Ariñahani le lunbei lakutihóun lidan adamuridaguni Habagari Kristiánugu luma Heseriwidun
3-9 LIDAN WIDÜ-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | ÁFURIDUNI 13, 14
“Derebugu humá, ariha huméi le lunbei ladügüni Heowá lun lasalbarunün”
Moisesi, aban wügüri afiñeti
Háfuga masaminarunti yebe Moisesi lafanreinragubei lan Heowá barana Funati lun hásügürün ísüraelina lamidanguagiñe luéigiñe sagoun mábeiti. Íbini ítara, chouru lumuti meha lesefurubaña lan Heowá ani busenti meha giñe lun hachoururuni ha híbiri ligiaméme. Lidan Áfuriduni 14:13, ariñagati Moisesi houn: “Manufudeda humá, deregüdagua humá, harihaali le lunbei ladügüni Bungiu uguñe lun lasalbarunün”. Íderagua lumutiña san ísüraelina lun lederebugudun hafiñen? Anha, lugundun ariñagatu Bíbülia ladüga lan lafiñen dandu Moisesi kei ísüraelina hánhiñuragunbalin “Barana Funati éibugeina kamá hamuga múa le mábeiti” (Ebüréu 11:29). Barüti lafiñen Moisesi buiti lun luma houn ha áyeihabalin.
Aban Bungiu Suntigabafu ani gunfuranda lumutiña gürigia
13 (Aliiha huméi Áfuriduni 14:19-22). Samina humá ñéinñadün lan haganagua lisudaranigu faraón luma barana Funati. Sódini, aba ladügün Heowá aban katei. Aba lásügürün dúeri le huba hubaabei hanagangiñoun lun leredehaniña ehiptuna. Ábati laburigadun hau ehiptuna, ánheinti tidan hikianpun-agei, anihein leiti. Aban milaguru! Ábati harihini Moisesi iñurei lúhabu luagun barana ani aba láfurun aban garabali héreti luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu ani aba ladararun aban üma dabubereti le achülürübei luagun le aban oubaü. Ábati ásügüreina humá hama hiduheñu luma hama hibiñanigu labadinaguagiñe barana úara hama ha híbiri gürigia. Ouraméme ligía, aba harihin aban katei le yebe magurabun humuti: úati baribarabu lan fulasu maguye ligía, mábeiti ani suruñu liña, ligía ménrengun lubéi lun hásügürün ñéingiñe. Íbini hátima hámarubaña hiñuguatiña séfuñu.
w09-S 15/3 páh. 7 pár. 2, 3
“Góunigi humá luéi habulieiduni” Heowá le Hubungiute
Aba hachülürün sun ísüraelina luagun le aban oubaü, sun añaha lan ha éibaahabaliña áfaagua lun habugahanu hakarün to hürüguaaruboun. Ábati liñuruni Moisesi lúhabu luagun barana ani aba ladügün Heowá lun lábürühan lidunari barana luagun lurúeite Ehiptu hau sun lisudaranigu, ábati hañaradagun. Mesefuti ni aban hádangiñe. Séfudüga meha ísüraelina hawéi! (Afu. 14:26-28; Sal. 136:13-15).
Adügati ñunsu luáguti sügǘ le, lun habuinchun néchanigu ha yarafabaña houn lau anufudei ani durati anufudei ligía saragu dan (Afu. 15:14-16). Bián-wein irumu lárigiñe, dan le lídanñanu lubéi uburugu Herikó bián wügüriña ísüraelina, aba tariñagun Raabü houn: “Sun ha aganóubaña ya, láfaraaña anufudei huéi. Subudi wamuti luagu mábeigüdalani Bungiu barana funati lun hásügürün dan le háfuridunbei Ehiptugiñe” (Hos. 2:9, 10). Anhein meha mabulieidun habalin néchanigu ha máhuduragunbaña lun Heowá ida liña lan lesefuruniña lumutuniña, gúbudigiameti ísüraelina!
