Ri rutzjol nuyaʼ Apocalipsis chawä rït komä

1, 2. ¿Achkë jun rma ri kʼo ta chë nqajoʼ nqanukʼuj ruwäch ri wuj Apocalipsis?

¿KʼO jmul atzʼeton ri fotos resan jun winäq? Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo kʼïy winäq chkipan ri ma ataman ta kiwäch. Ye kʼa chaq kʼateʼ kʼo jun foto ri nbʼä awäch chrij. ¿Achkë rma? Rma rït yït kʼo chpan. Rma riʼ, más eqal natzuʼ chqä naquʼ rij ajän xawesaj ri foto riʼ chqä akuchï yït kʼo wä. Chqä natzʼët achkë riʼ ri nkʼaj chik ye kʼo awkʼë chriʼ. Chawäch rït, re foto reʼ kan kʼo ruqʼij rma kan kʼïy nukʼüt chawäch.

² Ütz nqaʼij chë ri wuj Apocalipsis achiʼel ri foto riʼ. ¿Achkë rma? Kʼo kaʼiʼ rma. Naʼäy, re wuj reʼ chqë röj xtzʼibʼäx wä qa. Ke reʼ rubʼanik nchapatäj: «Ri xkʼüt Dios chwäch Jesucristo rchë nukʼüt chkiwäch ri rusamajelaʼ ri kʼo chë xkebʼanatäj xa jbʼaʼ chik apü» (Apoc. 1:1). Achiʼel nqatzʼët, re wuj reʼ chqë röj, ri rusamajelaʼ Dios, xbʼan wä qa y ma chkë ta jontir winäq. Rma riʼ kan kʼo rma nqaʼij chë najin nqtoʼon rchë yebʼetzʼaqät ri profecías ye kʼo chpan. ¡Ütz nqaʼij chë röj achiʼel ta yoj kʼo chpan ri foto!

3, 4. Achiʼel nuʼij ri wuj Apocalipsis, ¿ajän xkebʼetzʼaqät ri profecías ye kʼo chpan, y achkë kʼo ta chë nqajoʼ nqaʼän röj?

³ Ri rukaʼn rma ri kʼo ta chë nqajoʼ nqanukʼuj ruwäch, ya riʼ ajän xkebʼanatäj ri profecías ye kʼo chpan. Ri apóstol Juan xtzjoj rij riʼ taq xuʼij: «Rkʼë rutoʼik ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios, rïn xijeʼ chpan ri ruqʼij ri Ajaw» (Apoc. 1:10). Juan xtzʼibʼaj re tzij reʼ chpan ri junaʼ 96. Rma riʼ, kʼa kʼo na wä nrajoʼ rchë nbʼeqä «ri ruqʼij ri Ajaw» (Mat. 25:14, 19; Luc. 19:12). Ye kʼa ri profecías ye kʼo chpan le Biblia nkikʼüt chë ri qʼij riʼ xchapatäj pa junaʼ 1914 taq Jesús xok Qʼatöy Tzij chlaʼ chkaj. Kan chpan qa ri junaʼ riʼ kʼa komä, najin yebʼetzʼaqät ri profecías ye kʼo chpan Apocalipsis, ri najin chqä yebʼetzʼaqät chrij rutinamit Dios. Achiʼel nqatzʼët, röj yoj kʼo chpan «ri ruqʼij ri Ajaw».

⁴ Rma röj yoj kʼo chkipan ri qʼij ri najin nbʼetzʼaqät jontir reʼ, kʼo chë nqayaʼ chwäch qan re naʼoj reʼ ri nqïl chpan Apocalipsis 1:3. Chriʼ nuʼij: «Kiʼ rukʼuʼx ri winäq ri kan rkʼë kuw ruchʼaʼäl nuskʼij ruwäch ri tzij ye kʼo chpan re profecía reʼ. Chqä kiʼ kikʼuʼx ri xkekʼoxan chqä xkesmajin ri tzʼibʼatäl qa chpan, rma ya nbʼeqä ri qʼij ri xkebʼetzʼaqät ri tzʼibʼatäl chpan». Achiʼel nqatzʼët, röj nkʼatzin kan rkʼë kuw qachʼaʼäl nqaskʼij ruwäch «ri tzij ye kʼo chpan re profecía reʼ», yeqakʼoxaj chqä yeqasmajij. ¿Achkë tzij nkʼatzin yeqasmajij?

