Ri ajowabʼäl y ri chojmilal ri nukʼüt Jehová chpan ri congregación (tjonïk ri kikʼwan kiʼ: rukaʼn chkë ri kajiʼ)

1. ¿Achkë kaʼiʼ naʼoj kan nkikʼuqbʼaʼ qakʼuʼx?

JEHOVÁ janina yerajoʼ ri rusamajelaʼ. Kan ke riʼ rubʼanon pä chqä kan ke riʼ xtuʼän. Ryä chqä nrajoʼ ri chojmilal (Sal. 33:5). Rma riʼ, ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chkij re kaʼiʼ naʼoj reʼ: Naʼäy, Jehová ntiʼon ran taq nutzʼët chë ma pa ruchojmil ta nbʼan kikʼë ri rusamajelaʼ; y, rukaʼn, ryä nuʼij chë ri tijöj poqonal nqïl rma ma pa ruchojmil ta nbʼan qkʼë xa xtbʼekʼis, chqä chë xtyaʼ kʼayewal pa kiwiʼ ri yebʼanö ri itzelal chqë. Chpan ri naʼäy tjonïk ri kʼo chpan ri tjonïk ri kikʼwan kiʼ,b xqatzʼët chë ri Pixaʼ xyaʼ Dios chkë ri israelitas xkʼüt ajowabʼäl chqä xuʼän chë pa ruchojmil xbʼan kikʼë jontir, yajün ri ma kan ta yekowin nkitoʼ kiʼ (Deut. 10:18). Ri Pixaʼ riʼ xkʼüt rajowabʼäl Jehová chkij ri nkiyaʼ ruqʼij.

2. ¿Achkë kʼutunïk xkeqaqʼalajsaj?

² Pa junaʼ 33, taq ya xjeʼ ri congregación cristiana, ma xksäx ta chik ri Rupixaʼ Moisés. ¿Ntel chë tzij riʼ chë ri cristianos majun ta chik jun pixaʼ xketoʼö, ri nukʼüt ajowabʼäl chqä xkertoʼ rchë nkikʼüt ri chojmilal? Manä, ma ke riʼ ta. Ri cristianos xyaʼöx wä jun kʼakʼakʼ pixaʼ chkë. Chpan re tjonïk reʼ naʼäy xtqatzʼët achkë riʼ ri kʼakʼakʼ pixaʼ riʼ chqä xkeqaqʼalajsaj re kʼutunïk reʼ: ¿Achkë rma nqaʼij chë ri ajowabʼäl kan nqʼalajin chpan ri pixaʼ riʼ? ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ rchë nqakʼüt ri chojmilal? Y, chuxeʼ ri pixaʼ riʼ, ¿achkë kinaʼoj kʼo chë nkiʼän kikʼë ri nkʼaj chik ri yaʼon uchqʼaʼ pa kiqʼaʼ?

¿ACHKË RIʼ «RI RUPIXAʼ RI CRISTO»?

3. ¿Achkë kʼo chpan «ri rupixaʼ ri Cristo» ri nutzjoj Gálatas 6:2?

³ (Taskʼij ruwäch Gálatas 6:2c). Ri cristianos ye kʼo chuxeʼ «ri rupixaʼ ri Cristo». Tapeʼ Jesús ma xerutzʼibʼaj ta qa kʼïy pixaʼ ri kʼo chë yeqasmajij, ryä xeruyaʼ qa naʼoj chqä xuʼij qa achkë rubʼanik kʼo chë nqakʼwaj qakʼaslemal. Chpan «ri rupixaʼ ri Cristo» kʼo jontir ri xkʼüt qa Jesús. Rchë ütz ütz nqʼax chqawäch, tqayaʼ kiqʼalajsaxik jojun kʼutunïk chrij riʼ.

4, 5. a) ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Jesús chkiwäch ri winäq? b) ¿Ajän xkʼüt Jesús chkiwäch ri winäq?

