Ri milagros ri xeruʼän Jesús: ¿achkë natamaj qa chkij?
¿ATAMAN wä riʼ rït chë chpan le Biblia taq ntzjon chrij ri xuʼän Jesús chwäch le Rwachʼlew ma nksäx ta ri tzij griego ri nksäx rchë ri tzij «milagro»? Jun tzij griego ri kʼo mul nbʼan qa «milagro» che rä pa kaxlän ya riʼ dý·na·mis, ri ntel chë tzij «uchqʼaʼ» (Lucas 8:46). Re tzij reʼ ntel chqä chë tzij «kʼo yakowin naʼän» o «nmaʼq taq bʼanobʼäl» (Mateo 11:20; 25:15). Jun profesor nuʼij chë re tzij reʼ «nuyaʼ rejqalen ri bʼanobʼäl xbʼan chqä ri uchqʼaʼ ri xksäx rchë xbʼan. Ri bʼanobʼäl riʼ kan nukʼüt rchqʼaʼ Dios».
Jun chik tzij pa chʼaʼäl griego ri nksäx chqä ya riʼ té·ras, ri ntel chë tzij «jun ri kan ntel akʼuʼx che rä» (Juan 4:48; Hechos 2:19). Re tzij reʼ nuyaʼ rejqalen ri nkinaʼ ri winäq taq nkitzʼët jun ri nbʼanatäj. Kan ronojel bʼaʼ mul, ri rtzeqelbʼëy Jesús chqä ri winäq kan xel kikʼuʼx taq xkitzʼët ri nmaʼq taq bʼanobʼäl ri xeruʼän Jesús (Marcos 2:12; 4:41; 6:51; Lucas 9:43).
Jun rox tzij pa chʼaʼäl griego ri nksäx taq ntzjöx chrij ri milagros ri xeruʼän Jesús ya riʼ sē·méi·on, ri ntel chë tzij, «ri nkʼutü chë yë Dios nyaʼö pä ri uchqʼaʼ». Ri teólogo Robert Deffinbaugh nuʼij chë re tzij reʼ «nuyaʼ rejqalen ri kʼo más rqʼij taq nbʼanatäj jun milagro. Ri milagros ri xeruʼän ri Qajaw Jesús kan kʼïy nkikʼüt qa chqawäch chrij ryä».
¿Rbʼanobʼal jun winäq, o rchqʼaʼ Dios?
Le Biblia ma nuʼij ta chë Jesús xeruʼän milagros rchë ri winäq yekʼastan chrij. Pa rkʼexel riʼ, le Biblia nuʼij chë ri milagros ri xeruʼän Jesús xkikʼüt «rchqʼaʼ Dios», achiʼel xqʼalajin taq Jesús xuʼän chë jun demonio ma xtzʼlaʼ ta chik jun kʼajol (Lucas 9:37-43). ¿Naʼij komä rït chë ri Dios, ri kʼo ronojel uchqʼaʼ pa rqʼaʼ, ri nbʼix chrij chë «kan janina rchqʼaʼ» ma nkowin ta nuʼän riʼ? (Isaías 40:26). ¡Manä! Majun bʼëy xtqaʼij ta riʼ.
Tapeʼ chkipan ri Evangelios ntzjöx kij jun treinta y cinco milagros ri xeruʼän Jesús, ma qataman ta jaruʼ qäs milagros xeruʼän. Tqaquʼ rij ri nuʼij chpan Mateo 14:14. Chriʼ nuʼij chë Jesús «xertzʼët ye kʼïy winäq, y rma kowan xjyowaj kiwäch, xerqʼomaj ri kʼo wä kiyabʼil», ye kʼa ma nuʼij ta jaruʼ winäq xerqʼomaj.
Ri milagros xkikʼüt ri xuʼij Jesús, chë yë wä ryä ri Rkʼajol Dios, ri Mesías ri bʼin qa. Kan Rchʼaʼäl Dios nbʼin chë Jesús xkowin xeruʼän milagros rma rchqʼaʼ Dios. Ri apóstol Pedro xuʼij reʼ chkë rwinaq: «Jesús ri aj Nazaret xok jun achï ri kan chkiwäch jontir xkʼüt Dios chë kan kiʼ rkʼuʼx rkʼë, rma Dios xksaj ryä rchë xeruʼän nimaläj taq bʼanobʼäl chqä milagros chikojöl rïx; y rïx kan itaman riʼ» (Hechos 2:22). Jun chik qʼij, Pedro xuʼij chë taq «Dios xyaʼ ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa rwiʼ y xyaʼ uchqʼaʼ pa rqʼaʼ», Jesús «xbʼä chpan jalajöj tinamït rchë xuʼän utzil chkë ri winäq y rchë xerknaj (xerqʼomaj) jontir ri yaʼon wä kʼayewal pa kiwiʼ rma ri Diablo, rma Dios kan kʼo wä rkʼë ryä» (Hechos 10:37, 38).