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
it-1-S páh. 396
Üma, émeri
Lúmagiñe binadu dan, ñéingubeiñein üma luma burí émeri adunraguagüdei uburugu burí luma arúeihani le Palestínabei, ítara kei saragu üma létima ñéingiñe lubéi héibuga alugurahatiña (1 Lu 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Hos 2:22; Ali 21:19; 1 Sa 6:9, 12; 13:17, 18; arihualá CAMINO DEL REY). Lúmagiñe meha Ehiptugiñe lagumesera üma létima ayusurúbei, lásügüra luéigiñe uburugu filistéana le gíribei Gasa luma Asükalón, lárigiñe aba legeyedun murusun murusun luagun nodisi lidoun fulasu le gíribei Megidu, lásügüra luéigiñe Asoru, luagun nórute libiti barana Galiléa darí lachülürün Damasüku. Sügüti meha üma le Filistéagiñe ani lau sun ligía lan chátitimabei lúmagiñe Ehiptugiñe darí Fulasu Füramasewati, lidan lugudemehabu Heowá, himei lumuti lanügüniña ísüraelina luéigiñe amu üma luéi ladügün hábürühan filistéana hawagun lun heferidiruni haguraasun (Afu 13:17).
it-1-S páh. 894 pár. 5, 6
Áfuriduni
Halíagiñe lafanreinragúa barana Funati lun hánhiñuragun ísüraelina?
Súdiniti lun gabaroun wamani dan le lan hachülürünbei ísüraelina lidoun fulasu “Etamü, le ñein lubéi lagumesera fulasu mageirawati”, aba lan lariñagun Bungiu lun Moisesi “lun hemeraagun ligibugiñe fulasu le gíribei Pi-airotu [...]. Lun híchugunu hakianpun ligibugiñe fulasu le lubadubei barana”. Ladügüba meha lira lun lasaminarun Lurúeite Ehiptu “hayuridaguña” lan ísüraelina (Afu 13:20; 14:1-3). Ariñagatiña saragu subudihabútiña ha saminabaña luéigiñe lan üma le gíribei Ahü hárügüda ísüraelina, mama lan “hasansiruni hémeri” o “hadireirun” mini lubéi dimurei ebüréu le ásügürawagüdübei kei “hegeyedun”, yúsuarügü lan lun layanuhóun luagu agiribuduni o wéiriya lan hegeyedun. Ariñagatiña subudihabútiña ha másiña lan dan le lan hachülürünbei ísüraelina luagun nórute libiti lichügüdina libeidin Suesi, aba lan hagararaagun lun hásügürün luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti Jebel ʽAtaqah, wübü-agei le luágunbei oubaü le ñeinhin lubéi lálüda weyu libiti beidi ligía. Siñabei meha háfuridun saragu míñunu ísüraelina lau lóufudagun lídangiñe aban fulasu ítarati ánhaña éibaahoua luéigiñe nórute, lugundun madaribaña meha halíagiñeba lan hanuraha ladüga leberesehabei meha barana hémeri.
Úarati saminaü le luma harufudahan huríu ha lánina furumiñeti sígulu l.l.K. (arihualá PIHAHIROT). Ani le súdinitimabei úara lan sügǘ le luma le tafuranguagüdübei Bíbülia, ánheinti luagu le hariñagubei saragu sásaamu, siñati lariñawagún ligiaméme (Afu 14:9-16). Menefánti dise lan luéi lichügüdina beidi ligía hánhiñuraguei ísüraelina barana lun lásiñarun hegeyedaguni lisudaranigu Lurúeite Ehiptu lun hárügüdüniña luéigiñe le aban oubaü (Afu 14:22, 23).
10-16 LIDAN WIDÜ-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | ÁFURIDUNI 15, 16
“Alawaha waméi Heowá lau uremu”
w95-S 15/10 páh. 11 pár. 11
Ka uagu lunti lubéi inebe lan Bungiu le inarüniti woun uguñe weyu
11 Adügati háfarawagun lisudaranigu Ehiptu lun harihini lubúeingu Heowá wéirigu lan luma lun lasubudiruniwa liri lidan sun fulasu (Hosué 2:9, 10; 4:23, 24). Ítara liña, rúati uéiriguni lun liri Heowá hóugiñe sun búngiugu mama inarünitiña ha Ehiptubaña, ha mabafubaña lun hasalbaruniña ha áhuduragubaña houn. Wuribati lagumuchun hafiñerun hawagu habungiutegu, hawagu gürigia luma hawagu hasudaranigu (Sálumu 146:3). Ligía maweiridun tubéi wanigi lau habusenrun ísüraelina heremuhan lun halawahani Heowá lun harufuduni hanebese luagu Bungiu wínwanti ani gabafuti le esefurubaliña lumutuniña.
