Ma tqayaʼ ta qa rusamajxik ri kantzij

1. ¿Achkë rma ütz chë röj nqatzjoj chkë ri nkʼaj chik achkë rubʼanik xqatamaj ruwäch Jehová?

«¿ACHKË rubʼanik xatamaj ruwäch Jehová?». Rkʼë jbʼaʼ kʼïy mul qabʼanon re kʼutunïk reʼ chkë ri qachʼalal. Más taq kʼa xqatamaj kiwäch. ¿Achkë rma? Rma kan nqä chqawäch nqatamaj achkë rubʼanik ri qachʼalal xkitamaj ruwäch Jehová chqä xkajoʼ. Chqä röj kan nqä chqawäch nqatzjoj chkë achkë rma kan nqaloqʼoqʼej chë yoj testigos de Jehová (Rom. 1:11). Taq nqtzjon kikʼë qachʼalal chrij reʼ, nunataj chqë chë kan jun nimaläj spanïk ri yoj testigos de Jehová. Chqä nuʼän chë más nqarayij nqasmajij «ri kantzij», ntel chë tzij, nqakʼwaj jun kʼaslemal ri nqä chwäch ri Qatataʼ kʼo chkaj (3 Juan 4).

2. ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

² Chpan re tjonïk reʼ xtqanataj jojun ri achkë rma yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Chqä xtqatzʼët achkë rubʼanik xtqakʼüt chë re spanïk reʼ kan kowan ruqʼij chqawäch. Re tjonïk reʼ xtuʼän chë kan más xtqtyoxin che rä Jehová rma xyaʼ qʼij chqë rchë xq-ok chpan rutinamit (Juan 6:44). Chqä xtuʼän chë kan más xtuʼij riʼ qan xtqatzjoj ri kantzij taq naʼoj riʼ chkë ri nkʼaj chik.

¿ACHKË RMA KOWAN NQALOQʼOQʼEJ «RI KANTZIJ»?

3. ¿Achkë rma röj kowan yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj?

³ Röj kan kʼïy rma yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Jun chkë riʼ ri kan más rejqalen ya riʼ chë röj nqajoʼ Jehová, ri achoq rkʼë ntzʼuktäj pä ri kantzij. Rma le Biblia, röj kan kʼïy qataman chrij, achiʼel chë yë ryä xbʼanö le kaj chqä le Ruwachʼlew y chë majun ta chik jun ri más ruchqʼaʼ chwäch ryä. Ye kʼa ri más nqä chqawäch ya riʼ chë yë ryä ri Qatataʼ kʼo chkaj, ri janina nqrajoʼ (1 Ped. 5:7). Röj chqä qataman chë Jehová ya riʼ «jun Dios ri kan nupoqonaj kiwäch ri winäq, ri ma chanin ta nkatäj ruyowal, ri kan nüm rajowabʼäl chqä majun bʼëy nkʼis ta, ri majun bʼëy yeruyaʼ ta qa rachiʼil» (Éx. 34:6). Ryä kan pa rubʼeyal nuʼän che rä jontir (Is. 61:8). Chqä Jehová kan ntiʼon ran taq röj nqatäj poqän, rma riʼ xtresaj ri tijöj poqonal pa kiwiʼ ri winäq taq xtbʼeqä ri qʼij ri ruchaʼon chik ryä (Jer. 29:11). ¡Kan nqarayij nbʼeqä ri qʼij riʼ! Rma riʼ, kowan nqajoʼ Jehová.

4, 5. ¿Achkë rma ri apóstol Pablo xuʼij chë ri qayoʼen apü kan achiʼel jun ancla?

