ATURIAHANI 50
Ariha lumutiwa Bungiu kei gürigia richaguatiña ladüga wafiñen luagu luma luagu le wadügübei
“Ha afiñebaña luagu Bungiu keisi lafiñerun Abüraámü” (ROM. 4:12).
UREMU 119 Mégeitiwa aban afiñeni héreti
LE LUNBEI WATURIAHANIa
1. Ka álügüdahani gayaraabei wadügüni wóuniwagua dan le wasaminarun luagu lafiñen Abüraámü?
ÍBINI aganbaña lan saragu gürigia layanuhóun luagu Abüraámü, hiibe-agei ibidiñeti saragu katei houn luagu. Ánheinti wagía subudi wamuti buidu buidu. Kei hénpulu, subudi wamuti ariñaga tan Bíbülia luagu Abüraámü “háguchibei lan sun ha richaguabaña lau hafiñerun” (Rom. 4:11). Lau sun lira, másiñati wálügüdagun woungua anhein gayara lubéi wafalaruni ligaburi Abüraámü luma lun derebugu lan wafiñen ítara kei ligía. Anha, gayaraati.
2. Ka uagu súdini lubéi wakutihani lani Abüraámü hénpulu? (Santiagu 2:22, 23).
2 Aban katei le lunbei líderaguniwa lun ítara lan wafiñen kei lafiñen Abüraámü lau wakutihani lani hénpulu. Súnwandan meha gaganbadi lan lun le lariñagubei Bungiu lun: aba láguyun lidoun aban fulasu díseti, wínwanti tidan kianpu luagu saragu irumu ani aranseñu liña lun lederegeruni lisaani le wéiribei línsiñe lun le gíribei Isaakü kei sákürifisiu. Lau burí katei le ladügübei larufudei derebugu lan lafiñen. Ladüga lafiñen luma katei le ladügübei lun larufuduni afiñeni ligía, ánhati Heowá lun ani barǘ lumuti kei lumada (aliiha huméi Santiagu 2:22, 23). Ligíati, busenti Heowá lun lánharun woun sun wagía íbini huguya luma lun lumadagu wamá. Ligía ladügünbei Bungiu lun labürühan dandu Pábulu kei Santiagu luagu lani Abüraámü hénpulu. Guentó, wakutiha aban katei súdiniti le iridúbei tidan gárada houn Rómana kapítulu 4 luma tidan gárada to labürüdüboun Santiagu kapítulu 2 luagu lubúein Bungiu le.
3. Halíagiñe lasagarei Pábulu luma Santiagu le habürühabei luagu Abüraámü?
3 Le labürühanbei Pábulu luma Santiagu sagá hamuti lídangiñe Agumesehani 15:6, le ariñagubei “afiñeti buga Abüraámü luagu Bungiu, ligía leresibirunbalin Bungiu Abüraámü keisi gürigia richaguati”. Ka mini lubéi lariñagun Heowá richagua lan aban gürigia? Mini lan gunda lan Heowá lau gürigia ligía ani barǘ lumuti keisi aban gürigia harumati ani madurunti. Ligíati chouru lubéi, wéirigüda lanu wanigi wasubudiruni gayara lan lariñagun Heowá luagu aban gürigia madurun lan íbini gafigoun lan gürigia ligía. Chóuruti busén humá lun giñe larihinün Heowá ítara ani gayaraati hibihini. Warihaali ka lan uagu lariñaga Heowá richagua lan Abüraámü ani ka lan lunbei wadügüni lun lariñaguni ligiaméme wawagu.
MOSU WAFIÑERUN LUAGU BUNGIU LUN GAYARA LAN LARIÑAGUN WAWAGU RICHAGUA WAMÁ
4. Ka eberesehabaliña gürigia lun richagua hamá?
4 Tidan gárada to labürühaboun Pábulu houn Rómana ariñagati gafigoun hamá sun gürigia (Rom. 3:23). Ida liñati gayara lubéi gunda lan Bungiu wau ani barǘ lawa kei gürigia richaguatiña? Lun lóunabuni Pábulu álügüdahani le yusu lumuti lani Abüraámü hénpulu lun líderaguniña sun kristiánugu ha haruma tanigi.
