ATURIAHANI 38
Nibureinti, ida liña san babusenruni bibagari?
“Lóunigirunibadibu […] gunfurandaü” (ARI. 2:11).
UREMU 135 Ariñagati Heowá bun: “Chula bau, niráü”
LE LUNBEI WATURIAHANIa
1. Ka turobuli úmabei hagagibudagua Hoasi, Osiasi luma Hosíasi?
IDA liña hamuga san basandiragun bungua lun hamuga harúeite ban lumutuniña Bungiu ani ñǘraügidibu o nibureingidibu lan? Ida liña hamuga bayusuruni sun ubafu le? Ayanuhatu Bíbülia hawagu fiu lurúeitegu Hudá ha meha arúeihabaña dan meha le nibureingiña. Kei hénpulu, sedü meha irumu lau Hoasi, disisi meha irumu lau Osiasi ani widü meha irumu lau Hosíasi dan meha le harúeihanbei. Ma meha lueirin dasi! Íbini hénrengu lan le gádanbaliña, sun hagía resibi hamuti ídemuei le hemegeirubei lun hagagibudagun luma lénrengunga luma lun hayusuruni habagari buidu.
2. Ka uagu buidu lubéi waturiahani le ásügürübei lun Hoasi, Osiasi luma Hosíasi?
2 Inarüni mama lan urúei wagía, gama lumoun, arufudahatiña ǘrüwa urúeigu ha saragu katei súdiniti woun. Gayaraati wafurendeirun saragu lídangiñe katei buiti o wuribati le hanúadirubei. Arufudahati le asuseredubei houn súdini lan wanúadiruniña wamadagu buidu, lun súnwandan lan ǘnabugu wamá luma lun wáluahani Heowá súnwandan.
ANÚADIRABAÑA BUMADAGU BUIDU
Anhein gabaroun wamá lani Hoasi hénpulu waganbubei adundehani le híchugubei umadagu buítiña woun. (Arihabéi párafu 3 luma 7).c
3. Ka ladügübei Hoasi seremei lun lubuidun hénpulu le líchugubei Hoyadá lun?
3 Buidu lan banúadirun ítara kei meha Hoasi. Dan meha ñǘgili Hoasi, aba lounwen lúguchi ábati lagüriahani Hoyadá fádiri le íñutimabei ani arufudahati saragu katei luagu Heowá lun. Chuti lau meha Hoasi ladüga aganba lumuti adundehani le líchugubei Hoyadá lun, ani seremei lubuidun burí adundehani le aba lanúadirun leseriwidun lun Bungiu luma lun líderaguniña lumutuniña Heowá lun hadügüni ligiaméme. Ligía giñe adügübei aransehani lun taransehóun ténpulu (2 Kro. 24:1, 2, 4, 13, 14).
4. Ida luba líderaguniwa línsiñedun luma lun gaganbadi wamá lun lilurudun Heowá? (Ariñawagúni 2:1, 10-12).
4 Anhein harufudahaña lubéi bagübürigu o amu gürigia bun lun línsiñedun Heowá bun luma lun basigiruni lilurudun, híchuguña aban lubuidun idewesei bun (aliihabei Ariñawagúni 2:1, 10-12). Gayaraati harufudahan agübürigu houn hasaanigu lidan ámuñegueinarügü igaburi. Arihabéi san le ladügübei túguchi aban íbiri gíritu Katia lun líderagunu lun tanúadirun buidu. Sagü meha weyu ábaha layanuha tun luagu bérusu lánina sagü weyu dan le lidin ígirou leskuelarugu. Ariñagatu: “Íderagua lumutina nayanuhan luma núguchi, lun nagagibudagun luma lénrengunga le ñǘbuinbei lidan weyu ligía”. Gama lumoun, kábati asusereda anhein samina bubéi adundehani lan le tídangiñebei Bíbülia le híchugubei bagübürigu bun genege lan bun mabuserurugu haña lan lun badügüni le hínsiñebei bun? Kábati íderaguabu lun bánharun lun adundehani le? Ariñagatu aban íbiri gíritu Anastasia dan lan le híchugun tagübürigu lúrudu tun mámarügü rúrügü hamuti ítaraguarügü, sagatiña giñe dan lun hafuranguagüdüni tun ka lan uagu híchigei lúrudu burí ligía tun. Ariñagayatu: “Íderagua lumutina katei le lun gunfuranda nani híchugunbei lan lúrudu nun mama lun hasubudiruni sun le nadügübei, lubaragiñe lira, hadügünbalin lun harufudun ínsiñeni nun luma lun hóunigirunina”.