⁴ ¿Achkë chik jun rma kowan yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj? Rma kibʼanon chë qakʼwan jun ütz kʼaslemal. Tqatzjoj jun rubʼanik. Jun chkë ri naʼoj ri qataman pä chpan le Biblia ya riʼ chë kʼo ütz qayoʼen chqawäch apü. Ri apóstol Pablo xkʼüt chë ya riʼ kan kʼo rejqalen, rma riʼ xtzʼibʼaj: «Ronojel reʼ, ri qayoʼen apü, ri kan qakʼuqbʼan qakʼuʼx chë xtbʼanatäj nqrtoʼ rchë ma nuʼän ta kaʼiʼ qan rma ntok kan achiʼel jun ancla» (Heb. 6:19). Achiʼel jun ancla ri nuʼän chë jun barco ma kan ta kowan nslon, ri nuʼij le Biblia chrij ri qayoʼen apü nqrtoʼ rchë ma kan ta kowan nchʼpü qakʼuʼx (yojmayon) taq kʼo kʼayewal nqaqʼaxaj.

⁵ Taq Pablo xeruʼij re tzij reʼ, najin wä ntzjon chrij ri kiyoʼen apü ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj. Tapeʼ ke riʼ, ri xuʼij Pablo yerutoʼ chqä ri cristianos ri kiyoʼen yejeʼ chwäch jun Kotzʼijaläj Ilew chqä majun bʼëy chik yekäm (Juan 3:16). Kantzij na wä chë ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta ri qayoʼen apü nuʼän chë kan kʼo rma yojkʼäs.

6, 7. ¿Achkë rubʼanik xtoʼ ya Yvonne ri nukʼüt le Biblia chrij ri xtbʼanatäj chqawäch apü?

⁶ Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë ya Yvonne. Ryä ma xkʼïy ta pä chpan rutinamit Jehová, y taq kʼa akʼal na, kowan wä nuxiʼij riʼ chwäch ri kamïk. Ryä nnatäj che rä chë kʼo jmul xskʼij chpan jun libro re tzij reʼ ri kan ma nkowin ta wä nresaj pa rujolon: «Tqajoʼ chë manä, jontir xa nqkäm». Ryä nuʼij: «Re tzij reʼ kan xkesaj nwaran; xinquʼ rij ri achkë xtbʼanatäj wkʼë. Rïn nbʼij wä qa chi nwäch: ‹¿Achkë rma xa jbʼaʼ ok junaʼ nqkʼaseʼ? ¿Achkë rma yïn kʼäs?›. ¡Rïn ma nwajoʼ ta wä yikäm!».

⁷ Taq ya Yvonne xkʼïy chik jbʼaʼ, xtamaj kiwäch ri testigos de Jehová. Ryä nuʼij: «Xqʼax chi nwäch chë yikowin yikʼaseʼ chwäch jun Kotzʼijaläj Ilew chqä majun bʼëy yikäm ta». Ri xtamaj ri kantzij chrij ri kamïk kowan rutoʼon. Ryä nuʼij: «Ma ntel ta chik nwaran chaqʼaʼ xa rma nquʼ rij ri kamïk o ri achkë xtbʼanatäj wkʼë». Chwäch ya Yvonne, ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia kan kowan kiqʼij, y ryä kan nqä chwäch nutzjoj chkë ri winäq ri utzil ruyoʼen apü (1 Tim. 4:16).

8, 9. a) ¿Achkë rubʼanik xkʼüt ri achï ri xtzjoj Jesús chë chwäch ryä kan kowan wä ruqʼij ri bʼeyomäl xrïl? b) ¿Achkë nanaʼ rït chkij ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia?

⁸ Ri utziläj taq rutzjol chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios ya riʼ jun chkë ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Jesús xjnamaj ri naʼoj chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios rkʼë jun bʼeyomäl ri ewatäl. Ryä xuʼij: «Ri Qʼatbʼäl Tzij ri kʼo chkaj kan achiʼel ta jun bʼeyomäl ri ewan qa chpan jun juyuʼ ri xelitäj rma jun achï. Ri achï riʼ xrewaj qa chik jmul ri bʼeyomäl riʼ, ye kʼa rma kan janina xel rukʼuʼx che rä, ryä xkʼayij qa jontir ri kʼo rkʼë chqä xlöqʼ qa ri juyuʼ riʼ» (Mat. 13:44). Ri achï ma najin ta wä nukanuj ri bʼeyomäl riʼ. Ye kʼa taq xrïl, ma xkʼewaj ta xuʼän ri najowatäj rchë ntok qa rchë ryä ri bʼeyomäl riʼ. Ryä xkʼayij qa jontir ri kʼo rkʼë. ¿Achkë rma xuʼän riʼ? Rma xqʼax chwäch chë ri bʼeyomäl riʼ kowan wä ruqʼij, chqä chë majun ta jun ri kʼo rkʼë njunmatäj rkʼë.

