¿Achkë rubʼanik nuyaʼ pä Jehová ri nqakʼutuj che rä?

1, 2. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nqakʼutuj qa chqawäch?

¿KʼO KOMÄ jmul akʼutun qa chawäch we Jehová yaturkʼoxaj taq yachʼö rkʼë? We ke riʼ, ma xa xuʼ ta rït abʼanon riʼ. Kan ye kʼïy qachʼalal kikʼutun qa ya riʼ chkiwäch, y más taq kilon jun kʼayewal. Rkʼë jbʼaʼ röj chqä kʼayewal nuʼän chqawäch nqatzʼët we Jehová najin nqrtoʼ pä chwäch jun kʼayewal.

² Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë rma ütz nqayaʼ chwäch qan chë Jehová nuyaʼ chkë rusamajelaʼ ri nkikʼutuj che rä (1 Juan 5:15). Chqä xtqatzʼët achkë rma kʼo mul nqanaʼ chë Jehová achiʼel ta ma nqrkʼoxaj ta y achkë rubʼanik nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä.

KʼO MUL JEHOVÁ NUYAʼ PÄ RI NQAKʼUTUJ CHE RÄ MA ACHIʼEL TA QAYOʼEN RÖJ

3. ¿Achkë rma Jehová nrajoʼ chë nqchʼö rkʼë?

³ Chpan le Biblia nuʼij chë Jehová kowan nqrajoʼ chqä chë kan kowan qaqʼij chwäch (Ageo 2:7; 1 Juan 4:10). Rma riʼ ryä nrajoʼ chë nqchʼö rkʼë chqä nqakʼutuj qatoʼik che rä (1 Ped. 5:6, 7). Chqä nrajoʼ nqrtoʼ pä rchë junan nuʼän qawäch rkʼë chqä rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal.

4. ¿Achkë rma qataman chë Jehová nuyaʼ chkë rusamajelaʼ ri achkë nkikʼutuj che rä? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁴ Le Biblia nuʼij chë Jehová xyaʼ chkë ye kʼïy rusamajelaʼ ri xkikʼutuj che rä. Rkʼë jbʼaʼ nnatäj chqë ri xbʼanatäj rkʼë ri qʼatöy tzij David. Ryä kan kʼïy winäq itzel xkinaʼ che rä. Ye kʼa kan kʼïy mul xkʼutuj rutoʼik che rä Jehová. Kʼo jmul xuʼij che rä: «Kinakʼoxaj Nimaläj Jehová; kinakʼoxaj taq rïn nkʼutuj ntoʼik chawä. Kinatoʼ pä, rma rït majun bʼëy yinayaʼ ta qa chqä kan pa rubʼeyal naʼän che rä jontir» (Sal. 143:1). Jehová xkʼoxaj David y xköl chkiwäch ri itzel xkinaʼ che rä (1 Sam. 19:10, 18-20; 2 Sam. 5:17-25). Rma riʼ David xuʼij ya reʼ: «Jehová kʼo chkinaqaj jontir ri yeskʼin rubʼiʼ». Y röj chqä ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chkij re tzij reʼ (Sal. 145:18).

5. ¿Xyaʼ pä komä Jehová kitoʼik ri rusamajelaʼ kan achiʼel wä kiyoʼen ryeʼ? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl. (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁵ Kʼo mul, ri rubʼanik nuyaʼ pä Jehová ri nqakʼutuj che rä ma ya riʼ ta ri qayoʼen röj. Ya riʼ xbʼanatäj rkʼë ri apóstol Pablo. Ryä xrïl jun kʼayewal ri «achiʼel ta jun kʼïx» pa ruchʼakul. Oxiʼ mul xuʼij che rä Dios chë tresaj ri kʼayewal riʼ chrij. ¿Xtoʼöx pä komä Pablo rma Jehová? Jaʼ, ye kʼa ma achiʼel ta wä ruyoʼen ryä. Pa rukʼexel xresaj ri kʼayewal chrij, Jehová xyaʼ ruchqʼaʼ rchë ma xyaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij (2 Cor. 12:7-10).