5. Ka uagu lariñaga Heowá richagua lan Abüraámü? (Rómana 4:2-4).
5 Dan le meha lawinwandunbei Abüraámü Kanán aba lariñagun Heowá richagua lan. Ka san uagu lariñaga richagua lan? Mama ladüga lagunfuliruni Abüraámü Lilurudun Moisesi buidu buidu (Rom. 4:13). Ida liña wasubudiruni? Ladüga resibi hamuti ísüraelina Lúrudu le 400 irumu lárigiñe lariñagun Heowá richagua lan Abüraámü. Ligíati, ka uagu lariñaga Heowá richagua lan Abüraámü? Ladüga larufudun Heowá areini lun ábati lanügüni kei aban gürigia richaguati ladüga lafiñen (aliiha huméi Rómana 4:2-4).
6. Ka uagu gayara lubéi lariñagun Heowá richagua lan aban gürigia gafigounti?
6 Murusun dan lárigiñe, afuranguagüdati Pábulu dan lan le lafiñerun aban gürigia luagu Bungiu “barüwati lafiñen kei irichaü” (Rom. 4:5). Ani ariñagayati: “Adimurehati Dawidi guánarügü luagu hagundan gürigia ha laricharaguagüdübaña Bungiu, meberesenga ligía ka lan meha hadügübei. Lariñahare Dawidi: ‘Fuleseiwatiña ha feruduna lubéi Bungiu hariban; ani darúagua ligía lau hafigoun’”. Fuleseiwatiña ha lanügübaña Bungiu keisi gürigia madurunhañabaña ligibugiñe (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). Feruduna lumutiña Bungiu gürigia sunsuinagubei ani daruguati lau hafigoun gürigia ha afiñebaña luagu; ani mabahüdün laali figóu ligía. Ariha lumutiña Heowá gürigia ha kei richaguatiña ani madurunga ladüga hafiñen.
7. Ida liña richagua hamá lubúeingu Bungiu ha lánina binadu dan?
7 Íbini barǘ lániña Bungiu Abüraámü, Dawidi hama amu lubúeingu ha úaraguatiña kei gürigia richaguatiña, gafigoun memégiña meha ani charatiña meha. Gama lumoun, ladüga hafiñen aba lanügüniña Bungiu kei gürigia maduruntiña, dántima le lagoubaguagüdüniña hama gürigia ha máhuduragunbaña lun (Efe. 2:12). Tidan gárada houn Rómana, furanguti lígiruni Pábulu lun lan gamadagua wamá luma Heowá mosu lan afiñe wamá luagu. Ítara liña lariñawagún luagu Abüraámü luma Dawidi ani gayaraati giñe lariñawagún ligiaméme wawagu.
IDA LIÑA ÚARA LAN AFIÑENI LUMA LE ADÜGǗBEI?
8, 9. Ka saminaü charati hasaminarubei saragu ani ka uagu?
8 Barühaña alidihatiña tani ámuñegueinarügü relihión saragu sígulu asigeneha luagu ka lan lánibei afiñeni luma le adügǘbei. Ariñagatiña fiu hádangiñe lun lan libihín asalbaruni buídurügü lan lau lafiñerún luagu Aburemei Hesukrístu. Háfuga aganba humaali dimurei le: “Anhabá lun Hesusu ábame basalbarun”. Gayaraati hayanuhaña lan alidihatiña relihión ha luagu le ariñawagúbei lidan Rómana 4:6, le ñein lubéi lariñaga Pábulu, “gürigia ha laricharaguagüdübaña Bungiu, meberesenga ligía ka lan meha hadügübei”. Luéigiñe le aba oubaü, arufudahatiña amu tábutigu relihión lun lan wasalbarun mosu lan haweiyasuhan lidoun ítaga fulasu le sagüráuti ani adüga hagíame katei buiti. Másiñati yusu hamuti lan kei ébunaü le ariñawagúbei lidan Santiagu 2:24 le ariñagubei: “Luagu richagua lan wügüri luagu buiti le ladügübei, ani mámarügü luagu lafiñen”.