TATZʼETAʼ WE JEHOVÁ NQÄ CHWÄCH RI RUBʼANIK NAYAʼ RUQʼIJ

5. ¿Achkë rubʼanik nukʼüt ri wuj Apocalipsis chë kan kʼo rejqalen nqatamaj we Jehová ütz nutzʼët ri rubʼanik nqayaʼ ruqʼij?

⁵ Kan chpan ri naʼäy capítulo rchë Apocalipsis nqʼalajin chë Jesús najin nutzʼët pä achkë najin yebʼanatäj chkipan ri congregaciones (Apoc. 1:12-16, 20; 2:1). Ri xuʼij äl chkë ri siete congregaciones ri ye kʼo Asia Menor nukʼüt chë kan ke riʼ wä. Jesús xyaʼ äl naʼoj chkë ri cristianos pa naʼäy siglo ri xerutoʼ rchë xkitamaj we Jehová ütz nutzʼët ri rubʼanik nkiyaʼ ruqʼij. Y ri naʼoj riʼ kan yerutoʼ chqä ri rusamajelaʼ Dios komä. ¿Achkë nukʼüt qa reʼ chqawäch? Chë Jesucristo, ri ukʼwayon bʼey chqawäch, retaman achkë rubʼanon ri qachbʼilanïk rkʼë Jehová. Ryä chqä nqrchajij pä y nutzʼët jontir ri yeqaʼän. Ryä retaman achkë nkʼatzin nqaʼän rchë Jehová kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë. Rma riʼ tqatzʼetaʼ jojun chkë ri naʼoj ri xeruyaʼ ryä ri kʼo chë yeqasmajij.

6. a) Rkʼë ri nuʼij Apocalipsis 2:3, 4, ¿achkë wä najin nbʼanatäj kikʼë ri cristianos aj Éfeso? b) ¿Achkë nqatamaj qa röj?

⁶ (Taskʼij ruwäch Apocalipsis 2:3, 4). Tqajoʼ Jehová kan achiʼel wä xqajoʼ pa naʼäy. Ri xuʼij äl Jesús chkë ri cristianos aj Éfeso nukʼüt chë ryeʼ kikochʼon wä ri kʼayewal chqä ma okʼnäq ta kikʼuʼx chuyaʼik ruqʼij Jehová. Tapeʼ ke riʼ, ma nkajoʼ ta wä chik Jehová kan achiʼel xkajoʼ pa naʼäy. Ryeʼ kʼo wä chë nkinaʼ chik jmul chrij Jehová ri xkinaʼ pa naʼäy, rchë ke riʼ ryä ütz xttzʼët ri rubʼanik nkiyaʼ ruqʼij. Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä. Ma xa xuʼ ta nkʼatzin yeqaköchʼ ri kʼayewal, xa kan nkʼatzin nqatzʼët achkë rma najin nqaʼän riʼ. Jehová ma xa xuʼ ta nutzʼët ri achkë yeqaʼän, xa kan nutzʼët chqä achkë rma yeqaʼän. Chwäch ryä kan kʼo rejqalen achkë rma nqayaʼ ruqʼij. Ryä nrajoʼ chë röj nqaʼän riʼ rma nqajoʼ chqä rma nqtyoxin che rä (Prov. 16:2; Mar. 12:29, 30).

7. a) Rkʼë ri nuʼij Apocalipsis 3:1-3, ¿achkë xtzʼët Jesús chrij ri najin wä nbʼanatäj kikʼë ri cristianos aj Sardis? b) ¿Achkë kʼo chë nqaʼän röj?