5. Kaba katei lanüga le banúadirubei dandu lun Heowá kei houn bagübürigu? (Ariñawagúni 22:6; 23:15, 24, 25).
5 Anhein bafalara adundehani tídangiñeti Bíbülia le híchugubei bagübürigu bun bagundaaragüdübaña. Lanwoun lira, bagundaaragüdüboun giñe lanigi Heowá ani gamadaguabadibu luma lun súnwandan (aliihabei Ariñawagúni 22:6; 23:15, 24, 25). Ma buiti burí resun le lun bafalaruni lani nibureinti Hoasi hénpulu?
6. Ka adundehani laganbubei Hoasi, ani ka lanügübei le lanúadirubei lun? (2 Krónikasi 24:17, 18).
6 Furendeibá lídangiñe luriban lanúadirun Hoasi. Lárigiñe lounwen Hoyadá, aba lanúadirun Hoasi hagübüri umadagu (aliihabei 2 Krónikasi 24:17, 18). Aba laganbuniña lábutigu Hudá ha máhuduragunbaña lun Heowá. Ma moun lumuti hamuga meha ladügün gasu hau? (Ari. 1:10). Gama lumoun, aba lafalaruni adundehani le híchugubei hagübüri umadagu ha lun. Ani, dan le lálugubei Sakaríasi le liduhe leweridiruni, ábarüga líchugun Hoasi gumadi lun lafarún Sakaríasi hilagubei (2 Kro. 24:20, 21; Mat. 23:35). Ma luriban! Aba louserún Hoasi lau libidiounigan aau. Ma yebe lubuidun lagumeseruni Hoasi libagari, gama lumoun, aba lagarabaagun luagu Heowá ani aba giñe láfarahan. Murusun dan lárigiñe, aba háfaruni lubúeingu hilagubei (2 Kro. 24:22-25). Ámubei yebe libagari Hoasi lun hamuga lasigirun aganbei Heowá luma aganbaña gürigia ha hínsiñebei Bungiu houn! Ka larufudahabei sügǘ le bun?
7. Ka hawuyeri umadagu lúnbaña banúadiruniña? (Arihabóun giñe iyawaü).
7 Lídangiñe luriban lanuadirún Hoasi gayaraati wafurendeirun aban katei súdiniti: lunti lan wáluahan umadagu ha buítiña, mini lan le, umadagu ha hínsiñeti Heowá houn ani ha busenbaña hagundaaragüdünu lanigi. Ani gayaraati gamadagua wamá hamá gürigia ha ámuñegueinarügüti harumudiri. Haritaguabá wéiyaali lan meha Hoyadá luéi Hoasi. Saminabá luagu hagaburi bumadagu ani álügüdagua ban bungua: “Íderagua hamutina san lúntima nafiñerun luagu Heowá? Ínchaha hamutina san lun gaganbadina lun lilurudun Bungiu? Hínsiñeti san houn hayanuhan luagu Heowá luma luagu le haturiahabei tídangiñe Bíbülia? Inebeti san lilurudun Bungiu houn? Manufudetiña san hariñaguni nichara nun o ariñagarügü hamuti le nabusenrubei naganbun?” (Ari. 27:5, 6, 17). Le linarün katei, anhein mínsiñe lubéi Heowá houn bumadagu, memegeirun bumutiña lidan bibagari. Ligía lubeiti, anhein hínsiñe lubéi Heowá houn bumadagu, góunigibaña umadagu ha. Hanügüba saragu buiti bun! (Ari. 13:20).
8. Ka lunbei gabaroun bani ánhabu ayusurei páhina lánina hadügün umadagu?
8 Huuti páhina lánina hadügün umadagu lun wayanuha hama waduheñu luma hama wamadagu. Gama lumoun, lun haweiridagüdünu hanigi amu, añahein saragu aba hawariragüdün iyawaü luma burí bidéu luagu le hagañeihabei luma luagu le hadügübei. Anhein yusu bubalin páhina burí le, gayaraati bálügüdagun bungua: “Busentina san nadügün lun taweiridun hanigi amu lau le nadügübei? Ka nabusenrubei nibihin: níchugun san dǘgüdaguaü houn amu odi busenrügütina hayanuhan amu buidu nuagu? Ígiratina san lun ladügün le hariñagubei gürigia lun lagadeirun ligaburi nisaminan, nayanuhan luma nóuserun?”. Luagu meha aban dan, ru lumuti íbiri Nathan Knorr, le meha lílana Musu Úaraguati, adundehani le: “Máluga humá hagundaaragüdüni gürigia ladüga lagumuhóun oura magundaaragüdünbadün ni aban. Gúndaaguagüda huméi Heowá ani hagundaraaguagüdübaña giñe ha hínsiñebei Heowá houn”.