9 Ladüga ámuñegueinarügü afiñeni le, ariñagatiña fiu subuditiña tuáguti Bíbülia amu lan meha le lasaminarubei Pábulu luéi le lasaminarubei Santiagu luagu afiñeni luma le adügübei lun larufudún afiñeni ligía. Ariñagatiña subuditiña hagía samina lan meha Pábulu buídurügü lan afiñe hamá gürigia lun lánharun Bungiu houn, ani ariñagatiña giñe afiñe lan Santiagu mosu lan larufuduni gürigia lafiñen lau le ladügübei. Afuranguagüdati aban subuditi luagu katei le: “Úati gunfuranda lani Santiagu ka lan uéigiñe lariñaga Pábulu mosu lan lanügǘn aban gürigia kei richaguati láurügü lafiñen mama lau katei le ladügübei lun larufuduni afiñeni ligía”. Gama lumoun, dandu Pábulu kei Santiagu abürühatiña lau ladundehan lani Bungiu sífiri sandu (2 Tim. 3:16). Le linarün katei, anihein aban afuranguagüdüni ménrengunti lun gunfuranda wamani luáguti le lariñagubei kada aban hádangiñe. Lun warihini katei lan, mosu wakutihani le bürüwañubei lubaragiñe luma lárigiñe dimurei le hariñagubei.
Ariñagati Pábulu houn kristiánugu huríu ha awinwandubaña Roma memegeirun hamá hadügüni le lariñagubei Lúrudu, le lan hemegeirubei lun afiñe hamá. (Ariha huméi párafu 10).b
10. Ka “katei le adügǘbei” lun larufudún afiñeni le uágubei layanuha Pábulu? (Rómana 3:21, 28; ariha huméi dibuhu).
10 Ka “katei le adügǘbei” lun larufudún afiñeni le uágubei layanuha Pábulu lidan Rómana 3 luma 4? Layanuhaña meha “luagu hadügüni le lubeibei lilurudun Moisesi”. Ka lúrudu ligía? Lúrudu le líchugubei Bungiu houn ísüraelina liyumulugugiñe Moisesi (aliiha huméi Rómana 3:21, 28). Genegeti hénrengu lan meha houn fiu kristiánugu huríu hánharun gidawaali lan Lilurudun Moisesi ani memegeirun haña lan hadügüni katei burí le lariñagubei Lúrudu ligía. Ligíati layusurunbalin Pábulu lani Abüraámü hénpulu lun larufuduni mibihín lan lufulesein Bungiu lau hadügüni le lariñagubei Lúrudu, lau larufudún afiñeni libihúa. Ruti dimurei burí le dǘgüdaguaü woun ladüga arufudati woun gayara lan wibihini lufulesein Bungiu ánhawa afiñera luagu Kristu.
Ariñagati Santiagu houn kristiánugu mosu lan harufuduni hafiñen lau katei le hadügübei, kei hénpulu, lun ua lan himei hamá aban gürigia luéi aban luma lun hadügün katei buiti hawagu amu. (Ariha huméi párafu 11 luma 12).c
11. Ka “katei le adügǘbei” uágubei layanuha Santiagu?
11 Ligíati, katei le “adügǘbei” lun larufudún afiñeni le iridúbei lidan Santiagu kapítulu 2 mama ligiaméme katei “le uágubei lariñaga lúrudu lun ladügǘn” le uágubei layanuha Pábulu. Layanuhaña Santiagu luagu katei le hadügübei kristiánugu sagü weyu lidan habagari. Arufuda lumuti katei le ladügübei kristiánu anhein afiñe lubéi lau sun linarün luagu Bungiu o mafiñen lan. Akutiha waméi bián lídangiñe hénpulu le layusurubei Santiagu.