⁷ (Taskʼij ruwäch Apocalipsis 3:1-3). Ma tqayaʼ ta qʼij chë nqtewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios. Ri cristianos ri ye kʼo wä chpan ri congregación ri kʼo Sardis jun wä chik ri najin nbʼanatäj kikʼë. Tapeʼ rubʼanon qa xkiʼän jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ chuyaʼik ruqʼij Jehová, ryeʼ xkiyaʼ qʼij chë xa xetewür qa. Rma riʼ Jesús xuʼij chkë chë nkʼatzin achiʼel ta yekʼastäj. Röj kʼo jun naʼoj nqatamaj qa chrij reʼ. Kantzij na wä chë Jehová ma numestaj ta ri nqaʼän rma ryä (Heb. 6:10). Ye kʼa reʼ ma ntel ta chë tzij chë rma qayaʼon pä ruqʼij ma xtqatäj ta chik qaqʼij chpan rusamaj. Rkʼë jbʼaʼ ma nqkowin ta chik nqaʼän ri xqaʼän ojer, ye kʼa nkʼatzin nqaʼän jontir ri nqkowin chubʼanik rusamaj ri Ajaw chqä nqayoʼej apü ri qʼij taq Jehová xtchüp ruwäch ri itzelal (1 Cor. 15:58; Mat. 24:13; Mar. 13:33).

8. ¿Achkë nqatamaj chrij ri xuʼij Jesús chkë ri cristianos aj Laodicea? (Apocalipsis 3:15-17).

⁸ (Taskʼij ruwäch Apocalipsis 3:15-17). Tqayaʼ ruqʼij Jehová rkʼë ronojel qan. Jun chik ri nkʼatzin nqachajij qiʼ chwäch ya riʼ ri xuʼij äl Jesús chkë ri cristianos aj Laodicea. Ryeʼ xa «maqʼmäj» wä kibʼanon, ntel chë tzij, ma kiʼ ta wä chik kikʼuʼx najin nkiyaʼ ruqʼij Dios. Rma ri najin nkiʼän, Jesús xuʼij chë kan najyowaj kiwäch. Rma riʼ kʼo wä chë kiʼ chik jmul kikʼuʼx nkiyaʼ ruqʼij Jehová (Apoc. 3:19). ¿Achkë nqatamaj qa röj? We nqanaʼ chë ma kan ta kiʼ chik qakʼuʼx najin nqayaʼ ruqʼij Jehová, röj nkʼatzin más nqatyoxij jontir ri ruyaʼon pä Jehová chqä rutinamit chqë (Apoc. 3:18). Ma tqayaʼ ta qʼij chë ri raynïk chrij ri bʼeyomäl nuʼän chë xa jukʼan chik nbʼä wä qakʼuʼx. Röj nqajoʼ chë ri ruyaʼik ruqʼij Dios ya riʼ njeʼ más rejqalen chpan qakʼaslemal.

9. Rkʼë ri xuʼij Jesús che rä ri congregación ri kʼo Pérgamo chqä ri kʼo Tiatira, ¿achkë kʼo chë nqachajij qiʼ chwäch?

⁹ Tqatzelaj ri nkikʼüt ri apóstatas. Jesús kan kuw xtzjon chkë jojun cristianos aj Pérgamo rma xa kinaʼoj winäq najin wä nkikʼüt chqä najin wä nkijäch ri congregación (Apoc. 2:14-16). Ye kʼa chkë ri cristianos aj Tiatira xuʼij chkë chë kan ütz ri najin nkiʼän rma ma xkikʼän ta apü ri naʼoj nukʼüt Satanás, chqä xuʼij chkë chë kan kuw tkibʼanaʼ chpan ruchʼaʼäl Dios (Apoc. 2:24-26). Ri cristianos ri ma kuw ta wä kikʼuqbʼäl kʼuʼx ri xekinmaj naʼoj ri ma ye tzij ta kʼo wä chë xkitzolij kiʼ. Ke riʼ chqä komä. Röj kʼo chë nqatzelaj xa bʼa achkë naʼoj ri ma rukʼwan ta riʼ rkʼë ri nuquʼ Jehová. Rkʼë jbʼaʼ ri apóstatas nkikʼüt chë achiʼel ta najin nkiyaʼ ruqʼij Dios, ye kaʼ rkʼë kibʼanobʼal nkikʼüt chë ma ke riʼ ta (2 Tim. 3:5). We nqä chqawäch nqanukʼuj ruwäch ri Ruchʼaʼäl Dios, más ma kʼayewal ta xtuʼän chqawäch xtqatzʼët achkë riʼ ri naʼoj ri ma ye ütz ta chqä xkeqatzelaj (2 Tim. 3:14-17; Jud. 3, 4).