⁴ ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Jesús chkiwäch ri winäq? Ryä xkʼüt rkʼë ri rutzij. Y kan janina na wä kejqalen ri rutzij xeruʼij rma xkʼüt ri kantzij chrij Dios, ri achkë rma yoj kʼäs chqä chë xa xuʼ ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios xtkowin xtresaj ri tijöj poqonal chwäch le Ruwachʼulew (Luc. 24:19). Jesús chqä xerukʼüt ri naʼoj rkʼë rubʼanik xkʼwaj rukʼaslemal. Riʼ xyaʼ qa jun tzʼetbʼäl chkiwäch ri rutzeqelbʼëy chrij ri rubʼanik ri kʼo chë nkikʼwaj kikʼaslemal (Juan 13:15).

⁵ ¿Ajän xkʼüt Jesús chkiwäch ri winäq? Taq xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios chwäch le Ruwachʼulew (Mat. 4:23). Ryä xkʼüt chqä ri pixaʼ riʼ chkiwäch ri rutzeqelbʼëy taq xkʼasöx yän rma Dios. Jun tzʼetbʼäl. Kʼo jmul xkʼüt riʼ chkiwäch rkʼë jbʼaʼ más ye 500 chkë ri rutzeqelbʼëy, chqä xuʼij chkë chë kekitoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15:6). Y rma ryä ukʼwäy bʼey pa rwiʼ ri congregación, ma xtnabʼaʼ ta qa ri kitjoxik ri rutzeqelbʼëy tapeʼ ya chkaj chik kʼo wä. Jun tzʼetbʼäl. Pa junaʼ 96, xksaj ri apóstol Juan rchë xukʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chqä xerupixabʼaj ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj (Col. 1:18; Rev. 1:1).

6, 7. a) ¿Akuchï yeqïl wä ri xkʼüt qa Jesús? b) ¿Achkë kʼo chë nqaʼän rchë nqakʼüt chë najin nqanmaj ri rupixaʼ ri Cristo?

⁶ ¿Akuchï yeqïl wä ri xkʼüt qa Jesús? Ri kajiʼ Evangelios nkikʼüt kʼïy chkë ri xeruʼän chqä xeruʼij Jesús taq kʼa kʼo na chwäch le Ruwachʼulew. Y ri nkʼaj chik wuj ri ye kʼo chpan ri Escrituras Griegas Cristianas yojkitoʼ rchë más nqʼax chqawäch ri rubʼanik nchʼobʼon Jesús, rma ri xetzʼibʼan ri wuj riʼ xyaʼöx loqʼoläj espíritu pa kiwiʼ chqä kʼo wä «ri ruchʼobʼonïk ri Cristo» kikʼë (1 Cor. 2:16).

⁷ Ri naʼoj nuyaʼ qa chqawäch: Ronojel ri naʼoj ri xerukʼüt qa Jesús yojkitoʼ chkiwäch xa bʼa achkë kʼayewal yeqïl pa qakʼaslemal. Rma riʼ, ri rupixaʼ ri Cristo nqrtoʼ taq yoj kʼo chqachoch, pa qasamaj o pa tijobʼäl, chqä pa congregación. Nqatamaj chrij re pixaʼ reʼ taq nqaskʼij ruwäch ri Escrituras Griegas Cristianas chqä taq nqchʼobʼon chrij ri nqaskʼij. Y nqakʼüt chë nqanmaj ri pixaʼ riʼ taq yeqasmajij ri pixaʼ chqä ri naʼoj ye kʼo chpan re jun peraj reʼ rchë le Biblia. Taq nqasmajij ri rupixaʼ ri Cristo, najin nqanmaj rutzij ri utziläj qa-Dios, Jehová, rma rkʼë ryä petenäq wä ronojel ri xkʼüt qa Jesús (Juan 8:28).