6. ¿Achkë rma kʼo mul nqanaʼ chë Jehová achiʼel ta ma nqrkʼoxaj ta taq nqchʼö rkʼë?

⁶ Rkʼë jbʼaʼ Jehová nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä, ye kʼa ma achiʼel ta qayoʼen röj. Ye kʼa ütz nqayaʼ chwäch qan chë ryä retaman achkë ri más ütz chqë. Y, ma xa xuʼ ta riʼ, ryä «nkowin nuʼän más chwäch ri qakʼutun o qayoʼen röj» (Efes. 3:20). Rma riʼ, ri rubʼanik xtyaʼ pä Jehová ri nqakʼutuj che rä rkʼë jbʼaʼ ma ya riʼ ta ri qaquʼun röj.

7. ¿Achkë rma kʼo mul nkʼatzin nqajäl ri achkë nqakʼutuj che rä Jehová? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

⁷ Rkʼë jbʼaʼ nkʼatzin nqajäl ri achkë nqakʼutuj che rä Jehová taq nqʼax chqawäch achkë nrajoʼ ryä. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë ri qachʼalal Martin Poetzinger. Taq kʼa riʼ jbʼaʼ tkʼleʼ qa, xtaq äl pa jun juyuʼ ri akuchï xyaʼöx samaj pa kiwiʼ ri winäq kimä ri nazis. Pa naʼäy nukʼutuj wä che rä Jehová chë tresaj äl chriʼ rchë nkowin njeʼ rkʼë rixjayil chqä ntel chutzjoxik le Biblia. Ye kʼa xqʼax kaʼiʼ semanas y majun retal ntel pä. Rma riʼ ri qachʼalal Poetzinger xuʼij che rä Jehová: «Tabʼanaʼ utzil, takʼutuʼ chi nwäch achkë nawajoʼ chë nbʼän». Chrij riʼ xchäp ruquʼik achkë kʼayewal najin nkiqʼaxaj ri nkʼaj chik qachʼalal ri ye kʼo chpan ri juyuʼ riʼ chqä. Kan ye kʼïy chkë ryeʼ chqä najin nkiquʼ kij kixjayil chqä kalkʼwal. Rma riʼ ri qachʼalal Poetzinger xuʼij che rä Jehová: «Matyox chawä rma ri kʼakʼakʼ nsamaj xayaʼ. Kinatoʼ pä rchë nkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal». Y kan ya riʼ xuʼän chpan ri 9 junaʼ ri xyaʼöx chpan ri juyuʼ riʼ.

8. ¿Achkë nkʼatzin ma nqamestaj ta taq nqchʼö rkʼë Jehová?

⁸ Tnatäj chqë chë Jehová kʼo jun ruchʼobʼon nuʼän, y ryä kan pa ruqʼijul xtuʼän riʼ. Jun chkë ri ruchʼobʼon, ya riʼ nuchüp ruwäch jontir ri nbʼanö chqë chë nqatäj poqän, achiʼel ri qʼeqäl taq jöbʼ, ri mamaʼ taq slonel, ri yabʼil chqä ri kamïk. Jehová xtksaj ri Ruqʼatbʼäl Tzij rchë xtuʼän ri rutzjun chqë (Dan. 2:44; Apoc. 21:3, 4). Loman xtbʼanatäj riʼ, ryä najin nuyaʼ qʼij che rä Satanás rchë nuqʼät tzij komä (Juan 12:31; Apoc. 12:9).b Xa ta Jehová yerusöl jontir ri kʼayewal ri nkiqʼaxaj ri winäq, xa xtqʼalajin chë Satanás kan pa rubʼeyal najin nuqʼät tzij. Rma ri, tapeʼ nkʼatzin nqayoʼej chë Jehová xtuʼän jojun ri rutzjun chqë, reʼ ma ntel ta chë tzij chë ryä ma nqrtoʼ ta pä. Tqatzʼetaʼ achkë jojun rubʼanik nqrtoʼ pä Jehová.