w95-S 15/10 páh. 11, 12 pár. 15, 16
Ka uagu lunti lubéi inebe lan Bungiu le inarüniti woun uguñe weyu
15 Chóuruti lun hamuga lan meha ñéinñadiwa lan luma Moisesi lidan dan ligía, busenbadiwa lan hamuga giñe weremuhani uremu le: “Úati ni aban Bungiu kei buguya! Úati ni aban sánduti kei buguya! Adügatibu katei wéinamuti ani hanarimeguti! Gadünatibu lun leremuhóun bun!” (Áfuriduni 15:11). Lúmagiñe dan ligía, sandiguatiña saragu gürigia houngua ítara. Tidan tagumuhóun líburu to tídanboun Bíbülia, ariñagati apostolu Huan hawagu aban sétanu kristiánugu anuadirúaaña ha úaraguatiña: “Aba heremuhani leremun Moisesi le meha lubúein Bungiu, luma leremun Mudún”. Káteiti uremu le? “Wéiriti ani buiti sun le adüga báalibei, Wabureme Bungiu, Sunti Gabafu; suruñu liña sun le badügübei, úaragua, buguya le Lurúeitebei sun néchani. Kaba san manufude buéi, Wabungiute? Kaba san madimurehan buiti buagu? Buguyarügüñadibu sandu; hayabinba lílana sun fulasu, ábame háhuduragun bun, ladüga arihúaali luagu buidu lan sun le badügübei” (Arufudúni 15:2-4).
16 Ligíati, séfuwaaña giñe saragu áhuduragutiña lun Bungiu uguñe weyu, ha eteingirubalin, mámarügü luagu katei burí le adüga láalibei, teinki hamuti giñe luagu lugumadin. Séfuwaaña gürigia ha lídangiñetiña sun néchani lídangiñe ubóu wíyeti le ladüga gunfuranda hamaali lan lugumadin Bungiu le úaraguabei ani falá hamuti lidan habagari. Sagü irumu hesefurun saragu milu gürigia lídangiñe ubóu wíyeti le lun tílana hamá lóundarun Heowá to harumaboun ani úaraguatu. Líteme, danme le lagumuchun Bungiu lau relihión mama inarüniti luma lau le líbiri katei le lídanbei ubóu le lábugiñebei lubafu Satanási, wawinwanduba lun súnwandan lidan aban iseri ubóu le richati.
it-2-S páh. 445 pár. 2
Uremu
Genegeti láutima lan meha eremuhani luma óunabahani leremuhóua Ísüraeli, ladüga lan yebe hafanreinrawagun lidan bián sétanu, lun heremuhan aban sun añaha lan híbiri maniñu, o ladüga leremuhan aban gürigia lábuguarügü ani aba lóunabuni aban sétanu. Genegeti luagu lan lira tayanuha Lererun Bungiu dan le tayanuhan luagu hóunabun eremuhatiña (Afu 15:21, TNM; 1 Sa 18:6, 7, TNM). Arufudúati falawa lan ligaburi eremuhani le lidan ligaburi labürüdǘn fiu sálumu, kéiburi Sálumu 136. Arufudati abahüdaguni luáguti bián sétanu wéinamuti hau eremuhatiña ha íchugubaña eteingiruni lidan lidaani Neemíasi dan le lederegerúnwabei lubarieirun Herusalén ítara liña lan meha heremuhan (Nee 12:31, 38, 40-42; arihualá CANCIÓN).