RI AJOWABʼÄL KAN NQʼALAJIN CHPAN RI RUPIXAʼ RI CRISTO

8. ¿Achkë ruxeʼel ri rupixaʼ ri Cristo?

⁸ Ri ye kʼo chpan jun jay ri kan ütz bʼanon qa che rä chqä kuw ruxeʼ yaʼon qa, ma nkixiʼij ta kiʼ yejeʼ chpan. Ke riʼ chqä nbʼanatäj kikʼë ri winäq ri nkinmaj jun utziläj pixaʼ ri kan ütz ruxeʼel. Y ri rupixaʼ ri Cristo kan janina ütz ruxeʼel, rma kan rkʼë ri ajowabʼäl alenäq wä pä. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ?

9, 10. a) ¿Achkë tzʼetbʼäl yekʼtü chë Jesús xuʼän ronojel rma ri ajowabʼäl? b) ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij?

⁹ Naʼäy, Jesús xeruʼän ronojel rma ri ajowabʼäl. Ri xbʼanö che rä Jesús chë xkʼüt Ruchʼaʼäl Dios chkiwäch ri winäq, xeruknaj ri yawaʼiʼ, xerutzüq ri ye kʼo pa wijal chqä xerukʼasoj ri kamnaqiʼ ya riʼ ri joyowanïk, jun peraj che rä ri ajowabʼäl (Mat. 14:14; 15:32-38; Mar. 6:34; Luc. 7:11-15). Kantzij na wä chë ronojel riʼ kan xkesaj wä ri ru-tiempo chqä xkikʼïs wä ruchqʼaʼ Jesús. Ye kʼa ryä kan rkʼë ronojel ran xeruʼän ri nkʼatzin chkë ri nkʼaj chik. Y, xkʼüt ronojel ri rajowabʼäl taq xyaʼ rukʼaslemal pa kamïk kimä ri winäq (Juan 15:13).

¹⁰ Ri naʼoj nuyaʼ qa chqawäch: Xtqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús taq nqayaʼ pa naʼäy ri nkʼatzin chkë ri nkʼaj chik. Chqä nqakʼüt riʼ taq nqajyowaj kiwäch ri winäq ri ye kʼo pa qa-territorio. Taq yë ri joyowanïk nbʼanö chqë rchë nq-el chutzjoxik le Biblia chqä yeqatjoj ri winäq, xtqakʼüt chë najin nqanmaj ri rupixaʼ ri Cristo.

11, 12. a) ¿Achkë rma qataman chë Jehová janina nqrajoʼ? b) ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt ri ajowabʼäl nukʼüt Jehová?

¹¹ Rukaʼn, Jesús xkʼüt chë Jehová janina nqrajoʼ. Taq xtzjoj ri Ruchʼaʼäl Dios chkë ri winäq, Jesús xuʼij chkë chë Jehová janina yerajoʼ ri rusamajelaʼ chqä chë chqajujnal nqrajoʼ (Mat. 10:31). Ryä chqä xuʼij chë Jehová janina nurayij chë ri winäq ri ye alenäq qa pa-congregación tkitzolij kiʼ chqä ketzolin pä rkʼë, rma ryä xkerukʼül apü (Luc. 15:7, 10). Chqä xuʼij chë Dios xkʼüt rajowabʼäl chqij rma xyaʼ rukʼaslemal Rukʼajol rchë chë röj xtqïl qakolotajïk (Juan 3:16).

¹² Ri naʼoj nuyaʼ qa chqawäch: ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt ri ajowabʼäl nukʼüt Jehová? (Efes. 5:1, 2). Nqakʼüt riʼ taq nqayaʼ chwäch qan chë ri qachʼalal janina kiqʼij, chqä taq rkʼë kiʼkʼuxlal yeqakʼül apü ri qachʼalal ri yetzolin pä pa congregación (Sal. 119:176). Xtqakʼüt chë yeqajoʼ ri qachʼalal taq nqayaʼ ri qa-tiempo chqä nqaksaj ri qachqʼaʼ chkitoʼik, más taq nkʼatzin chkë (1 Juan 3:17). Taq nqakʼüt ajowabʼäl chkiwäch ri nkʼaj chik, xtqakʼüt chë najin nqanmaj ri rupixaʼ ri Cristo.