LISUDININ LUN ǗNABUGU WAMÁ SÚNWANDAN
9. Ka meha ladügübei Osiasi lau lídehan Heowá? (2 Krónikasi 26:1-5).
9 Buidu lan banúadirun ítara kei meha Osiasi. Dan meha le nibureingili urúei Osiasi ǘnabuguti meha ani arufudati inebesei lun Wabungiute. Wínwanti 68 irumu ani lidan liibe-agei dan lidan libagari biní lumuti Heowá (aliihabei 2 Krónikasi 26:1-5). Gañei lumutiña Osiasi saragu láganigu ani adüga lumuti sun liyaraati lun chóuruñu lan uburugu Herusalén (2 Kro. 26:6-15). Chóuruti gunda lan Osiasi lau sun le libihubei lau lídehan Heowá (Apur. 3:12, 13).
10. Ida liña lagumuchun Osiasi?
10 Furendeibá lídangiñe luriban lanuadirún Osiasi. Héchuti meha urúei Osiasi agumadiha. Ani másiñati aniha lan katei le adügübei lun lasaminarun gayara lan ladügüni le labusenrun. Aban weyu, aba lebelurun tidoun litenpulun Heowá ani aba lágudaha kupali luagu latarü, aba katei le moun lumuti hadügüni urúeigu (2 Kro. 26:16-18). Aba lariñagun Asaríasi fádiri íñutimabei lun wuriba lan le ladügübei, ani aba lagañidun Osiasi saragu. Ma lirun, aba lan leferidiruni Osiasi úaraguni le larufudubei lun Heowá, ani aba ladügün Heowá lun ladagarun lépüra luagu (2 Kro. 26:19-21). Buídutimabei hamuga libagari lun hamuga ǘnabugu lan!
Lubaragiñe wapantahan luagu le wadügübei lunti wíchuguni sun uéiriguni lun Heowá. (Arihabéi párafu 11).d
11. Ka ladügübei aban gürigia le ǘnabuguti? (Arihabóun giñe iyawaü).
11 Dan le gabafu hali Osiasi kei urúei, aba labulieiduni sun lan le libihubei, lúmagiñe lan Heowá liabin. Ka wafurendeirubei lídangiñe katei le? Furendeitiwa moun lumuti lan wabulieiduni sun lan katei buiti le asusereduti lidan wabagari luma lidan weseriwidun lun Heowá lúmagiñe lan Heowá liabin. Lubaragiñe wapantahan luagu katei le wibihubei, lunti wíchuguni sun uéiriguni lun Heowá (1 Ko. 4:7).b Mosu ǘnabugu wamá luma lun gabaroun wamani gafigoun wamá ani megei wamá lariñawagún wachara woun. Abürühati aban íbiri le barühalibei lóugiñe 60 irumu: “Furendeihadina lun manaagun nan nungua saragu. Dan le lererehóun nun luagu somu charati le nadügübei, áfaaguatina lun nabuiduragüdüni nigaburi ani lun nasigirun íchigei le buídutimabei númagiñegua lun Heowá”. Ánhawa ǘnabugu súnwandan ani inebe ligíame Heowá woun, buídubei lidin woun lidan wabagari (Ari. 22:4).
MÍGIRABEI BÁLUAHANI HEOWÁ
12. Dan meha le nibureingili Hosíasi, ka meha ladügübei lun láluahani Heowá? (2 Krónikasi 34:1-3).
12 Buidu lan banúadirun ítara kei Hosíasi. Gumeseti Hosíasi áluahei Heowá dan meha le nibureingili. Busenti meha lasubudiruni lubungiute buidu luma lun ladügüni lugundan. Hénrenguti meha lun Hosíasi larúeihan lidan dan ligía, ladüga hiibe-agei gürigia huduguatiña meha houn búngiugu mama inarünitiña. Ligíati, megei lubéi meha Hosíasi ganigi lun lageindagun luéigiñe áhuduraguni inarüniti. Ani buiti ladügüni! Manügüngili meha ni 20 irumu, dan le lagumeserubei agidaraguei lídangiñe ageiraü sun katei le gánibei luma áhuduraguni houn búngiugu mama inarünitiña (aliihabei 2 Krónikasi 34:1-3).