it-2-S páh. 729
Würi profeta
María o Míriam furumiñetuboun würi to unboun tagúara Bíbülia profeta. Másiñati yusu lanu Heowá lun lasubudiragüdün aban o lóugiñe aban uganu houn ísüraelina, háfuga lidan burí uremu (Afu 15:20, 21, TNM). Ligía tariñagunbei María luma Aarón: “Mámarügüñein lun Moisesi ladimureha [Heowá] adimurehaali giñe woun” (1 Lu 12:2). Heowá guánarügü ayusurubalin profeta Mikeasi lun lariñagun ligía lan óunahabalin “Moisesi, Aarón tuma María” adundehaña ísüraelina dan le háfuridunbei Ehiptugiñe (Mik 6:4). Lau sun rua lan lubuidun chansi le tun María, manaagunti Bungiu lungua tuma kei meha luma Moisesi le tamulen, ani dan le madügün tubalin katei keisi lubudubu, bei lumutu Heowá lau lidere (1 Lu 12:1-15).
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
w11-S 1/9 páh. 14
Subuditi san hun?
Ka uagu dunuru lubéi féindanu léigagüdübaña Heowá houn ísüraelina lidan fulasu mageirawati?
Lárigiñebei háfuridun ísüraelina Ehiptugiñe, biámañein wéiyaasu líchugun Heowá paili féindanu houn lun haime (Áfuriduni 16:13; 1 Lúrudu 11:31).
Harahüñü burí dunuru féindanubaña, kéiburiñein 18 sentimeturu (7 incha) hamigifen ani sanñein güramu (3,5 onsa) hahürü. Áfayahatiña dunuru burí ha ani luagun oubaü le ñeinhin lubéi lálüda weyu libiti Asia luma Yuropa garahüñügua hamá, sügǘ hamuti lidaani lidiliga Arawia luma nórute libiti Áfürika. Lun hachülürün ñeinhin, áfayahatiña saragu lidan aban lóugiñe sun oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti barana Mediteraniu ani áhamahatiña lóugiñe fulasu le gíribei Sinaí.
Ariñagatu Diccionario Manual Bíblico hawagu féindanu “áhamaha hamá lau lóufudagun úara luma garabali; ani anhein lan lasansira garabali lémeri, o aba lan labuchadun hawagu dunuru ha ladüga lidise haweiyasun, aba lan héiguadun múarugu téiteiguañu”. Lubaragiñe hasigirun lau haweiyasun, mégeitiña hemeraagun aban o bián weyu múarugu, adügati le lun ménrengun lan hagaliruhóun. Lidan lagumeseha sígulu XX, ounahóuatiña meha yarafa houn ǘrüwa míñunu féindanu sagü irumu Ehiptugiñe lun halugurahóun lidan amu burí fulasu.
Lídanñanu meha lidaani lubachouga ísüraelina lidan bián wéiyaasu le héiginbei féindanu. Lau sun hiñugua hamani dunuru burí ha fulasu le gíribei Sinaí lidan dan le, Heowá adügübei lun láfurun aban garabali héreti le anügübaliña tidoun hakianpun-agei ísüraelina (1 Lúrudu 11:31).
w06-S 15/1 páh. 31
Álügüdahani burí le hadügübei aliihatiña
Murusun dan lárigiñe hesefurun ísüraelina Ehiptugiñe, aba hekeharun luagu lúan éigini, ligía líchugunbei Heowá maná houn (Áfuriduni 12:17, 18; 16:1-5). Lidan dan ligía lariñaga Moisesi lun Aarón: “Barüba aban faniñe, babuinchagüdeime lau maná. Lárigiñeme bíchigeime ligibugiñe Wabureme [Heowá] ábame lareidúniwa habá hadügawagun”. Sigiti abahüdaguni ítara: “Aba líchuguni Aarón faniñe tigibugiñe bágüsi to lánina daradu [o tareidahagüle dugumedu súdinitu] lun lareidúniwa” (Áfuriduni 16:33, 34). Lau sun chouru lan ru lani Aarón maná lidoun lagei weyuméme ligía, mosu meha lagurabahan darí ladügünu Moisesi Bágüsi lánina daradu, rulei düdü burí le laubei Lúrudu tidoun, lubaragiñe líchugunu tigibugiñe.