10. ¿Achkë chik jun nqatamaj qa chrij ri xuʼij Jesús che rä ri congregación ri kʼo Pérgamo chqä ri kʼo Tiatira?

¹⁰ Ma keqaʼän ta tzʼil taq bʼanobʼäl chqä keqatzelaj. Chpan ri congregación ri kʼo Pérgamo chqä ri kʼo Tiatira kʼo wä chik jun ri najin nbʼanatäj. Jojun chkë ri cristianos riʼ ma itzel ta wä yekitzʼët ri tzʼil taq bʼanobʼäl. Rma riʼ Jesús kan kuw xtzjon chkë (Apoc. 2:14, 20). Reʼ nukʼüt chqawäch chë Jehová kan xtqʼät tzij pa qawiʼ we röj xkeqaʼän tzʼil taq bʼanobʼäl, tapeʼ kan ojer chik qayaʼon pä ruqʼij o yaʼon nmaʼq taq samaj pa qaqʼaʼ chpan rutinamit (1 Sam. 15:22; 1 Ped. 2:16). Tapeʼ ye kʼïy winäq kikʼwan jun tzʼil kʼaslemal, ryä nrajoʼ chë röj yeqasmajij ri naʼoj yeruyaʼon pä chqë chrij ri rubʼanik nqakʼwaj jun chʼajchʼöj kʼaslemal (Efes. 6:11-13).

11. ¿Achkë qatzʼeton pä chpan re tjonïk reʼ? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro «Naʼoj ri nqatamaj qa röj»).

¹¹ ¿Achkë qatzʼeton pä chpan re tjonïk reʼ? Xqatzʼët chë kan kowan rejqalen nqatamaj we Jehová ütz nutzʼët ri rubʼanik nqayaʼ ruqʼij. We kʼo jun ma ütz ta najin nqaʼän, kan tqayaʼ qa rubʼanik (Apoc. 2:5, 16; 3:3, 16). Ye kʼa, Jesús kʼa kʼo na chik jun ri xuʼij äl chkë ri congregaciones. Tatzʼetaʼ achkë riʼ.

TAKOCHʼOʼ RI KʼAYEWAL NYAʼÖX PAN AWIʼ

12. ¿Achkë nqatamaj chrij ri xuʼij Jesús che rä ri congregación ri kʼo Esmirna chqä ri kʼo Filadelfia? (Apocalipsis 2:10).

¹² Komä tqatzʼetaʼ ri xuʼij äl Jesús che rä ri congregación ri kʼo Esmirna chqä ri kʼo Filadelfia. Ryä xuʼij chkë ri cristianos riʼ chë ma tkixiʼij ta kiʼ taq xtyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ rma Jehová xtyaʼ rajäl rukʼexel chkë we ma xtkiyaʼ ta qa (taskʼij ruwäch Apocalipsis 2:10; 3:10). ¿Achkë nqatamaj qa röj? Chë ma tsach ta qakʼuʼx we kʼo kʼayewal nyaʼöx pa qawiʼ chqä chë nkʼatzin nqaʼän ri najowatäj rchë xkeqaköchʼ ri kʼayewal riʼ (Mat. 24:9, 13; 2 Cor. 12:10). ¿Achkë rma kan kowan rejqalen ma nqamestaj ta reʼ?

13, 14. ¿Achkë rukʼamon pä pa ruwiʼ rutinamit Dios ri ntzjöx chpan ri capítulo 12 rchë Apocalipsis?

¹³ Ri wuj Apocalipsis nuʼij chë chpan ri ruqʼij ri Ajaw, ntel chë tzij, chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, ri rusamajelaʼ Dios xtyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ. Ri capítulo 12 nuʼij chë taq Jesús xok Qʼatöy Tzij chpan Ruqʼatbʼäl Tzij Dios, «xbʼanatäj jun chʼaʼoj chlaʼ chkaj». Miguel —Jesús taq xtzolin chkaj— chqä ri ru-ángeles xkiʼän chʼaʼoj rkʼë Satanás chqä ru-demonios (Apoc. 12:7, 8). Reʼ xuʼän chë ri rukʼulel Dios xechʼak chqä xekʼaq pä chwäch le Ruwachʼulew, ri akuchï kowan tijöj poqonal kiyaʼon pa kiwiʼ ri winäq (Apoc. 12:9, 12). Ye kʼa, ¿achkë xkʼäm pä ya riʼ pa ruwiʼ rutinamit Dios?