12. Ida liña lafuranguagüdüni Santiagu úara lan afiñeni luma katei le adügǘbei lun larufudún afiñeni ligía? (Ariha huméi dibuhu).
12 Lidan furumiñeti hénpulu, ariñagati Santiagu moun lumuti lan himei lan aban kristiánu aban gürigia luéi aban ani lunti lan úara lan lóuseruniña sun gürigia. Arufuda lumuti houn ánhaña lan óusera aban gürigia rísiti buidu, ani aba hóuseruni aban gürigia gudemeti wuriba íbini hariñagun afiñe hamá, le linarün katei, arufudati le hadügübei mafiñen hamá (Sant. 2:1-5, 9). Lidan libiaman hénpulu, ayanuhati luagu aban íbiri le arihubei megei lan líbiri daüguaü o éigini, gama lumoun, madügünti ni kata lun líderaguni. Íbiniti ariñaga lan gürigia ligía afiñe lan, kei le marufudun lani lau le ladügübei meseriwínti afiñeni ligía lun ni kata. Abürühati Santiagu: “Afiñeni lábuguarügü, ítara liña kei aban katei hilaali” (Sant. 2:14-17).
13. Ka hénpulu líridubei Santiagu lun larufuduni furangu mosu lan warufuduni lau le wadügübei afiñe wamá? (Santiagu 2:25, 26).
13 Lun layanuhan Santiagu luagu aban gürigia le arufudubei lau katei le ladügübei luagu afiñe lan, írida lumuti Santiagu tani Raabü hénpulu (aliiha huméi Santiagu 2:25, 26). Aganbaaru meha würi to layanuhóun luagu Heowá ani subudi tumuti líderaguñanu lan meha ísüraelina (Hos. 2:9-11). Ka tadügübei lun tarufuduni afiñe tan luagu Heowá? Aba taramuduniña bián ísüraelina ha aríaahabalin fulasu lun máfarawagun hamá hilagubei. Ani ka tibihibei? Ítara kei Abüraámü, aba tanügǘn kei aban gürigia richaguatu lau sun gafigoun tan ani lau sun mama tan ísüraelina. Arufudati hénpulu le woun súdini lan warufuduni wafiñen lau le wadügübei.
14. Ida liña lafuranguagüdǘniwa amu lan katei le labürühabei Pábulu luéi le labürühabei Santiagu?
14 Kei le aubei warihei, ayanuhati Pábulu luma Santiagu luagu afiñeni luma luagu le adügǘbei lun larufudún afiñeni ligía lidan ámuñegueinarügü igaburi. Luéigiñe aban oubaü, ariñagati Pábulu houn kristiánugu huríu maweiyasunbaña lan ibiha lun lagundaarun Heowá hau láurügü hadügüni le lariñagubei Lúrudu. Ani luéigiñe le aban oubaü, afuranguagüdati Santiagu mosu lan harufuduni sun kristiánugu hafiñen lau hadügün katei buiti.
Ínchaha lumutün san hafiñen lun hadügün katei le hínsiñebei lun Heowá? (Ariha huméi párafu 15).
15. Írida humá fiu igaburi le ñein lubéi warufudei wafiñen lau katei le wadügübei. (Ariha huméi dibuhu).