13, 14. a) ¿Achkë pixaʼ xyaʼ qa Jesús ri nqïl chpan Juan 13:34 chqä 35, y achkë rma nqaʼij chë kʼakʼakʼ ri jun pixaʼ riʼ? b) ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë najin nqasmajij ri kʼakʼakʼ pixaʼ riʼ?

¹³ Rox, Jesús xuʼij chkë ri rutzeqelbʼëy chë kekajoʼ ri nkʼaj chik achiʼel wä xuʼän ryä (taskʼij ruwäch Juan 13:34, 35). Reʼ jun kʼakʼakʼ pixaʼ rma ma kʼo ta chpan ri Pixaʼ xyaʼ Dios chkë ri israelitas. Jesús xuʼij chë kʼo chë yeqajoʼ ri qachʼalal achiʼel wä ryä xqrajoʼ röj. Kʼo chë yeqajoʼ más chwäch nqajoʼ qa qiʼ röj. Ri ajowabʼäl nqanaʼ chkij kʼo ta chë nuʼän chqë chë nqajoʼ nqayaʼ qakʼaslemal pa kamïk kimä ryeʼ. Y rchë nqaʼän riʼ, nkʼatzin nqakʼüt ri ajowabʼäl xkʼüt Jesús.d

¹⁴ Ri naʼoj nuyaʼ qa chqawäch: ¿Achkë rubʼanik nqanmaj ri kʼakʼakʼ pixaʼ xyaʼ qa Jesús? Taq nqatäj qaqʼij rchë yeqatoʼ ri qachʼalal. Ma xa xuʼ ta kʼo chwäch qan nqayaʼ qakʼaslemal kimä ryeʼ we nkʼatzin. Qayaʼon chqä chwäch qan chë xkeqatoʼ rkʼë xa bʼa achkë nkʼatzin chkë. Jojun tzʼetbʼäl. Rkʼë jbʼaʼ ütz nuʼän chqawäch nqasöl qabʼey rchë nqakʼwaj äl jun qachʼalal ri ya kʼo chik rujunaʼ pa qamoloj. O rkʼë jbʼaʼ ma nqaʼän ta jojun ri nqä chqawäch röj rma ma nqajoʼ ta nqatzäq jun qachʼalal. Chqä rkʼë jbʼaʼ ütz nqajäm qaqʼij rchë yeqatoʼ ri qachʼalal ri xkïl jun mamaʼ slonel, jun qʼeqäl jöbʼ o achkë na chik jun. We xkeqaʼän bʼanobʼäl achiʼel riʼ, xtqakʼüt chë najin nqasmajij ri rupixaʼ ri Cristo chqä xtqtoʼon chë ronojel ri ye kʼo pa congregación kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän chqä ma xtkixiʼij ta kiʼ xkejeʼ chpan.

RI RUPIXAʼ RI CRISTO NQRTOʼ RCHË NQAKʼÜT RI CHOJMILAL

15-17. a) ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Jesús ri chojmilal rkʼë rubʼanobʼal? b) ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús?

¹⁵ Chpan le Biblia, ri chojmilal ntel chë tzij naʼän ronojel ri ütz chwäch Dios chqä taq naʼän riʼ, ma yeʼachaʼ ta ri winäq. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri rupixaʼ ri Cristo nqrtoʼ rchë nqakʼüt ri chojmilal?

