Kikʼutunik ri yeskʼin ruwäch qawuj

¿Achkë wä ri chajinelaʼ rchë ri templo, chqä achkë wä samaj nkiʼän?

Jojun levitas ri ma ye sacerdotes ta jalajöj wä ruwäch samaj xekiʼän pa templo. Jun chkë ri samaj riʼ ya riʼ xeʼok chajinelaʼ. Ryeʼ kʼo wä jun achï paʼäl pa kiwiʼ. Filón, jun tzʼibʼanel judío, nuʼij achkë wä samaj yekiʼän ri achiʼaʼ riʼ: «Ye kʼo jojun yepaʼeʼ chuchiʼ taq jay rchë ri templo rchë yekichajij achkë yeʼok apü; jojun chik ye kʼo chpan ri templo chwäch ri santuario rchë chë ma nkiyaʼ ta qʼij chkë xa bʼa achkë winäq yeʼok apü; ye kʼo chik jojun, nkijalalaʼ kiʼ rchë yebʼiyaj chqä nkichajij ri templo paqʼij chë chaqʼaʼ».

Ri chajinelaʼ riʼ ye kʼo wä pa ruqʼaʼ ri Sanedrín. Chqä ri qʼatbʼäl tzij rchë Roma xa xuʼ wä chkë ri molaj winäq riʼ xyaʼ wä qʼij rchë nkikʼwaj espadas.

Joachim Jeremias, jun etamanel, nuʼij chë taq jojun achiʼaʼ xkiyüt äl Jesús, ryä xkʼutuj chkë achkë rma ma xkichäp ta taq najin wä nutzjoj Ruchʼaʼäl Dios pa templo. Jesús ma ta xkʼutuj riʼ xa ta ri achiʼaʼ riʼ ma ta ye chajinelaʼ rchë ri templo (Mat. 26:55). Ri tzʼibʼanel riʼ nuʼij chqä chë yë ri chajinelaʼ riʼ ri xejowan xkiyüt äl Jesús jojun qʼij qa taq majanä wä tkichäp äl (Juan 7:32, 45, 46). Jun tiempo chrij riʼ, ri chajinelaʼ chqä ri paʼäl pa kiwiʼ xbʼix chkë chë kekikʼwaj äl ri rutzeqelbʼëy Jesús chwäch ri Sanedrín. Rkʼë jbʼaʼ, ye chqä ri chajinelaʼ riʼ ri xeqereren äl Pablo rchë xkesaj äl pa templo (Hech. 4:1-3; 5:17-27; 21:27-30).