13. Kaba buiti bibiha lidan bibagari lau bederegeragun bungua lun Heowá?
13 Íbini nibureingidibu lan gayaraati ítara ban kei Hosíasi. Ida? Lau báluahani Heowá luma afurendeireina ban luagu lubuidun ligaburi. Línchahabadibu katei le lun bederegeragun bungua lun Heowá. Ani kaba buiti lanüga katei le bun? Ariñagati Luke, le abadiseirúbei dan meha le 14 lubéi irumu lau: “Lúmagiñe guentó lun lubaruaguóun, neseriwidun lun Heowá ligíaba furumiñe lidan nibagari ani náfaaguba lun nagundaaragüdüni” (Mar. 12:30). Bibihuba saragu abiniruni anhein badüga ligiaméme.
14. Ida liña háyeihani fiu nibureintiña lani Hosíasi hénpulu?
14 Ka katei uma gayara lan hagagibudagun nibureintiña ha eseriwidubaña lun Heowá? Ariñagati Johan, le abadiseirúbei dan meha le 12 lubéi irumu lau, aba lan hadügüdarun lupaanágu luagu lun lagumulahan sígaru o lun vapear lan. Ka ladügübei Johan lun méiguadun lan lidoun hadügüdarun lumadagu luagu? Aba lasaminarun luagu lumadagua luma Heowá lúmati luagu damichi le gayaraabei ladügüni vapear lan lun. Ariñagatu aban nibureintu to abadiseiruboun dan meha le 14 lubéi irumu tau to gíritu Rachel ka lan tadügübei lun tiñuragun lídangiñe lénrengunga le úmabei tagagibudagua lidan fulasu le ñein lubéi taturiahan: “Súnwandan nouchun nagoubaguaguduni le narihubei luma le tariñagubei Bíbülia. Anihein dan, dan le waturiahan luagu katei le sügühalibei, haritaguagüda lumutina luagu somu abahüdaguni tídangiñeti Bíbülia o luagu aban profesía. Ani anihein giñe dan haritaguagüda lumutina somu yanu luagu somu bérusu tídangiñeti Bíbülia le gayaraabei narufuduni lun somu gürigia”. Háfuga, amu lan biturobulin luéi liturobulin urúei Hosíasi, gama lumoun, gayaraati bóuserun lau lichú aau luma úaraguni ítara kei ligía. Ánhabu afurendeira agagibudagua luma lénrengunga guentó, aransetimabadibu lun badügüni ámuñegü.
15. Ka íderagubalin Hosíasi lun leseriwidun lau úaraguni lun Heowá? (2 Krónikasi 34:14, 18-21).
15 Dan meha le 26 lubéi irumu lau urúei Hosíasi, aba ladügün aransehani lun taransehóun litenpulun Heowá. Lidan sun añaha lan aransehoun, dariwatu “líburu to ñein lubéi lilurudun Wabungiute le meha líchugubei lídangiñe Moisesi”. Dan meha le laganbunbalin urúei le tariñagubei líburu to, lau lóufudagun aba ladügün asansiruni lun gaganbadi lan lun lilurudun Heowá (aliihabei 2 Krónikasi 34:14, 18-21). Hínsiñeti hamuga san bun bárügüdüni échuni lun baliihanu Bíbülia? Anhein báfaaguña lubéi lun baliihanu, línsiñeduña san taliihoun bun? Adügatibu san somu katei lun mabulieidunbani bérusu burí le huubei bun? Luke, le úagubei layanuhóua lidan párafu 13, abürüha lumuti ariñahani súdiniti le ladarirubei. Afiñetibu san ánhabu lan adüga aban katei ítara kei Luke líderagubadibu lan lun giñe baritaguni bérusu tídangiñeti Bíbülia le hínsiñebei bun? Éibutima basubudirunu Bíbülia éibutimaame tínsiñedun bun ani ladügüba katei le lúntima busén ban beseriwidun lun Heowá. Ani lasusereduba bun kei lun urúei Hosíasi: tínchahabadibu Lererun Bungiu lun badügüni le buídubei.
16. Ka charati wéiriti ladügübei Hosíasi, ani ka wafurendeirubei lídangiñe?
16 Furendeibá lídangiñe luriban lanuadirún Hosíasi. Dan meha le 39 lubéi irumu lau Hosíasi, adügati aban charati le anügübei óunweni lun. Lubaragiñe lamuriaha luma Heowá lun ladundehani, aba lafiñerun lougua (2 Kro. 35:20-25). Ka wafurendeirubei lídangiñe sügǘ le? Furendeitiwa, meberesenga lan átirihali lan irumu wau aturiahoun Bíbülia, mosu wasigirun áluahei Heowá. Ani lun wáluahani Heowá, mosu wamuriahan luma lun ladundehaniwa súnwandan, waturiahanu Lererun lúmati lun waganbuni adundehani le híchugubei kristiánugu derebuguhaña lidan hafiñen woun. Anhein wadüga ítara, hénrengubei lun wadügün charati wéinamuti ani gachasintimabadiwa lun gunda wamá lidan wabagari (Sant. 1:25).