ACHKË RUBʼANIK NUYAʼ PÄ JEHOVÁ RI NQAKʼUTUJ CHE RÄ

9. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ pä Jehová taq kʼo jun nkʼatzin nqaʼän? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

⁹ Ryä nuyaʼ qanaʼoj. Jehová nuʼij chë xtyaʼ qanaʼoj rchë kan yë ri ütz xtqachaʼ xtqaʼän. Ye kʼa más na chik nkʼatzin qanaʼoj taq kʼo jun nqachaʼ nqaʼän ri kan kowan ruqʼij pa qakʼaslemal, achiʼel taq nqachʼöbʼ nqkʼleʼ o manä (Sant. 1:5). Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë ya María, jun qachʼalal ri ma kʼlan ta.c Ryä kan kiʼ wä rukʼuʼx nuyaʼ ruqʼij Jehová chqä precursora taq xtamaj ruwäch jun qachʼalal. Ryä nuʼij: «Taq xqʼax ri tiempo más xkʼän riʼ qawäch rkʼë. Rïn ntaman wä chë kʼo jun nkʼatzin nchaʼ. Rma riʼ xichʼö rkʼë Jehová. Xinnaʼ chë nkʼatzin wä rutoʼik ryä chwä. Ye kʼa ntaman wä chë rïn kʼo wä chë yichaʼö achkë nbʼän». Ya María nuʼij chë Jehová xyaʼ runaʼoj. ¿Achkë rubʼanik xuʼän riʼ? Ryä xkanuj runaʼoj chpan qa-publicaciones y xrïl jojun peraj ri xkiqʼalajsaj rukʼutunik. Y ruteʼ, ri Testigo chqä, xyaʼ ütz taq naʼoj che rä ri xtoʼ rchë xquʼ rij ri achkë najin nunaʼ. Pa rukʼisbʼäl, ya María kan yë ri ütz xchaʼ xuʼän.

10. Rkʼë ri nuʼij chpan Filipenses 4:13, ¿achkë rubʼanik xkerutoʼ Jehová ri rusamajelaʼ? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl. (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁰ Ryä nuyaʼ qachqʼaʼ rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal. Achiʼel xuʼän rkʼë ri apóstol Pablo, Jehová chqä nuyaʼ qachqʼaʼ rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal (taskʼij ruwäch Filipenses 4:13). Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik xtoʼ jun qachʼalal ri Benjamin rubʼiʼ. Taq kʼa koʼöl na, ryä chqä ru-familia kan kʼïy junaʼ xejeʼ chpan jun juyuʼ ri akuchï xkixqanej kiʼ ri winäq chlaʼ África. Ryä nuʼij: «Chaq taqïl wä yichʼö rkʼë Jehová chqä nkʼutuj wä wuchqʼaʼ che rä rchë yë ri ütz nchaʼ nbʼän. Ryä xirutoʼ pä rchë kiʼ nkʼuʼx xinnaʼ, rchë ma xinxiʼij ta wiʼ xintzjoj le Biblia chqä xyaʼ pä n-publicaciones rchë kuw xuʼän wachbʼilanïk rkʼë». Chqä nuʼij: «Taq nskʼij chkij nkʼaj chik qachʼalal chqä chrij achkë rubʼanik xerutoʼ Jehová, xirutoʼ rchë xenköchʼ ri kʼayewal chqä rchë ma xinyaʼ ta qa Jehová».