¹⁶ Naʼäy, tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik xkʼüt Jesús ri chojmilal kikʼë rubʼanobʼal. Chkipan qa ri qʼij riʼ, ri ukʼwäy taq bʼey judíos itzel wä yekitzʼët ri winäq ri ma ye judíos ta, ma yekajoʼ ta wä ri winäq ri ma junan ta kibʼanik kikʼë chqä ma nkiyaʼ ta wä kiqʼij ri ixoqiʼ. Ye kʼa Jesús ma ke riʼ ta runaʼoj. Ryä jontir pa rubʼeyal xuʼän kikʼë chqä ma xeruchaʼ ta ri winäq. Xerukʼül apü ri winäq ri xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij tapeʼ ma ye israelitas ta (Mat. 8:5-10, 13). Xtzjoj ruchʼaʼäl Dios chkë jontir ri winäq, ye bʼeyomaʼ o ye kʼo pa mebʼaʼïl (Mat. 11:5; Luc. 19:2, 9). Majun bʼëy xqasaj ta kiqʼij ri ixoqiʼ rkʼë rutzij o rubʼanobʼal. Pa rukʼexel riʼ, xeruloqʼoqʼej chqä ütz runaʼoj xuʼän kikʼë, yajün kikʼë ri ixoqiʼ ri itzel wä yetzʼetetäj kimä ri nkʼaj chik (Luc. 7:37-39, 44-50).

¹⁷ Ri naʼoj nuyaʼ qa chqawäch: Xtqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús we ma yeqachaʼ ta ri winäq. Chqä xtqakʼüt riʼ we chkë jontir winäq xtqatzjoj wä le Biblia, xa bʼa achkë rubʼanik kʼaslemal kikʼwan o xa bʼa achkë ki-religión kʼo. Ri achiʼaʼ ye rusamajelaʼ Dios, nkikʼüt chë kikʼamon kinaʼoj chrij Jesús taq ma nkiqasaj ta kiqʼij ri ixoqiʼ. Taq ke riʼ qanaʼoj nqaʼän, nqakʼüt chë najin nqasmajij ri rupixaʼ ri Cristo.

18, 19. ¿Achkë xkʼüt Jesús chrij ri chojmilal, chqä achkë naʼoj nuyaʼ qa chqawäch?

¹⁸ Rukaʼn, tqatzʼetaʼ achkë xuʼij Jesús chrij ri chojmilal. Ryä xerukʼüt naʼoj chkiwäch ri rutzeqelbʼëy ri xkertoʼ wä chë pa ruchojmil nkiʼän kikʼë ri nkʼaj chik. Qchʼobʼon chrij ri naʼoj kʼo chpan Mateo 7:12. Rma jontir nqajoʼ chë pa ruchojmil nbʼan qkʼë, kʼo chë ke riʼ chqä nqaʼän kikʼë ri nkʼaj chik. ¿Achkë utzil xtqïl we xtqasmajij ri naʼoj riʼ? Chë ri winäq pa ruchojmil xtkiʼän qkʼë röj chqä. Ye kʼa, ¿achkë ütz nqaʼän we kʼo jun ma pa ruchojmil ta xbʼan chqë? Jesús chqä xuʼij chkë ri rutzeqelbʼëy chë kʼo chë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chë Jehová xkertoʼ pä ri winäq ri paqʼij chë chaqʼaʼ nkikʼtuj kitoʼik che rä rma ma pa ruchojmil ta nbʼan kikʼë (Luc. 18:6, 7). Kantzij na wä chë ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë Jehová retaman achkë kʼayewal najin nqaqʼaxaj chkipan re rukʼisbʼäl taq qʼij reʼ chqä chë xtchojmij ronojel ri ma pa ruchojmil ta bʼanon chqë (2 Tes. 1:6).

¹⁹ Ri naʼoj nuyaʼ qa chqawäch: We yeqasmajij ri naʼoj xerukʼüt qa Jesús, pa ruchojmil xtqaʼän kikʼë ri nkʼaj chik. Ye kʼa, we kʼo jun ma pa ruchojmil ta xbʼan chqë kimä ri itzel taq winäq, ri nqatamaj chë Jehová xtchojmij ronojel ri itzelal bʼanon chqë kantzij na wä chë nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx.