⁹ ¿Ke riʼ chqä nanaʼ rït chkij ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia? ¡Qataman chë kan ke riʼ nanaʼ! Röj qataman chë majun ta jun ri nutzüj re ruwachʼlew reʼ njunmatäj rkʼë ri kiʼkʼuxlal nqanaʼ taq nqayaʼ ruqʼij Jehová chqä rkʼë ri qayoʼen apü: chë xtqjeʼ chuxeʼ ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chqä majun bʼëy chik xtqkäm. Xa bʼa achkë xtkʼatzin xtqayaʼ qa xa xuʼ rchë junan nuʼän qawäch rkʼë Jehová, kan kʼo xtkʼatzin wä. Chqawäch röj, ri yoj rachiʼil Jehová kan jun nimaläj spanïk. Y majun ta chik jun nbʼanö chqë chë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän chwäch ri nqaʼän chë Jehová kiʼ rukʼuʼx nuʼän rkʼë jontir ri yeqaʼän (Col. 1:10).

10, 11. ¿Achkë xbʼanö chë Michael xjäl rukʼaslemal?

¹⁰ Ye kʼïy qachʼalal kan kʼïy kiyaʼon qa xa xuʼ rchë Jehová kiʼ rukʼuʼx nuʼän. Ye kʼo jojun kiyaʼon qa nmaʼq taq samaj. Jojun chik, kiyaʼon qa rukanuxik ri bʼeyomäl. Y jojun chik, xkijäl ri nkajoʼ wä nkiʼän chpan kikʼaslemal taq xkitamaj ruwäch Jehová. Ya riʼ xuʼän Michael, ri ma xkʼïy ta pä chpan rutinamit Jehová. Taq kʼa kʼajol na, ryä xtamaj karate. Ryä nuʼij: «Chi nwäch rïn, kan kowan wä rejqalen ri kʼo wuchqʼaʼ. […] Kʼo mul, xinnaʼ chë kan majun ta nkowin chwij». Ye kʼa taq xtjoj riʼ chrij le Biblia, ryä xtamaj achkë nuquʼ Jehová chkij ri yebʼanö chʼaʼoj (Sal. 11:5). Ryä nuʼij reʼ chkij ri kʼlaj qachʼalal ri xetjon rchë chrij le Biblia: «Ryeʼ majun bʼëy xkiʼij ta chwä chë tinyaʼ qa ri karate. Xa xuʼ xkitäj kiqʼij rchë xkikʼüt chi nwäch ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia».

¹¹ Michael kan más xrajoʼ Jehová taq más xtamaj ruwäch. Jun naʼoj ri kan xapon pa ran ya riʼ chë Dios kan nupoqonaj kiwäch ri rusamajelaʼ. Michael xqʼax chwäch chë kʼo wä chë nujäl rukʼaslemal. Ryä nuʼij: «Rïn ntaman wä chë kan kʼayewal xtuʼän chi nwäch nyaʼ qa ri karate. Ye kʼa ntaman wä chqä chë we xtinbʼän riʼ, Jehová kan kiʼ rukʼuʼx xtuʼän wkʼë, y nyaʼon wä chwäch wan chë majun ta jun ri más rejqalen chwäch ri nyaʼ ruqʼij Jehová». Michael xqʼax chwäch chë ri naʼoj ri xtamaj chpan le Biblia kan kowan ruqʼij. Rma riʼ kan ma xkʼewaj ta xjäl rukʼaslemal (Sant. 1:25).