11, 12. ¿Achkë rubʼanik Jehová yeruksaj ri qachʼalal rchë nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹¹ Ryä yeruksaj ri qachʼalal. Ri rukʼisbʼäl aqʼaʼ xjeʼ Jesús kikʼë rutzeqelbʼëy, Jesús xuʼij jontir ri kʼo pa ran che rä Jehová. Ryä xuʼij che rä chë tkoloʼ chkiwäch ri kʼayewal ye petenäq chrij. Pa rukʼexel xuʼän riʼ, Jehová xtäq pä jun ángel rchë xyaʼ ruchqʼaʼ Jesús (Luc. 22:42, 43). Ke riʼ chqä röj, rkʼë jbʼaʼ Jehová nuksaj jun qachʼalal rchë nqrskʼij pä o rchë nqrbʼechʼaʼej. Jontir nqkowin nqakanuj rubʼanik rchë yeqaʼij «utziläj taq tzij» chkë ri qachʼalal (Prov. 12:25).

¹² Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj rkʼë jun qachʼalal ri Míriam rubʼiʼ. Jun kayoxiʼ semanas qʼaxnäq taq xkäm rachjil, ryä ruyonïl xkanaj qa pa rachoch y kan kowan wä bʼis che rä. Ma ntaneʼ ta wä chë oqʼej chqä nkʼatzin wä nutzjoj ri achkë najin nunaʼ. Ryä nuʼij: «Ma nuʼij ta wä riʼ wan yenskʼij ri nkʼaj chik, rma riʼ xichʼö rkʼë Jehová. Taq najin wä yinoqʼ chwäch Jehová, xqʼajan ri teléfono: jun utziläj wachiʼil; jun ukʼwäy bʼey». Ri ukʼwäy bʼey riʼ chqä rixjayil xkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx ya Míriam. Y ryä kan ruyaʼon chwäch ran chë yë Jehová xbʼanö chë ri qachʼalal riʼ xskʼij äl.

13. Tatzjoj achkë rubʼanik Jehová yeruksaj jojun winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij rchë nuyaʼ qatoʼik.

¹³ Ryä yeruksaj jojun winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij (Prov. 21:1). Kʼo mul, Jehová yeruksaj winäq ri ma nkiyaʼ ta ruqʼij rchë yerutoʼ ri rusamajelaʼ. Jun tzʼetbʼäl. Ryä xksaj ri qʼatöy tzij Artajerjes rchë xyaʼ qʼij che rä Nehemías rchë ntzolin Jerusalén y ntoʼon rchë nyak chik jmul ri tinamït (Neh. 2:3-6). Komä chqä Jehová nkowin yeruksaj winäq ri ma ye Testigos ta rchë nuyaʼ qatoʼik.

14. ¿Achkë rubʼanik yaturtoʼ rït ri xbʼanatäj rkʼë ya Soo Hing? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁴ Jun qachʼalal ixöq, ri Soo Hing rubʼiʼ, xnaʼ chë Jehová xksaj ru-doctor rchë xyaʼ rutoʼik. Ri ral kʼo ruyabʼil rujolon chqä kʼo jun kʼayewal xbʼanatäj rkʼë. Rma riʼ ya Soo Hing chqä rachjil xkiyaʼ qa kisamaj rchë xkichajij kalkʼwal. Ya riʼ xbʼanö chë xkʼis kirajil. Rma kan kʼayewal ri xkiqʼaxaj, ya Soo Hing xnaʼ chë ma xtkowin ta xtqʼax chwäch ri kʼayewal riʼ. Rma riʼ xuʼij jontir ri kʼo pa ran che rä Jehová y xkʼutuj rutoʼik che rä. Ri doctor xjyowaj kiwäch, rma riʼ xerutoʼ rchë xkïl ri toʼïk ri nuyaʼ ri qʼatbʼäl tzij chqä rchë xkïl jun kachoch akuchï xejeʼ wä ri ma kan ta kʼïy xkitöj. Chrij riʼ ya Soo Hing xuʼij: «Xqatzʼët achkë rubʼanik xqrtoʼ pä Jehová. Kantzij na wä chë ryä kan nqrkʼoxaj taq nqchʼö rkʼë» (Sal. 65:2).

NKʼATZIN NQAKʼUQBʼAʼ QAKʼUʼX CHRIJ JEHOVÁ RCHË NQATZʼËT ACHKË RUBʼANIK NQRTOʼ PÄ

15. ¿Achkë xtoʼö rchë jun qachʼalal rchë xtzʼët chë Jehová kan nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä?