17-23 LIDAN WIDÜ-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | ÁFURIDUNI 17, 18
“Arufudahatiña wügüriña ha ǘnabugubaña houn amu ani ígiratiña lun híderawaguniwa”
Moisesi, aban wügüri hínsiñehabuti
Arufudati giñe Moisesi hínsiñe hamá ísüraelina lun. Subudi hamuti meha layusuruñein lan Heowá lun ladundehaniña, ligía meha hanügünbalin sun haturóbulin lun. Ariñagatu Bíbülia ‘aba lan meha herederun ísüraelina rara ñein sun weyu ligibugiñe Moisesi’ (Áfuriduni 18:13-16). Samina humá luagu lanarime funa lubucha luagu Moisesi lárigi lerederun ñein sun weyu aganbahaña. Gama lumoun, adüga lumuti lau ugundani ladüga hínsiñe hamá lun.
w03-S 1/11 páh. 6 pár. 2
Súdiniti lun wafiñerun hawagu amu lun gunda wamá
Lubaragiñebei meha hiridúniwa wügüriña ha lun hanügüni ubaraü, arufudaaña meha lubuidun burí igaburi. Arufudaaña meha inebehabu hamá lun Bungiu le adügübaliwa ani mabusenrun hamá hachararun lun. Menefánti meha adüga hamani sun hayaraati lun gaganbadi hamá lun lilurudun Bungiu. Máluahantiña meha giñe agañeiruni le marumanti, le arufudubalin derebugu hamá ani lídehaba meha lira lun magadeirun lániña ubafu. Madüraagun habéi meha lúrudu lúnrügü habihin buiti hóuniwagua, houn haduheñu o houn hamadagu.
w02-S 15/5 páh. 25 pár. 5
Adüga hamuti ha richaguabaña sun katei lau úaraguni
Ǘnabuguti meha Moisesi ani gabaroun lumuti le lásiñarubei adüga. Dan le labuchadunbei luagu áluga laransehani haturóbulin ísüraelina, aba lariñaguni Heturó, le límedamuru, lun ka lan láranibei turobuli le: lun líchugun lídangiñe lidasin houn wügüriña ha gayaraatiña. Arufudati Moisesi lichú aau lau ladügün gasu lau límedamuru (Áfuriduni 18:17-26; 1 Lúrudu 12:3). Ánhati gürigia le gabarounbalin le lásiñarubei adüga líchugun lídangiñe lubafu houn amu wügüriña, manufudeti leferidirun lídangiñe lubafu anhein arufuda lichú aau lau líchugun lídangiñe lidasin houn wügüriña ha gayaraatiña (1 Lúrudu 11:16, 17, 26-29). Lubaragiñe lira, ayumahati tídangiñe sun lanigi líderaguniña awansera lidan heseriwidun lun Bungiu (1 Timotéu 4:15). Ma lunti hamuga aranseñu wamá lun wadügüni ligiaméme?
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
Mígira wamá lun leferidiruni wáhabu lere
14 Ruti Aarón luma Uru erei lun lúhabu Moisesi dan le hágüdahanbalin larüna dan le meha hawuribuhaña lubéi ísüraelina hama amaléküna. Gayaraati giñe wáluahan ida luba lan wíchugun gurasu luma erei houn amu. Kéiburi lau wíchugun erei houn íbirigu ha asufurirubaña ladüga harumudiri, hátuadi, híchugun haduheñu lidere dan houn, hasandiragun houngua hábugua o ladüga lounwen somu haduhe. Gayaraati giñe wíchugun erei houn nibureintiña ladüga gabügürüguati héredun amu hawagu lun hadügün katei wuribati o lun háfaagun lun nege buidu lan lidin houn lidan ubóu le (1 Tesa. 3:1-3; 5:11, 14). Áluaha wamá chansi lun wíderaguniña wábirigu dan le tidan wamá Luban Adamuridaguni, lidan apurichihani, dan le wéigiña lan úara hama o dan le wagúarun houn luéigiñe gágamuru.