15 Dan le lariñagun Heowá mosu lan wafalaruni ligaburi lafiñen Abüraámü lun lanügüniwa kei gürigia richaguatiña, mama lariñaguña mosu lan wadügüni lememe ladügübei Abüraámü. Ligíati, anihein saragu igaburi lun warufuduni lau le wadügübei luagu afiñe wamá. Gayaraati weresibiruniña iseri gürigia ha ñǘbuinbaña adamuridagua wama lau ugundani, wíderaguniña íbirigu ha ásügürübaña lídangiñe mégeiguaü luma lun wadügün katei buiti hawagu waduheñu. Sun katei le aubei lagundaara Heowá (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Huan 3:18). Dan le wapurichihan lau ubebeni ligía aban lídangiñe igaburi le súdinitimabei lun warufuduni wafiñen (1 Tim. 4:16). Sun wagía gayaraati warufuduni lau le wadügübei afiñe wamá luagu lagunfuliruba lan le füramase lubéi Heowá luma ligaburi lan ladügüni katei ligía lan buídutimabei. Anhein wadüga ítara, gayaraati wachoururuni sunsuinagubei lanügübadiwa lan Bungiu kei gürigia richaguatiña ani lanügübadiwa giñe kei lumadagu.
DEREBUGÜDA LUMUTI EMENIGINI WAFIÑEN
16. Ka lánibei emenigini luma lafiñen Abüraámü?
16 Lidan Rómana kapítulu 4 daritiwa ábaya arufudahani gebegiti le arufudubalin lani Abüraámü hénpulu woun: lau súdini lan emenigini lidan wabagari. Füramaseti Heowá labinirubaña lan “saragu néchanigu” lídangiñe Abüraámü. Ma meha lubuidun emenigini! (Agu. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Lau sun lira, dan meha le 100 lubéi irumu lau Abüraámü ani 90 irumu tau Sara, masaanigiña meha lidan dan ligía. Según harihini gürigia, ménrengunti hamuga houn heferidiruni hemenigin. Íbini hénrengu lan katei le lun Abüraámü, “afiñeti Abüraámü ani aba lagurabahan, ítara liña liabin lun háguchibei lan saragu néchanigu” (Rom. 4:18, 19). Ani lau lásügürün dan, gúnfuliti lemenigin: aba garáü lani Abüraámü Isaakü, irahü le lagurabahabei lau emenigini (Rom. 4:20-22).
17. Ida liña wasubudiruni gayara lan larihiniwa Bungiu kei gürigia richaguatiña ani barǘ láwame kei lumadagu?
17 Ítara kei Abüraámü, gayaraati wibihin lun larihiniwa Heowá kei gürigia richaguatiña ani barǘ láwame kei lumadagu. Ligíati, dan le layanuhan Pábulu luagu Abüraámü, ariñagati: “Mámarügü luagu Abüraámü labürühóua; labürühóuña giñe wawagu. Lugundun luagu wafiñen, resibi lumutiwa giñe Bungiu keisi richaguatiña, wagía le afiñebei luagu le ásaaragüdübalin Wabureme Hesusu lídangiñe óunweni” (Rom. 4:23, 24). Mégeitiwa ñein lan ǘrüwa igaburi wawagu le luágubei Abüraámü: afiñeni, warufuduni afiñeni ligía lau le wadügübei lúmati emenigini. Lidan leweñegua aturiahani wakutihabei le lariñagubei Pábulu luagu emenigini lidan Rómana kapítulu 5.
UREMU 28 Ida luba lumadagu wamá Bungiu
a Sun wagía busentiwa lánharun Heowá woun luma lun larihiniwa kei gürigia richaguatiña. Lidan aturiahani le, wakutihaba aban fánreinti lídangiñe le labürühabei Pábulu luma Santiagu lun harufuduni woun gayara lan wibihini, lun lira mégeitiwa afiñeni luma lun warufuduni afiñeni ligía lau katei le wadügübei.
b LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Ariñagati Pábulu houn kristiánugu huríu afiñeni lan súdinibei, mama ladügǘn le lariñagubei Lúrudu, kéiburi háhüchagun aban riban lauti filu dínguti luagu taru hadaüragun, hefeduhani luéyuri esefuruni luma hachibuni háhabu según ítaga échuni.
c LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Ínchaha lumutiña Santiagu kristiánugu lun harufuduni hafiñen lau hadügǘn katei buiti hawagu amu, kéiburi híderawagun gudemetiña.