¹⁴ Apocalipsis nuʼij achkë runaʼoj xuʼän Satanás chrij riʼ. Rma ma nkowin ta chik ntzolin chkaj, ryä nresaj ruyowal chkij ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj, rma ryeʼ xtkiqʼät tzij chpan Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chqä chlaʼen qa chkë nkitzjoj chrij Jesús (Apoc. 12:17; 2 Cor. 5:20; Efes. 6:19, 20). ¿Achkë rubʼanik tzʼaqatajnäq re profecía reʼ?

15. ¿Achkë riʼ ri kaʼiʼ testigos ri yetzjöx chpan ri capítulo 11 rchë Apocalipsis, y achkë xbʼanatäj kikʼë?

¹⁵ Satanás xuʼän chë ri rukʼulel Dios xekatäj pä chkij ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ri kikʼwan bʼey chpan rusamaj Jehová. Chkikojöl ryeʼ ye kʼo wä qachʼalal ri yaʼon nmaʼq taq samaj pa kiqʼaʼ. Ryeʼ xkikʼambʼej tzij ri kaʼiʼ testigosb ri nuʼij Apocalipsis chë xekamsäx (Apoc. 11:3, 7-11). Pa junaʼ 1918, ye ocho qachʼalal ri kikʼwan bʼey chpan rutinamit Jehová xtzʼuk tzij chkij chqä xbʼix chkë chë kʼïy junaʼ xkeyaʼöx pacheʼ. Ye kʼïy winäq xkiquʼ chë kisamaj ri cristianos riʼ xpaʼeʼ.

16. ¿Achkë kan nimaläj rubʼanik xbʼanatäj pa junaʼ 1919, ye kʼa achkë ma ruyaʼon ta qa rubʼanik Satanás?

¹⁶ Ri profecía ri kʼo chpan ri capítulo 11 rchë Apocalipsis nuʼij chqä chë ri kaʼiʼ testigos xkekʼasöx na pä taq jbʼaʼ tiempo ye kamnäq äl. Reʼ kan nimaläj rubʼanik xbʼetzʼaqät taq majanä tuʼän jun junaʼ yeyaʼon ri qachʼalal pacheʼ. Pa marzo rchë ri junaʼ 1919, re cristianos reʼ xeʼelesäx äl pacheʼ, y chrij riʼ, ri qʼatbʼäl tzij xchüp ri qʼabʼan wä chkij. Ri qachʼalal kan chanin xkichäp chik jmul ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia, ye kʼa Satanás ma xyaʼ ta qa kinaqik. Kan chkipan qa ri qʼij riʼ kʼa komä, ruyaʼon kʼïy kʼayewal «ri achiʼel jun raqän yaʼ» pa kiwiʼ rusamajelaʼ Dios (Apoc. 12:15). Nqʼax chqawäch achkë rma jontir röj nkʼatzin nqkochʼon chqä njeʼ qakʼuqbʼäl kʼuʼx (Apoc. 13:10).

TABʼANAʼ JONTIR RI YAKOWIN CHPAN RI SAMAJ RUCHLAʼEN QA JEHOVÁ CHQË

17. ¿Achkë toʼïk kilon ri rusamajelaʼ Dios tapeʼ Satanás kan kʼïy kʼayewal ruyaʼon pa kiwiʼ?

¹⁷ Ri capítulo 12 rchë Apocalipsis nuʼij chqä chë rutinamit Dios xtrïl na jun rutoʼik. Chriʼ nuʼij chë «ri ulew [...] xbʼïqʼ äl ri raqän yaʼ», ri nukʼambʼej tzij ri kʼayewal nyaʼöx pa kiwiʼ rusamajelaʼ Dios (Apoc. 12:16). Y kan ya riʼ bʼanatajnäq pä. Kʼo mul, kʼo jojun ri ye kʼo chpan ruwachʼulew Satanás, achiʼel jojun qʼatbʼäl taq tzij, ri ütz kinaʼoj kibʼanon rkʼë rutinamit Dios rma yekitoʼon. Ri rusamajelaʼ Jehová kʼïy mul ye chʼakonäq chkipan ri qʼatbʼäl taq tzij ri rubʼanon chë ütz nkiyaʼ ruqʼij Dios. Rma riʼ, ¿achkë kibʼanon ryeʼ? Ryeʼ kibʼanon jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ rchë nkiʼän ri samaj ruchlaʼen qa Jehová chkë (1 Cor. 16:9). ¿Achkë más kʼo chpan ri samaj chlaʼen qa chkë?