it-1-S páh. 416
Lererun Bungiu
Chóurugüda lumuti tila líburu burí to labürüdüboun Moisesi woun lúmagiñetu lan Bungiu ani gayara lan wayusurunu darangilañu lidan wáhuduragun lun Heowá. Mama lau lani lungua lalidihaña Moisesi ísüraelina, mabusenrungubeiti meha lánharun lun dasi le lidan lagumeseha (Afu 3:10, 11; 4:10-14). Lubaragiñe lira, Bungiu anúadirubalin Moisesi ani ruti ubafu lun lun ladügün milaguru, íbini garíaahatiña ha lúmabaña lurúeite Ehiptu rútiña fe lúmagiñeti lan Bungiu le ladügübei wügüri ligía (Afu 4:1-9; 8:16-19). Ligíati, mama ladüga ayumaha lan Moisesi ubafu leseriwidunbei kei íchuguti yanu luma abürühati, gaganbadirügüti lun lugumadin Bungiu le íchugubei sífiri sandu lun lun labürüdünu líburu burí tídangiñetu Bíbülia to labürüdüboun (Afu 17:14).
24-30 LIDAN WIDÜ-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | ÁFURIDUNI 19, 20
“Humemegili san Diisi Gumadi?”
w89-S 15/11 páh. 6 pár. 1
Ka un lahuuda Diisi Gumadi hun?
Luágutima wani buligasion ligibugiñe Heowá layanuha furumiñeti gádürü gumadi. Furumiñeti: Busenmémegili Bungiu lun lúnrügü lan wáhuduragua (Matéu 4:10). Libiaman: Moun lumuti layusurun ni aban hádangiñe ha áhuduragubaña lun houn guáriua (1 Huan 5:21). Lǘrüwan: Lunti hayusuruni liri Bungiu lau inebesei (Huan 17:26; Rómana 10:13). Ligadürün: Lunti úaragua lan sun le wadügübei luma weseriwidun lun Heowá. Ídehati le lun wemeraagun luéi wetenirun wóuniwagua áluga warufuduni úaragua wamá (Ebüréu 4:9, 10).
w89-S 15/11 páh. 6 pár. 2, 3
Ka un lahuuda Diisi Gumadi hun?
Liseingün: Súdinimemegili gaganbadi hamá isaanigu houn hagübürigu lun ñein lan úarani hadan iduheñu, ani adügati lira lun heresibiruni labinihan Heowá. Maati lubuidun emenigini le lanügübei “gumadi wéiriti” le! Mama adügarügübei “lun buidu lan dan bun”, ladügüba giñe lun migife lan bibagari (Éfesuna 6:1-3). Kei wawinwanduña lan lidan “lagumuhóun dan” le erederubei lun ubóu wuribati le, ladügüba gaganbadi le lun hemenigi hamá nibureintiña móunwegunbaña lan (2 Timotéu 3:1; Huan 11:26).
Ídehati ínsiñeni le wasandirubei hawagu gürigia wáledigu lun madügün wamá ni kata wuribati houn, kéiburi (lisisin) wáfarahan, (lisedün) wagabarahan, (liwidün) wíweruhan o (linefun) wariñagun iyeeni (1 Huan 3:10-12; Ebüréu 13:4; Éfesuna 4:28; Matéu 5:37; Ariñawagúni 6:16-19). Kati gayaraabei lariñawagún luagu lébuna wadügüni katei? Wéridi lumutiwa lidiisin gumadi luéi igaaduaü, haritaguagüda lumutiwa busén lan Heowá lun buidu lan lébuna wadügüni katei (Ariñawagúni 21:2).
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
it-2-S páh. 893 pár. 6 darí páh. 894 pár. 1
Fádiri
Afadirihani kristiánu. Füramasehaali meha Heowá ánhaña lan agunfulira ísüraelina lau hadaradun luma, ábanbaña lan “néchani sánduti hánina [...] urúeigu hama fádirigu” lun (Afu 19:6). Íbini ítara, hasigiruba meha ladügawagun Aarón afadiriha darime lagumeserun afadirihani le wéiritimabei le meha unbei leseriwida kei iyawadinaü (Ebü 8:4, 5). Laduraruba meha afadirihani le darí lagumeserun iseri daradu gumú ligíame daradu le lánina Lúrudu (Ebü 7:11-14; 8:6, 7, 13). Hóunrügüñein meha ísüraelina lichugúa chansi lun lufadirinigu hamá Heowá lidan Larúeihan le füramase lubéi. Lau lásügürün dan, aba giñe lichugún chansi le houn ha mámabaña huríu (Adü 10:34, 35; 15:14; Rom 10:21).