12, 13. ¿Achkë rubʼanik xtoʼ ya Mayli ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia?

¹² Le Biblia nujnamaj chqä ri kantzij taq naʼoj rkʼë jun kantil ri nuyaʼ saqïl pa qʼequʼn. Ya riʼ jun chik rubʼanik ri nukʼüt chë kan kʼo kejqalen ri kantzij taq naʼoj (Sal. 119:105; Efes. 5:8). Ya Mayli, jun qachʼalal aj Azerbaiyán, kan nutyoxij ri toʼïk xrïl chpan Ruchʼaʼäl Dios. Ri ruteʼ rutataʼ re qachʼalal reʼ ma junan ta wä ki-religión: ri rutataʼ, musulmán; ye kaʼ ri ruteʼ, judía. Ya Mayli nuʼij: «Rïn ntaman wä chë Dios kʼo, ye kʼa kʼo wä jojun ri ma qʼaxnäq ta pa njolon. Rma riʼ nkʼutuj wä qa chi nwäch: ‹¿Achkë rma Dios xqr-än? ¿Achkë rma jun winäq nutäj poqän taq kʼäs, y taq nkäm, nbʼerutjaʼ chqä poqän pa qʼaqʼ?›. Ri winäq nkiʼij chë jontir ri nbʼanatäj yë Dios najowan rchë, ya riʼ xuʼän chë xinquʼ: ‹¿Xa yoj komä rutzʼabʼaʼl Dios? ¿Xa jaʼäl komä nunaʼ taq nutzʼët chë nqatäj poqän chwäch?›».

¹³ Ya Mayli ma xyaʼ ta qa rukanuxik kiqʼalajsaxik rukʼutunik. Taq xqʼax ri tiempo, ryä xtjoj riʼ chrij le Biblia chqä xbʼeʼok testigo de Jehová. Ryä nuʼij: «Taq xqʼax pa njolon ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia, xjalatäj ri rubʼanik ntzʼët ri kʼaslemal. Komä kan nnaʼ uxlanen pa wan». Achiʼel xbʼanatäj rkʼë ya Mayli, jontir röj, ri nqyaʼö ruqʼij Jehová, nqayaʼ ruqʼij rma «xqresaj pä pa qʼequʼn y xqrkʼwaj chpan ri saqïl» (1 Ped. 2:9).

14. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë yeqaloqʼoqʼej más ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro «Jojun chik ri achoq rkʼë njnamäx wä ri kantzij»).

¹⁴ Ri tzʼetbʼäl xeqatzʼët qa nkikʼüt chë ri kantzij taq naʼoj kan kowan kejqalen. Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo chik nkʼaj yepë pa qajolon. ¿Achkë rma ma nqakanuj ta nkʼaj chik naʼoj ri xkojkitoʼ rchë más xkeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj? We más xkeqaloqʼoqʼej ri naʼoj riʼ, más xtuʼij riʼ qan xkeqasmajij.

¿ACHKË RUBʼANIK NQAKʼÜT CHË KOWAN YEQALOQʼOQʼEJ RI KANTZIJ TAQ NAʼOJ?

15. ¿Achkë jun rubʼanik nqakʼüt chë kowan yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj?

¹⁵ Jun rubʼanik nqakʼüt chë kowan yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj ya riʼ taq chaq taqïl nqanukʼuj ruwäch qa-Biblia chqä ri qa-publicaciones. Ütz ma tqamestaj ta chë xa bʼa jaruʼ junaʼ yoj kʼo chpan rutinamit Jehová, ronojel mul kʼo kʼakʼakʼ taq naʼoj xkeqatamaj. Ri naʼäy wuj Ri Chajinel ri xel pan inglés xuʼij: «Ri kantzij taq naʼoj ütz yeqajnamaj kikʼë kotzʼiʼj ri ye kʼo chkikojöl itzel qʼayis, ri nkikʼambʼej tzij naʼoj ri ma ye tzij ta. We nawajoʼ nawïl jun chkë ri kotzʼiʼj riʼ, nkʼatzin nakanuj; [...] we nawajoʼ njeʼ awkʼë, nkʼatzin yawkeʼ qa rchë nachʼüp. Ma kakanaj ta xa xuʼ rkʼë jun kotzʼiʼj. [...] Xa kan keʼakanuj más chqä keʼamoloʼ más». Achiʼel nqatzʼët, nkʼatzin nqatäj qaqʼij rchë nqanukʼuj ruwäch qa-Biblia. We xtqaʼän riʼ, kan kʼïy utzil xtqïl.