18. ¿Achkë samaj chlaʼen qa chqë chkipan re rukʼisbʼäl taq qʼij reʼ?

¹⁸ Jesús xuʼij chë taq majanä tchup ruwäch ri itzelal, ri rutzeqelbʼëy xtkitzjoj na «ri utziläj taq rutzjol chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios» chwäch jontir le Ruwachʼulew (Mat. 24:14). Rchë nkiʼän ri samaj riʼ, ryeʼ yetoʼöx pä rma jun ángel —o jun molaj ángeles— ri rukʼwan «utziläj taq rutzjol chkë ri ye kʼo chwäch le Ruwachʼulew: chkë jontir tinamït, ijatzul y chʼaʼäl» (Apoc. 14:6).

19. ¿Achkë chik jun rutzjol kʼo chë nkiyaʼ ri yejowan Jehová?

¹⁹ Ye kʼa ri rusamajelaʼ Dios ma xa xuʼ ta ri utziläj taq rutzjol chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios nkitzjoj. Ryeʼ chqä nkʼatzin yekitoʼ ri ángeles ri yetzjöx chpan ri capítulos 8 kʼa 10 rchë Apocalipsis. Re ángeles reʼ nkitzjoj jalajöj kʼayewal ri xtyaʼöx pa kiwiʼ ri ma nkajoʼ ta Ruqʼatbʼäl Tzij Dios. Rma riʼ, röj, ri testigos de Jehová, qayaʼon pä jun rutzjol ri njnamäx rkʼë «saqbʼöch chqä qʼaqʼ». Re rutzjol reʼ nuʼij achkë xtuʼän Dios chkë ri jalajöj peraj ri ye kʼo chpan ri ruwachʼulew Satanás (Apoc. 8:7, 13). Ri winäq kʼo chë nkitamaj chë xa jbʼaʼ chik nrajoʼ rchë nchup ruwäch ri itzelal, xuʼ ke riʼ xkekowin xtkijäl kikʼaslemal rchë xkekolotäj qa chpan ri qʼij taq Jehová xtkatäj ruyowal (Sof. 2:2, 3). Ye kʼa, rma re rutzjol reʼ ma jontir ta nqä chkiwäch, kʼo chë ma nqaxiʼij ta qiʼ nqatzjoj. Y taq najin ri nimaläj tijöj poqonal, kan más kuw ri rukʼisbʼäl rutzjol xtqayaʼ (Apoc. 16:21).

TASMAJIJ «RI TZIJ YE KʼO CHPAN RE PROFECÍA REʼ»

20. ¿Achkë xtqatzʼët chkipan ri kaʼiʼ chik tjonïk?

²⁰ Kan janina ruqʼij chë röj nqasmajij «ri tzij ye kʼo chpan re profecía reʼ», rma röj achiʼel ta yoj kʼo chpan ri foto, ntel chë tzij, najin nqtoʼon rchë nbʼetzʼaqät ri nuʼij Apocalipsis (Apoc. 1:3). Ye kʼa, ¿achkë xtqtoʼö rchë ma xtqayaʼ ta qa Jehová tapeʼ xtyaʼöx kʼayewal pa qawiʼ chqä achkë xtqtoʼö rchë ma xtqaxiʼij ta qiʼ xkeqayaʼ re rutzjol reʼ? Kʼo kaʼiʼ ri xtqtoʼö rchë xtqkowin xtqaʼän riʼ: naʼäy, ri nuʼij Apocalipsis chkij rukʼulel Dios, y rukaʼn, ri utzil xtqïl we majun bʼëy xtqayaʼ ta qa Jehová. Xtqatzjoj rij reʼ chkipan ri kaʼiʼ chik tjonïk.