Kei lougua habéi huríu ánharutiña lun Kristu, ligía mama lubéi lídangiñe néchani le háfurida urúeigu hama fádirigu ha lánina néchani sánduti hánina gürigia ha eseriwidubaña lun Heowá (Rom 11:7, 20). Wéridi laaña meha Bungiu ísüraelina, liyumulugugiñe profeta Oseasi, ladügüba lan hamaganbadin lun lasuseredun lira, dan le lariñagunbei saragu sígulu lubaragiñe: “Huguyati fádirigu ha amaharubaña lun subudi, gidá numutün lídangiñe afadirihani, kei bulíei hubalin larufudahan Habureme, nabulieidubaña giñe hadügawagun” (Ose 4:6). Úaragua luma lira, ariñagati giñe Hesusu houn hábutigu huríu: “Lagidarúaba [...] larúeihan Bungiu huéi, huguya le wéirigubei lidan hafiñen huríu, ábame lichugúniwa houn gürigia ha ederegeruti alubahani le lani larúeihan Bungiu” (Mt 21:43). Kei méhati lábugiñeñein lubéi Lilurudun Moisesi Hesusu dan le lawinwandunbei ubouagu, inebeti meha hafadirihan ladügawagun Aarón lun ani óunaha lumutiña gawagutiña lépüra ha lareidaguagüdübaña arufudagua houngua lun fádiri luma íchigei adagaragüdüni le lariñagubei Lúrudu (Mt 8:4; Mr 1:44; Lk 17:14).
w04-S 15/3 páh. 27 pár. 1
Puntu méiniti tídangiñeti líburu Áfuriduni
20:5. Ka mini lubéi ábürügüda lani Heowá “hariban agübürigu [...] hawagun hasaanigu, habañan hama hálawagu”? Dan le wéiriaali aban gürigia, ligíaali ariha luougua, aguserawagüdüwati según ligaburi luma lóuserun. Ánheinti dan le hagumeserunbei ísüraelina áhuduragua houn guáriua, súfuritiña hadügawagun luagu saragu dan. Íbini ísüraelina ha úaraguabaña súfuri hamuti le lanügübei hamaganbadin lílana hani relihión lidan dan le ídanbei hawinwanda, ladüga adügati ligaburi hóuserun ha híbiri lun hénrengu lan houn úaragua hamá.
31 LIDAN WIDÜ-HATI DARÍ 6 LIDAN NEFU-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | ÁFURIDUNI 21, 22
“Ariha waméi ibagari kei larihini Bungiu”
it-1-S páh. 1028
Agayuahani
Igirúati meha lun lagayuahan aban ebüréu hawagu lidamun lau aban wewe ánhaña maganbadi lun o deré hamá. Anhein meha ounwe idamuni dan le lagayuahóuña lan luagu, mosu meha lafayeihan labureme luagu. Anhein méhati ounwe idamuni ligía lárigiñe aban o bián weyu, mini lan lira mama lan meha tídangiñe lanigi labureme láfarei hilagubei. Garichati meha ebüréu ligía lun labeichuni lidamun ladüga ligía lan laburemebei. Hénrengubei hamuga labusenrun aban gürigia lagumuchun sunsuinagubei lau lemegen le wéiribei lebegi lun. Ani anhein meha ounwe idamuni lárigiñe aban o lóugiñe aban weyu, güreweibei meha lasubudirúniwa anhein le lubéi lúgubu ladüga lan lagayuahóun luagu lóunwenbei. Ligía meha mabeichún lubéi labureme idamuni anhein abagarida aban o lóugiñe aban weyu lárigiñe lagayuahóun luagu (Afu 21:20, 21).
Gebegiti san ibagari woun kei lun Bungiu?