Ri milagros ri xeruʼän Jesús kan kikʼwan wä kiʼ rkʼë ri xtzjoj chkë ri winäq. Marcos 1:21-27 nukʼüt achkë xkiʼän ri winäq taq xkikʼoxaj ri nutzjoj chqä taq xkitzʼët jun chkë ri milagros ri xuʼän. Ri versículo 22 nuʼij chë ri winäq «kan xel kikʼuʼx rma ri rbʼanik yerkʼüt naʼoj», y ri versículo 27 nuʼij chë «kan ma nkanüy ta chik achkë nkiʼän» taq xuʼän chë jun demonio ma xjeʼ ta chik rchqʼaʼ chrij jun achï. Jontir ri milagros ri xeruʼän Jesús chqä ri xtzjoj xkikʼüt chë yë wä ryä ri Mesías.
Jesús ma xa xuʼ ta xuʼij chë yë wä ryä ri Mesías; xa kan xqʼalajin riʼ rkʼë ri xuʼij chqä ri xuʼän chqä kikʼë ri milagros ri xkʼüt chë rkʼwan wä rchqʼaʼ Dios. Taq xkiʼij che rä chë ma yë ta ryä ri Mesías chqä chë ma rchqʼaʼ ta Dios rkʼwan, ryä xuʼij reʼ: «Ri ntzjoj chiwä rïn más rejqalen chwäch ri xtzjoj Juan (el Bautista) chiwä, rma ri samaj ri xuʼij Ntataʼ chwä chë tinbʼanaʼ, ronojel ri najin nbʼän rïn, nkikʼüt chë yë ri Ntataʼ xitaqö pä» (Juan 5:36).
Ri nkʼutü chë ri milagros ri xeruʼän Jesús kantzij xebʼanatäj
¿Achkë rma ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë ri milagros ri xeruʼän Jesús kantzij xebʼanatäj? Tqatzʼetaʼ jojun rma.
Jesús ma xeruʼän ta nmaʼq taq bʼanobʼäl rchë nyaʼöx rqʼij. Pa rkʼexel riʼ, xuʼän chë yë Dios xyaʼöx rqʼij rma ri milagros xeruʼän. Achiʼel taq xknaj jun moy, naʼäy xuʼij chë xtuʼän ri milagro riʼ «rchë chöj nqʼalajin chrij ryä ri nkowin nuʼän Dios» (Juan 9:1-3; 11:1-4).
Jesús ma jnan ta wä kikʼë ri winäq ri nkiʼij chë yekowin nkiʼän milagros. Ryä ma ajqʼij ta wä chqä ma xuʼij ta chkë ri winäq chë xa xuʼ xtkiknaj kiʼ we kikʼuqbʼan kikʼuʼx. Chqä ma xkʼatzin ta kʼo jun xksaj rchë xerknaj ri winäq. Tatzʼetaʼ achkë rbʼanik xerknaj kaʼiʼ moyiʼ. Le Biblia nuʼij: «Rma Jesús kan kowan xpoqonaj kiwäch, xchäp rnaqʼ kiwäch. Taq ryä xuʼän riʼ, ryeʼ xetzuʼun y xkitzeqelbʼej äl» (Mateo 20:29-34). Ryä ma xuʼän ta re milagro reʼ rchë ntzʼet kimä ri nkʼaj chik. Chqä kan ye kʼïy winäq xetzʼetö ri milagros ri xeruʼän. Ryä chqä ma xerksaj ta luces o xa bʼa achkë chik jun rchë nqʼalajin chkiwäch jontir chë najin nuʼän jun mamaʼ bʼanobʼäl. Ryä kan ma jnan ta kikʼë ri winäq ri ye kʼo komä ri nkiʼij chë yekowin nkiʼän milagros, ye kʼa ma yekowin ta nkikʼüt chë kantzij ri nkiʼij (Marcos 5:24-29; Lucas 7:11-15).
Kan ronojel bʼaʼ mul Jesús xerknaj ri winäq ri xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij. Ye kaʼ, tapeʼ ye kʼo ma xkikʼuqbʼaʼ ta kikʼuʼx chrij, ryä chqä xerknaj. Nqʼalajin riʼ rma taq kʼo wä Capernaúm, ri kʼo Galilea, «ri winäq xkikʼäm pä che rä Jesús kʼïy winäq ri najin yetzʼil·öx kimä ri demonios; y xa xuʼ rkʼë jun tzij, ryä xuʼän chë ri demonios ma xekitzʼlaʼ ta chik ri winäq riʼ. Ryä chqä xerknaj jontir ri winäq ri najin wä nkitäj poqän» (Mateo 8:16).
Ryä xeruʼän ri milagros rchë yertoʼ ri winäq, y ma rchë ta chë ri winäq yekʼastan chrij (Marcos 10:46-52; Lucas 23:8). Chqä Jesús majun bʼëy xeruʼän ta ri milagros xa xuʼ chë ryä kʼo ütz nrïl qa (Mateo 4:2-4; 10:8).
¿Achkë ütz nqaʼij chrij ri ntzjöx chkipan ri Evangelios?
