñe, ariha lumuti lararirun lani Bungiu sífiri sandu luagun, aganbaléi lumalali Bungiu ariñaga luagu weiri lan lugundan lau Hesusu. Úati resun lun wasaminarun méreeli lan lafiñen Huan. Lun hamuga ítara liña lan, madimurehanbei hamuga Hesusu buidu luagu Huan kei ladügüni. Ánheinti mama lubéi machouruni adügübei lun ladügüni Huan álügüdahani le lun Hesusu, kati uagu ladügei?
Háfuga busenrügüti Huan lariñaguni Hesusu guánarügü lun ligía lan Mesiasibei. Líchuguba lira erei lun lun lawandun sun aniha lan furisunrugu. Gama lumoun, genegeti anihein lan amu katei labusenrun Huan laganbun. Subudi lumuti Huan profesía burí le ariñagubei luagu urúeibei lan Mesíasi ani líchuguba lan esefuruni. Gama lumoun, sügühali saragu hati lúmagiñe labadiseirun Hesusu ani anihagua Huan furisunrugu, ligía ladügünbalin álügüdahani le lun Hesusu ladüga busén lan lasubudiruni anhein liábinba lubéi amu gürigia lárigiñe Hesusu agumuchei lagunfuliruni sun profesía luáguti Mesíasi.
jy-S páh. 98 pár. 1, 2
Ladeinhan Hesusu houn gürigia meberesenhabútiña ha meha lidaaniwagubaña
Wéiriti meha línsiñe Huan le abadiseihabei lun Hesusu, kati hasaminarubei hiibe-agei gürigia luagu Huan? Afuranguagüda lumuti Hesusu: “Gürigia ha lánina dan le [...] ítara haña kei irahüñü ha añuurubaña adibiriha párükerugu, aba hagúarahan houn híbirigu ítara: ‘Íñaahatiwa fidu hun, mabinahantün; eremuha wagía uremu híruti hun, mayahuntün’” (Matéu 11:16, 17).
Ka labusenrubei Hesusu lariñagun? Ligía guánarügü afuranguagüdübalin: “Ladüga liabin Huan meigin liña buidu kei leigin furumiñeguarügü, matun, aba hariñagun luagu anihein lan sífiri wuribati lidan. Lárigiñe, aba niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti; hou au kei leigin furumiñeguarügü, gurá, aba hariñagun luagu géigadi nan, gátadi, hamada lan au gafigountiña hama aguburahatiña liseinsuna gumadi” (Matéu 11:18, 19). Meteniti meha Huan lun amu katei luéidigia lun leseriwidun lun Heowá kei nasaréu, ni meha diwéin mátunti, íbini ítara ariñagatiña gürigia ha lánina dan ligía luagu anihein lan sífiri wuribati lidan (1 Lúrudu 6:2, 3; Lúkasi 1:15). Ánheinti Hesusu, wínwanti meha kei furumiñeguarügü gürigia, eiga luma ata keisi lubudubu, íbini ítara, ariñagatiña gürigia luagu halilua lan gátadi ligía. Genegeti ua lan buiti hadüga lun buídubei lan houn gürigia.