¿ACHKË KINAʼOJ KʼO CHË NKIʼÄN KIKʼË RI NKʼAJ CHIK RI YAʼON UCHQʼAʼ PA KIQʼAʼ?

20, 21. a) ¿Achkë kinaʼoj kʼo chë nkiʼän kikʼë ri nkʼaj chik ri yaʼon uchqʼaʼ pa kiqʼaʼ? b) ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ri achijilonel ri ajowabʼäl xkʼüt Jesús? c) ¿Achkë rubʼanik kʼo chë nkiʼän ri teʼej tataʼaj kikʼë ri kalkʼwal?

²⁰ Achiʼel qatzʼeton pä, ri ruxeʼel ri rupixaʼ ri Cristo ya riʼ ri ajowabʼäl. Rma riʼ, chuxeʼ ri pixaʼ riʼ, ri yaʼon uchqʼaʼ pa kiqʼaʼ kʼo chë nkikʼüt ajowabʼäl chkiwäch ri nkʼaj chik chqä kʼo chë ma nkiqasaj ta kiqʼij. Kʼo chë ma nkimestaj ta chë ri Cristo nrajoʼ chë nqakʼüt ajowabʼäl rkʼë ronojel ri nqaʼän.

²¹ Pa qa-familia. Ri achijilonel kʼo chë nkajoʼ ri kixjaylal «achiʼel ri Cristo xrajoʼ ri congregación» (Efes. 5:25, 28, 29). Nkikʼüt chë najin nkikʼän kinaʼoj chrij Cristo taq, pa rukʼexel yë ri nqä chkiwäch ryeʼ nkiʼän, xa nkiyaʼ pa naʼäy ri nkʼatzin chqä ri nqä chkiwäch ri kixjaylal. Ye kʼo achiʼaʼ kan kʼayewal nuʼän chkiwäch nkikʼüt ri ajowabʼäl riʼ, rma taq xekʼïy pä, rkʼë jbʼaʼ majun ta wä ajowabʼäl xkʼut chkiwäch o ma rubʼeyal ta xbʼan kikʼë. Ye kʼa tapeʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch nkiyaʼ qa ri kinaʼoj, kʼo chë nkijäl, ke riʼ xtkinmaj ri rupixaʼ ri Cristo. Ri achijilonel ri nukʼüt ri ajowabʼäl xkʼüt Jesús, xtyaʼöx ruqʼij rma ri rixjayil. Y ri teʼej tataʼaj ri kantzij nkajoʼ ri kalkʼwal majun bʼëy xkekitzʼlaʼ ta kikʼë poqän taq tzij o rkʼë kibʼanobʼal (Efes. 4:31). Pa rukʼexel riʼ, xa xtkikʼüt ajowabʼäl chkiwäch chqä xtkiʼij chkë chë kikʼuqbʼan kikʼuʼx chkij, ke riʼ ri akʼalaʼ xtkinaʼ chë yechajin kimä ri kiteʼ kitataʼ. We ri teʼej tataʼaj nkiʼän riʼ, xkeʼajowäx chqä xtyaʼöx kiqʼij kimä ri kalkʼwal.

22. Achiʼel nuʼij 1 Pedro 5:1 kʼa 3, ¿achkë rajaw ri congregación, chqä achkë rubʼanik kʼo chë nbʼan kikʼë ri ye kʼo chpan?