Röj qataman chkij ri milagros ri xeruʼän Jesús kimä ri kajiʼ Evangelios. ¿Kan kʼo komä rma chë ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chkij re Evangelios reʼ? Jaʼ, kʼo rma.
Achiʼel qabʼin qa chik, ri milagros ri xeruʼän Jesús kan ye kʼïy winäq xetzʼetö rchë. Jojun chkë ri Evangelios xetzʼibʼäx taq kïy chkë ri winäq riʼ kʼa ye kʼäs na. Ri libro The Miracles and the Resurrection (Ri milagros chqä ri kʼasojixïk) nuʼij: «Kan ma pa rbʼeyal ta we nqaʼij chë ri xetzʼibʼan ri Evangelios xa najin wä nkitzʼük tzij chkij ri milagros rma nkajoʼ wä chë ri nkʼaj chik nkinmaj ri nkinmaj ryeʼ. [...] Ri achiʼaʼ riʼ ma xkitzʼük ta tzij rkʼë ri xkitzʼibʼaj».
Ri judíos ri itzel wä yekitzʼët ri cristianos, majun bʼëy xkiʼij ta chë ri milagros ri yetzjöx chkipan ri Evangelios ma xebʼanatäj ta. Ri xkiʼij ryeʼ ya riʼ chë Jesús xa rchqʼaʼ Satanás xksaj rchë xeruʼän ri bʼanobʼäl riʼ (Marcos 3:22-26). Chqä ri winäq ri xejeʼ taq Jesús ma kʼo ta chik ma xekowin ta xkiʼij chë ri milagros riʼ ma xebʼanatäj ta. Pa rkʼexel riʼ, ye kʼo wuj ri xetzʼibʼäx kaʼiʼ ciento jnaʼ taq Jesús ma kʼo ta chik chwäch le Rwachʼlew ri nkikʼüt chë ri milagros ri xeruʼän Jesús kantzij xebʼanatäj. Achiʼel nqatzʼët, röj ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë ri nqaskʼij chkipan ri Evangelios chrij ri milagros ri xeruʼän Jesús kantzij xebʼanatäj.
¿Achkë wä rnaʼoj Jesús?
Rchë nqʼax pa qajolon achkë rma xebʼanatäj ri milagros ri yetzjöx chkipan ri Evangelios, nkʼatzin nqatamaj rwäch ri achï ri xbʼanö re milagros reʼ. Ri Evangelios nkikʼüt chë Jesús kan kowan wä yerajoʼ ri winäq chqä xpoqonaj kiwäch, y xrajoʼ chë ütz kiwäch xejeʼ.
Tqaquʼ rij achkë xbʼanatäj taq jun achï ri kʼo wä lepra chrij xuʼij reʼ che rä Jesús: «Rïn ntaman chë xa ta rït nawajoʼ, yakowin yinaknaj». Jesús kan xjyowaj rwäch ri achï riʼ, rma riʼ xchäp apü chqä xuʼij che rä: «Nwajoʼ. Kakʼachöj». Chrij riʼ ri achï riʼ xel ri lepra chrij (Marcos 1:40-42). Ya reʼ nukʼüt chë Jesús xksaj rchqʼaʼ Dios rchë xeruʼän milagros rma kan nunaʼ wä ri nkinaʼ ri nkʼaj chik.
¿Achkë xbʼanatäj taq xerïl ye kʼïy winäq ri ye bʼenäq wä chmuqik ral jun malkaʼn ixöq chriʼ pa tinamït Naín? Jesús kan xjyowaj rwäch ri ixöq, xjelun apü rkʼë y xuʼij reʼ che rä: «Ma katoqʼ ta chik». Chrij riʼ, xkʼasoj ral (Lucas 7:11-15).
Kan jaʼäl nqanaʼ taq nqaskʼij chkij ri milagros ri xeruʼän Jesús, rma nqatamaj chë ryä kantzij xrajoʼ xertoʼ ri winäq. Ye kʼa re milagros reʼ yojkitoʼ chqä röj rchë kʼo ütz nqayoʼej apü. Hebreos 13:8 nuʼij: «Jesucristo ma rjalon ta rnaʼoj, kan ke riʼ rnaʼoj ojer, komä chqä xa bʼa jaruʼ jnaʼ xkeqʼax». Komä, ryä jun Qʼatöy Tzij chlaʼ chkaj, y nrajoʼ nuksaj ri uchqʼaʼ ri ryaʼon Dios che rä rchë yeruʼän milagros más nmaʼq chwäch ri xeruʼän taq kʼo wä chwäch le Rwachʼlew. Xa jbʼaʼ chik apü, ryä xtksaj ri uchqʼaʼ riʼ rchë xkerknaj ri winäq ri nkinmaj tzij. Ri testigos de Jehová kan nkajoʼ yatkitoʼ rchë natamaj más chrij re utzil reʼ ri qayoʼen apü.
[Achbʼäl]
Ri milagros ri xeruʼän Jesús xkikʼüt chë ryä kʼo wä ri nimaläj rchqʼaʼ Dios rkʼë
[Achbʼäl]
Jesús kan kowan xerajoʼ chqä xpoqonaj kiwäch ri winäq