¹⁵ Jehová ma kan ta achkë rubʼanik nuyaʼ pa ri nqakʼutuj che rä. Ye kʼa ryä nuyaʼ pä ri nkʼatzin chqë rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal. Rma riʼ nkʼatzin nqatzʼët achkë rubʼanik najin nqrtoʼ pä Jehová. Jun qachʼalal, ri Yoko rubʼiʼ, xnaʼ chë Jehová ma nuyaʼ ta pä ri nukʼutuj che rä. Ye kʼa, kʼo jun qʼij xtzʼibʼaj jontir ri rukʼutun chik che rä. Taq xqʼax ri tiempo xtzuʼ chik jmul ri rutzʼibʼan qa y xtzʼët chë Jehová ruyaʼon pä ri rukʼutun che rä, yajün ri ma nnatäj ta chik che rä ryä. Jantäq, röj ütz nqchʼobʼon chrij achkë rubʼanik Jehová ruyaʼon chqë ri qakʼutun che rä (Sal. 66:19, 20).

16. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx taq nqchʼö rkʼë Jehová? (Hebreos 11:6).

¹⁶ Ma xa xuʼ ta nkʼatzin nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová rchë nqchʼö rkʼë, xa kan rchë nqatzʼët chqä achkë rubʼanik nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä (taskʼij ruwäch Hebreos 11:6). Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Mike chqä ya Chrissy, jun kʼlaj qachʼalal ri xkajoʼ xebʼesamäj pa Betel. Mike nuʼij: «Kan kʼïy mul xqatäq äl qa-solicitud chqä chaq taqïl xqchʼö rkʼë Jehová chrij riʼ, ye kʼa majun bʼëy xqskʼïx ta». Mike chqä ya Chrissy kiyaʼon wä chwäch kan chë Jehová retaman akuchï más ütz yetoʼon wä. Rma riʼ xkiʼän jontir ri xekowin: xeʼok precursores, xetoʼon akuchï xkʼatzin wä más toʼïk chqä xetoʼon pa construcción. Komä najin yekibʼechʼaʼej ri congregaciones. Mike nuʼij: «Kʼo mul, ri rubʼanik ruyaʼon pä Jehová ri qakʼutun che rä ma ke riʼ ta wä rubʼanik qayoʼen röj, ye kʼa kan ruyaʼon pä chqë. Ri rubʼanik ruyaʼon pä ri qakʼutun che rä kan más na chik ütz chwäch ri xqaquʼ röj».

17, 18. Rkʼë ri nuʼij chpan Salmo 86:6, 7, ¿achkë ütz nqayaʼ chwäch qan?

¹⁷ (Taskʼij ruwäch Salmo 86:6, 7). David ruyaʼon wä chwäch ran chë Jehová nukʼoxaj taq nqchʼö rkʼë. Y rït chqä ütz nayaʼ ya riʼ chwäch awan. Ri xqatzʼët chkij jojun rusamajelaʼ Jehová chpan re tjonïk reʼ nkikʼüt chqawäch chë Jehová nkowin nuyaʼ qachqʼaʼ chqä qanaʼoj rchë yeqaköchʼ ri kʼayewal. Chqä xqatzʼët chë ryä nkowin yeruksaj qachʼalal o jojun winäq ri ma ye Testigos ta rchë nuyaʼ qatoʼik.

¹⁸ Tapeʼ Jehová ma ronojel ta mul nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä kan achiʼel qayoʼen röj, ryä nqrtoʼ pä. Ryä xtyaʼ ri xtkʼatzin chqë ajän más ütz xttzʼët ryä. Rma riʼ qchʼö rkʼë Jehová; tqayaʼ chwäch qan chë ryä xtqrchajij komä y chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼlew xtyaʼ «ronojel ri nurayij kan ri ye kʼo chwäch le Ruwachʼlew» (Sal. 145:16).