²² Chpan ri congregación. Ri ukʼwäy taq bʼey kʼo chë ma nkimestaj ta chë ri congregación ma kichë ta ryeʼ (Juan 10:16; taskʼij ruwäch 1 Pedro 5:1-3). Le Biblia nuʼij chë ri cristianos achiʼel ta ye rukarneʼl Dios. Riʼ nunataj chkë ri ukʼwäy taq bʼey chë ri ye kʼo pa congregación xa ye rchë Jehová. Y ryä nrajoʼ chë nkʼut ajowabʼäl chkiwäch chqä ma nqasäx ta kiqʼij (1 Tes. 2:7, 8). Ri ukʼwäy taq bʼey ri nkiʼän riʼ, ütz yetzʼet rma Jehová chqä xkeʼajowäx y xtyaʼöx kiqʼij kimä ri qachʼalal.

23, 24. a) ¿Achkë kisamaj nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey taq jun qachʼalal pa congregación nuʼän jun nimaläj mak? b) Taq nbʼanatäj riʼ, ¿achkë kʼo chë ma nkimestaj ta ri ukʼwäy taq bʼey?

²³ Chuxeʼ ri Rupixaʼ Moisés, ri ukʼwäy taq bʼey yekitoʼ wä ri israelitas chë junan nuʼän kiwäch rkʼë Jehová chqä yekisöl wä xa bʼa achkë kʼayewal chkiwäch ri winäq. Ye kʼa, chuxeʼ ri rupixaʼ ri Cristo, ri ukʼwäy taq bʼey xjalatäj kisamaj. Taq jun qachʼalal nuʼän jun nimaläj mak, ryeʼ xa xuʼ nkitoʼ ri qachʼalal riʼ rchë ma nchaʼ ta chiʼ ri rachbʼilanïk rkʼë Jehová chqä rkʼë ri congregación. Ryeʼ nqʼax chkiwäch chë Dios yayon qa pa kiqʼaʼ ri qʼatbʼäl taq tzij rchë nkiqʼät tzij pa kiwiʼ ri ajbʼanöy itzelal. Rma riʼ, pa kiqʼaʼ ri qʼatbʼäl taq tzij kʼo wä we nkikʼtuj päq che rä jun winäq rma jun mak o nkiyaʼ pacheʼ (Rom. 13:1-4).

²⁴ Rma riʼ, ¿achkë komä nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey taq pa congregación nbʼan jun nimaläj mak? Ryeʼ nkiksaj le Biblia rchë nkinukʼuj ri xbʼanatäj chqä nkitzʼët achkë xtkiʼän rchë nkitoʼ ri congregación. Ryeʼ ma nkimestaj ta che ri rupixaʼ ri Cristo nukʼüt ajowabʼäl. Y ri naʼoj riʼ yertoʼ rchë nkichʼöbʼ achkë rubʼanik nkitoʼ xa bʼa achkë winäq ri kʼo pa congregación ri xbʼan jun mak che rä. Chqä ri ajowabʼäl nbʼanö chkë rchë ütz ütz nkitzʼët we ri xbʼanö ri mak xtzolij riʼ chqä we nrajoʼ nyaʼöx rutoʼik rchë jmul chik junan nuʼän ruwäch rkʼë Jehová.

25. ¿Achkë xtqatzʼët chpan ri jun chik tjonïk?

²⁵ Kantzij na wä chë nqtyoxin rma yoj kʼo chuxeʼ ri rupixaʼ ri Cristo. Taq jontir nqatäj qaqʼij rchë nqasmajij ri pixaʼ riʼ, nqaʼän che ri ye kʼo pa congregación xtkinaʼ chë yeʼajowäx, chë nyaʼöx kiqʼij chqä chë yechajin. Ye kʼa qʼij qʼij ri winäq ri itzel kinaʼoj xa más najin yenmatäj (2 Tim. 3:13). Rma riʼ, janina nkʼatzin nqachajij qiʼ. ¿Achkë rubʼanik ri congregación nukʼüt ri ruchojmilal Dios taq jun winäq yeruʼän tzʼil taq bʼanobʼäl rkʼë jun akʼal (abuso de menores)? Chpan ri jun chik tjonïk xtqaqʼalajsaj re jun kʼutunïk reʼ.