NIBUREINTI, GAYARAATI BUIDU LAN LIDIN BUN LIDAN BIBAGARI
17. Ka larufudahabei abahüdaguni hawagu ǘrüwa urúeigu hudaana woun?
17 Anihein saragu katei buiti le gayaraabei badügüni lau nibureingidibu lan. Arufudati abahüdaguni luagu Hoasi, Osiasi luma Hosíasi luagu gayara lan hanúadirun irahüñü o nibureintiña buidu ani gayara lan hanügün aban ibagari le adügati lun lagundaarun Heowá. Inarüni chará hamá urúeigu ha ani súfuri hamuti wuribani le lanügübei le hanúadirubei lúmagua. Gama lumoun, ánhabu adügei katei buiti le hadügübei ani aba báfaagun lun madügün bani ligiaméme charati le hadügübei, gayaraati buídubei lan lidin bun lidan bibagari.
Dan meha le nibureingili Dawidi aba meha layarafadun lun Heowá. Ítara liña lagundaaragüdüni ani buiti lidin lun lidan libagari. (Arihabéi párafu 18).
18. Ka burí hénpulu tídangiñeti Bíbülia arufudubalin gayara lan buidu lan lidin woun lidan wabagari? (Arihabéi giñe dibuhu).
18 Ayanuhatu Bíbülia hawagu amu burí nibureintiña ha ayarafadubaña lun Heowá ani ibihatiña hagundaaragüdüni ani buiti lidin houn lidan habagari, kéiburi Dawidi. Dan meha le nibureingili, aba lanuadirún lun gamadagua lan lungua luma Heowá ani lau lásügürün dan aba ábanhali lan urúei úaraguati. Inarüni adüga lan fiu charati, lau sun lira ariha lumuti Bungiu kei aban lubúein le úaraguati (1 Uru. 3:6; 9:4, 5; 14:8). Anhein baturiahan libagari Dawidi líderagubadibu lani hénpulu lun beseriwidun lun Heowá lau úaraguni. Ábaya katei le gayaraabei badügüni lun badügün aransehani lun baturiahan lúntima basubudiruni Márükosu luma Timotéu buidu. Biángubei hagía aba hanuadirún heseriwidun lun Heowá dan meha nibureingiña ani seriwitiña lun Heowá lau úaraguni lidan sun habagari. Seremei hanúadiruni katei le, hagundaaragüdübalin Heowá ani buiti lidin houn lidan habagari.
19. Ka luwuyeri ibagari gayaraabei bawinwanduni?
19 Lau ligaburi bayusuruni bibagari guentó larufudubei ida luba lan bibagari ámuñegü. Ánhabu afiñera luagu Heowá mama luagu ligaburi barihini katei, líderagubadibu lun buidu lan le lunbei banúadiruni (Ari. 20:24). Gayaraati babagaridun aban ibagari buiti ani gúndaati. Ani mabulieidabei weiri lan lebegi lun Heowá le badügübei luagu. Wéiriti lebegi weseriwidun lun Wáguchi le siélubei, le hínsiñehabubei woun. Úati ibagari buítimati luéi le!
UREMU 144 Madireirabéi bagu luéi afayeiruahaü!
a Nibureinti subudi lumuti Heowá anihein lan dan hénrengu lan bun badügüni le buídubei luma lun basigirun gamadagua luma. Ka gayaraabei líderagunibu lun buidu lan le lunbei banúadiruni lun gunda lan Búguchi le siélubei bau? Lidan aturiahani le, wayanuhaba hawagu bián irahüñü luma aban nibureinti ha meha arúeihabaña Hudá. Tenibá buidu lun le gayaraabei bafurendeiruni lídangiñe le hanúadirubei.
b Aliihabei lidan rekuáduru le gíribei “Cuidado con la falsa modestia” le lídanbei ariñahani le gíribei “¿De verdad es tan importante ser popular en las redes sociales?” lidan jw.org.
c LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU BURÍ: Tíchuguña aban íbiri adundehani tun aban to nibureingiru.
d LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU BURÍ IYAWAÜ: Aban íbiri to gániboun fánreinti lidan aban adamurini afiñetu luagu Heowá aba tíchuguni sun uéiriguni lun.