16. ¿Achkë rubʼanik anukʼun ruwäch a-Biblia rït ri kan kowan yaturtoʼon? (Proverbios 2:4-6).

¹⁶ Ma jontir ta nqä chqawäch nqaskʼij ruwäch wuj chqä nqanukʼuj ruwäch. Ye kʼa Jehová nuʼij chqë chë ma tqayaʼ ta qa rukanuxik retamabʼal, rchë ke riʼ xkeqʼax más pa qajolon ri kantzij taq naʼoj (taskʼij ruwäch Proverbios 2:4-6). We xtqatäj qaqʼij chubʼanik riʼ, kan kïy utzil xtqïl. Jun qachʼalal achï, ri rubʼiniʼan Corey, nuʼij chë taq nuskʼij ruwäch le Biblia, chjojun ri versículos nuquʼ kij. Ryä nuʼij: «Rïn nskʼij kiwäch ri notas, yenkanuj ri referencias chqä nchäp kinukʼuxik. […] Ya riʼ yirutoʼ rchë kan kʼo ntamaj qa taq nskʼij ruwäch le Biblia». Xa bʼa achkë rubʼanik nqanukʼuj ruwäch qa-Biblia, we nqatäj qaqʼij chubʼanik riʼ, xtqakʼüt chë kowan yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan (Sal. 1:1-3).

17. Tapeʼ ütz nqanukʼuj kiwäch ri kantzij taq naʼoj, ¿achkë chik jun nkʼatzin nqaʼän? (Santiago 1:25).

¹⁷ Kantzij na wä chë ma xa xuʼ ta nkʼatzin nqanukʼuj kiwäch ri kantzij taq naʼoj, xa kan nkʼatzin chqä yeqasmajij. Xa xuʼ we xtqaʼän riʼ, ri kantzij taq naʼoj xtkiʼän chë kan kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän (taskʼij ruwäch Santiago 1:25). Ye kʼa, ¿achkë rubʼanik nqatamaj we najin yeqasmajij ri kantzij taq naʼoj? Jun qachʼalal achï nuʼij chë ütz nqatzʼët achkë ütz taq naʼoj ye kʼo qkʼë chqä achkë nkʼatzin más ütz nqaʼän che rä. Ri apóstol Pablo ke reʼ rubʼanik xqʼalajsaj ri naʼoj riʼ: «Ma tqayaʼ ta qa rukʼwaxik ri bʼey riʼ tapeʼ kʼuqül chik qakʼuʼx chpan ruchʼaʼäl Dios» (Filip. 3:16).

18. ¿Achkë rma kan nqatäj qaqʼij rchë ma nqayaʼ ta qa rusamajxik «ri kantzij»?

¹⁸ Tqaquʼ rij jaruʼ utzil nqïl taq nqatäj qaqʼij rchë ma nqayaʼ ta qa rukʼwaxik «ri kantzij». Ma xa xuʼ ta más ütz nqbʼä pa qakʼaslemal, xa kan nqaʼän chqä chë Jehová chqä ri qachʼalal pa congregación kiʼ kikʼuʼx nkiʼän (Prov. 27:11; 3 Juan 4). ¡Kantzij na wä chë ya riʼ nbʼanö chqë chë yeqaloqʼoqʼej ri kantzij taq naʼoj chqä chë nqajoʼ yeqasmajij!