16 Wéiriti lebegi habagari gürigia lun Heowá, íbini habagari irahüñü ha úagili nasirua hamá. Lidan Lilurudun Moisesi, arufuda lumuti meha kaba lan adügǘwa anhein abuleseira somu gürigia aban würi to dageinatu. Anhoun meha ounwe o lounwen lan tiráü, mosu meha lafayeihan “ibagari luagu ibagari” (aliiha huméi Áfuriduni 21:22, 23). Arufuda lumuti le woun ida liña lan lasandiragun Heowá lungua dan le larihini haragahaniña saragu míñunu gürigia hasaanigu sagü irumu ladügarügü mabusenrun hamá ñein lan eberesehatiña luéi hasigirun adaagua magíaguni.
Gebegiti san ibagari woun kei lun Bungiu
Súnwandan berese lan Heowá hau lumutuniña. Ítara liña larufuduni sun lúrudu le meha líchugubei houn ísüraelina. Ruti gumadi houn lun híchugun baríeiru o barandá geyegu lau tábulugu haban. Kei weiri lubéi meha hayusuruni tábulugu haban, ídehati gumadi le, lun ua hamá éiguadutiña ñéingiñe (2 Lúrudu 22:8; 1 Samueli 9:25, 26; Neemíasi 8:16; Adügaü 10:9). Ariñagati giñe houn lun hadaürüniña halügüniña bulu bágasu ha peligurutiña (Áfuriduni 21:28, 29). Le magunfulirunti lau gumadi le, ladügüña aban óunwenbu charati ani gayaraati gadurun lan luagu lounwen somu gürigia.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
“Lidamunhadün Bungiu”
2 Lúrudu le líchugubei Heowá houn ísüraelina íderagua lumutiwa lun gunfuranda wamani ka lan hawuyeri idamuni labusenrubaña. Mosu meha halibürerúniwa idamuni ha huríu lárigiñe sisi irumu hau eseriwida kei idamuni (Afu. 21:2). Gama lumoun anhein weiri lubéi línsiñe liyubudiri idamuni ligía lun ani busenti lasigirun eseriwida lun, anihein meha aban katei lunti ladügüni según Lúrudu. Mosu meha labadüleragüdüni iyubudiri lidamun luagu aban bena, o luagu lumarükun bena, ani ábame láfuduruni larigei lau aban katei le gágiriti (Afu. 21:5, 6). Ka uagu? Lidan ebüréu, yúsuati aban dimurei lun layanuhóun luagu gaganbadi, ani aganbuni mini lubéi dimurei ligía. Ligíati, dan le ladügǘn huyu luagu larigei aban musu, aba meha sínbolu luagu busén lan lasigirun eseriwida lun liyubudiri lau gaganbadi. Íderagua lumutiwa le lun gunfuranda wamani ka lan mini lubéi wederegeragun woungua lun Heowá. Mosu gaganbadi wamá lun ladüga hínsiñe lan woun.
3 Lubaragiñe wabadiseirun anúadiratiwa weseriwidun lun Heowá, lun lumusuniña wamá. Ani dan le wederegeragun woungua lun, ariñagatiwa lun busén wamá gaganbadi wamá lun luma wagunfuliruni lugundan. Mama fósuwarügütiwa. Íbini ha nibureintimagiña deregeguatiña houngua lun Bungiu ani badisei hagía lau hagundan, mama lúnrügü hagundaaragüdüniña hagübürigu. Ítara liña, ínsiñeni luagu Heowá, Wabureme le siélubei, adügübei lun wederegeragun woungua lun. Abürühati apostolu Huan: “Ladügǘniwa le lubeibei Bungiu, ligía ínsiñehabunibei lun” (1 Huan 5:3).
it-1-S páh. 608 pár. 7
Ganchu
Másiñati arufuda lan dimurei burí le áfuachubei lidan Áfuriduni 21:14 íbini lan meha anhein aban lubéi fádiri áfarahabei lafayeihaba lan luagu, o madügünbei lan lidin aban gürigia árügüda luagu ganchu le luágubei latarü lun lesefurun anhein áfarahaali lubéi lau lugundan (konpararualá luma 1 Ur 2:28-34).